Wychowanie zdrowotne i promocja zdrowia, Turystyka i rekreacja wykłady, Wychowanie zdrowotnw i promocja zdrowia


Wychowanie zdrowotne i promocja zdrowia

PROMOCJA ZDROWIA - to proces pozwalający każdemu na zwiększenie możliwości oddziaływania na własne zdrowie, jego poprawę i utrzymanie.

Poziomy promocji zdrowia:

  1. poziom ŚRODOWISKOWY - oddziaływanie na środowisko życia i pracy
    (programy np. „zdrowe miasto”)

  2. poziom SPOŁECZNY - oddziaływanie na grupy społeczne w celu propagowania sprzyjających zdrowiu wzorców zachowań (reklama, edukacja, ustawodawstwo)

  3. poziom ORGANIZACYJNY - wykorzystanie instytucji jako ośrodków promocji zdrowia (np. „zdrowa szkoła”, „zdrowy szpital”)

  4. poziom INDYWIDUALNY - zmiana zachowań jednostek i ich kształcenie prozdrowotne.

Cele promocji zdrowia:

  1. zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności

  2. redukcja czynników ryzyka

  3. zmiana innych zachowań zdrowotnych (aktywny wypoczynek)

  4. zmniejszenie absencji chorobowej

  5. obniżenie kosztów opieki zdrowotnej

  6. lepsze standardy organizacyjne

  7. edukacja społeczeństwa promująca zdrowie

ZACHOROWALNOŚĆ (ZAPADALNOŚĆ) - liczba nowych przypadków choroby zaistniała w określonym czasie. To iloraz nowych przypadków danej choroby do całej narażonej populacji.

CHOROBOWOŚĆ - liczba chorych w badanym okresie (uwzględniając osoby, które wcześniej zachorowały, ale pozostają chore w okresie badań). To iloraz wszystkich przypadków danej choroby do całej narażonej populacji. Wyróżniamy chorobowość:

Czynniki wpływające na poziom chorobowości:

a) zwiększające poziom:

- długi okres trwania choroby

- wydłużone przeżycie chorych nie leczonych

- zwiększenie liczby nowych przypadków

- imigracja chorych i osób ryzyka oraz emigracja zdrowych

- polepszenie diagnostyki

b) zmniejszające chorobowość:

- krótki okres trwania choroby

- duża liczba zgonów

- zmniejszenie liczby nowych zachorowań

- imigracja zdrowych, emigracja chorych

- skuteczne leczenie

UMIERALNOŚĆ - liczba zgonów zaistniałych w populacji w określonym czasie.

Miarą natężenia umieralności jest WSPÓŁCZYNNIK UMIERALNOŚCI - to stosunek liczby zgonów do liczebności danej populacji pomnożony przez stałą. Wyróżniamy:

WSPÓŁCZYNNIK UMIERALNOŚCI NIEMOWLĄT - podstawowa miara sytuacji zdrowotnej kraju, poziomu życia i kultury zdrowotnej. To iloraz liczby zgonów do pierwszego roku życia ciągu roku do liczby żywych urodzeń w tym samym czasie.

UMIERALNOŚĆ OKOŁOPORAODOWA MATEK - liczba zgonów matek z przyczyn okołoporodowych w ciągu roku do liczby urodzeń w tym roku.

ŚMIERTELNOŚĆ - odsetek zgonów z powodu ściśle określonej choroby lub zdarzenia do liczby chorych na tę chorobę lub uczestniczących w zdarzeniu. Śmiertelność jest miarą ciężkości przebiegu choroby.

Sadek współczynnika śmiertelności może wynikać z:

  1. większej skuteczności leczenia

  2. uodpornienia się populacji na chorobę

  3. dużej skuteczności profilaktyki

ABSENCJA CHOROBOWA - zachorowalność połączona z czasową niezdolnością do pracy zawodowej, usprawiedliwiona orzeczeniem lekarskim.

WSKAŹNIK ABSENCJI CHOROBOWEJ - to iloraz liczby dni niezdolności do pracy z powodu choroby w badanym czasie do iloczynu średniej liczby zatrudnionych w tym czasie i liczby dni kalendarzowych.

PRZECIĘTNE DALSZE TRWANIE ŻYCIA - liczba lat, jaką ma szanse przeżyć osoba w określonym wieku, jeżeli nie zmienią się dotychczasowe tendencje umieralności.

