GLOBALNE RYNKI FINANSOWE

26.09.2010.

POJĘCIE I KLASYFIKACJA RYNKÓW GLOBALNYCH

Międzynarodowe rynki finansowe to miejsca, gdzie zawierane są transakcje pomiędzy podmiotami oferującymi nadwyżki finansowe i tymi, które wykazują zapotrzebowanie na środki finansowe. Wyróżnikiem tych transakcji jest umiędzynarodowienie (internacjonalizacja) uczestników tego rynku, czyli fakt, że mają oni siedziby / miejsca zamieszkania w różnych krajach i/lub używają waluty obcej. Często działają oni zatem w różnych systemach prawnych, gospodarczych, walutowych czy też kulturowych. Do tego dochodzą problemy językowe, nawet jeśli język angielski jest powszechnie znany i używany.

Wykres

Na rynkach zagranicznych nierezydentom stawiane są do dyspozycji instrumenty nominowane w walucie narodowej kapitałodawcy. Banki i inni pośrednicy finansowi działają w centrum finansowym kraju, którego waluta jest wykorzystywana w transakcjach. Podlegają też przepisom regulującym podobną działalność na rynku narodowym (w relacjach z rezydentami).

Eurorynki różnią się od rynków zagranicznych m.in. tym, że w transakcjach na nich wykorzystuje się waluty obce (z punktu widzenia kraju, w którym zawierana jest transakcja). Co ważniejsze jednak, następuje tam odseparowanie ryzyka walutowego związanego z daną walutą od przepisów regulujących (czytaj: ograniczających) rynek finansowy kraju, z którego waluta pochodzi.

Rynki eurowalutowe charakteryzują się tym, że zawierane w nich transakcje są rozliczane następnie w innym kraju i jego walucie. Nie mają również bezpośredniego związku z gospodarką tego kraju. Stąd rozróżnienie pomiędzy operacjami „onshore” oraz „offshore”.

Centrum OFFSHORE - miejsce, gdzie wiele instytucji finansowych świadczy usługi na rzecz (głównie) nierezydentów, sektor finansowy jest rozwinięty w stopniu wyraźnie przekraczającym potrzeby wewnętrznej gospodarki, podatki są niskie lub niektórych w ogóle nie ma, regulacja i nadzór finansowy istnieją, ale są bardzo elastyczne, prawodawstwo pozwala na łatwe zakładanie i prowadzenie firm, a banki zapewniają znaczną tajemnicę i anonimowość działania.

Rynek offshore jest też rynkiem, który można wyodrębnić jako miejsce dokonywania transakcji finansowych na zasadach korzystniejszych niż w krajach sąsiednich. Inaczej rzecz ujmując, może nawet trafniej, rynek ma charakter offshore, jeśli inne kraje stwarzają warunki gorsze dla tych samych operacji.

Pojęcie centrum offshore jest nieco podobne do pojęcia oazy podatkowej (raju podatkowego). Ale... (facet uważa, że nie do końca tak jest.)

Onshore - podlega regulacjom wewnętrznym.

Wykres(dwa wykresy na str. 9-10 ze slajdów Pojęcie i klasyfikacja rynków globalnych)

Rynki pieniężne.

Transakcje na rynku pieniężnym polegają na pożyczaniu przez banki depozytów utrzymywanych w walutach obcych, tradycyjnie na krótkie okresy (do roku), ale w rzeczywistości terminy są znacznie krótsze: od pieniądza jednodniowego do trzech miesięcy.

Rynki kredytowe.

Na globalnych rynkach kredytowych znajdziemy dwa podstawowe rodzaje kredytów. Pierwszy to omówione wcześniej kredyty na rynku międzybankowym. Jednak zasadnicze znaczenie dla dochodów banków mają kredyty udzielanych ostatecznym kredytobiorcom, czyli firmom i rządom.

Rynki obligacji.

Rynek obligacji zagranicznych i euroobligacji tworzą średnio- i długoterminowe należności / zobowiązania, występujące w postaci papierów wartościowych denominowanych w walucie krajowej oraz w walutach obcych. Banki są tam pośrednikami między emitentami i inwestorami albo występują same jako emitenci.

Rynki walutowe:

• Spot

• Forward

• Futur es

• Opcje

2,9230 PLN/USD

USD/PLN 2.9230

Dolar jest walutą bazową, złoty jest walutą kwotowaną.

0,0001 - jeden punkt

0,01 - jedna figura

Notowania proste i odwrotne.

Notowania proste stosuje Polska, notowania odwrotne stosuje wielka Brytania, stany Zjednoczone.

