Wada:

Nasiona osypują się - zbiór delikatny, zbieramy gdy dolne strąki są brunatne, nie patrzymy na nasiona na pędzie górnym.

Seradela - niezdeterminowany wzrost i rozwój (na dole dojrzałe a na górze może jeszcze kwitnąć)

Międzyplon (poplony) - roślina w czystym siewie bądź mieszanka roślin uprawiana pomiędzy dwoma plonami głównymi, celem uzyskania zielonki, rzadziej zielonego nawozu. Międzyplon jest trzecim dodatkowym zbiorem z tego samego pola w ciągu 2 lat.

Wyróżnia się międzyplon:

1. ścierniskowy

2. ozimy

3. wsięwkę (śródplon)

Międzyplon ścierniskowy - roślina lub mieszanka roślin uprawiana po wcześnie zbieranych ziemiopłodach i użytkowana jesienią tego samego roku na paszę lub zielony nawóz (np. kapusta pastewna, łubin żółty, słonecznik, rzepa ścierniskowa, facelia, gryka). Np. po jęczmieniu ozimym.

Międzyplon ozimy - rośliny ozime uprawiane między dwoma plonami głównymi zbierane wczesną wiosną na zielonkę przeznaczona na paszę, rzadziej na zielony nawóz (żyto, wyka ozima, żyto + wyka ozima, rzepak ozimy)

Wsiewka (śródplon) - roślina wsiana w inną roślinę stanowiącą plon główny i zbierana jest tego samego roku jesienią bądź pozostawiona na lata następne (np. koniczyna, lucerna siane same lub z trawami) jedna z form międzyplonu.

Wsiewki poplonowe

• na gleby lekkie i zakwaszone: seradela

• na gleby lepsze: trawy (życica)

Główne zadania poplonów:

• dodatkowa produkcja pasz zielonych

• poprawa bilansu substancji organicznej w glebie

• poprawę stanu fitosanitarnego środowiska

Międzyplon jako element proekologiczny w rolnictwie integrowanym:

• ograniczają wymywanie azotanów z gleby do wód gruntowych w okresie jesienno - zimowym na skutek pobierania ich przez rośliny poplonowe oraz udostępnienie ich roślinie następczej dzięki mineralizacji masy organicznej poplonów w następnym sezonie wegetacyjnym.

• Zmniejszają nasilenie chorób i szkodników przez zwiększenie aktywności biologicznej gleby

• Poprawiają strukturę gleby i bilans substancji organicznej

• Chronią glebę przed erozją w przypadku pozostawienia poplonów jako zasiewów mulczujących powierzchnię gleby na okres zimy.

Ujemne strony uprawy poplonów:

• Większe zużycie wody (przesuszanie gleby), które może wpływać na plonowanie następczej rośliny

• Konieczność stosowania zwiększonego nawożenia dla zachowania bilansu składników pokarmowych

• Skrócenie czasu przeznaczonego na przygotowanie pola pod siew rośliny uprawnej w poplonie, konieczność stosowania uproszczeń w uprawie roli i mechanicznej walce z chwastami

Wpływ uprawy międzyplonów na zawartość N-NO3 w kg/ha w warstwie gleby 0-60cm późną jesienią i wczesną wiosną.

	Jesień	Wiosna
Koniczyna	85,5	57,3
Gorczyca	37,0	87,3
Rzepak	24,9	94,4

Udanie się międzyplonów zależy od:

• terminu zbioru rośliny przedplonowej

• poplon musi mieć krótki okres wegetacji

• odpowiednia temp i opady

• dla poplonów ozimych - zimotrwałość

• dla wsiewek - rozkład opadów

Dobór roślin do międzyplonów ścierniskowych

Rośliny o k®ótkim okresie weget (45-65 dni)

Rzepak jary, rzepak ozimy, gorczyca biała, rzodkiew oleista, rzepik ozimy, facelia

Gatunki nadające się do uprawy w poplonach ścierniskowych:

• rośliny motylkowate: peluszka, bobik, łubin żółty, łubin wąskolistny, seradela, wyka kosmata, wyka siewna

• rośliny niemotylkowe: słonecznik, facelia, rzodkiew oleista, rzepa ścierniskowa, gorczyca biała, gryka

Słonecznik jest najbardziej szkodliwa na niskie temp.