LICZBA UTRACONYCH POTENCJALNIE LAT ŻYCIA - liczba lat straconych w wyniku przedwczesnego zgonu w związku z wystąpieniem określonej choroby w odniesieniu do przyjętej granicy wieku. Powyższy wskaźnik pokazuje w jakim stopniu określona choroba wpływa na spodziewany czas przeżycia.

Profilaktyka zdrowia

Celem profilaktyki jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby. Wyróżniamy jej 3 stopnie:

  1. PIERWOTNA - zmniejszenie ryzyka zachorowania

  2. WTÓRNA - ma na celu zatrzymanie rozwoju choroby oraz skrócenie czasu jej trwania

  3. TZW. TRZECIA FAZA - zapobieganie skutkom przebytej choroby, przeciwdziałanie nawrotom oraz odległym skutkom choroby.

ERGONOMIA - nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka.

Rodzaje ergonomii:

  1. KOREKCYJNA - koryguje to co już istnieje, stara się znaleźć co jest przyczyną i formułuje jak to zmienić.

  2. KONCEPCYJNA - to projektowanie układu zapewniającego maksimum niezawodności i bezpieczeństwa.

  3. UKŁADÓW - to całościowe rozwiązania układów.

Choroby cywilizacyjne

    1. Palenie tytoniu zwiększa ryzyko:

- choroby układu krążenia

- nowotworu płuc, krtani, przełyku, jamy ustnej, gardła, zatok nosowych, żołądka, wątroby,
trzustki, pęcherza moczowego, nerek, szyjki macicy

- przewlekłe, nieswoiste schorzenia układu oddechowego

- niższa masa urodzeniowa noworodków

II. Spożycie alkoholu wiąże się ze wzrostem zachorowania na:

- nadciśnienie tętnicze

- choroby serca

- nowotwory wątroby, wargi i przełyku

- alkoholizm

III. Narkomania podnosi ryzyko:

- chorób zakaźnych (AIDS, WZW typ B i C, infekcje oportunistyczne)

- schorzeń neurologicznych

- nowotworów

IV. Niedobór aktywności ruchowej

Stwierdzono korzystny wpływ aktywności ruchowej na:

- chorobę niedokrwienną serca

- zwiększenie pojemności wyrzutowej serca

- normalizację ciśnienia tętniczego

- poprawę tolerancji glukozy w cukrzycy insulinoniezależniej

- normalizację wagi ciała

V. Błędy żywieniowe

- dodatni bilans energetyczny

- zbyt wysoki udział tłuszczów w diecie (zwłaszcza tłuszczów nasyconych tj. zwierzęcych)

- zbyt wysoki udział prostych cukrów w diecie (przy niedoborze cukrów złożonych i
błonnika).

- niedobór witamin antyokrydacyjnych i mikroelementów w diecie

VI. Nerwice

NERWICE - specyficzny zespół odczuć i zachowań wynikających z uczucia lęku i wyuczonych reakcji obronnych i ujawniających się w postaci objawów nerwicowych.

Postacie nerwic:

  1. LĘKOWA

  2. RUCHOWA (ADHD)

  3. NATRĘCTW

  4. HISTERYCZNA

  5. HIPOCHONDRYCZNA

W Polsce nowotwory są przyczyną zgonów w 25% u mężczyzn i ponad 20% zgonów u kobiet.

Wpływ na rozwój nowotworów mają czynniki:

I. FIZYCZNE - np.

1) promieniowanie alfa, beta, gamma powstałe na skutek rozpadu naturalnych i sztucznych substancji radioaktywnych.

2) promieniowanie rentgenowskie

3) promieniowanie ultrafioletowe

II. CHEMICZNE - np. nowotwory:

1) płuc

2) jamy nosowej i zatok nosowych

3) pęcherza moczowego

4) skóry

5) wątroby

6) szpiku kostnego

III. BIOLOGICZNE

1) podejrzenie etiologii wirusowej w raku szyjki macicy, zewnętrznych narządów płciowych,
białaczek.

Najczęstsze nowotwory u mężczyzn:

- rak płuca

- rak jelita grubego

- rak gruczołu krokowego

Najczęstsze nowotwory u kobiet:

- rak piersi

- rak jelita grubego

- rak płuc

- rak szyjki macicy

- rak jajnika

Badania epidemiologiczne i kliniczne

  1. Badanie OPISOWE - opis występowania choroby w populacji w powiązaniu z charakterystyką demograficzną i środowiskową.

  2. Badanie KOHORTOWE - obserwacja w czasie, dwóch lub więcej osób z badanej populacji, różniących się pod względem ekspozycji na nadany czynnik ryzyka będący potencjalną przyczyną choroby.