Podstawowe rodzaje kursów walutowych:

1. Kurs płynny : wolnorynkowy - mechanizm rynkowy np. Złoty; kontrolowany - interwencje walutowe np. Chiny.

2. Kurs sztywny: stały - parytet; pełzający - okresowa zmiana parytetu.

3. Kurs krzyżowy (cross rate) - kurs pomiędzy dwiema walutami, z których żadna nie jest walutą bazową podmiotu dokonującego obrotu.

Czynniki determinujące kurs walutowy:

• Realny dochód narodowy

• Stan bilansu płatniczego

• Stopy procentowe

• Stopy inflacji i podaż pieniądza w kraju i za granicą.

Badanie zmienności kursu - badając rozkłady logarytmiczne stóp zwrotu kursów walut, stwierdza się występowanie relatywnie wysokiej liczby zmian niewielkich oraz zmian znacznie odbiegających od średniej, kosztem zmian o wartościach pośrednich.

Transakcja walutowa - transakcje kupna-sprzedaży walut postawionych sobie wzajemnie do dyspozycji przez strony w nich uczestniczące.

Transakcje walutowe:

1. Tradycyjne:

• Kasowe (spot)

• Forward

• Swapowe

2. Nowe:

• Futur es

• Opcje

Dewizy - ???

Transakcje spot - ???

Dealing location - ???

Settlement location - związany z miejscem pochodzenia walut.

CLS - Continuos Linked Settelement - to rodzaj banku systemowego, nowa jakość na rynku walutowym.

• Eliminacja ryzyka rozliczenia transakcji, ponieważ na zasadzie „płatność za płatność” netto na dany dzień walutowy

• Rozliczenie w 17 walutach : AUD, CAD, CHF, DKK, EUR, GBP oraz inne.

• Wykorzystywanie instrukcji płatniczych dla sześciu głównych instrumentów: spot, forward, opcji, swapów, NDF, derywatów kredytowych.

Walutowe transakcje FORWARD.

Transakcja forward wiąże się z rozliczeniem kontraktu w określonym czasie w przyszłości po ustalonej z góry cenie (cena rozliczenia). Jest to pewnego rodzaju umowa pomiędzy dwiema stronami, gdzie jedna ze stron zobowiązuje się do kupna określonego instrumentu bazowego, natomiast druga strona do jego sprzedaży. Kupujący zajmuje na rynku walutowym pozycje długą, natomiast sprzedający pozycję krótką.

Premia (report) F›S zysk w danej walucie w stosunku do innej, jeżeli jej terminowy kurs (kurs forward) w stosunku do tej drugiej waluty jest wyższy niż kurs z dostawą natychmiastową (kurs spot).

Dyskont (deport) F‹S - strata kursowa. Waluta notowana jest z dyskontem w stosunku do innej waluty, jeżeli jej kurs forward jest niższy od jej kursu spot. Wynika to z wyższej stopy oprocentowania tej waluty.

F - S F-S/S F-S/S*100%

Np. F - 4zł za euro , S - 4,02 premia wynosi 0,2

Przykład notowania spot i forward.

SPOT 0.8500 - 0.8530 EU/$

Stopy SWAPOWE -45 -40 (deport)

FORWARD 0.8455 - 0.8490 EU/$

Transakcje forward są droższe niż spot. Kurs forward musi mieć większy spread swapowy. Spread to różnica pomiędzy ceną zakupu a ceną sprzedaży, po których transakcja może zostać zawarta.

Obliczanie marży terminowej - metoda uproszczona.

K*(1+i)=K/S*(1+i*)*F

F/S=(1+i)/(1+i*)

(F-S)/S=(i-i*)/(1+i*)≈i-i*

i - stopa procentowa w pierwszym kraju np. Polska

i* - stopa procentowa w drugim kraju np. SZ

K - kapitał

S - kurs spotowy

F - kurs forward

i-i* - róznica oprocentowania

Przykład. 2 zł za dolara australijskiego, róznica oprocentowania wynosi 4% na korzyść złotego. Na jeden kwartał różnica wyniesie 1%, więc kurs forward będzie wynosić 1%.

1%*2zł.=0,02

2zł. +0.02=2.02

Obliczenie marży terminowej - metoda pełna.

Stopy procentowe na rynku eurowalutowym:

io‹i1 (we frankach szwajc.)

i*o‹i*1 ( w dolarach)

Kursy kasowe F/S na rynku międzybankowym:

Przykład. Klient chce sprzedać 1mln dolarów w Szwajcarii. Bank wie, że za 3 miesiące zgłosi się ten klient i da mu 1mln dolarów, i za to bank będzie musiał mu zapłacić franki. Bank żeby się zabezpieczyć musi zawrzeć umowę przeciwstawną czyli zaciągnąć kredyt na 1mln dolarów. A potem te dolary zamienia na franki i lokuje je na rynku poza Szwajcarią na termin 3 miesięcy.

Czy można anulować transakcję forward??? Można zgłosić bankowi i sprzedać oraz zapłacić różnicę. Można odwrócić.

