Układ krążenia

• serce

• naczynia krwionośne (tętnice, żyły, naczynia włosowate)

Krążenie małe (płucne) krew z komory prawej zdąża do płuc i po przejściu przez system naczyń włosowatych pęcherzyków płucnych powraca do lewego przedsionka

Krążenie wielkie (systemowe) krew z lewej komory serca tłoczy krew do wszystkich pozostałych organów ciała, z których wraca przez układ żylny do prawego przedsionka

Krążenie płodowe

• łożysko → żyła pępkowa → ż. wrotna → żż. wątrobowe → ż. główna dolna → prawy przedsionek serca → pień płucny → przewód tętniczy → aorta → tt. biodrowe wewnętrzne → tt. pępkowe → łożysko

• proces wymiany produktów przemiany materii między matką a płodem następuje w łożysku

• odmienności: przewód żylny, przewód tętniczy, otwór owalny

Serce

• zlokalizowane jest między płucami, w śródpiersiu przednim

• 2/3 znajduje się po stronie lewej

• długość 12 cm, szerokość 9 cm, grubość 6 cm

• w ciągu 75 -letniego życia serce kurczy się 2,5 miliarda razy i przepompowuje 300 milionów litrów krwi

Układ przewodzący składa się z tkanki wyspecjalizowanej do generowania i przewodzenia impulsów nerwowych

• węzeł zatokowo-przedsionkowy 75 razy / minutę, naturalny rozrusznik serca, rytm zatokowy

• węzeł przedsionkowo-komorowy 45 razy /minutę, rytm węzłowy

• pęczek przedsionkowo-komorowy (pęczek Hissa), 15 razy / minutę

Skurcz mięśnia serca

• szybka depolaryzacja napływ Na do komórki

• plateau napływ Ca do cytoplazmy z zewnątrz i z siateczki śródplazmatycznej

• repolaryzacja wypływ K z komórki

Fazy skurczu mięśnia serca

0. Depolaryzacja

1. Początkowa repolaryzacja

2. Plateau

3. Końcowa repolaryzacja

4. Potencjał spoczynkowy

Elektrokardiogram (EKG) zapis czynności elektrycznej serca

• załamki P, Q, R, S, T, U kierunek wychylenia załamka zależy od tego czy fala depolaryzacji zbliża się czy oddala od elektrody (w górę - zbliżanie się fali, w dół - oddalanie się fali)

• odcinek - odległość między załamkami, np. odcinek PQ oznacza odstęp między szczytami załamków P i Q

• odstęp - odległość między określonymi punktami dwóch kolejnych następujących po sobie krzywych EKG np. odstęp RR odpowiada odległości między szczytami dwóch kolejnych załamków R

Załamek P - depolaryzacja przedsionków

Załamek Q - depolaryzacja przegrody międzykomorowej

Załamek R - depolaryzacja ścian komór

Załamek T - szybka repolaryzacja komór

Zespół RS - depolaryzacja komór

Odcinek PQ przewodzenie stanu czynnego do komór

Odcinek ST początek repolaryzacji komór

Odprowadzenia przedsercowe jednobiegunowe V1-V6

Odprowadzenia kończynowe jednobiegunowe aVF, aVR, aVL

Odprowadzenia kończynowe dwubiegunowe I, II, III

Umiejscowienie elektrod:

V1 4 przestrzeń miedzyżebrowa strona prawa przy mostku

V2 4 przestrzeń miedzyżebrowa strona prawa przy mostku

V3 między V2 a V4

V4 5 przestrzeń międzyżebrowa strona lewa w linii środkowo obojczykowej

V5 5 przestrzeń międzyżebrowa strona lewa w linii pachowej przedniej

V6 6 przestrzeń międzyżebrowa strona lewa w linii pachowej srodkowej

Analiza krzywej EKG

- wygląd załamków : amplituda, czas trwania, kształt ( jednofazowość, nachylenie )

- wygląd odcinków i odstępów: długość, poziom i izoelektryczność

- odległości między załamkami

- sekwencja załamków

- rytmiczność występowania załamków

Cykl pracy serca składa się ze skurczu i rozkurczu przedsionków oraz skurczu i rozkurczu komór

Fazy

• rozkurcz przedsionków

• rozkurcz komór

• skurcz przedsionków

• skurcz komór

Czas trwania 0,8 s przy 75 uderzeniach na minutę

Faza rozkurczu przedsionków

• do lewego przedsionka napływa krew z żył płucnych a do prawego z żyły głównej górnej i dolnej

