WPROWADZENIE

PSYCHIATRIA JEST DZIEDZINĄ MEDYCYNY, KTÓREJ PRZEDMIOTEM ZAINTERESOWANIA SĄ ZABURZENIA PSYCHICZNE: ICH SYMPTOMY, ETIOLOGIA, PATOGENEZA, PROFILAKTYKA
I LECZENIE.

PSYCHIATRIĘ DZIELI SIĘ TRADYCYJNIE NA:

• PSYCHOPATOLOGIĘ OGÓLNĄ, czyli symptomatologię, która wykorzystując wiedzę i pojęcia używane przez ps. ogólną klasyfikuje i definiuje objawy zaburzeń psychicznych.

• PSYCHOPATOLOGIĘ SZCZEGÓŁOWĄ (CZYLI PSYCHIATRIĘ WŁAŚCIWĄ), która zajmuje się opisem różnych zespołów objawów i jednostek zaburzeń psychicznych.

TU WYODRĘBNIA SIĘ WIELE DZIAŁÓW NP. PSYCHIATRIĘ KLINICZNĄ DOROSŁYCH ORAZ DZIECI I MŁODZIEŻY, SPOŁECZNĄ, SĄDOWĄ, GERIATRYCZNĄ, KRYMINALNĄ.

PROBLEMATYKĄ PSYCHOPROFILAKTYKI ZAJMUJE SIĘ HIGIENA PSYCHICZNA.

PSYCHOPATOLOGIĘ OKREŚLA SIĘ JAKO NAUKĘ ZAJMUJĄCĄ SIĘ ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI - OBJAWAMI I ZESPOŁAMI OBJAWÓW ORAZ CZYNNIKAMI ETIOLOGICZNYMI I PATOMECHANIZMAMI ZABURZEŃ, której obszar definiowany jest na wiele różnych sposobów:

• B. Zeigarnik (1983) ujmuje ją jako dziedzinę psychologii, znajdującą szerokie zastosowanie zarówno w psychologii jak i psychiatrii.

• T. Bilikiewicz (1973) plasuje psychopatologię jednocześnie w ramach psychiatrii. Wyróżnia on podobnie jak inni psychiatrzy: psychopatologię ogólną, oraz psychopatologię szczegółową,

PSYCHOPATOLOGIA JEST DZIEDZINĄ PODSTAWOWĄ ZARÓWNO DLA PSYCHIATRII JAK I PSYCHOLOGII KLINICZNEJ

MOŻNA WIĘC PRZYJĄĆ, ŻE PSYCHOPATOLOGIA JEST NAUKĄ Z POGRANICZA PSYCHOLOGII I PSYCHIATRII

ZABURZENIA PSYCHICZNE TO utrudnienia funkcjonowania społecznego lub psychicznego jednostki, noszące znamiona cierpienia zlokalizowane wokół objawu osiowego; posiadają określoną dynamikę, etiologię, patogenezę, symptomatologię.

POJĘCIE ZABURZENIA WIĄŻE SIĘ Z POJĘCIEM ZDROWIA PSYCHICZNEGO, NORMALNOŚCI ZACHOWANIA, ORAZ JEGO PATOLOGII.

ZDROWIE PSYCHICZNE

• Zdrowie negatywne (zwykłe) to brak zaburzeń psychicznych.

• Zdrowie pozytywne (efektywne) to pełny rozwój osobowości z odpornością na frustrację i stres, umiejętnością rozwiązywania konfliktów i radzenia sobie w życiu.

Według Marii Jahody zdrową psychicznie jest jednostka:

• aktywnie przystosowująca się do otoczenia, usiłująca spełniać wymagania otoczenia bez utraty indywidualności,

• charakteryzująca się spójną, zintegrowaną osobowością,

• postrzegająca siebie i świat adekwatnie do sytuacji i własnych możliwości, czasami niezależnie od własnych potrzeb (brak egoizmu z zachowaniem egocentryzmu).

Według Kazimierza Dąbrowskiego:
Zdrowie psychiczne to zdolność do rozwoju w kierunku wszechstronnego rozumienia, przeżywania, odkrywania i tworzenia coraz wyższej hierarchii rzeczywistości i wartości, aż do konkretnego ideału indywidualnego i społecznego.