Czy bank może żądać zabezpieczenia??? Tak, bank żąda około 10%.

Ustalenie daty dostawy walut.

Np. termin miesięczny transakcji. W poniedziałek 27.09 zawarcie transakcji, od środy 29.09 zaczynamy liczyć termin transakcji do 29.10. Jeżeli wypada na weekend to termin przesuwa się na następny dzień roboczy. Jeżeli termin wypada na weekend końca miesiąca to cofamy się do ostatniego dnia roboczego tego miesiąca.

Broken dates - daty nie pasujące.

Modyfikacje forward.

• Transakcje forward z opcją - pozwala na wybór okresu, w którym można do banku się zgłosić

• Non-deliverable forward - Transakcja NDF jest identyczna z transakcją Forward z tą różnicą, że brak w niej fizycznego przepływu środków w dniu rozliczenia tzw. dostawy waluty. Rozliczenie następuje poprzez różnicę między kursem ustalonym a kursem referencyjnym.

• Walutowe transakcje swapowe - rodzaj złożenia spot i forward

Wykład 10.10.2010.

Implikowana przyszła stopa procentowa f (implied forward rate)

Gdzie i(a,b) to stopa procentowa instrumentu (wyrażona jako ułamek dziesiętny) obowiązująca w czasie a, zaś a+b to termin zapadalności instrumentu.

Mamy okres od t do t+T np. dla lokat. Stopa procentowa jest na 2 i 3 miesiące. f jest to oczekiwana stopa w tych dwóch miesiącach, która będzie obowiązywać na trzecim.

Forward Rate Agreement (FRA) 3x9

Dwie strony zawierają umowę, kupując FRA, zapewniają wyrównanie strat jeśli stopa procentowa wzrośnie. Kupujemy FRA na wypadek gdyby stopa wzrosła powyżej A, wtedy otrzymujemy rekompensatę, która wynosi tyle co wartość bezwzględna ze wzoru.

N - kwota umowna

S - stopa rynkowa

A - ???

Jeśli S-A›0 to otrzymujemy rekompensatę

Kupno FRA zabezpiecza przed wzrostem stopy. Sprzedający FRA zabezpiecza się przed spadkiem stopy procentowej. Ponieważ rynkowa stopa jest wyższa od uzgodnionej to bank będzie musiał zapłacić drugiej stronie odpowiednią kwotę.

Swap:

• Walutowy

• Walutowo procentowy

• Procentowy

Swap walutowy polega na tym, że dwa banki dogadują się o wymianie waluty, a po jakimś czasie następuje transakcja odwrotna.

Przykład. Bank kupuje 2 mln euro za 9 mln złotych. Za np. 2 tygodnie 2 mln wracają, a bank B musi oddać więcej czyli 9 013 000 zł. Dlatego że złoty jest wyżej oprocentowany, niż euro, musi oddać więcej po kursie wyższym.

Kupno - sprzedaż swapa

bid - ofter

np. 65-85

Bank A jest klientem, a bank B ustala cenę i kwotuje od 65 do 85. Bank B bierze 9 mln jak gdyby pod zastaw 2 mln euro.

Przedłużenie transakcji forward???.

Przyśpieszenie transakcji forward???

Swap walutowo procentowy - polega na wymianie waluty i odsetek procentowych na dłuższe terminy. Cechy charakterystyczne:

• Są dwie daty: wymiana początkowa i wymiana końcowa (druga data waluty)

• Są długie okresy i periodyczna spłata odsetek

• Obie stopy są stałe dla tych lat, odsetki są płacone w tej samej wysokości

• Obie stopy są ustalane każde pół roku w oparciu o LIBOR

• Stopa jest zmienna dla jednej waluty, a stała dla drugiej waluty. Jest to najbardziej rozpowszechniona wersja nazywana cross currency

Swap procentowy - nie ma wymiany dwóch walut, jest jedna ta sama waluta.

-(LIBOR+1%)-12%+LIBOR = -11,5%-LIBOR+12% =

= -13% = -(LIBOR-0,5%)

Przedsiębiorstwo ma przewagę po stopie zmiennej, a bank po stopie stałej. Zawsze jedna strona płaci drugiej LIBOR. Skoro firma ma płacić LIBOR +1p.% to musi dostać LIBOR oraz płaci 12%. Efekt jest taki, że firma płaci LIBOR +1p.% z minusem płaci 12% i dostaje LIBOR, w rezultacie jest to -13%.

Bank płaci 11,5% oraz LIBOR i dostaje 12% razem jest to -(LIBOR-0,5%). Strony wymieniają się płatnościami odsetkowymi.