  3. Badanie KLINICZNO-KONTROLNE - porównywanie dwóch grup, jednej -zawierającej wszystkie osoby, które w okresie badań zachorowały na daną chorobę
    i drugą - kontrolną (osoby wybrane z populacji), z której wywodzą się chorzy.

Profilaktyka nowotworów

Ocena badań przesiewowych:

  1. wartość testu - wydolność odróżniania chorych od zdrowych

  2. czułość - prawdopodobieństwo uzyskania testu dodatniego u chorych

  3. specyficzność - prawdopodobieństwo uzyskania testu ujemnego u osób zdrowych

Badania przesiewowe muszą być możliwie mało inwazyjne, powszechnie akceptowane, prowadzić do jak najmniejszej liczby działań ubocznych oraz cechować się dużą swoistością
i specyficznością.

Nowotwory skóry

Czynnik predysponujące:

  1. nasilona ekspozycja na promieniowanie UV

  2. osoby o jasnej karnacji

Objawy: stopniowo rozrastająca się (także naciekające w głąb) zmiana skórna o charakterze wykwitów, owrzodzeń itp..

Profilaktyka:

  1. unikanie poparzeń słonecznych

  2. redukcja promieniowania ultrafioletowego

  3. coroczne badanie lekarskie - powyżej 14 roku życia

  4. samobadanie skóry

Leczenie - konieczna biopsja i leczenie chirurgiczne

Czerniak złośliwy - może rozwijać się ze zmian barwnikowych, objawem jest stopniowo rozszerzająca się zmiana skórna o ciemnym (najczęściej) zabarwieniu. Konieczna szybka diagnostyka histologiczna. Nie leczony w ciągu kilku miesięcy może doprowadzić do śmierci.

Rak jamy ustnej

Profilaktyka:

  1. ograniczenia palenia tytoniu

  2. ograniczenie spożywania alkoholu

  3. duże spożycie warzyw, owoców, błonnika

  4. ochrona warg pomadką do ust

Rak jajnika

Profilaktyka:

  1. stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych

  2. donoszona ciąża i karmienie piersią

  3. usunięcie przydatków tylko u kobiet wysokiego ryzyka

Zwiększone ryzyko raka powodują:

  1. stosowanie leków używanych w leczeniu bezpłodności

  2. tłuste potrawy

  3. niskie spożycie błonnika

  4. stosowanie talku w pudrze w okolicach krocza

  5. niski poziom selenu we krwi

Badanie przesiewowe markera Ca 125, USG dopochwowego i badanie ginekologiczne nie doprowadzają do zmniejszenia umieralności na raka jajnika.

Rak żołądka

Czynnik predysponujące:

  1. spożywanie dużej ilości soli, wędzonych, solonych i marynowanych mięs, ryb, warzyw, pokarmów źle przechowywanych

Profilaktyka:

  1. spożycie świeżych owoców i warzyw

  2. dieta bogata w beta-karoten, witaminy E i C oraz selen.

Badania przesiewowe nie zmniejszają ryzyka rozwoju.

Rak szyjki macicy

Czynniki ryzyka:

  1. wczesna inicjacja seksualna (poniżej 16 roku życia)

  2. liczni partnerzy

  3. liczne porody

  4. palenie papierosów

  5. długotrwałe stosowanie tabletek antykoncepcyjnych

Profilaktyka:

  1. zapobieganie zakażeniom przenoszonym drogą płciową (prezerwatywy)

  2. duże spożycie witamin A, C i E oraz kwasów foliowych

  3. regularne badanie cytologiczne i ginekologiczne

Rak jelita grubego

Czynniki ryzyka:

  1. dieta wysokotłuszczowa, alkohol, mięso

  2. palenie papierosów

  3. polipy jelita grubego jako zmiana przedrukowa

Profilaktyka:

  1. kolonoskopia

  2. stosowanie NLPZ (ibuprofen, aspiryna, polopiryna)

  3. spożywanie błonnika, wapnia, witaminy E, D, kwasu foliowego

  4. badanie przesiewowe u osób po 50 roku życia

  1. coroczne badanie kału na krew utajoną

  2. fiberosigmoldoskopia co 5 lat

  3. wlew doodbytniczy z podwójnym kontrastem co 5 - 10 lat

  4. kolonoskopia co 10 lat

Rak płuca

Czynniki ryzyka:

  1. palenie tytoniu

  2. narażenie na azbest, radon o dym tytoniowy

Badanie cytologiczne i RTG klatki piersiowej skriningowe nie wpływają na umieralność powodu raka płuc.