NORMA

NORMA STATYSTYCZNA - oznacza wartość przeciętną, średnią, cechę typową lub reprezentatywną, wyznaczoną na podstawie częstości jej występowania; stosujemy ją wówczas, gdy chcemy określić rozmiar i głębokość zaburzeń (na ile wynik dziecka odbiega od wyniku jego rówieśników).

Ilustrujemy ja za pomocą krzywej rozkładu normalnego (Gaussa). (szczegółowo na ten temat - treści wykładowe z psychologii klinicznej)

NORMA SPOŁECZNO-KLINICZNA - oznacza brak symptomów sygnalizujących stan patologiczny.

symptomy mogą być:

• subiektywne (przykre uczucia przezywane przez człowieka, a nie ujawniane na zewnątrz (mogą towarzyszyć symptomom obiektywnym lub występować samodzielnie);

• obiektywne (obserwowalne na zewnątrz np. wysoka temperatura, płacz, złe oceny...

Posługujemy się nią opisując symptomy zaburzeń

NORMA NORMATYWNA (TEORETYCZNA) - określa jak dane zjawisko powinno przebiegać, oznacza pewien ideał, wzór do osiągnięcia, punkt odniesienia; warunkiem uznania jednostkę za normalną jest w tym znaczeniu posiadanie cech pozytywnych, które składają się na idealny wzorzec osobowości.

W znaczeniu potocznym statystyczne znaczenie normy pokrywa się z normatywnym.

Normę tę wykorzystujemy w procesie terapeutycznym, ustalając cele terapii oraz sprawdzając jej efekty.

GRANICA MIĘDZY ZDROWIEM A CHOROBĄ PSYCHICZNĄ

• Z punktu widzenia stanu zdrowia psychicznego dokonuje się podziału ludzi na zdrowych i chorych.

• Czasem jednak bardzo trudno wyraźnie określić, kto jest zdrowy a kto chory. Można więc mówić o różnych stopniach zdrowia, zamiast o jego posiadaniu lub braku.

• Jednostka zajmuje na tym kontinuum określone położenie, które ulega zmianom (w zależności od doświadczanych wydarzeń np. traumatycznych, aktualnej odporności, wieku, wsparcia....).

• TA WIELOWARTOŚCIOWOŚĆ ZDROWIA I CHOROBY (PATOLOGII) UTRUDNIA ZAKLASYFIKOWANIE KOGOŚ DO OKREŚLONEJ KATEGORII.

• U każdego z nas można znaleźć cechy podobne do objawów pacjentów psychiatrycznych, zaś u chorych cechy zdrowych. Ta granica jest więc bardzo rozmyta.

• Są to zjawiska, których nieprawidłowość jest widoczna, a mimo to nie są one wyrazem procesu chorobowego lub trwałych jego następstw.

Drobne nieprawidłowości (przypominających objawy psychopatologiczne), które nie świadczą o chorobie psychicznej:

• zmienność nastroju u małego dziecka, kobiety w okresie napięcia przedmiesiączkowego...;

• złudzenia w procesie spostrzegania

• przelotne natręctwa (wraca np. nieustannie do przykrego wydarzenia);

• zaburzenia pamięci;

• bezsenność (u człowieka zaabsorbowanego problemami);

• człowiek czuje się nieswojo w pustym mieszkaniu;

• uleganie przesądom przez ludzi wykształconych;

• przejściowe obniżenie sprawności intelektualnej;

• zaburzenia sprawności działania w stanie zaburzenia emocjonalnego.

WCZESNE PODEJŚCIE DO NIENORMALNOŚCI

• W historii ludzkości zmieniały się opinie, które zachowania należy uznać za nienormalne. Zachowania, które w pewnym okresie lub w jakimś miejscu cieszyły się szacunkiem, w innych warunkach uznawano za wyraźny przejaw szaleństwa.

• Osoby takie w zależności od kultury i epoki izolowano od innych. wypędzano, torturowano lub zabijano; czasem czyniono prorokami, szamanami lub wybrańcami powołanymi do przekazywania boskiego posłannictwa.