Swapy kupuje się i sprzedaje. Cenę podaje się np.74-79, to oznacza, że jeżeli niższa cena 74, którą będzie płacić bank kwotujący stałą stopę. 74 to jest punk bazowy dodawany do np. oprocentowania bonów skarbowych. Tyle płaci sam bank. Jeżeli ma dostać pieniądze to płaci więcej czyli sprzedaje swapa .

74-79

Pierwsza liczba - to co bank płaci.

Druga liczba - to co bank otrzymuje.

Futures - kontrakt zawierany na giełdzie, zobowiązujący do zakupu lub sprzedaży standardowej ilości określonych aktywów, w określonym momencie w przyszłości i po ustalonej cenie.

Marking to market jest to ustalenie zysków lub strat na bieżąco na każdy dzień roboczy.

Sposoby rozliczania transakcji - albo naliczanie różnic kursowych albo dostawa na ostatni dzień.

Cena spot a cena futures w czasie (WYKRES).

S -spot, F - futures. Baza to różnica pomiędzy spot a futures. Jeżeli jest premia to cena Z zmienia się jak spot. Kiedy T zbliża się do zera to kursy się zbiegają. W ostatnim dniu handlu kurs futures wynosi tyle co spot.

Elementy kontraktu futures:

1. Pary walut i wielkości kontraktów

2. ???

07.11.2010.

c.d. poprzedniego wykładu

7. Depozyty zabezpieczające

• wstępny (początkowy) depozyt zabezpieczający

• właściwy (minimalny) depozyt zabezpieczający

Porównanie walutowych transakcji forward i futures
Kryterium oceny	FORWARD	FUTURES
Wielkość kontraktu	dowolna	standaryzowana
Termin rozliczenia	dowolny	standaryzowany
Zawieranie transakcji	niespekulacyjne	spekulacyjne
Koszty	brak prowizji, występuję spread	opłaty na rzecz giełdy
Bezpieczeństwo

Eurodollar futures

Rodzaj zakładu, w którą stronę zmieni się cena futures, definiowana jako:

100 - (stopa % LIBOR, w %, od eurodolarowych depozytów trzymiesięcznych, z dostawą w przyszłości)

np. 100 - 2,36 =97,64.

WALUTOWE TRANSAKCJE OPCYJNE

Rodzaje opcji walutowych:

1. na kurs kasowy (spot exchange options)

2. na walutowe transakcje futures (options on foreign currency futures)

Opcje na walutowe transakcjespot

Walutowa transakcja opcyjna na spot jest umową między nabywcą (buyer) sprzedawcą (writer), dającą temu pierwszemu prawo - ale nie stwarzającą zobowiązania - kupna lub sprzedaży określonej ilości waluty po z góry określonym kursie opcyjnym (exercise price, strike price), w określonym terminie w przyszłości (opcje typu europejskiego) lub określonego dnia oraz wcześniej (opcje typu amerykańskiego). Sprzedawca jest natomiast zobowiązany do dostarczenia lub odbioru waluty, jeśli zażąda tego nabywca opcji.

Cztery możliwości:

a) nabycie opcji kupna (long call)

b) sprzedaż opcji kupna (short call)

c) nabycie opcji sprzedaży (long put)

d) sprzedaż opcji sprzedaży (short put)

Prawa i obowiązki stron

1. Opcja CALL

• kupiec opcji call - ma prawo kupić walutę

• sprzedawca opcji call - ma obowiązek dostarczyć walutę

2. Opcja PUT

• kupiec opcji put - ma prawo sprzedać walutę

• sprzedawca opcji put - ma obowiązek kupić walutę

Opcja na spot - przykład

Cena opcyjna call: 1,40 USD/GBP

Premia opcyjna: 0,03 USD/GBP

1,43 < spot - nabywca skorzysta z opcji

1,40 < spot < 1,43 - nabywca skorzysta z opcji

spot < 1,40 - nabywca nie skorzysta z opcji

Opcje na walutowe transakcje futures

• Call on future jest umową między kupującym a sprzedającym, w wyniku której kupujący w zamian za premię opcyjną nabywa prawo, ale nie podejmuje zobowiązania, do zajęcia pozycji długiej na rynku (giełdzie) transakcji futures po cenie uzgodnionej w momencie zawierania transakcji opcyjnej (opening price, strike price). Jeśli kupujący skorzysta z opcji, sprzedawca musi zająć na giełdzie pozycję krótką.

• Put on future pozwala na zajęcie pozycji krótkiej na giełdzie. Wszystkie opcje tego rodzaju są typu amerykańskiego i mogą być wykorzystane każdego dnia roboczego przed datą wygaśnięcia.

Porównanie opcji giełdowych i opcji OTC




Opcja może być...