Rak trzonu macicy

Czynniki ryzyka:

  1. otyłość i dieta wysokotłuszczowa

  2. hormonalna terapia zastępcza samymi estrogenami

Profilaktyka:

  1. liczne ciąże

  2. stosowanie tabletek antykoncepcyjnych

Rak prostaty

Czynniki ryzyka:

  1. duże spożycie tłuszczów zwierzęcych

Objawy:

Początkowo - bezobjawowo, potem upośledzenie drożności pęcherza i moczowodów, krwiomocz, ropomocz. Przerzuty do kości miednicy, żeber, kręgów.

Rozpoznanie:

  1. badanie przez odbytnicze (z ewentualną biopsją)

  2. badanie krwi

  3. USG przez odbyt

Leczenie - operacyjne, hormonalne, radioterapia.

Rak jądra

Objawy - stopniowo powiększający się z czasem bolesny guz moszny.

Rozpoznanie:

  1. badanie kliniczne

  2. USG

Leczenie - operacyjne, chemioterapia, radioterapia.

Rak pęcherza moczowego

Czynniki ryzyka:

  1. palenie tytoniu

  2. narażenie na substancje chemiczne

  3. przewlekłe infekcje

Badań przesiewowych nie stosuje się.

Rak wątroby

Czynniki ryzyka:

  1. WZW typu B i C

  2. marskość wątroby

  3. spożywanie pokarmów z alfatoksynami (grzyby pleśniotwórcze)

Badania przesiewowe (w tym badania USG) nie są stosowane.

Badania przesiewowe powodują obniżenie umieralności w stosunku do raka:

  1. piersi

  2. jelita grubego

  3. szyjki macicy

Rak piersi

Same badamy piersi zawsze w tym samym czasie - tydzień po okresie.

Mamografię robi się w 35 roku życia, później kiedy mamy lat 40 i przez 10 lat do 50 roku życia mają być wykonywane co 2 lata. Po 50 roku życia mamografię trzeba robić co roku. Wszystkie wyniki badań musimy zawsze zatrzymywać.

Przyczyny:

  1. wczesna miesiączka (przed 11 rokiem życia)

  2. późna menopauza (po 55 roku życia)

  3. obciążenie rodzinne

  4. późny poród

  5. tabletki antykoncepcyjne - 4 lata przed ciążą

  6. stosowanie hormonalnej terapii zastępczej po menopauzie

Czynniki zmniejszające zagrożenie rakiem piersi:

  1. wczesny poród

  2. karmienie piersią

Ciąża

Test na sprawdzenie czy jesteśmy w ciąży wykonujemy dwa tygodnie po planowanej miesiączce - w 99% procentach jest skuteczny.

Ciąża trwa:

Ciąża przenoszona - 2 tygodnie dłużej po terminie

Ciąża nie donoszona - 2 tygodnie krócej przed terminem

Pierwsza wizyta u ginekologa - trzeba zrobić:

- morfologię (HBS, cukier, grupa krwi)

- badanie moczu

- ocena budowy miednicy

Kolejne wizyty powinny odbywać się co 4 tygodnie do 32 tygodnia, później częstotliwość się zwiększa.

W trakcie ciąży powinny być zrobione 3 badania USG:

1) około 10 tygodnia ciąży
- sprawdza się czy jest to ciąża pojedyńcza czy mnoga

- określa się lokalizację

2) około 20-22 tygodnia ciąży
- sprawdza się budowę płodu

3) około 34 tygodnia ciąży
- ocenia się lokalizację łożyska

- ilość wód płodowych

- wielkość płodu

- wiek ciąży

- położenie płodu

Pozostałe USG przeprowadzane są, gdy występują jakieś nieprawidłowości.

Przyrost masy ciała u kobiety to 11 - 13 kg z tego:

Higiena w czasie ciąży:

Antykoncepcja

Wskaźnik Perla - mówi o skuteczności metod antykoncepcyjnych. To liczba ciąż, do których dochodzi, jeżeli 100 par stosuje jakąś metodę w ciągu roku.

