caaaaaaaaaaaaaaaaaaaaale, Studia II stopnia, Andragogika


1.Etymologia terminu andragogika i terminy pokrewne.

Termin „andragogika” posiada rodowód grecki aner (andros) i agein (ago). Słowo „aner” oznacza mężczyzna, mąż, człowiek, „gen”... andros, słowo agein - prowadzić (ago-prowadzę). Pojęcie andragogika wskazuje te desygnaty, które mieszczą się w szeroko rozumianym pojęciu wychowania człowieka dorosłego. Społeczna użyteczność pojęcia andragogika dowodzi, że jest ono naciskiem takich znaczeń jak: kształcenie, celowe kierowanie rozwojem, kształtowanie osobowości, uczenie się i włączanie człowieka dorosłego w życie społeczne.

Definicja ze słownika pedagogicznego:

Andragogika- dział pedagogiki zajmujący się zagadnieniami pobudzania, ukierunkowywania i wspomagania procesów wychowania, kształcenia i samokształcenia ludzi dorosłych.

2.Rozwój andragogiki jako subdyscypliny pedagogiki; nauki wspierające i współdziałające z andragogiką.

Andragogika to subdyscyplina pedagogiki zajmująca się kształceniem dorosłych. Dziedzina ta powstała w XX wieku. Początkowo stanowiła część składową pedagogiki ogólnej i filozofii wychowania. Jej rozwój związany jest także z antropologią filozoficzną, psychologią człowieka dorosłego, etyką, socjologią kultury i wychowania, historią oświaty i myśli pedagogicznej.
Andragogika to nauka o celach, treściach, formach, metodach, zasadach nauczania, kształcenia, wychowania, samokształcenia, samowychowania ludzi dorosłych. Jest nauką społeczną, humanistyczną i o wychowaniu.
W jej skład wchodzą takie działy jak:
- andragogika dorosłych (wprowadzenie do działów szczegółowych)
- teoria wychowania ludzi dorosłych (charakteryzuje się aktywnością ludzi dorosłych; co robić aby zmieniać swoje poglądy itp.)
- dydaktyka dorosłych (teoria nauczania ludzi dorosłych)
- historia andragogiki (pewne rzeczy są ponadczasowe, przekłada się je na grunt

andragogiki, pewne się ulepsza).
Przedmiot zainteresowania tej nauki jest trójstopniowy:
- zajmuje się możliwościami rozwoju ludzi dorosłych, ich edukacją,
- procesami, które składają się na edukację, w obrębie tych procesów jeszcze bardziej szczegółowymi procesami,
- odpowiednie instytucie w których ten proces zachodzi, np. szkoła, przychodnia lekarska, biblioteka, czytelnia, zakłady pracy.
Wychowanie:
- proces przystosowywania się człowieka do zmian, które wokół niego się odbywają w rozmaitych dziedzinach życia,
- zachowanie indywidualności człowieka oraz rozwinięcie jego osobowości.
Kształcenie człowieka jest związane z samokształceniem. Ma na celu zdobywanie wiedzy, nawyków, itp.
Cele andragogiki jako nauki:
- badania procesów edukacyjnych ,
- uogólnienie badań,
- formułowanie wniosków,
- wprowadzanie do życia.
Dzięki andragogice są to cele dotyczące kształcenia dorosłych:
- rozwój harmoniczny pełnej osobowości (człowiek jako całość)
- upowszechnienie wiedzy ogólnej w edukacji dorosłych, co daje człowiekowi elastyczność, rozszerza horyzonty myślenia, łatwiejsze przystosowanie się do zmian
- umożliwianie dorosłym osobom przekwalifikowania się, zdobycia nowych wiadomości, nowych kompetencji zawodowych, rozwój zawodowy.

MIEJSCE ANDRAGOGIKI WŚRÓD NAUK PEDAGOGICZNYCH:

3.Historyczne początki myśli i praktyki edukacyjnej wśród dorosłych w Europie i Polsce.

Początki myśli nad całożyciowym wychowaniem człowieka i możliwościami jego rozwoju:

Utopie społeczne:

Platon (427-347)starożytność - Rzeczypospolita - idealne państwo

We wczesnym okresie były to jednak dość luźne wizje życia społecznego formułowane na granicy fantazji społecznej. Jednym z pierwszych który wypowiedział te mysl o możliwościach kształcenia i wychowawczego kształcenia i oddziaływanie na człowieka dorosłego.w swoim dziele Rzeczypospolita podkreślających model społeczeństwa mowil on o możliwości a nawet konieczności kształcenia najzdolniejszych ludzi jednak tylko do 35 r.z. kolejne wizje (koncepcje) odnośnie zycia społecznego i możliwości oddziaływania na osoby dorosłe znajdujemy w Utopiach społecznych w okresach odrodzenia (renesans).

Tomasz More (1478-1535)utopia - powszechna oświata dorosłych

Jedna z wybitniejszych postaci odrodzenia w Anglii był on. W swojej książce Utopia (1516) przedstawił on jako pierwszy koncepcje powszechnej oświaty dorosłych, które mieli być objęci wszyscy należący do danej społeczności. W społeczeństwie takim praca była obowiązkiem (6h) a pozostały czas przeznaczony miał być na kształcenie - swobodna działalność naukowa. Znaczna część społeczeństwa swój czas wolny miala przeznaczyc na studia. Panstwo organizowalo to kształcenie np. publiczne wyklady.

Tomasz Campanella (1568-1639)panstwo słońca, wspolna praca, wspolna własność.

Uznawal on rowne prawa wszystkich do korzystania z kultury i zdobyczy gospodarczych. Wszystkie wspólnoty opieraja się na wspolenj pracy. Praca zas jest powszechnym obowiązkiem zarówno kobiet jak i mężczyzn. Praca w społeczeństwie tak funkcjonującym mialo trwac 4 h dziennie. Czas wolny przeznaczony miał być na dokształcenie, rozmowe, dyskusje, rozrywke i cwiczenia fiz.

Jan Amos Komenski (1592-1670)pampeolia (wszechoswiecenie) powszechność oswiaty

Glosil idee powszechności oswiaty. Twierdzil on iż wiedza jest niezbedna każdemu człowiekowi dla jego rozwoju i związany z tym każdy powinien mieć nieograniczony do niej dostep. Uzasadnil on w niej ze wszyscy ludzie zdolni są do przyswojenia wiedzy, do kształcenia. Koncepcje wiec calozyciowej aktywności edukacyjnej człowieka opieral Komenski na przeslankach racjonalnych.

Gerard Winstanley (1609-1660) prawo wolności praca kultury oswiaty wśród dorosłych.

Jest to kolejny reformator społeczny który już bardziej ukierunkowal proces calozyciowy człowieka. Wychowaniem i kształceniem powinni być objeci wszyscy obywatele społeczności zwracal duza uwage na znaczenie pracy kulturalno-oswiatowej wśród dorosłych - wspolne zebrania, wyklady. Organizowaniem takiej działalności miał zajmowac się specjalny urzednik.

W podobnym duchu aż do początku XIX w wypowiadało się wielu twórców a potem przedstawicieli nauk. Myśl o potrzebie kształcenia i wychowania dorosłych była bardziej racjonalizowana, odwoływała się do konkretnych badań a przede wszystkich rozwijała się w kontekście określonych przemian społeczno-politycznych.

Kolejnym waznym etapem powstania rozwoju andragogiki były przemiany polityczno społeczne, które miały miejsce XVIII i XIX w. Szybki postęp nauki, techniki jak i wówczas miał miejsce istotnie zmieniający produkcję przemysłową spowodował zasadnicze zmiany w stosunkach społecznych.

Rozwijał się wówczas przemysł, czemu sprzyjał rozwój miast oraz rozpad tradycyjnych stosunków na wsi. Te wielkie zmiany w stosunkach społecznych znane są pod nazwą rewolucji przemysłowej.

REWOLUCJA PRZEMYSŁOWA

nowe potrzeby oświatowe a edukacja dorosłych

0x08 graphic

- rozwój przemysłu

- przemiany w strukturze gospodarki rolnej nowe potrzeby oświatowe

- migracje ludności

↓

- powstanie instytucji edukacji dorosłych (Anglia)

Odczyty, pogadanki, kluby dyskusyjne , stowarzyszenia, pierwsza szkoła dla dorosłych (Nottingham)

- działalność oswiatowa wśród chłopców (Dania)

Uniwersytety ludowe (M. Grundtig)

↓

Rozwój praktyki wychowawczej dla dorosłych doprowadził i ugruntował poglądy, iż refleksja naukowa o wychowaniu człowieka nie może ograniczać się tylko do dzieci i młodzieży, ale powinna również uwzględniać dorosłych.

Paweł Bergman (1862-1946) „Pedagogika społeczna na podstawie doświadczenia”.

Jest on jednym z pierwszych pedagogów który podjął problematykę wychowania i wykształcenia dorosłych . uważał on ze wykształcenie powinno być procesem calozyciowym i nie może ograniczać się tylko do szkoły. Wykształcenie takie jednak powinno mieć charakter autonomiczny - osoby dorosłe powinny pogłębiać i poszerzać swoją wiedzę, umiejętności poprzez uczestnictwo w życiu kulturowym, politycznym i społecznym (samowychowanie). Mowiąc o ważnej roli wpływów i bodźców rozwojowych działających poza szkołą przypisywał duża rolę w wychowawczej działalności w instytucji pozaszkolnej w środowisku ludzi dorosłych czyli biblioteki, czytelnie, kluby, ośrodki wychowania artystycznego. Na drodze kształtowania się andragogiki jako odrębnej subdyscypliny pedagogicznej bardzo ważną rolę przyjmowały badania … na gruncie psychologii. W tym zakresie prowadzona dyskusja otwierała drogę do samodzielności dyscypliny.

Poglądy na możliwości edukacji dorosłych

Stanowisko krytyczne - (np. Wiliam James) - fragment pracy pt. ”zasady psychologii”.