• in the money

• out of the money

• at the Money

Minimalna cena sprzedaży /maksymalna cena zakupu

• floor price = exercise price of put - put premium

• ceiling price = exercise price of call + call premium

Przykład zastosowania opcji

Eksporter szwajcarski składa ofertę na dostawę silników do USA. Wartość ewentualnej transakcji jest równa ok. 500.000 $. Decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu oferty ma zapaść za trzy miesiące, w czerwcu. Eksporter kupuje 10 opcji put po 50.000 $, by uchronić się przed ewentualnym wzmocnieniem się franka szwajcarskiego (spadkiem kursu). Kurs kasowy jest równy 1,5200 SFr./$, kurs opcyjny X=1,5000 SFr./$. Premia opcyjna wynosi 1,5 Rp/$, czyli 500.000·0,0150 SFr. = 7.500 SFr.

Jak zachowa się eksporter, jeśli w połowie czerwca:

1. oferta zostanie przyjęta, następuje płatność, a kurs kasowy jest równy 1,4300 SFr./$ ?

2. oferta nie zostanie przyjęta, a kurs kasowy jest równy 1,4300 SFr./$ ?

3. oferta zostanie przyjęta, następuje płatność, zaś kurs kasowy jest równy 1,5300 SFr./$ ?

4. oferta nie zostanie przyjęta, a kurs kasowy jest równy 1,5300 SFr./$ ?

Co wpływa na cenę opcji.

Czynniki i kierunki zmiany cen opcji




Riskless hedge ???

Do każdej pozycji opcyjnej na walutę obcą …………………………………..

Cena teoretyczna opcji call (typu europejskiego)




Cena opcji put (typu europejskiego)




Bloki opcji budujące strategie















Opcje na stopę procentową

Kupujący opcję call na LIBOR ma prawo do wyrównania do ustalonego poziomu (cena wykonania, stricte rate) kosztu kredytu na określoną kwotę.

Kupujący opcję put ma prawo do wyrównania opłacalności lokaty.

28.11.2010.

Caplet, interest rate cap

Caplet: opcja call na LIBOR kupiona w związku z zaciągniętym kredytem według zmiennej stopy procentowej na jeden okres.

Interest rate cap to szereg opcji call na LIBOR kupionych w związku z zaciągnięciem kredytu według stopy zmiennej, która jest okresowo ustalana na kolejne okresy.

Options on eurodolar futures - opcja put na kontrakt eurodolar futures daje nabywcy prawo, ale nie stwarza zobowiązania do zajęcia pozycji krótkiej na jeden kontrakt eurodolar futures na giełdzie, po cenie otwarcia równej cenie opcyjnej.

Typowe operacje banku aktywnego na rynkach globalnych:

• tradycyjne transakcje walutowe oraz kupno, sprzedaż metali szlachetnych

• przyjmowanie wkładów i udzielanie kredytów w walucie obcej i narodowej w relacjach z klientami zagranicznymi i krajowymi,

• uczestnictwo w syndykatach kredytowych, służących m.in. fuzjom i przejęciom oraz finansowaniu handlu zagranicznego,

• świadczenie usług związanych z obsługą handlu zagranicznego, jak przekazy zagraniczne, otwieranie akredytyw, inkaso dokumentowe, udzielanie gwarancji itp.,

• uczestnictwo w syndykatach służących emisji euroobligacji,

• zarządzanie środkami finansowymi powierzonymi przez klientów,

• obrót derywatami, takimi jak FRA, opcje walutowe, walutowe transakcje futures, swapy procentowe i walutowe, eurocurrency futures.

Wybrane pozycje bilansowe euro banku




Syndykaty kredytowe




Koszty kredytu syndykalnego (inne niż oprocentowanie)




Instrumenty rynków pieniężnych i kapitałowych

Na globalnych rynkach kapitałowych występują dwa podstawowe rodzaje dłużnych papierów wartościowych:

- papiery rynku pieniężnego,

- obligacje i noty:

• straight bonds

• zero bonds

• floating- rate notes

• convertible bonds

• dual - currency bonds

• euronotes

Syndykaty obligacyjne




Koszty emisji obligacji (PRZYKŁAD):

• Lead manager płaci kapitałobiorcy 975$ za obligację o wartości nominalnej 1.000 $.

• Lead manager zbywa walory gwarantom po 980$, zaś „sprzedawcom” po 985$.

• 1.000$ - 975$ =25$ to 100% marży (spread, flotation cost).

• 1.000$ - 985$= 15$, czyli 60% marży, stanowi opłata za sprzedaż (selling concession).

• 985$ - 980$ =5$, czyli 20% marży, stanowi opłata za gwarantowanie emisji (underwriting allowance).

• 980$ - 975$ =5$, czyli również 20% marży, pobiera lead manager za zarządzanie emisją (management fee).

Operacje powiernicze- istotą operacji powierniczych jest przekazanie bankowi (lub innej instytucji) środków finansowych lub innych aktywów, by ten, we własnym imieniu, lecz wyłącznie na rachunek klienta, zarządzał nimi za granicą.

