ZAAWANSOWANI - JĘZYK ABSTRAKCYJNY

PROGRAM: ODPOWIEDZI NA PYTANIA TYPU „DLACZEGO...?" I „JEŚLI..."

Procedura programowa:

1. „Dlaczego..." - usiądź na krześle naprzeciw dziecka i skup jego uwagę. Następnie przedstaw pytanie w formie: „dlaczego...?" (np. „Dlaczego jesz?"). Pomóż dziecku w udzieleniu odpowiedzi (np. „Ponieważ jestem głodny"). W trak­cie trwania sesji zmniejszaj liczbę podpowiedzi. Początkowo nagradzaj najtraf­niejsze a na zakończenie tylko bezbłędne odpowiedzi.

2. „Jeśli.usiądź na krześle naprzeciw dziecka. Skup jego uwagę i zapytaj: „jeśli..." (np. „Co robisz, jeśli jesteś głodny?"). Pomóż dziecku w udzieleniu odpowiedzi (np. „Jem coś"). W miarę uzyskiwania postępów w nauce ograniczaj liczbę podpowiedzi i nagradzaj tylko bezbłędne odpowiedzi.

Sugerowane warunki pracy: pytania typu: kto? co? gdzie? nazywanie wyko­nywanych czynności, emocji i funkcji. Pomocne wskazówki: przedstawienie poprawnej odpowiedzi.

Pytanie	Reakcja	Data wprowad zenia	Data opanowania czynności
(1) „Dlaczego...?" (2) „Co robisz, jeśli...?"	(1) „Ponieważ..." (2) „Robię..."
1. Jedzenie/głodny
2. Picie/spragniony
3. Spanie/zmęczony
4. Płacz/smutny
5. Uśmiech/szczęśli­wy
6. Wizyta u lekarza/ chory
7. Kąpiel/brudny
8. Nakładanie kurtki/ zimno
9. Śmiech/dowcip
10. Parasol/pada deszcz

Uwaga: Tę procedurę możesz wykorzystać praktycznie za każdym razem (np. kiedy dziecko prosi cię o coś do picia, zapytaj: „Dlaczego prosisz mnie o sok?". Podpowiedz dziecku, aby odpowiedziało: „Bo chce mi się pić"). Ten sam sche­mat można zastosować podczas oglądania rysunków w książce (np. pokaż dziec­ku rysunek chłopca, który spadł z roweru i płacze. Następnie zapytaj: „Dlaczego ten chłopiec płacze?". Podpowiedz: „Ponieważ spadł z roweru").

PROGRAM: LOGICZNE UZUPEŁNIANIE ZDAŃ

Procedura programowa: usiądź naprzeciw dziecka. Skup jego uwagę i pokaż rysunek odpowiadający poniższym przykładom. Następnie przedstaw część zda­nia (np. ,,On ma brudne ręce. Musi więc..."). Pomóż dziecku w dopowiedzeniu

zdania (np je umyć"). W trakcie trwania sesji zmniejszaj liczbę podpowiedzi.

Początkowo nagradzaj najtrafniejsze, a na zakończenie tylko bezbłędne odpo­wiedzi.

Materiały: rysunki.

Sugerowane warunki pracy: opis rysunków; odpowiedzi na pytania typu „dla­czego...?" i „jeśli...?".

Pomocne wskazówki: przestawienie poprawnej odpowiedzi.

Przykłady nie dokończonych zdań	Reakcja: Dokończenie zdań	Data wprowadzenia	Data opanowania czynności
1. „On jest głodny. Musi..."
2. „Pada deszcz. Trze­ba wziąć..."
3. „Chce mu się pić. Musi..."
4. „Drzwi są zamknię­te. Potrzebny jest..."
5. „Rozcięłam sobie palec. Potrzebuję..."

Uwaga: Możesz wykorzystać również inne przykłady, które będą adekwatne do twego dziecka.

PROGRAM: OPIS NIEPRAWIDŁOWOŚCI NA RYSUNKACH

Procedura programowa: usiądź na krześle naprzeciw dziecka i skup jego uwa­gę. Przedstaw następnie rysunek, który zawiera jakieś nieprawidłowości (np. sa­mochód z kwadratowymi kołami). Następnie zapytaj: „Powiedz mi, co jest nie tak z tym samochodem?"). Podpowiedz dziecku, aby zwróciło uwagę na błędny fragment i dało poprawną odpowiedź. W trakcie trwania sesji zmniejszaj liczbę podpowiedzi. Początkowo nagradzaj najtrafniejsze, a na zakończenie tylko bez­błędne odpowiedzi.