• Zachowania takie przypisywano owładnięciu duszy i ciała przez demony, niewidzialne moce, jako efekt gniewu bogów. Kiedy indziej doszukiwano się przyczyn w trzęsieniach ziemi, powodziach, zarazkach i chorobach, konfliktach interpersonalnych i złej krwi.

• Od czasów starożytnych uważano, że nienormalność ma przyczyny fizyczne. Jako jedno z pierwszych zaburzeń psychicznych wymieniano HISTERIĘ (głównie u dziewic i wdów) - napady padaczkowe, bóle i zawroty głowy, ślepota, zobojętnienie, melancholia, utykanie.

• Grecy uważali, że źródłem jest wędrująca po ciele macica, wędrująca w poszukiwaniu wody i pożywienia - siejąca zamęt

• Owładnięciem przez demony tłumaczono zarówno chorobę fizyczną jak i psychiczną. Opętanie człowieka przez złe duchy było najczęściej podawaną przyczyną obłędu. Ludzie mogli być opętani przez różne rodzaje złych duchów (duchy przodków, zwierząt, bogów, bohaterów, ofiar, które szukały zemsty...)

• Leczenie polegało na wypędzeniu złych duchów za pomocą czarów, magicznych obrzędów, naparów z różnych ziół. Ludzie nosili amulety, maskotki... (zwykle sporządzone z różnych części świętych zwierząt), aby odstraszyć złe duchy. Robiono ludziom dziury w czaszce (zwane trepanami, co miało na celu wydostanie się demonów ukrytych pod czaszką), obracali, kładli na specjalne łoże...

• W XVII i XVIII wieku uważano, że obłęd leczy się tymi samymi metodami, co choroby fizyczne. Dlatego wykorzystywano przeczyszczanie, upuszczanie krwi, prowokowanie wymiotów.

• Pierwszy szpital psychiatryczny powstał w XVII w. (1656) w Paryżu. Jak donoszą materiały źródłowe, chorych maltretowano: przykuwano łańcuchami do ścian, trzymano na długich powrozach, oddziały dla „szaleńców” mieściły się w piwnicach - chorzy mieli tam ogolone głowy, guzy na głowie - upuszczano im krew aż do utraty świadomości, przeczyszczano do czasu aż pojawił się śluz, a w przerwach przykuwano do ściany. Uważano, że szaleństwo jest skutkiem animalizmu.

• Animalizm (XVII - XVIII) - przekonanie o istnieniu wyraźnych podobieństw między zwierzętami a szaleńcami (oboje nie potrafią nad sobą panować, dlatego potrzebują ścisłego nadzoru) są zdolni do przemocy, mogą żyć bez sprzeciwu w nędznych warunkach. Szaleńcy utracili jedną cechę, która odróżnia ludzi od zwierząt - rozum.

• W procesie terapii pierwszym celem miało więc być przywrócenie rozumu. Najlepszym ku temu środkiem miało być wzbudzanie strachu, lęku, przerażenia. Takie traktowanie wynikało z przekonania, że człowiek chory psychicznie nie ma fizycznej wrażliwości człowieka, ale jest jak zwierze - niewrażliwy na ból, działanie temperatury itp..

• MESMERYZM (Franz Anton Mesmer) (XVIII w.). Przekonanie, że źródłem chorób jest zatrzymanie przepływu niewidzialnego i niewyczuwalnego prądu, który nazywał najpierw „uniwersalnym fluidem magnetycznym”, a później „magnetyzmem zwierzęcym”. Zdaniem Mesmera jego nierównomierne rozłożenie w organizmie powoduje choroby.

• Pod koniec XVIII wieku zaatakowano pogląd, że osoby psychicznie chore należy traktować jak zwierzęta.

• Szpitale psychiatryczne zaczęły rozkuwać swoich pacjentów. Pierwszym z nich był szpital św. Bonifacego we Florencji (1774).

• Od tego momentu notuje się wspaniały rozkwit psychiatrii, szczególnie imponujący rozwój szpitalnictwa psychiatrycznego.