Spółka celowa (SPV)

Special purpose entity (SPE) lub, zwłaszcza w Europie, special purpose vehicle (SPV), to podmiot gospodarczy tworzony w celu realizacji określonego zadania, na ogół by wyodrębnić określony rodzaj ryzyka (np. ryzyko upadłości, podatkowe, regulacyjne). SPV może należeć do jednego lub więcej podmiotów, w zależności od potrzeb oraz przepisów obowiązujących na danym terytorium. Często nie należy formalnie do podmiotu, który wyodrębnił i przekazał jej majątek.

Najważniejsze powody tworzenia SPV:

• sekurytyzacja

• rozproszenie ryzyka

• inżynieria finansowa

• kwestie regulacyjne

• konkurencyjność i przepisy

Stopy referencyjne:

• 
  BBALIBOR

• SIBOR (Singapur Interbank Offered Rate)

• EURIBOR

Stopy referencyjne

LIBOR

Najbardziej znaną stopą procentową tego rodzaju jest londyński LIBOR (London Interbank Offered Rate), stanowiący średnią cenę kredytu na rynku międzybankowym w Londynie.

EURIBOR

Dla euro oblicza się i wykorzystuje i wykorzystuje zarówno stopę LIBOR jak i EURIBOR Euro Interbank Offered Rate) - stopa procentowa kredytów na rynku europejskim (średnia z ofert 60 banków), która jest ustalana w Brukseli.

act/360 = faktyczna liczba dni w okresie

okresy: 1,2,3 tygodnie; 1-12 miesiące; odrzuca się z dwa z góry i dwa z dołu -15% notowań.

BILANS PŁATNICZY

Międzynarodowa pozycja inwestycyjna - należności i zobowiązania wobec nierezydentów w walucie obcej.

A. Definicja bilansu płatniczego

Bilans płatniczy to zestawienie transakcji ekonomicznych danej gospodarki z resztą świata, za pewien okres.

Transakcje, w przeważającej części między rezydentami i nierezydentami, obejmują:

• dostawę towarów,

• świadczenie usług i pracy,

• dochody z kapitału oraz transakcje, których wynikiem są zwiększenia i zmniejszenia należności i zobowiązań zagranicznych.

W bilansie płatniczym zapisuje się również transakcje o charakterze nieekwiwalentnym, nazywane transferami.

Wiedza na temat sytuacji w bilansie płatniczym jest istotna:

✦ przy podejmowaniu przez władze państwowe

decyzji w dziedzinie polityki ekonomicznej

✦ przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych

✦ przy prowadzeniu badań naukowych

✦ przy zdawaniu egzaminu☺

B. Przepływy i pozycje

✦ Przepływy odzwierciedlają tworzenie, przekształcenie, wymianę, przekazanie lub wygaśnięcie wartości ekonomicznej (bilans płatniczy)

✦ Pozycje odnoszą się do poziomów aktywów i pasywów w danym momencie (międzynarodowa pozycja inwestycyjna)

C. Transakcje ekonomiczne

Transakcja to wynik działań dwóch jednostek. Działania mogą wynikać z umowy lub przepisów prawa.

12.12.2010.

C. Rodzaje transakcji ekonomicznych:

1. Transakcje odpłatne

p<-->np - np. wysyłka towaru za płatność

p <-->p - ma charakter pieniężne np. kupujemy za gotówkę akcje lub obligacje

np <-->np - np. towar wymieniany na towart

Transakcje pieniężne - p - jednostka dokonuje płatności , otrzymuje płatność lub zaciąga dług.

Transakcje niepieniężne - np - początkowo nie jest wyrażony w jednostce pieniężnej np. transakcja barterowa, wynagrodzenie w naturze.

2. Transakcje nieodpłatne (tzw. transfery)

p<--> np<-->

Polega to na tym, że z jednej strony jest świadczenie pieniężne, a z drugiej strony nic np. dostawa leków, darowanie długu lub przeterminowanych odsetek.

C. Inne przepływy - polegają na zmianie ilości, wartości lub klasyfikacji aktywów lub zobowiązań w wyniku innych zdarzeń niż transakcje między rezydentami i nierezydentami.

Monetyzacja - zakup złota przez Bank Centralny.

Demonetyzacja - sprzedaż złota przez Bank Centralny.

C. Zapis transakcji w bilansie płatniczym

Każda transakcja występuje w bilansie płatniczym w dwóch pozycjach: po stronie Ma i Winien. Elementy transakcji, powodujące zmniejszenie aktywów krajowych, są zapisywane po stronie Ma.

Te elementy transakcji, które powodują powiększenie rzeczowych lub finansowych aktywów kraju, są zapisywane po stronie Winien.