• zastawki przedsionkowo komorowe są zamknięte

Faza rozkurczu komór

• zastawki t. płucnej i aortalnej są zamknięte

• otwarte zastawki trójdzielna i dwudzielna

• krew wypełnia przedsionki napływając z żył

• część krwi przechodzi przez otwarte zastawki przedsionkowo-komorowe do komór

• zanim przedsionki zaczną się ponownie kurczyć komory sa wypełnione w 80%

Faza skurczu przedsionków

• skurcz przedsionków tłoczy resztę krwi do komór

• po skurczu przedsionków przedsionki są puste a komory wypełnione

Faza skurczu komór

• zamknięcie zastawek przedsionkowo-komorowych

• otwarcie zastawek płucnej i aortalnej

• wyrzucenie krwi do pnia płucnego i aorty

Tony serca

• ton I powstaje w wyniku zamknięcia zastawek przedsionkowo-komorowych, najlepiej słyszalny w miejscu osłuchiwania zastawek przedsionkowo komorowych

• ton II powstaje w wyniku zamknięcia zastawek półksiężycowatych, najlepiej słyszalny w miejscu osłuchiwania zastawek półksiężycowatych

Pojemność minutowa (wyrzut serca) objętość krwi tłoczona przez lewą komorę (lub prawą komorę) do aorty (lub pnia płucnego) w czasie 1 minuty, wynosi około 5l

Pojemność minutowa = pojemność wyrzutowa x częstość akcji serca/min

Pojemność wyrzutowa objętość krwi wypompowanej przez lewą komorę (lub prawą komorę) do aorty (lub pnia płucnego) w czasie 1 skurczu,

wynosi 70 ml

Podczas skurczu komory serca nie opróżniają się całkowicie, lecz pozostaje w nich niewielka część krwi

Frakcja wyrzutowa to stosunek pojemności wyrzutowej do pojemności

późnorozkurczowej w komorze, wskaźnik wydolności serca, wynosi 65%

• pojemność późnorozkurczowa (ilość krwi pod koniec rozkurczu) wynosi 130 ml

• objętość zalegająca - 50 ml

Objętość wyrzutowa zależy od siły skurczu

Na siłę skurczu ma wpływ :

1. częstotliwość pracy serca

2. wypełnienie komór (prawo serca Starlinga )zależy od : I. objętości krwi krążącej

II. ciśnienia w klatce piersiowej III. prawidłowego przepływu żylnego

3. ciśnienie w zbiorniku tętniczym

Prawo serca Franka-Starlinga

Praca serca wykonywana podczas każdego skurczu jest funkcją późnorozkurczowego rozciągnięcia włókien mięśniowych serca

Im większa pojemność późnorozkurczowa serca tym większa praca serca

Częstotliwość pracy serca

• Układ współczulny - przyśpiesza prace serca

• Układ współczulny - zwalnia prace serca

• Hormony (epinefryna, norepinefryna, hormony tarczycy)

• Jony (Na, K, Ca)

• Wiek, płeć

• Temperatura

Podział naczyń

• Tętnice małe, średnie, duże

• Żyły

• Naczynia włosowate

Anastomozy tętniczo-żylne to bezpośrednie połączenia miedzy tętnicami a żyłami, mają duże znaczenie w regulacji krążenia

Budowa - dużo miocytów

Funkcja - termoregulacja , głównie w skórze

- regulacja przepływu w tkankach

Tętnice duże i średnie

- 14 % krwi

- Zbiornik wysokociśnieniowy i niskoobjętościowy

- Budowa ściany : gruba ściana, dużo włókien sprężystych

- Funkcja transport

Żyły

- 64 % KRWI

- Zbiornik pojemnościowy i wysokoobjętościowy

- Funkcja : transport, objętościowa

- Budowa ściany dość cienka i wiotka, obecne zastawki

Naczynia włosowate

- 6 % krwi

- Funkcja - wymiana

- Budowa - tylko śródbłonek

Rodzaje wymiany w naczyniach włosowatych

- Dyfuzja

- Transport pęcherzykowy

- Filtracja i resorpcja

Włośniczkowa wymiana wody

Ciśnienie hydrostatyczne w części tętniczej 30 - 35 mm Hg

Ciśnienie hydrostatyczne w części żylnej 20 - 25 mm Hg

Ciśnienie onkotyczne osocza 25 mm Hg

Ciśnienie filtracji = ciś. hydrostatyczne - ciś.onkotyczne. = ~8 mm Hg

Ciśnienie resorpcji = ciś. onkotyczne - ciś.hydrostatyczne = ~7 mm Hg

W ciągu doby filtracji ulega około 20 l krwi. Z tego nie wraca na drodze resorpcji 2 - 4 l tworzą chłonkę i jako limfa drogami chłonnymi wracają do krwioobiegu

Przepływ krwi objętość krwi przepływająca przez tkankę w określonym czasie (ml/min)