„Wyjąwszy sprawy własnego zawodu, jednymi ideami, które w praktyce ludzi w swoim życiu posiadają, są idee nabyte przez nich przed 25 rokiem życia. Nie mogą się oni nauczyć nic nowego. Bezinteresowna ciekawość należy u nich do przeszłości, umysłem ich rządu rutyna i nawyk a zdolność przyswajania sobie nowych doświadczeń mineła. Wszelkie indywidualne wyjątki, które by można przyłączyć, są tylko wyjątkami potwierdzającymi regułę”.

Stanowisko akceptujące - rozwojowa (np. E. J. Thorndike) - fragmenty pracy Pt. „uczenie się dorosłych”.

- przy uczeniu się sam wiek jako taki odgrywa małą rolę zarówno w powodzeniu jak i w niepowodzeniu. Zdolności, zainteresowanie, energia i czas są czynnikami rozstrzygającymi

Podobne stanowiska

- Ch. Buhler

- Douglas C. Kimmel

W omawianym okresie odwołując się do prowadzonych badań, prowadzono spór o możliwości kształcenia i edukacje dorosłych. Jednak wiedzieli kurs takich możliwości inni podkreślali iż one istnieją i mogą być urzeczywistniana przez całe życie człowieka. E. J. Thorndike uczeń Wiliama Jamesa w pionie psychologii eksperymentalnej dowodził w swoich pracach, że dorośli mogą się uczyć wszystkiego tak dobrze, jak wtedy kiedy byli dziećmi lub w młodości. Ponadto posiadają takie cechy osobowości, które służą efektywnemu uczeniu się. Są to intensywnośc i jasność zainteresowań.

Pierwszą próbę zbadania i charakteryzowania rozwoju człowieka w okresie całego życia podjęła Ch. Buder. Przyjęła ona tezę o konieczności traktowania życia ludzkiego jako ciągłego procesu rozwoju od urodzenia aż do śmierci ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia czynników społecznych.

Polska andragogika oraz myśl andragogiczna - jej początki wyraźnie należy wiązać z okresem i czasami dochodzenia do niepodległości. Jedną z dróg, która miała do tego doprowadzić była działalność oświatowa i wszelkie tego typu inicjatywy skierowana szczególnie do osób dorosłych. A Polska rodziła się więc w kręgu działaczy społecznych i oświatowych aktywnych na polu różnorodnych org. Społecznych.

Możemy wymienić też m.in.

- Towarzystwo Kursów Naukowych

- Stowarzyszenie Kursów dla Analfabetów

- Uniwersytet dla wszystkich

- Uniwersytety Latające

- Koło Wychowawców.

Powyższe badania otwierają możliwość powstania andragogiki.

Rozwój polskiej myśli andragogicznej szczególnie wyraźny był na przełomie XIX i XX wieku. Specyficzne warunki polityczno-społeczne sprzyjały rozwojowi inicjatyw edukacyjnych, oświatowych, które kierowane były wówczas do osób dorosłych.

Rozwój mysli andragogicznej w Polsce: (progi rozwoju)

- działanośc komisji edukacji narodowej

działalność wychowawcza wśród dorosłych jako warunek reformy panstwa oraz reformy wychowania młodzieży.

- utrata niepodległości

Utworzenie programów oświatowych zmierzających do zaspokojenia potrzeb społeczno- kulturalnych

- pierwsze prace teoretyczne

- Karol Libelt

- August Krzywicki

- prace badawcze

- M. Brzeziński

- Wł. Kozłowski

- prace pedagogów społecznych

- Stanisława Karpowicz

- Helena Radlińska

MYŚL ANDRAGOGICZNA W POLSCE

(przedstawiciele - poglądy - rozwój i przemiany)

1) H. Radlińska - „Praca oświatowa jej zadania, metody, organizacja” - aktywna postawa osób dorosłych i udział w życiu społecznym.

Dla powstania andragogiki i wyodrębnienia się jej jako subdyscypliny odmiennej była radlińska. Rozwijała andragogikę dorosłych w ramach problematyki oświaty dorosłych. Wskazywała na potrzebę działań oświatowych, które stymulowałyby rozwój dorosłych i ukierunkowałyby ich działalność społeczna

2) Maria Librachowa - „Dorosły a dziecko: różnice miedzy psychiką a sposobami percepcji u czł. Dorosłego i dziecka. - w swoich pracach przedstawia różnicę psychiką a stosowaniem percepcji dzieci i osób dorosłych. Dowodziła, że człowiek dorosły z uwago na swoje dyspozycje psychiczne ma lepsze możliwości uczenia się, niż dziecko. Zwracała na duże różnice postrzegania stwierdzające, że postrzeganie dziecka jest ogólne i całościowe a osoby dorosłej analityczne i obiektywne.

3) Wł. Spasowski - „zasady samokształcenia”- samokształcenie i samodoskonalenie dorosłych. W swoich pracach, w które wpisywały się w dorobek andragogiki polski. Podejmował problematykę zasad i metod pracy samokształceniowej. Dowodził on również, że nie powinno być okresu w życiu człowieka, który przestaje się on uczyć. Samokształcenie to jednocześnie proces samodoskonalenia się. I proces ten nigdy nie powinien być zakończony.

4) F. Znaniecki - „socjologia wychowania”- wychowanie dorosłych. Przyjmując i opisując Zycie człowieka, które tworzy się poprzez i w relacjach społecznych. Szczególną wagę zwracał na relacje o charakterze wychowawczym. Najwyższy jednak rozwój indywidualny nie osiąga się tyle przez wychowanie ale przez samokształcenie, które powinno odbywać się przez całe życie człowieka.

5) S. Hessen - „Podstawy pedagogiki” rola samokształcenia jako czynnika determinującego wychowanie moralne. Autor wskazuje na dużą rolę samokształcenia, które jako czynność samodzielna i twórcza wpływa na i buduje rozwój moralny człowieka.

Był za wartościami Platona - DOBRO, PIEKNO, PRAWDA. Uważał, że dzięki uczestniczeniu jednostki w działalności instytucji wychowania pozaszkolnego takich jak m.in. biblioteka, muzea, wystawy, powstaje możliwość realizacji dążeń jednostki do urzeczywistnienia ideału wolności wewnętrznej.

6) J. Chałasiński - „Tło socjologiczne pracy oświatowej” oświata dorosłych jako instytucja. Rozwój myśli teoretycznej oraz podejmowania badań naukowych w zakresie problematyki wychowania dorosłych doprowadził w efekcie do wyodrębnienia się odrębnej subdyscypliny pedagogicznej- andragogiki subdyscypliny to stała się bardzo szybko jednym z działów pedagogiki uprawianym w większości ośrodków naukowych w Polsce.

Ośrodki naukowe

Warszawa - WWP- H. Radlińska

UP - Wł. Okoński

UJ - St. Szuman.

4.Całożyciowy proces kształcenia i wychowania człowieka jako konieczność i szansa wysokiej jakości życia jednostki oraz realizacji humanistycznego ideału współżycia współczesnego społeczeństwa.

Rozwój nauki, techniki, przemiany dokonujące się w skali globalnej, regionalnej i lokalnej sprawiają, że człowiek musi stale się rozwijać, poszerzać swoją wiedzę, umiejętności, zdobywać nowe kwalifikacje. W obliczu zmieniającego się życia i warunków pracy człowieka, niezbędne jest dostosowanie się do tych zmian poprzez odpowiednią edukację, wykształcenie i doskonalenie swoich umiejętności. Sprostanie tym wyzwaniom cywilizacji możliwe jest dzięki obecności kształcenia ustawicznego i wzrastającemu poziomowi edukacji. Idea kształcenia ustawicznego i inwestowanie w siebie, w swój rozwój ma w dzisiejszych czasach ogromne znaczenie, a przekłada się to również na wzrost i rozwój postępu społecznego i gospodarczego. Szeroka oferta szkolnictwa (zwłaszcza wyższego) daje ogromne możliwości. Sprawia, że kształcenie ustawiczne jest powszechne, dostępne i dostosowane do wymagań i możliwości jednostek.

Dziś nie można nauczyć się „raz na zawsze", czy „raz na całe życie". Najlepszą inwestycją współczesnego człowieka jest więc edukacja ustawiczna. Nie ogranicza się ona wyłącznie do szkoły obligatoryjnej. Dzieci, młodzież i dorośli w coraz szerszym zakresie „uczą się", czy „mogą uczyć się" poza ramami obligatoryjnego kształcenia intencjonalnego. Bez wątpienia istotnym jest fakt, iż o poziomie życia ludzi decyduje ogólny poziom intelektualny społeczeństwa. Dlatego kształcenie ustawiczne powinno być niezbędnym warunkiem i elementem życia każdego człowieka.

Kształcenie ustawiczne to ogół zorganizowanych procesów oświatowo-wychowawczych różnych treści, form i metod działania, poziomu, stanowiących przedłużenie lub zastępujących kształcenie w różnych typach szkół tj. podstawowych, zasadniczych, średnich i wyższych. Dzięki nim dorośli wzbogacają swoją wiedzę, rozwijają zdolności, podnoszą poziom kwalifikacji zawodowych, co powoduje zmiany w ich postawach społeczno-zawodowych. Proces kształcenia ustawicznego zmierza do wszechstronnego rozwoju osobowości, kształtowania określonych uzdolnień, zainteresowań i ogólnej sprawności umysłowej człowieka.

Niektórzy definiują kształcenie ustawiczne jako koncepcję edukacyjną, drudzy sprowadzają jego treść do procesu uczenia się, inni do zasady określającej trwanie edukacji człowieka. T. Aleksander twierdzi, że „kształcenie ustawiczne stanowi jednocześnie ideę, proces i zasadę. Jest ideą wymagającą realizacji przez całe życie w sposób ustawiczny, bez przerwy. (...) Oznacza ono stan uczenia się, który trwa od narodzin człowieka do kresu jego istnienia, proces dynamiczny, nieprzerwany. Idea kształcenia ustawicznego przeczy zamiarowi zamykania go w jednym tylko lub w kilku okresach życia.