ELEMENTY NIENORMALNOŚCI

• CIERPIENIE

• NIEPRZYSTOSOWANIE

• IRRACJONALNOŚĆ

• NIEPRZEWIDYWALNOŚC I BRAK KONTROLI

• RZADKOŚĆ I NIEKONWENCJONALNOŚĆ

• DYSKOMFORT OBSERWATORA

• NARUSZANIE NORM

Im więcej elementów jest obecnych i im są one bardziej wyraźne, tym większe prawdopodobieństwo, że zachowanie lub osoba są nienormalne. Co najmniej jeden z elementów musi być obecny, aby można było mówić o nienormalności. Żaden jednak z elementów nie musi występować w każdym przypadku i prawie nigdy nie występują wszystkie jednocześnie.

CIERPIENIE

• Jesteśmy skłonni nazywać ludzi nienormalnymi, jeśli cierpią psychicznie, a im bardziej cierpią, tym większą mamy pewność.

• Cierpienie jest jednym z warunków nienormalności, nie jest jednak warunkiem koniecznym i wystarczającym. Jest zjawiskiem występującym powszechnie, jako normalna kolej losu.

NIEPRZYSTOSOWANIE

• Zachowanie, które zdecydowanie zakłóca dobrostan jednostki (zdolność do pracy, utrzymywania satysfakcjonujących kontaktów z innymi ...) uniemożliwia osiąganie zamierzonych celów. Np. zaburzenia lękowe czy depresyjne odbierają radość życia, utrudniają kontakty z innymi, zaburzając zdolność przystosowania się.

IRRACJONALNOŚĆ

• Jeśli zachowanie danej osoby zdaje się nie mieć racjonalnego znaczenia, wytłumaczenia, skłonni jesteśmy nazwać je nienormalnym. Jednym z rodzajów irracjonalności, który zdecydowanie wskazuje na nienormalność są zaburzenia myślenia (urojenia).

NIEPRZEWIDYWALNOŚĆ I BRAK KONTROLI

• Zachowanie można ocenić jako niekontrolowane, gdy spełnione są dwa warunki:

• nagle łamie się przyjęte reguły zachowania (np. wybuchy gniewu, brutalności);

• brak możliwości uzasadnienia takiego zachowania.

RZADKOŚĆ I NIEKONWENCJONALNOŚĆ

• Z wyjątkiem zachowań wymagających specjalnych zdolności lub odwagi, jesteśmy skłonni oceniać nienormalność zachowania innych osób wg własnej miary (jeżeli sami coś byśmy zrobili, uznajemy takie zachowanie za konwencjonalne i normalne).

• Sama rzadkość nie jest koniecznym warunkiem nienormalności (depresja, stany lękowe występują często, a mimo to uznaje się je za nienormalne). Często jako nienormalne traktuje się zachowania, które są zarówno rzadkie jak i społecznie niepożądane.

DYSKOMFORT OBSERWATORA

• Nieokreślony dyskomfort obserwatora pojawia się wówczas, gdy ktoś narusza niepisane reguły zachowania w danej kulturze. Naruszenie tych reguł stwarza nieprzyjemne wrażenie, które przyczynia się do uznania, że jest to zachowanie nienormalne.

NARUSZANIE NORM

• Gdy zachowania są niezgodne z obowiązującymi w danej kulturze normami moralnymi uznaje się je za nienormalne. Normalne jest np. to, że dorosły człowiek pracuje, darzy miłością, jest lojalny, nie jest ani zbyt uległy ani zbyt agresywny itp.

Niemożność dokładnego zdefiniowania nienormalności nie oznacza jednak, że samo zjawisko nie istnieje lub, że nie można go rozpoznać.

KLASYFIKACJE ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH

• KRYTERIA PORZĄDKOWANIA ZABURZEŃ ZDROWIA

kryterium opisowe - uwzględnia podobieństwa cech klinicznych (tj. objawy zaburzenia, jego dynamika, okres życia, w którym się pojawia oraz reakcja na leczenie), genezy zaburzeń i łączenia obu tych cech.

kryterium uwzględniające patogenezę, tj. dotarcie i opisanie czynników, które są odpowiedzialne za powstanie zaburzenia.

Żadna z dotychczasowych koncepcji nie wyjaśnia jednak powstawania zaburzeń psychicznych jednoznacznie i ostatecznie, stąd oparcie się na tym właśnie kryterium budzi szereg kontrowersji.