I. Naturalne metody antykoncepcji / planowania rodziny

To ograniczenie współżycia do tego okresu, w którym prawdopodobieństwo zajścia w ciążę jest małe.

Cykl okresu 28 dni - owulacja od 14 dnia od dnia pierwszego krwawienia.

Komórka jajowa może być zapłodniona do 5 dni żywotności plemników.

a) METODA KALENDARZYKOWA

Skuteczność 20 na 100.

Takie czynniki jak stres, przeziębienie, zmiana miejsca, jakieś leki mogą przesunąć owulację.

b) METODA POMIARU PODSTAWOWEJ TEMPERATURY CIAŁA

Temperaturę należy mierzyć rano przed wstaniem z łóżka. W okresie owulacji jest o pół stopnia wyższa.

c) METODA OBSERWACJI ŚLUZU SZYJKOWEGO

d) TESTERY OWULACJI - nie ma ich na rynku polskim. Metoda jest dość droga. Bada się mocz paskiem.

Metoda a + b to skuteczność 10 na 100.

Zaletą powyższych metod jest brak skutków ubocznych.

II. Metody mechaniczne

a) PREZERWATYWA

Zalety: tania, łatwo dostępna, w znacznym stopniu ogranicza możliwość zakażeń chorobami dróg płciowych

Wady: może pęknąć

b) BŁONA DOPOCHWOWA DLA KOBIET - niedostępna w Polsce.

c) HORMONALNE KRĄŻKI DOPOCHWOWE

d) KAPTURKI NASZYJKOWE

e) GLOBULKI, PIANKI, KREMY

Zaletami powyższych metod są łatwo dostępność oraz niska cena.

III. Doustne środki antykoncepcyjne

Skuteczność 2 na 1000.

Mechanizm działania:

Objawy uboczne:

Przeciwwskazania:

Działanie tabletek powoduje:

Inne preparaty działające jak tabletki antykoncepcyjne:

IV. Spirale wewnątrzmaciczne

Mechanizm działania: zagęszczenie śluzu szyjkowego.

Działania uboczne:

Przeciwwskazania:

V. Ubezpłodnienie - podwiązanie jajowodów, nasieniowodów. Jest niezgodne z polskim prawem.

Poronienia i niepłodność

NIEPŁODNOŚĆ - to niezdolność do poczęcia dziecka po roku regularnego współżycia mimo nie zastosowania żadnej metody antykoncepcji.

Przyczyny: (w 40% po stronie mężczyzn)

PORONIENIE SZTUCZNE - do 6 tygodnia ciąży, między 7 - 12 tygodniem - wyłyżeczkowanie macicy, powyżej 12 tygodnia nie wykonuje się poronienia sztucznego.

RU486 - preparat poronny, dostępny tylko we Francji.

Powikłania:

Higiena żywienia

Wydatki energetyczne organizmu:

  1. podstawowa przemiana materii 1 kcal/1kg/1h ≈ 1440 kcal/1 dobę

  2. swoiste dynamiczne działanie pokarmu (10%) - 144 kcal
    - trawienie
    - wchłanianie

  3. praca
    - praca biurowa 3 kcal/1kg/1h 3 x 60 x 8 = 1440 kcal
    - ciężka praca fizyczna 6 kcal/1kg/1h
    - bieganie 9 kcal/1kg/1h
    - bieganie po schodach 15 kcal/1kg/1h
    RAZEM: 3000 kcal/1 dobę

1 g cukru ≈ 4 kcal

1 g tłuszczu ≈ 9 kcal

1 g białka ≈ 4 kcal

Białka 10-15%

Tłuszcze 30%

Cukry 55-60%

BIAŁKO - główny materiał budulcowy, wchodzi w skład hormonów. Najwięcej jest go w: mleku, serach, jajach i mięsie, wędlinach, rybach. Mała ilość w: roślinach strączkowych: w grochu i fasolo. Białko zwierzęce ma wysoką wartość odżywczą.

Objawy niedoboru białka:

- spadek odporności na infekcje

- zahamowanie wzrostu

TŁUSZCZE - stanowią główne źródło energii zapasowej.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, E, K.
Dużo tłuszczu jest w: maśle, w olejach, w mięsach (wieprzowina), w serze żółtym.