Idea kształcenia ustawicznego nie należy do myśli wyłącznie nowych. Rozważania na temat tego kształcenia pojawiły się już w starożytności, u takich myślicieli jak: Konfucjusz, Hipokrates, Sokrates i Platon. Natomiast w czasach nowożytnych koncepcję kształcenia stworzył Jan Amos Komeński, który uważał, że dla człowieka każdy wiek jest szkołą. Na uwagę zasługują również filozofowie oświecenia - J. J. Rousseau i J. A. Condorcet. W Polsce idea kształcenia ustawicznego podnoszona była również przez Szymona Marycjusza, Andrzeja Frycza Modrzewskiego, a także przez członków Komisji Edukacji Narodowej, m.in.: Grzegorza Piramowicza, Antoniego Popławskiego, Adolfa Kamieńskiego i innych. Wiek dwudziesty to etap tworzenia się właściwego, dynamicznego i racjonalnego kształcenia ustawicznego. Za pierwszego twórcę tego kształcenia uznaje się Basila Yeaxleea (autora „Lifelong education"). Nieco później koncepcję kształcenia ustawicznego stworzył Richard Livingstone („Oświata przyszłości"). W Polsce do tworzenia teoretycznych podstaw kształcenia przyczynili się Bogdan Suchodolski, Ryszard Wroczyński, Józef Półturzycki, Andrzej Cieślak, Wincenty Okoń, Zofia Matulka i wielu innych. Współcześnie zainteresowanie problematyką kształcenia ustawicznego jest znaczne, a świadczą o tym m.in.: liczne konferencje, seminaria oraz publikowane prace.

W drugiej połowie dwudziestego wieku została sformułowana przez nauki humanistyczne i społeczne zasada kształcenia ustawicznego, zgodnie z którą, „w procesie programowania i organizowania edukacji we wszystkich jej wymiarach i na wszystkich poziomach należy respektować ciągłość doświadczeń, potrzeb, aspiracji, wiadomości i umiejętności tworzenia warunków permanentnego ich doskonalenia, uzupełniania, unowocześniania, wiązania w logiczne i merytoryczne całości, użytkowania w różnorodnych coraz to nowych sytuacjach życiowych."

Zgodnie z założeniami Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) „koncepcja uczenia się przez całe życie obejmuje rozwój indywidualny i rozwój cech społecznych we wszystkich formach i wszystkich kontekstach - w systemie formalnym i nieformalnym, tj. w szkołach oraz w placówkach kształcenia zawodowego, w uczelniach i placówkach kształcenia dorosłych oraz w ramach kształcenia incydentalnego - w domu, w pracy i w społeczności. Podkreśla się w niej potrzebę przygotowywania oraz zachęcania wszystkich dzieci do nauki przez całe życie, od najmłodszych lat. Koncepcja ta ukierunkowuje działania w taki sposób, by zapewnić odpowiednie możliwości wszystkim - osobom dorosłym, pracującym i bezrobotnym, które muszą przekwalifikować się lub podnieść swoje kwalifikacje."

Rozwój człowieka dokonuje się w długim okresie czasu - nie kończy się w wieku młodzieńczym i nie można mu także wyznaczyć określonej granicy trzydziestu, czterdziestu czy sześćdziesięciu lat. Żadna szkoła nie daje pełnego „zakończonego" wykształcenia. Ukończenie szkoły podstawowej, średniej, czy nawet uczelni wyższej nie wyczerpuje przecież procesów kształcenia. Każda z nich pozwala tylko na zamknięcie pewnego etapu w życiu, który umożliwia dalszy postęp. Koncepcja kształcenia ustawicznego jako procesu dokonywania planowych zmian w całej osobowości człowieka przez całe życie, staje się składnikiem systemu oświaty, który obejmuje instytucje realizujące różne formy upowszechniania i modernizacji wiedzy, podnoszenia kwalifikacji i doskonalenia profesjonalnego w dojrzałym życiu człowieka. Przyjęcie koncepcji kształcenia ustawicznego stawia przed całym systemem oświatowym wiele zadań, do których zalicza się: doskonalenie kwalifikacji człowieka w toku jego życia profesjonalnego, przygotowanie młodej generacji do edukacji ustawicznej, wzmożenie roli wychowania poza szkołą przez zwiększenie oddziaływania wychowawczego instytucji społecznych, politycznych, gospodarczych i kulturalnych, doskonalenie struktury planowania oświatowego i sieci oświatowej.22

Kształcenie ustawiczne jest niezbędną koniecznością współczesnego człowieka. Uczyć się trzeba przez całe życie dlatego, iż wiedza się starzeje, kwalifikacje się dezaktualizują, ale również człowiek zapomina to, czego się wcześniej nauczył. Wyższa wiedza i kwalifikacje wpływają na lepszą jakość i efekty pracy. Czas i pieniądze zainwestowane w naukę owocują lepszą pracą i jednocześnie wyższym poziomem życia.

5.Fazy dorosłości i specyficzne potrzeby edukacyjne poszczególnych faz życia ludzi.

Wg Szewczuka:
1. Etap stabilizacji planów życiowych. Na tym etapie konkretyzują się nasze plany życiowe, przystosowujemy nasze plany do rzeczywistości, możliwości. Etap wstępny 18-27 r. ż. tzw. wczesna dorosłość.

2. Etap progresywnej ekspansji z opus magnum u szczytu czyli z wielkim dziełem. Etap największej naszej aktywności; charakteryzuje się nastawieniem na wielkie dzieła, na przyszłość, szczyt naszych możliwości, marzeń.

3. Regresywna ekspansja, gdzie zaczynają się pojawiać elementy starzenia się człowieka. Pojawiają się takie wyjątkowe zdarzenia zwane momentami zrywów. Widoczna jest w wieku 45- 55 lat nadumieralność mężczyzn.

4. Starość wiąże się z przejściem na emeryturę. 65 lat. Cecha charakterystyczna- bilansowanie i przekraczanie tego co się dokonało w przeszłości. U każdego starość przebiega inaczej. Jest ona wykładnikiem tego co robiliśmy wcześniej.

7. EDUKACJA INTENCJONALNA I ZORGANIZOWANA A EDUKACJA SPONTANICZNA LUDZI DOROSŁYCH

1. Edukacja formalna: zazwyczaj oferowana przez instytucje szkolne lub szkoleniowe, ustrukturyzowana – jeżeli chodzi o cele edukacyjne, czas poświecony na naukę oraz pomoce naukowe. Nauka formalna prowadzi zazwyczaj to uzyskania stopnia naukowego, albo certyfikatu ukończenia danej szkoły. Z punktu widzenia uczącego się jest intencjonalna.

2. Edukacja nieformalna: może mieć miejsce zarówno w instytucji edukacyjnej, jak i poza nią; przeznaczona jest dla osób w różnym wieku. W jej centrum jest ustrukturyzowana, zorganizowana działalność edukacyjna. Ten typ edukacji jest intencjonalny z punktu widzenia uczącego się, ale nie prowadzi do przyznania żadnych formalnych certyfikatów.

3. Nauka w codziennym życiu: jest wynikiem codziennych działań i doświadczeń człowieka, związanych z praca, rozrywką i życiem rodzinnym. Zazwyczaj nie jest ustrukturyzowana, a wielu przypadkach uczący się nawet nie zdają sobie sprawy z tego, że w wielu sytuacjach uczą się.

4. Kształcenie incydentalne

              Trwające przez całe życie, niezorganizowane i niesystematyczny proces nabywania przez jednostkę wiadomości, sprawności, przekonań i postaw opartych na własnych, codziennych doświadczeniach oraz oddziaływań środowiska. Jest to rodzaj uczenia się przypadkowego, spontanicznego i epizodycznego.

8. Teoretyczne założenia, zasady, metody, formy dydaktyki dorosłych w kształceniu instytucjonalnym i zdalnym

Celem edukacji ludzi dorosłych jest świadomy proces kierowania własnym życiem i

własnym rozwojem. Cele edukacyjne mogą być również elementem składowym dalszych planów

życiowych. Edukacja jest również jednym z elementów stylu życia. To co proponują różne

instytucje stanowi środek do realizacji tych celów.

Funkcje edukacji dorosłych zastępcza- działania wyrównujące nasze braki. Osoba chce dojść do

takiego poziomu wykształcenia który jest powszechnie w naszym społeczeństwie przyjęty.

•właściwa - wizja lepszego życia. Edukacja jest koncepcją na życie.

•Społeczna - podwyższanie swoich kwalifikacji bądź ich zmianę.

•- Indywidualna - do których zalicza się m.in.

.*adaptacyjną

.*rekreacyjna - zapisują się do instytucji w ramach rekreacji

.*terapeutyczna

.*rozwijająca - rozwój zdolności

Uczeń dorosły w nauce wykorzystuje metody sprawdzone przez siebie

Wychowanie - proces celowy, zaplanowany. W dzieciństwie ma swoje źródło w środowisku

domowym. Wychowanie dorosłego w różnych miejscach. Socjalizacja wywiera ogromny wpływ na

osobę dorosłą zarówno zakład pracy jak i społeczeństwo w wymiarze globalnym. Wychowanie

ludzi dorosłych jest to kształtowanie w nich tych cech intelektu, charakteru, zdolności, które

umożliwiają im lepsze społecznie bardziej wartościowe wykonywanie zawodowych, społecznych i

rodzinnych obowiązków. Innymi słowy jest to kształtowanie takich cech, które pomogą im lepiej

funkcjonować w różnych środowiskach. Wychowanie dorosłego to proces zewnętrzny czyli

zewnętrzne oddziaływanie w celu ukształtowania jej tak aby było to zgodne z interesem tej

jednostki oraz z interesem społecznym. Środowiska wychowania osoby dorosłej różnią się.

Wyróżniamy systemy wychowania programowe w zakładach zamkniętych, systemy wychowania

szkolne, środowiskowe np. w środowisku rodzinnym.