Materiały: rysunki, które zawierają błędy.

Sugerowane warunki pracy: opis rysunków, określanie podobieństw i różnic; udzielanie na pytania typu „dlaczego?".

Pomocne wskazówki: przedstawienie prawidłowej odpowiedzi.

Pytanie: „Co jest złego z tym rysunkiem?"	Reakcja: Opis wszystkich nieprawidłowości na rysunku	Data wprowadzenia	Data opanowania czynności
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.

Uwaga: Możesz również zmieniać treść pytania (np. „Co jest zabawnego na tym rysunku?"). W bardziej zaawansowanej fazie programu naucz dziecko, aby poprawiło błędy na rysunku (np. „Samochód powinien mieć okrągłe koła").

PROGRAM: PRZEWIDYWANIE WYNIKÓW Procedura programowa:

1. Rysunki - przedstaw dziecku rysunek, na którym ktoś wykonuje określoną czynność. Zadaniem dziecka będzie odgadnięcie wyniku czynności (np. „Chło­piec nalewa sok do szklanki" - co on zamierza zrobić? - „Jak sądzisz, co się stanie?"). Pomóż dziecku w udzieleniu prawidłowej odpowiedzi (np. „Chłopiec będzie pił sok"). W trakcie trwania sesji zmniejszaj liczbę podpowiedzi. Począt­kowo nagradzaj najtrafniejsze, a na zakończenie tylko bezbłędne odpowiedzi.

2. Opowieści - opowiedz dziecku historię, której zakończenie jest dość łatwe do przewidzenia: („Pewnego razu Billy był bardzo głodny. Zrobił więc kanapkę. Kiedy poszedł do kuchni, zauważył, że nie ma chleba..."). Następnie zadaj jedno z wymienionych pytań: „Jak sądzisz, co (Billy) dalej zrobi?" lub „Jak sądzisz, co będzie dalej?"). Pomóż dziecku w udzieleniu prawidłowej odpowiedzi (np. „Billy pójdzie do sklepu i kupi chleb" lub „Wtedy Billy zrobi sobie coś innego do je­dzenia"). W trakcie trwania sesji zmniejszaj liczbę podpowiedzi. Początkowo na­gradzaj najtrafniejsze, a na zakończenie tylko bezbłędne odpowiedzi.

Materiały: rysunki, przedstawiające zdarzenia, których wyniki są łatwe do przewidzenia.

Sugerowane warunki pracy: opis różnych nieprawidłowości; odpowiadanie na pytania typu „dlaczego...?"; opowiadanie historii, odtwarzanie zaistniałych wcześniej zdarzeń, logiczne uzupełniania nie dokończonych zdań.

Pomocne wskazówki: przedstawienie właściwej odpowiedzi.

Pytanie	Reakcja	Data wprowadzenia	Data opanowania czynności
(1-2) „Jak sądzisz, co się stanie dalej?"	(1-2) Dziecko przewi­duje koniec opowiada­nia
1. Rysunek
2. Opowiadanie

Uwaga: Wykorzystaj tylko te rysunki, które przedstawiają sytuacje bardzo łatwe do przewidzenia.

PROGRAM: UDZIELANIE WYJAŚNIEŃ

Procedura programowa: usiądź na krześle naprzeciw dziecka i skup jego uwa­gę. Pokaż zdjęcie, które przedstawia jakąś scenerię lub wydarzenie (np. plażę, zdjęcie kuchni lub chłopca, budującego bałwana). Następnie zadaj dziecku py­tanie związane ze zdjęciem (np. „Co to za pora roku", odpowiedź - „Zima" -„A skąd wiesz?" - „Ponieważ tu jest bałwan"). W trakcie trwania sesji zmniej­szaj liczbę podpowiedzi. Początkowo nagradzaj najtrafniejsze, a na zakończenie tylko bezbłędne odpowiedzi.

Materiały: zdjęcia przedstawiające różne sytuacje.

Sugerowane warunki pracy: opisywanie zdjęć, określanie podobieństw i róż­nic na zdjęciach, odpowiedzi na pytania typu: dlaczego/ponieważ.