• Obowiązujące obecnie klasyfikacje (ICD-10 i DSM IV) opierają się na podejściu opisowym.

• Ważnym założeniem jest tymczasowość klasyfikacji, wynikająca ze świadomości zmian w stanie wiedzy.

• KLASYFIKACJE ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH

Dwa najbardziej rozpowszechnione systemy klasyfikacji diagnostycznej zaburzeń psychicznych to:

• Międzynarodowa statystyczna klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych (International Classification of Diseases and Related Health Problems - ICD), która od roku 1992 ma już swoje 10 wydanie.

• Podręcznik diagnostyczny i statystyczny zaburzeń psychicznych (Diagnostic and statistical manual of mental disorders - DSM), wprowadzony przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. Począwszy od 1952 roku jest to już IV poprawiona edycja (1994) (w przygotowaniu V).

Klasyfikcje te różnią się między sobą tym, że DSM-IV ma charakter symptomatyczny (miernik objawowy), a ICD-10 oprócz miernika objawowego uwzględnia też kryterium etiologiczne (czyli ma charakter opisowo- wyjaśniający, ponieważ wyodrębnia klasy zaburzeń uwzględniając też ich genezę).

Autorzy wyróżnili dwie główne grupy zaburzeń. Obejmują one zaburzenia rozwoju psychicznego oraz zaburzenia zachowania i emocjonalne rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym.

Opracowując klasyfikacje zrezygnowano bowiem z idei zaburzeń związanych z fazami rozwoju indywidualnego. Wszystkie zaburzenia rozpoznane u dzieci i młodzieży powinny być diagnozowane wg tych samych kryteriów, wg których rozpoznaje się je w każdym innym okresie życia.

Dla psychiatrów dziecięcych szczególnie istotne są trzy grupy diagnostyczne:

Zaburzenia emocjonalne:

• Fobie

• Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

• Inne zaburzenia lękowe

• Depresja

• Niektóre zaburzenia pod postacią somatyczną

Zaburzenia zachowania:

• Zaburzenia zachowania

• Zaburzenia opozycyjno-buntownicze

• nadruchliwość

Zaburzenia rozwoju:

• opóźnienia w rozwoju mowy

• opóźnienia w czytaniu

• zaburzenia autystyczne

• upośledzenie umysłowe

• mimowolne moczenie i zanieczyszczenie się kałem

• Zaburzenia emocjonalne opisywane są często jako zaburzenia zinternalizowane (uwewnętrznione, skierowane do wewnątrz), tj. stres kanalizuje się wewnątrz i prowadzi do niepokoju, smutku, leku, bólów żołądka itp.

• Zaburzenia zachowania (zaburzenia eksternalizowane) uzewnętrznione, stresy zostają skierowane na zewnątrz w postaci zachowań buntowniczych, agresji, zachowań antyspołecznych itp.

• Zaburzenia rozwojowe - charakteryzują się opóźnieniami lub zaburzeniami w rozwoju funkcji, które w prawidłowych warunkach ujawniają się w przewidywanej kolejności będącej wynikiem dojrzewania biologicznego organizmu.

Te trzy grupy objawów nakładają się na siebie. Należy pamiętać, że zaburzenia psychiczne u dzieci nie ograniczają się do trzech wymienionych głównych grup diagnostycznych. Niewątpliwie są zaburzenia, które nie pasują do tej klasyfikacji np. zaburzenia więzi, jadłowstręt psychiczny.

Zaburzenia rozwoju psychicznego w ICD-10.Klasyfikacja zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży.