Zasady którymi musi kierować się andragog w pracy z dorosłymi

•zasada powszechności wychowania - człowiek dorosły wychowywany jest wszędzie służba

zdrowia, zakład pracy itd. wychowanie może być z udziałem wszystkich innych osób

•zasada związku z życiem - wychowując ich bierzemy pod uwagę rzeczywistość w której

żyjemy, musimy wpływać na ich plany życiowe

•zasada wspierania wychowanka

•zasada humanizmu i dobrego przykładu wychowawcy

•zasada wychowywania do demokracji i wychowywania do wspólnoty - „Niektórzy żyją

jeszcze jedną nogą w komunie”. Nakłanianie ludzi starszych do udziału w wolontariacie

•zasada dostrzegania jednostki w grupie i dostrzegania jej indywidualności

•zasada kształtowania uczuć pozytywnych

•zasada racjonalnego poglądy na świat wedle której również nauka decyduje o stosunku

człowieka do przyrody , kultury i społeczeństwa

•zasada przezwyciężania sprzeczności - wprowadzanie wychowanków w sprawy

ambiwalentne, w sprawy trudne, konfliktowe, naprowadzanie na podejmowanie refleksji

oraz na umiejętność rozwiązywania takich spraw.

•Zasada samopoznania, samokrytyki - umiejętna samokrytyka może prowadzić do

samodoskonalenia, samowychowanie - praca nad sobą - podejmowanie refleksji,

podejmowanie umiejętności poznania samego siebie.

Zasady nauczania dorosłych:

1.nauczanie wychowujące - nauczając osoby dorosłe również je wychowujemy,

możemy mieć do czynienia z perswazją przy nauczaniu ale także poprzez bycie modelem

2.nauczanie zgodne z wiedzą naukową

3.jedność teorii i praktyki - często teoria nie ma przełożenia na praktykę

4.świadome i czynne przyswajanie wiadomości i umiejętności - związane z

samoświadomością osoby dorosłej

5.życzliwa rola nauczyciela

6.nauczanie z równoczesnym dbaniem o grupę i jednostkę nauczamy zgodnie z poziomem grupy ale jeśli widzimy słabszą jednostkę nie ignorujemy

7.koordynacja działań wszystkich nauczających nauczycieli

8.planowość i systematyczność

9.przystępność i poglądowość - wiedza przekazywana dorosłym powinna być dla nich przystępna (przystępny język przekazu)

10.utrwalanie przekazywanych umiejętności i wiadomości przez powtórki,

W edukacji dorosłych w dzisiejszych czasach edukację dorosłych traktujemy jako przejaw aktywności człowieka dorosłego, ma ona swoje określone funkcje. Duże znaczenie ma autoedukacja jeśli chodzi o człowieka dorosłego. Oznacza ona samokształcenie i samowychowanie. Jeżeli chodzi o samokształcenie możemy jako osoby dorosłe możemy brać w nim udział w sposób nieświadomy (idąc do teatru, do muzeum z dziećmi) może to być również proces świadomy kiedy

świadomie pójdziemy do muzeum, ponieważ chcemy się dokształcać. Kierujemy sami naszym rozwojem sami tez kontrolujemy nasz rozwój przy czym przy samokształceniu kierujemy się przede wszystkim naszymi własnymi standardami.

9. AUTOEDUKACJA LUDZI DOROSŁYCH POTRZEBA , PSYCHOSPOŁECZNE PODSTAWY MOŻLIWOŚCI DYNAMIZOWANIA

Autoedukacja

              W pełni świadomy i kontrolowany proces zaspakajania potrzeb, realizowany głównie na drodze samokształcenia i samowychowania przez poszczególnych ludzi. Jest to proces zarówno samokształcenia jak i samowychowania, realizowany jednocześnie i równolegle. Jej podstawą jest orientacja jednostki na kształtowanie.

Autoedukacja w dziele rozwoju jednostki

Florian Znaniecki miał rację, gdy twierdził, że pełnia indywidualnego rozwoju osobowego jest możliwa tylko w drodze samokształcenia (Znaniecki 1930a, 1930b). Samokształcenia rozumianego szeroko, ale ściśle, jako proces, przynajmniej potencjalnie, wielozakresowego rozwoju podmiotu; inicjowanego, kierowanego (czy też aktywnie współkierowanego) i kontrolowanego przez niego samego, zgodnie z wytworzonym ideałem czy przejętym (zinternalizowanym) z otoczenia wzorem osobowym. To podejście do rozumienia samokształcenia wyrażał też w swojej monografii tego zjawiska uczeń F. Znanieckiego, socjolog Władysław Okiński (Okiński 1935).

Bogdan Suchodolski w ocenie samokształcenia/samowychowania poszedł jeszcze dalej, pół wieku później twierdzł, że (...) albo będzie proces samowychowania, albo nie będzie nic, żadnego działania edukacyjnego (...). Działanie wychowawcze ma w sobie zawsze co z przymusu i narzucania, a tego istota ludzka na ogół sobie nie życzy. (...) Jeżeli na miejsce wychowania nie pojawi się samowychowanie, to nie istnieje w istocie żadna możliwość oddziaływania na człowieka (I. Wojnar 1991).

Już u samego zarania naukowej refleksji nad samokształceniem, zapoczątkowanej w końcu XIX wieku w Niemczech (G. Cordes 1898), i w późniejszych interpretacjach z pierwszych dekad XX wieku wśród polskich psychologów, socjologów i pedagogów, samokształcenie najczęściej opisywano i analizowano z uwzględnieniem możliwego wpływu na wszystkie wzajemnie przenikające się i współwarunkujace sfery osobowości: intelektualną, aksjologiczną, społeczno-moralną, wolicjonalną, sprawnościową. Dziś dodajemy do tych zakresów wpływu osobo twórczego dalsze, np. sferę emocjonalną, estetyczną czy różne zakresy rozwoju specjalistycznego (np. dokształcania się i doskonalenia zawodowego). Z punktu widzenia naszej obecnej wiedzy krytycznej analizy wymaga ujmowanie procesów Autoedukacji na sposób podobny do edukacji szkolnej, jako proces w pełni racjonalny, zorganizowany i planowo rozwijany, a różny jedynie tym, że z innym kierownikiem, bo nie nauczycielem, gdyż jest nim sam podmiot rozwoju. To wymaga dopełnienia rozważań o autoedukacji o liczne inne jej swoistości. Tamto ujęcie jest bowiem za ciasne.

Z tego powodu w swojej monografii o autoedukacji (D. Jankowski 1999), a także w innych opracowaniach, zawsze chętniej nawiązywałem wprost do definicji Znanieckiego i Okińskiego. Samo edukację nigdy nie ograniczałem, jak to czynią najczęściej inni autorzy, jedynie do odrębnych czynności, specjalnie podejmowanych, wyznaczonych afirmowanym zadaniem, planowo realizowanych. Traktowałem ją jako proces działalności, a ściślej jako procesy działań, kierowane intencją biograficzną ich podmiotu, wszak wielorako wplecione we wszelkie przejawy aktywności, związane z licznymi funkcjami życia i twórczości.

W tak rozumianej autoedukacji, co oczywiste, jest też miejsce na specjalnie podejmowane zadania, realizowane niekiedy w sposób wysoce zorganizowany i planowy (jak to w swojej koncepcji procesu samo kształtowania/samokształcenia ujmuje M. Dudzikowa (Dudzikowa 1993), a więc zbliżony do szkolnego. Jednak zewnętrzne kierownictwo (nauczyciela) musi zostać tu zastąpione kierownictwem własnym podmiotu rozwoju. Obecność nauczyciela, czy jakiegokolwiek innego wychowawcy w procesie autoedukacyjnym podmiotu rozwoju sama w sobie nie wyklucza autoedukacji gdy proces ten jest w tym splocie działań oparty na partnerstwie. Autoedukacja zachodzi wówczas nawet wówczas, gdy partnerstwo nie może jeszcze być w pełni symetryczne, jak na przykład w niższych fazach edukacji. Jednak trzeba uważnie analizować, czy owe partnerstwo drugiej osoby w dziele podmiotu rozwoju nie przekształca się w tzw. kierowane samokształcenie, bo wtedy ma mało wspólnego z samokształceniem/samowychowaniem, czyli Autoedukacja.

Przykładem aktywności autoedukacyjnej może być korzystanie ze sprzętu komunikowania elektronicznego, w którym tak różne cele, jak hedonistyczne, utylitarne czy biograficzno-osobowościowe mogą osiągać homeostazę przez sam fakt ich zróżnicowania, co do charakteru, znaczenia i poziomu zaangażowania, a także przez różnorodność dobieranych materiałów (informacji, przekazów, narzędzi) i stosownie do tego selekcjonowanych interaktywnych kontaktów społecznych. W tej aktywności niezbędny jest też kreatywny charakter aktów recepcji treści komunikatów.

Innym przykładem może być sfera aktywności zawodowej, w której np. perfekcjonizm jej podmiotu bynajmniej nie ogranicza się wyłącznie do urzeczywistnianiu wertykalnej linii własnego rozwoju służącego osiąganiu większej władzy, bogactwa, prestiżu społecznego, itp., ale też służy jednoczenie linii horyzontalnej: samorealizacji, twórczości przedmiotowej, pogłębieniu wiedzy ogólnej czy specjalistycznej i osiągnięciu gratyfikacji wewnętrznej - zadowoleniu.

Właśnie w takim podejściu do autoedukacji zawiera się owa szansa pełni indywidualnego rozwoju

10. Obiektywne i subiektywne środowisko edukacyjne człowieka dorosłego

Wymiar obiektywny - odnosi się do normy społecznej oraz do formy życia ludzkiego określonej ramami chronologicznymi (przyjmując je jako normy formalno - prawne).

Wymiar subiektywny - który wyraża się w przeżyciach jednostki, która pod wpływem wydarzeń osobistych lub społecznych postrzega siebie jako osobę dorosłą i która uzewnętrznia normy przypisywane tej fazie życia, realizując określony jej wzór.