Saldo błędów i opuszczeń

Każdy przyrost jakiegokolwiek składnika majątkowego wiąże się z odpowiednim ubytkiem innego składnika majątkowego lub powiększeniem zobowiązania, a przy transakcjach nieodpłatnych - z odpowiednim transferem.

Każdy ubytek aktywów rzeczowych lub finansowych kraju wiąże się z odpowiednim przyrostem innego składnika majątkowego lub zmniejszeniem zobowiązania, a przy transakcjach nieodpłatnych -z odpowiednim transferem.

D. Czas dokonywania zapisów

• W zasadzie: w momencie zmiany właściciela (w sensie ekonomicznym), w chwili uznania usługi za wykonaną

• Praktyka: w oparciu o dokumenty celne, zgłoszenia do banku centralnego lub urzędu statystycznego

E. Wycena transakcji

• Zasadą jest stosowanie cen rynkowych stosowanych w transakcjach

• Przypadki szczególne: barter, transakcje o charakterze wewnętrznym w jednej firmie między oddziałami w różnych krajach, transakcje między jednostkami powiązanymi, leasing finansowy, transakcje zawierające element darowizny

• Waluty obce

Bilans płatniczy robi się w walucie krajowej, do przeliczenia na inną walutę stosuje się kursy aktualne.

W Polsce bilans sporządza się w złotówkach, w euro i w dolarach.

F. Brutto i netto

✦ Brutto: wszystkie elementy ujmowane w danej grupie są sumowane osobno po stronie Ma i po stronie Wn

✦ Netto: dokonuje się agregacji elementów zarówno po stronie Ma, jak i Wn, z uwzględnieniem znaków.

G. Rezydenci

• Pojęcie terytorium ekonomicznego

• Rezydenci: gospodarstwa domowe (osoby fizyczne)

• Rezydenci: firmy, organizacje non-profit, jednostki rządowe.

Terytorium ekonomiczne pod kontrolą rządu to: ziemia, przestrzeń powietrzna, wody terytorialne, wyspy, enklawy.

Enklawy to: ambasady, konsulaty, bazy wojskowe, stacje naukowe, biura reprezentujące Bank Centralny.

Rezydentem danego terytorium ekonomicznego jest jednostka silnie powiązana z terytorium ekonomicznie.

Gospodarstwo domowe - grupa osób żyjących w jednym mieszkaniu, wykorzystujący wspólnie dochody i razem konsumują towary i usługi oraz mieszkają co najmniej rok lub mają zamiar mieszkać np. więzienia, szpitale i zakony (!!!).

Przedsiębiorstwa - firma - rezydent ma być zaangażowana w produkcję towaru lub świadczenie usług na danym terytorium.

Struktura bilansu płatniczego: przesłanki wyodrębnienia grup

• pozycje należące do grupy muszą mieć cechę wspólną, wyróżniającą grupę od innych

• grupa musi mieć znaczenie dla szeregu krajów

• musi być możliwość zgromadzenia danych

• dane dotyczące grupy powinny znaleźć zastosowanie do innych celów

Struktura bilansu płatniczego

1. Rachunek bieżący

A. Towary i usługi

B. Dochody pierwotne

C. Dochody wtórne

2. Rachunek kapitałowy i finansowy

D. Rachunek kapitałowy

- Transfery kapitałowe

- Nabycie / zbycie aktywów nie produkowanych i niefinansowych

E. Rachunek finansowy

- Inwestycje bezpośrednie

- Inwestycje portfelowe

- Derywaty finansowe i opcje pracownicze

- Inne inwestycje

- Aktywa rezerwowe

Nadwyżka rachunku bieżącego

Jeśli występuje nadwyżka w rachunku bieżącym, to rachunek kapitałowy i finansowy pokazuje, w jaki sposób jest ona inwestowana (np. zakup obcych papierów wartościowych, przyrost rezerw walutowych).

Deficyt rachunku bieżącego

Jeśli rachunek bieżący wykazuje deficyt, rachunek kapitałowy i finansowy pokazuje, w jaki sposób ten deficyt sfinansowano (np. przez zaciągnięcie kredytów handlowych, spadek rezerw walutowych).

Struktura bilansu płatniczego:

1. Rachunek bieżący

A. Towary i usługi

a. Towary - zwykły handel międzynarodowy np. wywóz węgla, maszyn; zużycie energii elektrycznej, gazu, wody; standardowe oprogramowanie; nagrania wideo i audio; dostawy towarów na rzecz obcych śroków transportu w portach; towary pozyskane w ramach leasingu finansowego, towary wysłane za granice bez zmiany właściciela sprzedane później; towary nielegalne i nielegalnie przewiezione, prezenty, paczki zagraniczne; żywe zwierzęta zmieniające właściciela, rzeczowa pomoc humanitarna.