Mała ilość tłuszczu jest w: warzywach i w białym serze.

1) NIEZBĘDNE NIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE - obniżają ciśnienie krwi, hamują tworzenie zakrzepów, obniżają stężenie cholesterolu.

Najwięcej jest ich w: tłuszczach pochodzenia roślinnego, oleje, oliwa, margaryna.

2) CHOLESTEROL - powoduje miażdżycę. Najwięcej jest go w żółtku jajka.

CUKRY (węglowodane) - są najłatwiej dostępnym źródłem energii. Nie magazynują się w organizmie.

Najwięcej jest ich w: cukrze, w przetworach zbożowych i mącznych. Mało jest w warzywach.

BŁONNIK - kilka cukrów, które są nieprzyswajalne przez organizm. To główny element składników resztkowych.
Źródło: ciemne pieczywo, kasza, fasola, groch, kukurydza.

Niedobór:

- zaparcia, wzdęcia

- częste stany zapalne wyrostka robaczkowego

- nowotwory jelita grubego

WITAMINY:

B1 - reguluje przemianę cukrową: Najwięcej w płatkach owsianych, wątrobie, roślinach strączkowych, otrębach. Niedobór: choroba beri - beri - występuje rzadko.

B2 - odpowiada za wzrok i wzrost. Źródło: nabiał, jaja, mięso.

Niedobór: bolesne pękanie kącików ust, zaburzenia widzenia.

B3 (PP) - odpowiada za metabolizm cukrów i cholesterolu. Źródło: zielone warzywa, wątroba, mięso.

Niedobór: zespół czarnego języka, pelagra (zapalenie w obrębie jamy ustnej, zaburzenia umysłowe, biegunki).

B6 - odpowiada za metabolizm białka, cukru i tłuszczów. Źródło: ziemniaki, wątroba, nasiona zbóż. Niedobór: skurcze mięśniowe.

B12 - Najwięcej w: wątrobie, serach, mleku, rybach. Nie ma tej witaminy w: warzywach, owocach, produktach zbożowych. Niedobór: niedokrwistość.

KWAS FOLIOWY - Źródło: mleko, mięso, zielone warzywa. Niedobór: niedokrwistość.

Wit. „C” - działa przeciwzapalnie, przyspiesza gojenie ran.

ZABURZENIA POKARMOWE - polegają na wniknięciu drobnoustroju do organizmu np. salmonella.

ZATRUCIA POKARMOWE - wniknięcie toksyn.

Wychowanie zdrowotne i promocja zdrowia

15

Karolina Kamińska


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
test 1, Turystyka i rekreacja wykłady, Wychowanie zdrowotnw i promocja zdrowia
PROMOCJA ZDROWIA wyklad 2, Turystyka i rekreacja wykłady, Wychowanie zdrowotnw i promocja zdrowia
test 2, Turystyka i rekreacja wykłady, Wychowanie zdrowotnw i promocja zdrowia
Promocja zdrowia, Turystyka i rekreacja wykłady, Wychowanie zdrowotnw i promocja zdrowia
13transplot-ORT, Turystyka i rekreacja wykłady, Metody i techniki obsługi ruchu turystycznego
Folie-CZ-SK-3wyklad, Turystyka i rekreacja wykłady, Turystyka w Czechach i Słowacji
18obs-imprprzyj-ORT, Turystyka i rekreacja wykłady, Metody i techniki obsługi ruchu turystycznego
27rafting-ORT, Turystyka i rekreacja wykłady, Metody i techniki obsługi ruchu turystycznego
progrwyklORT-sz, Turystyka i rekreacja wykłady, Metody i techniki obsługi ruchu turystycznego
6484, Turystyka i rekreacja wykłady, Zachowanie konsumentów na rynku usług turystycznych
09kp-atnicza-ORT, Turystyka i rekreacja wykłady, Metody i techniki obsługi ruchu turystycznego
Prawo miedzynarodowe-pytania8, Turystyka i rekreacja wykłady, Elementy prawa międzynarodowego
AGROTURYSTYKA 2, Turystyka i rekreacja wykłady, Agroturystyka
24turystkwalif-wstep-ORT, Turystyka i rekreacja wykłady, Metody i techniki obsługi ruchu turystyczne
ATRAKCJE TURYSTYCZNE WYKL I , Turystyka i rekreacja wykłady, Atrakcje turystyczne świata

więcej podobnych podstron