Całokształt elementów zewnętrznych, wpływających na funkcjonowanie i rozwój jednostki, włączając instytucje edukacyjne i mniej zorganizowane wpływy edukacyjne, służące ukształtowaniu społecznie korzystnej osobowości

· F. Znaniecki- węziej: odrębne środowisko, stworzone przez społeczeństwo dla wsparcia potrzeb edukacyjnych jednostki

· Środowisko edukacyjne: rodzinne, lokalne, instytucji oświatowej (szkoły, uczelni), wojska, więzienia.

Jak twierdzi Dzierżymir Jankowski edukacja dorosłych „Jest czynnym udziałem w modyfikowaniu warunków rozwoju psychofizycznego jednostki młodocianej i dorosłej,

wspomaganiem tego rozwoju przez wyzwalanie jej własnych sił rozwojowych,

ukazywanie nie zawsze przez nią uświadomionych jej własnych możliwości,

rozwijanie w bezpośrednim środowisku warunków wielostronnej, korzystnej aktywności edukacyjnej, a także jest kompensowaniem psychofizycznych deficytów rozwojowych, korygowaniem i usuwaniem zaburzeń procesu rozwojowego,

a w przypadku stanów patologicznych (psychicznych i społecznych) żmudnym odbudowywaniem poprzez resocjalizację i psychoterapię zdolności normalnego zaspokajania wszystkich podstawowych potrzeb ludzkich oraz konstruktywnego funkcjonowania w społeczeństwie”

11. Działalność zawodowa i edukacyjno- społeczne problemy środowisk pracy

Dorośli są mocno wrośnięci w kulturę, w której się wychowali. Bardzo ciężko zmienić te wartości u osoby dorosłej ponieważ nauczanie czegoś nowego osoby dorosłej polega na „wymazaniu” tego co on wie na dany temat i wpojeniu innych wartości. Jest to trudny proces bo wymaga nie tyle nauki co zmiany. Dziecko jest jak tabula rasa-od razu można je czegoś nauczyć.

Dorosły aby się czegoś nauczyć musi postawić sobie cel pragmatyczny. Dorośli są osobami krytycznymi-są dociekliwi i nieufni. Człowiek dorosły podczas nauki próbuje włączyć nową wiedzę do starej, próbuje zrozumieć, nie są ważne regułki tylko zrozumienie tematu. Osoba dorosła jest ukształtowana, stawia sobie cel pragmatyczny, próbuje go zrozumieć i zaakceptować.

12. Czas wolny jako szansa realizacji doniosłych funkcji życia społecznego i rozwoju człowieka dorosłego.

Ogólnie przyjęta definicja czasu wolnego stworzona została przez wybitnego francuskiego socjologa Joffre Dumazediera, według którego „czas wolny to zajęcia, którym jednostka może się oddawać z własnej chęci bądź dla odpoczynku, rozrywki, rozwoju swoich wiadomości lub kształcenia, swego dobrowolnego udziału w życiu społecznym, po uwolnieniu się od obowiązków zawodowych, rodzinnych i społecznych”.

Wycofanie się z życia zawodowego wymaga przystosowania się do zmieniających się warunków życia. Jedni nie mają z tym problemów gdyż zdają sobie sprawę z tego, że jest to normalna kolej rzeczy, inni natomiast mogą mieć z tym kłopot gdyż czują się niepotrzebni, odrzuceni, wyeliminowani, czasem popadają w zaburzenia natury psychicznej. Przejściu na emeryturę mogą towarzyszyć zmniejszone kontakty interpersonalne i aktywność psychiczna, poczucie nieodwracalności i bezużyteczności.

Okres emerytalny to czas, kiedy osoby starsze nie mają obowiązków związanych z pracą zawodową, mogą zająć się sobą, rozwijać swoje hobby, podtrzymywać kontakty ze znajomymi. Zagospodarowanie czasu wolnego w dużej mierze zależy od preferencji i zainteresowań ludzi starszych. Po zakończeniu pracy zawodowej można rozwijać się, i zająć się tym, co sprawia im przyjemność, pobudza wyobraźnię, a nawet odkryć swoje nowe talenty.

13. Wielka rola edukacji kulturalnej rozwijanej wśród ludzi dorosłych i znaczenie aktywności kulturalnej dla każdej jednostki

Edukacja kulturalna jest to całościowy proces służący rozwojowi i doskonaleniu wszystkich sfer człowieka: fizycznej, intelektualnej, etycznej, moralnej, estetycznej, społecznej itd. Na edukację kulturalną składają się m.in.:

Wychowanie estetyczne

Aktywność artystyczna - jest to aktywność nie tylko twórców dzieł sztuki ale również odbiorcy, dla którego sztuka jest źródłem emocji i przeżyć.

Najpopularniejsze z instytucji życia kulturalnego dorosłych to przede wszystkim domy kultury. Podstawowe cechy tych ośrodków to:

zlokalizowanie w dużym obiekcie,

Ośrodki kultury w większości przypadków posiadają kilkanaście pomieszczeń takich jak: sala widowiskowo-kinowa, pracownie specjalistyczne, biblioteki, czytelnie, sale ekspozycyjne, kawiarnie i pomieszczenia klubowe itp.

odpowiednio liczna i wykwalifikowana kadra, odpowiednie specjalistyczne przygotowanie tej kadry do organizowania i realizacji zajęć kulturalno-oświatowych.

Skupienie szeregu małych grup rozwijających działalność kulturalno-oświatową i animacyjną, zaliczamy do nich - zespoły artystyczne, kluby miłośnicze,

Realizacja określonych usług technicznych i organizacyjnych na rzecz ruchu społecznego,

Dysponowanie absolutnie autonomią programową

Domy kultury prowadzą wielokierunkową działalność edukacyjno-oświatową i kulturalną. Do ich podstawowych działań zaliczyć można:

Edukacja kulturalna społeczeństwa i wychowanie poprzez sztukę

Rozwój amatorskiego ruchu artystycznego oraz zainteresowania wiedzą i sztuką

Rozwój folkloru, rękodzieła ludowego i artystycznego poprzez np. tworzenie zespołów folklorystycznych, opracowywanie pieśni i tańców swoich regionów,

Zaspokajanie potrzeb oraz zainteresowań kulturalnych

Termin aktywność oznacza czynną postawę podmiotu. Aktywność kult. Będzie obejmowała kilka dziedzin kultury: sztukę, literaturę, naukę, ale wyłącznie w jej funkcjach poznawczych a nie praktycznych, zabawę, obyczaj, światopogląd oraz świadomość regulującą odnośne zachowania symboliczne człowieka czy całych grup spol. ( językowe, artystyczne, obyczajowe, zabawowe).

Aktywność kult. można poddać analizie typologicznej. Andrzej Tyszka zastosował dwie pary kryteriów:

asceza - relaks

codzienność - odświętność

Asceza to ćwiczenie, wysiłek twórczy, przezwyciężanie trudności percepcyjnych, nauka rzeczy nowych, koncentracja psychiczna na zadaniach poznawczych.

Relaks to rozrywka, a wiec czynności które nie absorbują sil, bawią, nie wiążą się z przezwyciężaniem trudności, są przyjemne.

Codzienność- zwyczajność, spontaniczność, swoboda, łatwość, normalność, cechujących człowieka o silnie rozwiniętych potrzebach kulturalnych i motywach skierowanych na wielostronna realizacje.

Odświętność- nadzwyczajność, szczególność, atrakcja, czy rytualizacja, będąca epizodami w życiu lub spełnieniami wymogów kulturowych właściwych grupie, w której jednostka uczestniczy.

14. Gerontologiczne, społeczne i edukacyjne problemy rozwoju ludzi starszych

gerontologiczne:

pozwala uświadomić im zmiany, jakie wiek wywołuje w stosunkach międzyludzkich. Obserwacja procesu starzenia się ludzi, należących do różnych warstw społecznych, mających różny poziom wykształcenia, rozmaite zawody i sytuacje rodzinne, wskazuje na znaczenie gerontologii i nauk z nią współpracujących oraz na to, że funkcjonowanie w roli emeryta wymaga teoretycznego i praktycznego przygotowania. Brak takiego przygotowania prowadzi do wielu trudności, niepowodzeń, klęsk życiowych, depresji i lęków, np. przed samotnością, które tylko przyspieszają proces starzenia.

Społeczne:

rodzina jest - niezależnie od wieku - najważniejszą grupą społeczną dla każdego człowieka, naturalnym środowiskiem życia. Prawidłowo funkcjonująca - daje człowiekowi wielowymiarowe wsparcie. Niestety, we współczesnym świecie coraz częściej staje się źródłem problemów. Problemy te wiążą się z przeobrażeniami we współczesnej rodzinie (zmiana struktury i modelu rodziny z wielopokoleniowej na model rodziny nuklearnej). Ponadto notuje się wzrost rozwodów i związków nieformalnych. Dość powszechne staje się oddawanie człowieka starszego do domu opieki społecznej. Fakt ten odbierany jest jako wyjątkowo bolesny przez osoby starsze. Prowadzi to do konfliktów w rodzinie, zrywania więzi, osamotnienia, depresji. Rewolucja naukowo-techniczna przyczyniła się do utraty prestiżu osoby starszej (roli mędrca, przywódcy, doradcy). Współcześnie osoba starsza staje się coraz bardziej uzależniona od innych w wielu sferach życia codziennego. Osoby starsze coraz częściej same muszą zmagać się z przeciwnościami losu oraz z negatywnymi skutkami starzenia się. W rodzinach patologicznych - rodzina bywa źródłem udręki. Trudna sytuacja osób opiekujących się - frustracje. Poważny problem - przemoc wobec osób starszych.

Edukacyjne:

15. KLUCZOWE PROBLEMY I ZNACZENIE AKTYWNOŚCI KULTURALNEJ LUDZI STARSZYCH

Za aktywność kulturalno-oświatową uznaję wszelkie świadome, z chęcią podejmowane działania i/lub czynny kontakt z nauką, wiedzą jak i różnymi zjawiskami artystycznymi czy estetycznymi.