Bardzo dobrą rośliną jest kapusta - duża zimotrwałość, stanowi przedłużenie zielonej taśmy nawet do grudnia (ma do 18% białka).

Gatunki nadające się do uprawy w poplonie ścierniskowym:

• rośliny szybko rosnące: rzodkiew oleista, gorczyca, słonecznik, facelia, bobik, groch polny

• rośliny wolno rosnące: łubin żółty, seradela

• rośliny znoszące późniejszy wysiew: słonecznik, facelia, gorczyca, rzodkiew oleista, żyto jare.

Optymalny termin siewu dla poplonów 25 lipiec - 5 sierpień

Gatunki nadające się do uprawy w poplonie ścierniskowym:

• rośliny nadające się na gleby lekkie: łubin żółty, seradela, facelia, łubin wąskolistny, groch polny, słonecznik, rzodkiew oleista, rzepa ścierniskowa

• rośliny nadające się na gleby cięższe: bobik, wyka siewna

Rośliny te można uprawiać w:

• siewach czystych

• siewach mieszanych (b korzystnie) - gat o podobnych wymaganiach glebowych i ............

Międzyplony ścierniskowe na gleby lekkie (mniejsze wymagania wodne)

• 130 kg łubinu żółtego + 30 kg seradeli

• 100 kg łubinu żółtego + 40 kg wyki kosmatej

• 80 kg łubinu żóltego + 4 kg faceli

• 30 kg seradeli + 3 kg faceli

• 10 kg gorczycy białej + 5 kg faceli

Międzyplony ścierniskowe na gleby średnie:

• 100 kg łubinu żółtego + 100 kg grochu past

• 120 kg łubinu żółtego + 60 kg grochu past + 40 kg wyki kosmatej

• 140 kg łubinu wąskolistnego + 100 kg grochu past

• 130 kg grochu past + 12 kg słonecznika

Międzyplony ścierniskowe na gleby ciężkie (zalecane na zieloną masę do skarmiania)

• 140 kg bobiku + 60 kg grochu past + 60 kg wyki siewnej + 10 kg słonecznika

• 80 kg bobiku + 80 kg grochu past + 60 kg wyki ozimej

• 100 kg bobiku + 100 kg grochu past + 15 kg słonecznika

• 50 kg grochu past + 20 kg wyki siewnej + 4 kg rzepaku

Gatunki nadające się do uprawy w poplonie ścierniskowym:

• rośliny dobrze znoszące suszę: facelia, słonecznik, wyka kosmata

• rośliny odporne na niską temp: wyka kosmata, kapusta past, rzepak ozimy, facelia, wyka siewna.

Rośliny niemotylkowe w poplonie ścierniskowym

• słonecznik w mieszance ze strączkowymi (10-15 kg słonecznika + 150kg strączkowych na1ha)

• słonecznik wysiew ok. 10VIII - 30-40kg

• facelia 10kg/ha siew czysty, ze strączkowymi 3-4kg

• gorczyca biała - 15-18kg/ha

• rzepa ścierniskowa ok. 3kg/ha

• kapusta pastewna 3-4kg/ha

Dobór międzyplonu ścierniskowego po roślinach zbożowych

Facelia może być uprawiana po wszystkich roślinach (niekiedy po pszenżycie jarym nie ze wg na późny zbiór

Gorczyca białą - jęczmień ozimy jest nie dobrym przedplonem za wcześnie schodzi z pola