F80-F89		Zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego)
	F80.0	Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka
	F80.1	Specyficzne zaburzenia artykulacji
	F80.2	Zaburzenia ekspresji mowy
	F80.3	Zaburzenia rozumienia mowy
	F80.4	Nabyta afazja z padaczką (zespół Landau- Kleffnera)
	F80.9	Inne zaburzenia mowy i języka
F 81		Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka , nie określone
	F81. 0	Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych
	F81.1	Specyficzne zaburzenia czytania
	F81.2	Specyficzne zaburzenia analizy dźwiękowo-literowej
	F81.3	Specyficzne zaburzenia umiejętności arytmetycznych
	F81.8	Inne zaburzenia rozwojowe umiejętności szkolnych
	F81.9	Zaburzenia rozwojowe umiejętności szkolnych nie określone
F 82		Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych
F 83		Mieszane specyficzne zaburzenia rozwojowe
F 84		Całościowe zaburzenia rozwojowe
	F 84.0	Autyzm dziecięcy
	F 84.1	Autyzm atypowy
	F 84.2	Zespół Retta
	F 84.3	Inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne
	F 84.4	Zaburzenia hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi
	F 84.5	Zespół Aspergera
	F 84.8	Inne całościowe zaburzenia rozwojowe
	F 84.9	Całościowe zaburzenia rozwojowe, nie określone
F88		Zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego), nie określone
F89		Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym
F90-F98		Zaburzenia hiperkinetyczne (zespoły nadpobudliwości ruchowej)
	F90.0	Zaburzenia aktywności i uwagi
	F90.1	Hiperkinetyczne zaburzenia zachowania
	F90.8	Inne zaburzenia hiperkinetyczne
	F90.9	Zaburzenia hiperkinetyczne, nie określone
F91		Zaburzenia zachowania
	F91.0	Zaburzenie zachowania ograniczone do środowiska rodzinnego
	F91.1	Zaburzenie zachowania z nieprawidłowym procesem socjalizacji
	F91.2	Zaburzenie zachowania z prawidłowym procesem socjalizacji
	F91.3	Zaburzenia opozycyjno-buntownicze
	F91.8	Inne zaburzenia zachowania
	F91.9	Zaburzenia zachowania, nie określone
F92		Mieszane zaburzania zachowania i emocji
	F92.0	Depresyjne zaburzenia zachowania
	F92.8	Inne mieszane zaburzenie zachowania i emocji
	F92.9	Mieszane zaburzenia zachowania i emocji, nie określone
F93		Zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie
	F93.0	Lęk przed separacja w dzieciństwie
	F93.1	Zaburzenie lekowe w postaci fobii w dzieciństwie
	F93.2	Lek społeczny w dzieciństwie
	F93.3	Zaburzenie związane z rywalizacją w dzieciństwie
	F93.8	Inne zaburzenia emocjonalne okresu dzieciństwa
	F93.9	Zaburzenie emocjonalne okresu dzieciństwa, nie określone
F94		Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym
	F94.0	Mutyzm wybiórczy
	F94.1	Reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie
	F94.2	Zaburzenia selektywności przywiązania w dzieciństwie
	F94.8	Inne dziecięce zaburzenia funkcjonowania społecznego
	F94.9	Dziecięce zaburzenia funkcjonowania społecznego, nie określone
F95		Tiki
	F95.0	Tiki przemijające
	F95.1	Przewlekłe tiki ruchowe i głosowe (wokalne)
	F95.2	Zespół tików głosowych i ruchowych (zespół Gillesa de la Tourette'a
	F95.8	Inne tiki
	F95.9	Tiki, nie określone
F98		Inne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w okresie dzieciństwa lub w wieku młodzieńczym
	F98.0	Moczenie mimowolne (enuresis), nieorganiczne
	F98.1	Zanieczyszczanie się kałem (encopresis), nieorganiczne
	F98.2	Zaburzenia odżywiania się w niemowlęctwie i dzieciństwie
	F98.3	Pica w niemowlęctwie lub dzieciństwie
	F98.4	Stereotypie ruchowe
	F98.5	Jąkanie (zacinanie się)
	F98.6	Mowa bezładna
	F98.8	Inne określone zaburzania zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym
	F98.9	Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym, nieokreślone

ZNACZENIE KLASYFIKACJI ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH

• Wartość poznawcza

• informują o rodzajach zaburzeń;

• uporządkowanie zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży ułatwia pedagogom i nauczycielom uporządkowanie i opanowanie wiedzy.

• Znaczenie praktyczne

• uznawane przez większość profesjonalistów - ułatwiają porozumiewanie się;

• stanowią podstawę opracowywania zasad postępowania klinicznego określanych jako wskazówki lub standardy, co w konsekwencji ułatwia wybór najlepszego postępowania leczniczego

---