Klasyfikacja rodzajów aktywności kulturalno-oświatowej:

kształcenie systematyczne - obejmujące szkoły ( podstawowe, zasadnicze zawodowe, technika, licea ogólnokształcące, pomaturalne, wyższe, podyplomowe ) i kursy ( zawodowe, potrzeb własnych i osobistych zainteresowań, bhp i przeciwpożarowe, języków obcych ) dla dorosłych

czytelnictwo i samokształcenie - gdzie analizował możliwości podjęcia tej aktywności, czyli liczbę bibliotek, stan księgozbiorów własnych, ilość kupowanych książek oraz rodzaje zakupywanych pozycji

uczestnictwo w zajęciach upowszechniających wiedzę, organizowanych przez: na przykład animatorów kultury, zakłady pracy, organizacje społeczno - polityczne i młodzieżowe, instytucje kulturalno - oświatowe, czy przedsiębiorstwa turystyczne

uczestnictwo w treściach kultury masowej - czyli za pośrednictwem środków masowego przekazu ( prasy, radia, telewizji, kina ), gdzie badał również źródła zaopatrywania się w prasę, rodzaj czytanych czasopism, popularność audycji radiowych i programów telewizyjnych

kontakt z kulturą w formach tradycyjnych - takich jak: muzea, teatry, opery, filharmonie, amfiteatry, ich popularność, sposoby zabiegania o widzów, możliwości uczestnictwa i dostęp do tych instytucji

amatorska działalność artystyczna - w zespołach artystycznych ( instrumentalnych, wokalnych, chórach, recytatorskich, teatralnych, tanecznych ), popularność widowisk organizowanych przez te zespoły, amatorska twórczość ludowa ( plastyczna, rzeźbiarska, rysunkowa, malarska, haftu, garncarstwa, koronkarstwa, wikliniarstwa ), liczba zaangażowanych w tą działalność osób

Uczestnictwo w kulturze to indywidualny udział w zjawiskach kultury- to przyswajanie jej treści, używanie jej dóbr, podleganie obowiązujących w niej normom oraz tworzenie nowych wartości, odtwarzanie i przekształcanie istniejących.

Typologia aktywności kulturowej:

Uczestnictwo w kulturze zależy od:

  1. wieku

  2. płci

  3. kondycji ekonomicznej

  4. środowiska społecznego życia

  5. tradycji kulturowych

  6. stopnia i poziomu zaangażowania w pracę zawodową

  7. sytuacji rodzinnej

  8. dostępności do dóbr kultury

  9. od zdolności i zainteresowań

***Uczestnictwo w kulturze, w jej różnych formach, warunkach i zakresach jest integralnym składnikiem stylu życia współczesnego człowieka. Systematyczne lub okazyjne obcowanie z wartościami kultury, uwarunkowane jest indywidualnymi możliwościami każdego człowieka oraz jego zainteresowaniami i potrzebami. Uczestnictwo w kulturze umożliwia człowiekowi zaspokajanie różnorodnych potrzeb. Wśród nich szczególnie ważne są potrzeby poznawcze, estetyczne, rekreacyjne, edukacyjne, moralne i religijne. Potrzeby te traktowane są jako właściwości osobowości człowieka mające charakter wymagań, bez spełnienia, których osobowość nie może prawidłowo funkcjonować, rozwijać się, tworzyć, nie może egzystować. Uczestnictwo w kulturze umożliwia wzbogacenie wiedzy o świecie, głębsze przeżywanie jego niezwykłości, piękna i różnorodności, silniejsze odczuwanie poczucia sensu życia, bardziej precyzyjne rozumienie ideałów, celów i norm moralnych, dokonywanie bardziej racjonalnych decyzji i wyborów światopoglądowych, politycznych i społecznych. Uczestnictwo w kulturze umożliwia człowiekowi uzyskanie lepszej orientacji w rzeczywistości przyrodniczej, społecznej i kulturowej, pełniejsze w niej przystosowanie, lepsze wykorzystanie szans życiowych, a także bardziej obiektywne rozumienie samego siebie. Uczestnictwo takie, jeśli jest racjonalnie zorganizowane i ukierunkowane na autentyczne a nie pozorne wartości estetyczne, moralne i poznawcze, pomaga jednostce ludzkiej w uzyskaniu wyższej jakości życia i poczucia jego znaczenia. W ostatnich latach coraz częściej mówi się o potrzebie badań w oświacie dorosłych i w tej części, którą określa się mianem "działalność kulturalno-oświatowa". Chodzi tu o diagnozę potrzeb w zakresie kształcenia i w zakresie upowszechniania kultury. Szczegółowa diagnoza potrzeb kulturalno-oświatowych może być punktem wyjścia do skutecznego planowania oświatowego, trwale wiążącego oświatę dorosłych z aktualnymi problemami gospodarczymi i społecznymi danego środowiska. Badania wykazały, że potrzeb kulturalno-oświatowych jest wiele. Dzielą się one na cztery rodzaje: poznawcze w zakresie wiedzy ogólnej, poznawcze w zakresie wiedzy utylitarnej, artystyczne, działalności twórczej. Niektóre z tych potrzeb można zaspokoić poprzez: naukę w szkole i na kursach, uczęszczanie na zajęcia do domu kultury, samokształcenie lub też uprawianie sportu w klubie sportowym. Jednym z czynników warunkujących treść, poziom, skuteczność uczestnictwa dorosłych w kulturze jest edukacja. Edukacja bowiem kształtuje pewien typ aspiracji, zainteresowań, potrzeb i zamiłowań kulturalnych i skłonność do ich systematycznego zaspokajania. Od edukacji zależy styl uczestnictwa w kulturze, czy jest to uczestnictwo świadome i dobrowolne, ukierunkowane na cenione wartości, czy przypadkowe, snobistyczne, dyktowane tylko potrzebą taniej rozrywki. Celem edukacji jest również uwzględnienie społecznego i indywidualnego wymiaru kontaktu człowieka z kulturą. Czynny udział człowieka dorosłego w kulturze wyzwala go bowiem z egzystencji czysto biologicznej i wznosi go na poziom egzystencji ludzkiej, dla której rozumienie świata i sensowne w nim działanie jest wartością najcenniejszą. Kontakt z kulturą wyzwala z egoizmu, z władzy instynktów, z panowania w człowieku sił przyrody i poszerza sferę jego wolności. Kultura wychowuje, jest zbiorem ideałów i drogowskazów życiowych i pięknym doświadczeniem poznawczym i moralnym. Jedną z najbardziej charakterystycznych cech współczesnej naukowo-technicznej cywilizacji i właściwości demokratycznych społeczeństw jest rozwijająca się współpraca gospodarcza i kulturalna. Wymiana i dialog kultur na skutek rozwoju turystyki, współpracy gospodarczej i kulturalnej międzynarodowej oraz oddziaływania telewizji satelitarnej i funkcjonowania sieci internetowej zbliżają do siebie coraz bardziej narody, społeczeństwa i grupy etniczne. Upowszechnianie zdobyczy postępu technicznego np. komputerów, sprzyja wzajemnemu poznaniu społeczeństw, narodów i bliskości ludzi. Edukacja międzykulturowa staje się dziejową koniecznością. Stosunek ludzi dorosłych do innych kultur tradycyjnie kształtował się na zasadzie ich postrzegania w kategoriach obcości. Niekiedy był to stosunek naśladujący, uznający ich wyższość w stosunku do kultury rodzimej. Edukacja międzykulturowa ma na celu kształtowanie u ludzi dorosłych umiejętności postrzegania obcych kultur jako wartości humanistycznych, godnych poznania, szacunku, zrozumienia i traktowania jako źródła inspiracji, a nie naśladownictwa. Nauka ta bada możliwości kształtowania u dorosłych takiej świadomości intelektualnej i postawy emocjonalnej, która sprzyjałaby zainteresowaniu obcymi kulturami, szukaniu ich związków z kulturą rodzimą, odkrywaniu w nich tych wartości, które byłyby w stanie wzbogacić kulturę rodzimą, krytykowaniu tych antywartości, które mogłyby stać się przyczyną wzrostu patologii, np. kultu przemocy. Uczestnictwo w kulturze ludzi dorosłych to proces przygotowania ich do wartościowego, wielodziedzinowego, zaangażowanego, refleksyjnego, świadomego udziału w konsumpcji dóbr kultury, ich wyborze i odbiorze, ich akceptacji i krytyce, ich przyswajaniu i odrzucaniu, ich włączaniu w strukturę życia duchowego człowieka. Ważną rolę odgrywa więc tu proces przygotowania dorosłych do satysfakcjonującego, mądrego, kształcącego udziału w kulturze. Proces kształcenia dorosłych występuje dziś nie tylko w tradycyjnych systemach oświaty ale także intensywniej zaczyna przejawiać się w działalności kulturalno-oświatowej, upowszechnianiu wiedzy i innych form aktywności wychowawczej wypełniający czas wolny człowieka dorosłego. Współczesne formy aktywności kulturalno-oświatowej to także ważny teren oddziaływań dydaktycznych i zainteresowań teorii kształcenia, zgodnie z założeniami andragogiki jako nauki o kształceniu i wychowaniu dorosłych. Dziedzina działalności kulturalno-oświatowej staje się nowym ważnym zakresem zainteresowań dydaktyki, obejmującej różne formy oświaty dorosłych.

16. LUDZIE STARSI A PROBLEMY ŻYCIA RODZINNEGO; WSPÓŁCZESNE PROBLEMY KSZTAŁTOWANIA SIĘ WIĘZI MIĘDZYPOKOLENIOWEJ LUDZI ORAZ ICH EDUKACYJNE ASPEKTY

***Człowiek stary a rodzina.

Aby mówić o tym jak wyglądają relacje człowieka starszego z rodziną, należy zacząć od tego czy i jaką rodzinę on posiada. Czy ma dzieci, a co za tym idzie wnuki, czy ma rodzeństwo czy tylko dalsze kuzynostwo. A może jest osobą samotną, nie mającą nikogo bliskiego. Badania gerontologiczne potwierdzają, że dla ludzi starszych rodzina jest środowiskiem naturalnym, od którego potrzebują wsparcia duchownego, fizycznego bądź materialnego. Jest to miejsce gdzie osoba starsza żyje i żyć powinna. W charakterystyce rodziny człowieka starszego ważne miejsce zajmuje określenie relacji, jakie ma on z innymi członkami rodziny. Zgodnie z panującym przekonaniem, że ludzie starsi mają dobre kontakty z wnukami.