Prędkość przepływu zależy od przekroju łożyska naczyniowego, jest największa w aorcie a najmniejsza w kapilarach

Prawo Poisseuille

Natężenie przepływu jest wprost proporcjonalne do gradientu ciśnień i średnicy naczynia i odwrotnie proporcjonalne do lepkości cieczy i długości naczynia

Całkowity opór naczyniowy jest wprost proporcjonalny do różnicy ciśnień między zbiornikiem żylnym i tętniczym ( ciśnienie napędowe ) i odwrotnie proporcjonalny do pojemności minutowej serca

Przepływ krwi przez naczynia

Poszczególne warstwy krwi płyną z inną szybkościa, najszybciej płyną warstwy w osi naczynia , im bliżej ścian - prędkość maleje do zera. Spowodowane jest to niejednakową siłą tarcia opóźniającą ruch cieczy

Typy przepływu krwi

• Laminarny - poszczególne warstwy krwi płyną z różną prędkością, w środku naczynia krew płynie szybciej w stosunku do jej warstw znajdujących się bliżej ścianek

• Turbulentny - powstaje w szczególnych warunkach przepływu laminarnego i cechuje się zawirowaniami przepływającej krwi, cząsteczki krwi przemieszczają się nie tylko w osi naczynia, ale i prostopadle do niej

Tętno chwilowe, miejscowe rozciągnięcie sprężystej ściany tętnicy i towarzyszący temu wzrost ciśnienia, pojawiające się rytmicznie zgodnie ze skurczami serca

• Przenosi się na podobieństwo fali od aorty do najmniejszych tętnic

• Prędkość fali tętna 5 - 9 m / sek

Miejsca pomiaru tętna Wszystkie dostępne miejsca z powierzchownie przebiegającymi

Tętnicami

Cechy tętna: częstotliwość, miarowość, wysokość, szybkość narastania

Ciśnienie tętnicze ciśnienie jakie wywiera krew na ścianę tętnic a ściana tętnic na krew

Ciśnienie tętnicze jego wielkość jest zależna od

• pojemności wyrzutowej serca

• całkowitego oporu obwodowego

Czynniki wpływające na pojemność wyrzutową serca

- objętość krążącej krwi

- powrót żylny

- rytm pracy serca

- pobudzenie układu współczulnego

Czynniki wpływające na opór obwodowy

- lepkość krwi

- długość naczynia

- promień naczynia (opór=1/r4)

Czynniki regulujące przepływ krwi w tętnicach różnica ciśnień

Czynniki regulujące przepływ krwi w układzie żylnym

• resztkowy gradient ciśnień : 17 mm Hg

• ruchy klatki piersiowej

• zasysające działanie serca

• pompa mięśniowa

• zastawki żylne

Regulacja ciśnienia tętniczego krwi

• czynność pracy serca

• pojemność wyrzutowa

• obwodowy opór naczyniowy

• objętość krwi krążącej

Mechanizmy

• szybkie

• wolne

Regulacja krążenia krwi

• ośrodek naczynioruchowy (rdzeń przedłużony)

• regulacja nerwowa (baroreceptory, chemoreceptory)

• regulacja hormonalna

• autoregulacja (regulacja miejscowa)

Ośrodek naczynioruchowy

• czynność pracy serca

• siłę skurczu komór serca

• średnicę naczyń

Ośrodek naczynioruchowy otrzymuje impulsy z

• kory mózgu

• układu limbicznego

• podwzgórza

• baroreceptorów

• chemoreceptorów

Ośrodek naczynioruchowy wysyła impulsy przez włókna

• układu współczulnego

- zwiększa czynność pracy serca

- powoduje skurcz naczyń

• układu przywspółczulnego (n. X)

- zmniejsza czynność pracy serca

- powoduje rozkurcz naczyń

Regulacja nerwowa

Baroreceptory

• zlokalizowane w łuku aorty, tt. szyjnych wspólnych (zatoka szyjna), prawym przedsionku

• wzrost RR przyśpiesza częstotliwość wysyłania impulsów z baroreceptorów przez n. IX do ośrodka naczynioruchowego, który przez włókna odśrodkowe zmniejsza napięcie mięśni gładkich tętnic

• odruch z zatoki szyjnej, aorty i prawego przedsionka

Chemoreceptory

• zlokalizowane obok baroreceptorów

• monitorują stężenie tlenu, dwutlenku węgla

• wpływ na ośrodek naczynioruchowy i oddechowy)

Regulacja hormonalna

• epinefryna i norepinefryna

• hormon antydiuretyczny (ADH)

• angiotensyna II

• ANP (atrial natriuretic protein)

• histamina

Regulacja miejscowa

• stężenie O2 i CO2

• pH

• temperatura

---