Pomocne wskazówki: na początku przedstaw dziecku wyjaśnienie określonej sytuacji i poproś o jej powtórzenie.

Pytanie: „Skąd wiesz, że...?"	Odpowiedź: wyjaśnienie sytuacji	Data wprowadzenia	Data opanowania czynności
Przykłady: 1. Zdjęcie, przedsta­wiające przyjęcie uro­dzinowe. Zapytaj: „Co oni ro­bią?" „Skąd wiesz, że ob­chodzą urodziny?"	„Obchodzą urodziny". „Ponieważ jest tort urodzinowy i wszyscy mają urodzinowe ka­pelusiki".
2. Zdjęcie parku Zapytaj: „Jak nazywa się to miejsce?" „Skąd wiesz, że to park?"	„To jest park". „Ponieważ jest tu dużo alejek i drzew".
3. Zdjęcie śmiejącej się dziewczynki Zapytaj: „Jak ona się czuje?" „Skąd wiesz, że jest szczęśliwa?"	„Jest szczęśliwa". „Ponieważ uśmiecha się".
4. Zdjęcie dziewczynki w stroju kąpielowym Zapytaj: „Dokąd ona wybiera się?" „Skąd wiesz, że idzie popływać?"	„Idzie popływać". „Ponieważ ma na so­bie kostium".

Uwaga: Możesz wykorzystywać tę procedurę programową w naturalnych sy­tuacjach (np. dziecko widzi chłopca, niosącego kij do palanta. Zapytaj: „Jak są­dzisz, w co ten chłopiec ma zamiar grać?" - „W palanta". - „A skąd to wiesz?" - „Ponieważ niesie kij do palanta").

PROGRAM: WYRÓŻNIANIE PRZEDMIOTÓW ZE WZGLĘDU NA ICH KATEGORIĘ I CECHY CHARAKTERYSTYCZNE

Procedura programowa:

1. Cechy charakterystyczne - połóż na stole kilka przedmiotów, charaktery­zujących się różnymi cechami. Następnie poleć dziecku: „Podaj mi rzecz, która nie jest... (określona cecha)" (np. „Podaj mi rzecz, która nie jest żółta", „Podaj mi coś, co nie jest duże"). Pomóż dziecku w podaniu ci odpowiedniego przed­miotu. Początkowo nagradzaj najtrafniejsze, a na zakończenie tylko bezbłędne odpowiedzi. Możesz również dać całkowicie odmienne polecenie: „Podaj mi coś, co jest żółte".

2. Kategoria - połóż na stole kilka przedmiotów, które różnią się ze względu na kategorię, do której należą. Następnie poleć dziecku: „Podaj mi rzecz, która nie jest... (kategoria)" (np. „Podaj mi rzecz, która nie jest owocem"). Pomóż dziecku w podaniu ci odpowiedniego przedmiotu. W miarę uzyskiwania postę­pów w nauce zmniejszaj liczbę podpowiedzi. Możesz i w tym przypadku zmienić sens polecenia: „Podaj mi rzecz, która służy do zjedzenia". Na zakończenie na­gradzaj tylko bezbłędne odpowiedzi.

Materiały: przedmioty różniące się pod względem kategorii i cech.

Sugerowane warunki pracy: odgadywanie nazw opisywanych przedmiotów; udzielanie odpowiedzi „tak" i „nie" na pytania o wybrane przedmioty; iden­tyfikacja obiektów ze względu na ich podobieństwa i różnice; odpowiadanie na pytania typu „który..."; określanie przedmiotów różniących się pod względem kategorii i cech.

Pomocne wskazówki: pomóż dziecku w podaniu ci odpowiedniego przed­miotu.

Instrukcja	Reakcja	Data wprowadzenia	Data opanowania czynności
(1-2) „Podaj mi coś, co nie jest..."	(1-2) Dziecko podaje odpowiedni przedmiot
1. Cechy
2. Kategoria

Uwaga: Program rozpocznij od bardzo prostych przykładów. Połóż na stole trzy przedmioty: dwa identyczne i jeden różniący się (np. dwie piłki i kubek). Następnie poproś: „Podaj mi przedmiot, który nie jest piłką". W późniejszym okresie zmieniaj treść pytania: „Która z tych rzeczy nie jest...?"

8

5

---