W relacjach rodzina - senior możemy mówić o przepływach międzypokoleniowych, chodzi ty o interakcje między członkami poszczególnych generacji rodziny w trakcie ich całego życia na tle konkretnego czasu historycznego. Można tu wyróżnić następujące rodzaje transferów międzypokoleniowych między generacjami: pomoc w postaci materialnej (rzeczowej i finansowej), w formie usług (nazywaną darem losu), oraz użyczenia mieszkania( zwana darem przestrzeni). Przepływy międzypokoleniowe odbywają się dwukierunkowo: od najstarszej generacji do najmłodszej (zstępni) - oraz od najmłodszej generacji do najstarszej (wstępni). Mogą także odbywać się pomiędzy osobami żyjącymi lub (np. spadek) przechodzić od zmarłych do żywych.

Wspólne życie generacji nie zawsze układa się dobrze. Już od dawien dawna mówiło się o konflikcie pokoleń. O tym jak młodzi lidzie mają często odmienne zdanie od seniorów. Ale patrząc na to z zewnątrz ten konflikt jest potrzebny. A dlaczego.......? Chodzi tutaj o to, że młodzi maja coś, co potrzebne jest starym a starzy mają coś, co potrzebne jest młodym. Co......? Młodzi mają witalność, zapał do życia, chęć do działania. Natomiast starzy mają doświadczenie, stabilność i mądrości życiowe, które na pewno w którymś momencie przydadzą się młodym. Tak wiec chodzi o to, ze nawet jak występuje konflikt pokoleń to wcale nie jest to całkowicie złe, Bo gdy obie generacje nauczą się czegoś nowego to zyskają cos od bliskiej sercu osobie. Pokolenia tak dalekie od siebie musza pamiętać o tym ze są sobie potrzebne.

Rodzina dla ludzi w podeszłym wieku jest równie ważna jak dla dzieci. Rodzina właśnie ostoją dla seniorów, jest wsparciem, pomocą i tym, co niekiedy dla człowieka starszego wydaje się być jego największym skarbem, czyli wszystkim, co ma.

Niekiedy zdarza się tak ze osoba starsza nagle choruje traci zdrowie i nie może już samodzielnie wykonywać nawet najprostszych czynności, niekiedy trafia też do szpitala i jest tam dość długo. Wtedy po powrocie do domu jest traktowana inaczej niż dotychczas. Wszystko się zmienia. Teraz to nie senior będzie się opiekował rodziną a rodzina nim. Jest to sytuacja bardzo trudna, ale jeśli kocha się kogoś jest się w stanie poświęcić dla niego wszystko, nawet całkowita zmianę poszczególnych funkcji członków rodziny, zmianę harmonogramu dnia.

W rodzinie można powiedzieć o wychowawczej funkcji seniorów, którzy są dla swoich dzieci i wnuków osobami o dużym doświadczeniu życiowym. Często są nauczycielami pacierza dla swych wnuków, przekazują im zasady moralne, obyczaje i tradycje. Są oparciem, przekazują pokoleniom historie rodzinne i nie tylko rodzinne.

***Solidarność międzygeneracyjna - to wzajemne wspieranie się pokolenia wchodzącego na arenę życia i odchodzącej generacji, polegającej na wzajemnej opiece, współdziałaniu i współodpowiedzialności, oraz na dążeniu do wspólnoty rodzinnej.

***Z wiekiem rośnie zależność starszego pokolenia od pokoleń młodszych. Wprawdzie każdy człowiek, niezależnie od etapu swojego rozwoju, zależy od innej osoby (rodzica, kierownika, nauczyciela itp.), ale w przypadku człowieka starszego wyzwolenie z niej jest bardzo często niemożliwe, a najczęściej z upływem czasu i spadkiem sil fizycznych i psychicznych pogłębia się. Sprzyja temu również utrata ważnych ról życiowych, ale i utrata członków najbliższej rodziny i przyjaciół oraz nieoczekiwane zdarzenia losowe. Należy tu podkreślić, iż zależność od innej osoby i jej odmiana, jaką jest uzależnienie, nie wygląda identycznie u każdej starszej osoby. Uwarunkowane jest to przede wszystkim predyspozycjami osobowymi, stylem wcześniejszego życia, ale również stanem zdrowia i sytuacją np. materialną. Częstokroć uzależnienie ma podłoże kulturo­we. W kulturze amerykańskiej np. (R. C. Atchley 1972) bardzo się ceni nie­zależność, a socjalizacja od najmłodszych lat polega na uświadomieniu jedno­stce, że każda zależność stawia człowieka w pozycji podporządkowanej. W na­szej socjalizacji nie jest ten problem postrzegany aż tak ostro.

Problem uzależnienia ludzi starszych pojawił się w literaturze gerontologicznej w połowie lat 60. na początku na Zachodzie, a następnie w Polsce. Najczęściej zwracano uwagę na uzależnienie psychiczne, które pojawiać się może u osób starszych dwojako: może nastąpić na skutek splotu pewnych warunków, które ujawnia osobowość zależną człowieka. A więc do tej pory niejako „drzemała" ona w jednostce. Drugi rodzaj pojawia się dopiero na skutek trudnych sytuacji życiowych, a nie wypływa z predyspozycji. Przyczyną może, więc być: pogarszający się stan zdrowia, zła sytuacja finansowa, konieczność rezygnacji z prowadzenia własnego gospodarstwa domowego (na skutek prze­niesienia się do dzieci lub do domu opieki społecznej), utrudnienia w komunika­cji (przemieszczaniu się) oraz korzystanie z pomocy społecznej.

***Największym problemem społecznym ludzi starszych jest samotność. Często człowiek starszy znajduje się w niekorzystnej sytuacji we własnej rodzinie. W toku licznych i szybkich przemian przeobrażeniu ulega także model rodziny. Znikają dwu-, trzypokoleniowe rodziny, w których osoby starsze mogły liczyć na opiekę, zainteresowanie. Rodzina, która w sferze emocjonalnej wypełniała całe życie usamodzielnia się, często partner umiera. Seniorzy polscy żyją najczęściej w rodzinach swych dzieci. Rodziny korzystają z obecności oraz pomocy babci czy dziadka, tym bardziej, że instytucje opieki nad dziećmi są słabo rozwinięte, a na wsi prawie ich nie ma. Problem pojawia się wówczas, gdy starszy człowiek staje się niesprawny, iż zaczyna to obarczać rodzinę. W polskiej rzeczywistości rodzina nie znajduje dostatecznej pomocy instytucjonalnej w sprawowaniu opieki i pielęgnacji nad człowiekiem starszym i niepełnosprawnym. Na miejsce w domu pomocy społecznej muszą czekać latami, gdyż jest ich wciąż za mało. Marginalnym zjawiskiem obecnych czasów jest również fakt, że osoby starsze stają się niepotrzebne, a pozwala się im egzystować ze względu na comiesięczną emeryturę, którą się im "zabiera".

***Integracja międzypokoleniowa. Ludzie w pewnym okresie życia, czyli w starości zamykają się w swoich czterech ścianach bądź utrzymują kontakty tylko z najbliższą rodzina i znajomymi w swoim wieku. Dzieje się tak przede wszystkim, dlatego, że między starszymi a młodszymi ludźmi istnieje mur, który im samym osobiście trudno jest przebić. Aby integracja międzypokoleniowa mogła zaistnieć powinny być organizowane zajęcia, spotkania bądź imprezy zrzeszające ze sobą wszystkie pokolenia, tak, aby każdy nauczył się czegoś od drugiej osoby. Nasze pokolenia mają pewnie, jako ostanie już, niepowtarzalną możliwość dowiedzenia się od ludzi starszych wielu rzeczy na temat wojny i czasów powojennych a my, jako młodzi ludzie obeznani w świecie elektroniki możemy pokazać ludziom starszym jak posługiwać się najnowszymi wynalazkami XXI w.

Współpraca międzypokoleniowa powinna opierać się również na angażowaniu seniorów w działania wolontarystyczne na rzecz dzieci i młodzieży (pomoc opiekuńcza, edukacyjna, wychowawcza). Bo nie powinniśmy osobom starszym przykleić etykietki osoby zniedołężniałej i chorej. One także mogą być okazem zdrowia a nawet mieć więcej energii do działania niż osoby młodsze, jeśli tylko pokaże im się, że mimo swojego wieku są nadal potrzebne. Powinno tworzyć się także międzypokoleniowe przyjaźnie ( przyszywana babcia, wnuki), ponieważ nie każda osoba starsza ma własne wnuki, bądź niektórzy młodzi ludzie mają żyjących jeszcze dziadków. To też bardzo dobrze wpływa na relacje osób starszych z młodszymi.

Powinny być także organizowane jakieś warsztaty, szkolenia, które swym tematem nawiązywałyby do relacji osób starszych z młodzieżą. Imprezy okolicznościowe też mogą być dobrą okazją do integracji międzypokoleniowej, która będzie miała na celu jednoczenie pokoleń. Można także organizować jakieś przedsięwzięcia np. wspólne zbieranie pieniędzy na cel charytatywny, zbiórka odzieży i jedzenia dla najbiedniejszych rodzin w miejscowości, bądź zbiórka zabawek dla dzieci z domów dziecka lub biedniejszych rodzin. Takie inicjatywy bardzo dobrze wpływają na postrzeganie siebie nawzajem, nawiązywanie relacji i integrowanie się.

Takie działania nie tylko doprowadzą do integracji międzypokoleniowej, ale także do aktywnego życia seniorów, przez co przestaną oni myśleć o swojej starości w sposób negatywny, lecz będą się z niej cieszyć jak z każdego innego okresu w życiu.