Towary nie ujmowane w bilansie: towary w tranzycie, majątek emigrantów, towary wysyłane do własnych ambasad, towary wysyłane do naprawy, próbki.

Towary wyłączone z handlu zwykłego:

• merchanting czyli zakup towarów od nierezydenta, a potem od razu jego sprzedaż innemu nieryzedyntowi bez wjazdu towaru do kraju rezydenta, w bilansie to: eksport netto w ramach merchanting

• złoto niemonetarne używane do celów nie związanych z rezerwami Banku Centralnego

• towary ujmowane w podróżach (bo będą w bilansie w usługach!!!)

• software wymagający okresowych płatności licencyjnych.

Towary: eksport i kredyt handlowy

	Ma	Wn
Towary	100
Inne inwestycje - kredyty handlowe		100
Inne inwestycje - rachunki bankowe

Towary: eksport i zapłata

	Ma	Wn
Towary	100
Inne inwestycje - kredyty handlowe
Inne inwestycje - rachunki bankowe		100

Towary: leasing finansowy

Wartość środka trwałego wynosi 1000. Płatność rat leasingowych po 100 przez 9 lat, w tym część odsetkowa 10. Zapis w bilansie płatniczym leasingobiorcy:

ROK I	Ma	Wn
Towary		1 000
Dochody		10
Kredyty	1 000	90
Inne inwestycje - rachunki bankowe	100

Lata 2-9	Ma	Wn
Towary
Dochody		10
Kredyty		90
Inne inwestycje - rachunki bankowe	100

Po 9 latach towar wraca do leasingodawcy po cenie rynkowej 300.

ROK 10	Ma	Wn
Towary	300
Kredyty		300

A. Towary i usługi

b. Usługi

1. Obrót uszlachetniający - np. dostarczanie towarów do Chin w zamian za gotowe buty (usługa), w bilansie wykazuje się tylko wartość usługi szycia.

2. Naprawa towarów

3. Usługi transportowe - transport osób, fracht, usługi pocztowe i kurierskie.

4. Podróże - konsumpcja towarów i usług w czasie podróży za granicą.

5. Usługi budowlane

6. Usługi ubezpieczeniowe - z jednej strony składki, a z drugiej wypłaty odszkodowań.

7. Usługi finansowe - np. bankowe, wymiana walut.

8. Opłaty licencyjne

9. Usługi telekomunikacyjne, komputerowe

10. Inne usługi biznesowe - np. prawnicze, marketingowe, leasing operacyjny.

11. Usługi osobiste, kulturalne i rekreacyjne - np. loteria

12. Usługi i towary i związane z rządem - dostawy towarów i usług dla ambasad, usługi świadczone przez ambasady, towary i usługi nabyte przez dyplomatów, pracowników baz wojskowych.

Usługi: leasing operacyjny

	Ma	Wn
Inne usługi biznesowe		200
Inne inwestycje - rachunki bankowe	200

Saldo BP = [Ma] - [Wn]

Usługi: podróże

Podróże nie stanowią odrębnego typu usług, lecz raczej zestaw towarów i usług, nabywanych przez osoby przybywające do danego kraju na okres krótszy niż rok. Wyłączone z podróży są usługi transportowe. Rozróżnia się podróże służbowe i prywatne.

Usługi finansowe: wymiana walut

Kurs spot w Australii jest następujący: 1,39 - 1,41 A$/$. Rezydent USA kupuje w banku australijskim 10 000 A$ po kursie 1,39 A$/$. Zapłaci za to 7 194 $. O tyle rosną zasoby dewizowe Australii ale są wycenione po kursie średnim tj.: 1,40 A$/$ (7 194*1,40 = 10 072). Wartość usługi na rzecz rezydenta USA wynosi zatem 72 A$.

	Ma	Wn
Usługi finansowe	72
Inne inwestycje - aktywa		10 072
Inne inwestycje - pasywa	10 000

1. Rachunek bieżący, c.d.

B. Dochody pierwotne

1. Wynagrodzenia pracowników - którzy przyjeżdżają z za granicy na okres krótszy niż rok (jest to wartość z podatkami i składkami).

2. Dochody z inwestycji

2.1 Z inwestycji bezpośrednich

2.2 Z inwestycji portfelowych

2.3 Z innych inwestycji

2.4 Z aktywów rezerwowych

Dochody: dywidendy otrzymane

	Ma	Wn
Dochody - dywidendy	100
Inwestycje bezpośrednie - dochody reinwestowane		80
Inne inwestycje - rachunki bankowe		20

3. Pozostałe dochody pierwotne:

• dochody z najmu

• podatki dotyczące towarów i produkcji

• subsydia dotyczące towarów i produkcji

19.12.2010

STOPY RYNKU MIĘDZYBANKOWEGO

Ma

Wn

100

200

suma X = X

---