*** Szybkie zmiany otaczającej nas rzeczywistości mają poważne następstwa dla życia rodzinnego starszych osób, dotyczą one nie tylko opieki nad seniorami, ale bardziej złożonych praw, zakresu kompetencji i wzajemnych powinności poszczególnych pokoleń. Są to też zmiany tradycyjnych ról rodzinnych, systemu wartości i więzi rodzinnej, której podstawą jest więź oparta na warstwie emocjonalnej. Zakres powinności rodziny powoli się zawęża. Osoby starsze  często mają poczucie bycia ciężarem.
Oddalenie i rozdźwięki międzypokoleniowe oraz brak wzajemnego zrozumienia rodziców i dzieci istniały zawsze, jednak z powodu dokonujących się zmian cywilizacyjnych, kulturowych i obyczajowych zaostrzyły się.
Zanikły lub uległy ograniczeniu te funkcje, które dawały szanse seniorom na bycie ważnym i pełnosprawnym członkiem:
- prace na rzecz gospodarstwa domowego, zakupy, gotowanie, sprzątanie, reperacja odzieży,
- opieka, nauczanie i wychowanie dzieci (żłobek, przedszkole, zerówka)
- wczasy często spędzane przez rodziców i dzieci osobno, niemal cały czas wolny wnuków wypędzany poza domem,
- odrębne interesy poszczególnych członków rodziny, indywidualne zainteresowania i style życia.
Te czynniki mogą wzmagać napięcie i budzić u seniorów poczucie wyobcowania i zbędności, ponieważ rodzina ma dla nich ogromne znaczenie.
W początkowej fazie starości pomagają swoim dzieciom w opiece i wychowaniu potomstwa, w prowadzeniu domu, a w miarę przybywania lat sami wymagają opieki i troski, najczęściej taką pomoc uzyskują od bliskich, jest to pomoc finansowa, po wykonanie ciężkich prac domowych. Wzajemna pomoc jest wyrazem miłości, przywiązania, odpowiedzialności za członków rodziny i może wynikać z poczucia obowiązku lub obawy przed opinią społeczną.

    1. IMPLIKACJE EDUKACYJNE I SAMOEDUKACYJNE / AUTOEDUKACYJNE SPOŁECZNIKOWSKIEJ I PUBLICZNEJ DZIAŁALNOŚCI LUDZI DOROSŁYCH W SYTUACJI WYZWAŃ WYNIKAJĄCYCH Z POSTĘPU NAUKI, TECHNIKI, GOSPODARKI, GLOBALIZACJI ŚWIATA, DYFUZJI KULTUR ORAZ ROZWOJU NOWYCH ZAGROŻEŃ KULTUROWO-SPOŁECZNYCH I BIOLOGICZNO-PRZYRODNICZYCH.

Potrzeby edukacyjne dorosłych mają dynamikę związaną z życiem psychicznym jednostki, jak też okolicznościami i warunkami bytowania oraz wpływami generowanymi przez grupy społeczne, do których ona należy i z którymi się identyfikuje. W jakiejś mierze są one też pochodną kultury, rozumianej tu jako zobiektywizowany układ wartości, zachowań wytworów, właściwych danemu społeczeństwu czy grupom odniesienia, którymi są najczęściej małe grupy społeczne, z którymi jednostka się silnie wiąże emocjonalnie, a które są "dawcami" norm, reguł i wzorów zachowań dla niej znaczących. Pedagog, ale też socjolog, politolog i inni przedstawiciele nauk społecznych rozważając zagadnienia potrzeb edukacyjnych ludzi dorosłych, nie mogą pomijać także owych potrzeb "obiektywnych ", które wymykają się ujęciom psychologicznym. Określone potrzeby, aktualnie jeszcze nieodczuwalne przez konkretną jednostkę ludzką, mogą zostać dopiero wzbudzone, a więc uświadomione i doceniane jako ważne dla niej samej, jak też dla szerszej całości społecznej, a te które już się ukształtowały w świadomości jednostki i ustaliły jako jej standardy psychofizyczne, mają szansę już przy jej aktywnym udziale rozwinąć się na wyższym poziomie. Właściwie, to idzie głównie o to, aby potrzeby obiektywne przemieścić w potrzeby subiektywne, a na potrzebach niższych nadbudować potrzeby wyższe.

W każdym bowiem zakresie potrzeby przyjmują jakiś układ hierarchiczny, np. potrzeby wiedzy mogą w miarę jej opanowania na poziomie elementarnym rodzić w sprzyjających warunkach potrze-by wiedzy głębokiej i wielostronnej, a w następstwie tego nawet potrzebę rozwijania wiedzy w drodze własnych badań naukowych. Nie jest więc tak, że hierarchia potrzeb tworzy się w obrębie ich rodzajów, jak to sugerował P. Maslow, ale też w ramach każdego z nich, przybierając różne wartości. Potrzeby niezaspokojone nie zahamowują rozwoju, ale mogą prowadzić do jego zasłabnięcia, a w skrajnych przypadkach, np. zaniku. Podobna prawidłowość prawdopodobnie nie dotyczy potrzeb kategorycznych, do których głównie należą potrzeby biologiczne. Tu zanik potrzeb jest równoznaczny ze śmiercią, ale i te potrzeby mogą ulec elementaryzacji i prymityzacji. Natomiast dotyczy ona potrzeb społecznych i kulturalnych, które nie mają takiej jak biologiczne kategoryczności, a ich trwa-nie i rozwój są funkcją bogatego życia społecznego i kulturalnego, w którym czynnie uczestniczy jednostka, w tym również funkcją permanentnej edukacji. Edukacja jest więc istotnym składnikiem życia człowieka dorosłego i zarazem ważnym czynnikiem wyznaczającym szansę osiągnięci wysokiej jakości życia.

Włączając ludzi starszych do systemu ustawicznego nie musimy nikogo przekonywać, że w każdym wieku człowiek może nad sobą pracować. Transformacja przyniosła ze sobą nie tylko pozytywne aspekty życia. Doszło do negacji wielu wartości niegdyś nietykalnych. Niejednokrotnie starsi stają się ofiarami nachalności akwizytorów, nierzetelności sprzedawców, poddają się perswazji i manipulacji zawartej w reklamach, supermarketach. Wzrosła do granic możliwości przestępczość, agresja, chuligaństwo, z którymi nie radzi sobie przede wszystkim człowiek starszy. Boi się on często wychodzić na ulicę, często jest ofiarą wyłudzeń, napaści, kradzieży. Zmiana ustroju, rozwój i wprowadzenie nowych technologii spowodowały przekształcenie warunków pracy - coraz więcej osób boryka się z bezrobociem. Często są to osoby starsze, które pracowały w jednym zawodzie przez wiele lat i w tej chwili nie chcą lub nie potrafią przekwalifikować się. Ponadto chodzi tu p konflikt pokoleń, gdyż od osób starszych oczekuje się, że w pewnym wieku zwolnią stanowiska pracy dla młodszych. Otwarcie się Polski na świat spowodowało rozwój kraju, a wraz z nim powstanie nowych zawodów, specjalizacji itp. Rynek pracy narzuca posiadanie pewnych umiejętności. Należą do nich: umiejętność pracy w grupie, ale też indywidualizm (wcześniej zwalczany), kreatywność, elastyczność, mobilność. Mając przez tyle lat inne nawyki, niezwykle trudno wypracować w sobie nowe przyzwyczajenia. Ludzie starsi to nie tylko osoby w wieku emerytalnym. Można do nich zaliczyć także osoby, które krótko przed przejściem na emeryturę zostają zwolnione lub stawia się im ultima-tum, aby dokształciły się zawodowo. Wyżej opisane problemy dotyczą właśnie ich, a w Polsce tradycje uczenia się przez całe życie nie są na tyle silne, aby ludzie w takich sytuacjach potrafili sobie radzić z zaistniałymi problemami. Dotychczas uważano, że zapewnienie warunków materialnych i opieki wystarcza, nie liczono się z potrzebami wyższego rzędu ludzi starszych. Państwo zaspokaja niektóre z tych potrzeb np. powoływanie instytucji wspomagających kształcenie, dokształcanie i rozwijanie zainteresowań. Pamiętajmy starsi mają również swoje potrzeby, niekiedy bardziej rozwinięte niż ludzie młodzi.

    1. PROBLEMY SAMOORGANIZACJI I POMOCY EDUKACYJNO - KULTURALNEJ LUDZIOM DOROSŁYM I STARSZYM.

UTRUDNIENIA WPŁYWAJĄCE NA EFEKT UCZENIA SIĘ DOROSŁYCH

UŁATWIENIA WPŁYWAJĄCE NA EFEKT UCZENIA SIĘ DOROSŁYCH


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
andragogika zagadnienia- Paulina, Studia II stopnia, Andragogika
andragogika zagadnienia do egzaminu Agata, Studia II stopnia, Andragogika
OPRACOWANIE ANDRAGOGIKA, Studia II stopnia, Andragogika
Humanizm w pedagogice przeniósł znamienny przełom, Studia II stopnia, Andragogika
Historyczne początki myśli, Studia II stopnia, Andragogika
czad, studia I i II stopnia, ochrona środowiska
Pedagogika studia II stopnia I r, PEDAGOGIKA II STOPNIA
Rekultywacja, studia I i II stopnia, rekultywacja
Elektroliza, studia I i II stopnia, fizyka
Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia (z komentarzem), Studia II stopnia, KIPU
ekofilozofia, studia I i II stopnia
1-3, Studia II stopnia, Pedagogika porównawcza
ochrona własności, studia I i II stopnia
Wymagania na egzamin z pedeutologii, Uniwersytet Łódzki pedagogika STUDIA II stopnia, Pedeutologia D
Wykład I socjologia, Studia II stopnia, SOCJOLOGIA notatki
Mocne i słabe strony rozwoju, Studia II stopnia, KIPU
Lista5 2011L, Polibuda, Studia II stopnia, Semestr I, Maszyny elektryczne w energetyce
technologia, studia I i II stopnia, technologia zrównoważona

więcej podobnych podstron