Rzepak ozimy i jary - wszystkie zboża są dobre

Przygotowanie gleby pod międzyplon ścierniskowy

• podorywka

• siew

• większe dawki nawozów pod przedplon lub przed wysiewem na rżysko wysiewamy fosfor (podorywka głębsza i wysiew)

Międzyplony ozime

• zboża: żyto ozime, pszenica ozima

• motylkowate; wyka kosmata, koniczyna inkarnatka

• oleiste; rzepik ozimy, rzepak ozimy

• trawy pastewne; życica trwała, życica wielokwiatowa, rajgras wyniosły

Podział międzyplonów ze wg na termin zbioru

• wczesne - żyto na wypas, wczesne koszenie rzepik, rzepak

• średniowczesne - mieszanka żyta z wyką, żyto na kiszonkę

• późne - użytkowane pod koniec maja początek czerwca; mieszanka pszenicy z wyką, mieszanki z trawami i inkarnatką

Średniowczesne użytkowanie kośne międzyplonów ozimych.:

• żyto oz (60-80 kg/ha) + wyka oz (50-60); siew 20-30 sierpień

• mieszanka swojecka: żyto oz (60 kg/ha), wyka oz (40 kg/ha) i inkarnatka (20 kg/ha)

Mieszanka swojecka praktyczne znaczenie może mieć jedynie na glebach zasobnych w wapno / poł-zach część kraju.

Późne użytkowanie:

- mieszanka gorzowska: wyka kosmata (40-50 kg/ha), inkarnatka (15-20 kg/ha), życica wielokwiatowa (10-12 kg/ha)

Agrotechnika pod międzyplony ozime:

• nawożenie mineralne:

N - 30-240 kg/ha

P2O5 - 20-50 kg/ha

K2O - 40-80 kg/ha

Nawożenie pogłówne N żyta uprawianego na międzyplon ozimy:

• wypas wczesny (wys roślin 15-20cm) - 50-60 kg/ha N

• koszenie w fazie pełni strzelania w źdźbło 60-100 kg/ha N

• koszenie w fazie kłoszenia 90-120 kg/ha N

Nawożenie N - jednorazowe z chwilą ruszenia wegetacji.

Wsiewki poplonowe - najtańszy rodzaj międzyplonu; nakład tylko na materiał siewny i siew.

• na gleby lekkie i zakwaszone: seradela, łubin żółty

• na gleby lepsze: trawy (życica trwała i kupkówka pospolita), motylkowate drobnonasienne (koniczyna czerwona, biała, lucerna chmielowa oraz ich mieszanki z trawami).

Siejemy w fazie kłoszenia:

• korzystny wpływ na przyoranie: seradela, łubin żółty

• przedłużenie zielonej taśmy

Plon wtóry - rośliny uprawiane w poplonie ozimym.

Dobór gatunków jest dość znacznie organiczony:

• ziemniak (ale nie sadzeniaki)

• warzywa z rozsady np. kapusta, kalafior

• gryka

• okopowe pastewne z siewu lub z rozsady: buraki past, brukiew, kapusta

• jednoroczne rośliny pastewne na zieloną masę: słonecznik, kukurydza, facelia.

Len, konopie

Powierzchnia uprawy lnu - 500 tys/ha na świecie, światowa produkcja włókna lnianego 650 tys t

Plony włókna - średnio 1,3 t/ha

Powierzchnia uprawy w Polsce: 1980 r. - 82 tys ha

1988 r. - 2 tys ha

plon słomy 2-3 t/ha

Przyczyny kryzysu produkcji lnu włóknistego:

• drastyczne obniżenie zapotrzebowania na produkty wyłącznie lnianki

• niska opłacalność produkcji słomy lnianej i jej przerobu

• duża konkurencyjność lnu białoruskiego

• system dotacji obowiązujący w krajach UE

Len włóknisty - stan obecny, perspektywy

System produkcji i przerobu słomy lnianej	Dotychczasowy	Sugerowany przez Instytut Włókien Naturalnych w Poznaniu
Cel produkcji	Produkcja włókna na produkty wyłącznie lniarskie Produkcja nasion (dla przemysłu olejarskiego, farmaceutycznego, kosmetycznego	Produkcja włókna wstępna uszlachetnionego przez kotonizację
Niektóre cechy użytkowe	Zbiór: dojrzałość żółta Plon słomy 4-6 t/ha Plon włókna 1000-1200 kg/ha Plon włókna 900-1000 kg/ha Jakość włókna: dobra Plon nasion 500-1500 kg/ha	Dojrzałość zielona i wczesnozielona Mniejszy Mniejszy Mniejszy B dobra Brak
Areał uprawy	2-10 tys ha	20-40 tys ha

Len - roślina klimatu morskiego:

• duże wymagania wodne (wynikające m.in. z intensywnej transpiracji 400-500)

• małe wymagania świetlne (pochmurne lato)

• umiarkowane wymagania termiczne (kiełkowanie: -4*C; wschody 8-10*C; przymrozki do -4*C; max temp do wzrostu 16-20*C

Len ma słaby system korzeniowy, jest kiepskim gospodarzem wody.

Wymagania glebowe:

Żytni bardzo dobry: + + +

Pszenny dobry i górski: + + -

Pszenny b dobry - - +

Żytni dobry - - +

Interakcja gleba x przedplon

Kompleksy pszenne - zboża (3 rok po oborniku)

Kompleksy żytnie - okopowe (2 rok po oborniku) strączkowe

Wylnienie:

1. jednostronne wykorzystanie skł pokarm zwłaszcza mikroelementów (B, Fe, Mg) uniemożliwiające pobieranie dostatecznej ilości N i K

2. Nagromadzenie w glebie czynników chorobotwórczych głównie chorób grzybowych (fuzariozy)

3. Nagromadzenie w glebie toksycznych wydzielin korzeni lnu (związki fenolowe)

Udział czynników agrotechnicznych w kształtowaniu plonu lnu włóknistego:

Odmiana -10-15%

Uprawa roli -5%

Siew- 25-30%

Odchwaszczenie- 30-35%

Ochrona przed chorobami - 5%

Nawożenie min - 25-30% (!!!)

Uprawa roli

Uprawki pożniwne:

• wczesna podorywka (5-8cm)

• bronowanie

• talerzowanie (np. po koniczynie z trawami)

Uprawki przedzimowe:

• orka przedzimowa (na głębokość warstwy ornej)

Uprawka wiosenna (płytka):

• włóka > brona > siew (gleba lekka)

• włóka > brona > agregat uprawowy > siew (gleba ciężka)

Siew lnu:

Termin:

• gleba ogrzana do temp 7-8*C

• połowa siew zbóż jarych

• kalendarzowa: III dekada kwietnia do 5 V

Sposób:

• siew na 2 cm głębokości

• rozstawa rzędów 7-10 cm

Ilość:

• 120-140 kg nasion na 1 ha, 2000-2400 nasion/m² co zapewnia 1800 - 1500 roślin na m² przed zbiorem

Nawożenie:

N (azot)

• zwiększa skłonność do wylegania

• obniża zawartość włókna

• zmniejsza wytrzymałość włókna

• hamują proces grubienia ścian komórkowych włókna

P (fosfor)

• zmniejsza podatność na wyleganie (skraca słomę)

• zwiększa zawartość włókna w łodydze

• zwiększa liczbę włókien elementarnych w pączku

• zmniejsza ich wymiary poprzeczne (łącznie z ich światłem komórkowym)

Nadmierne dawki fosforu zmniejszają zawartość i wytrzymałość włókna oraz zwiększają skłonność do rozgałęziania.

K (potas)

• zwiększa wytrzymałość włókna (grubienie) ścianek włókien elementarnych)

• zwiększa elastyczność włókna (wyrównany kształt włókien elementarnych oraz lepsze ich ułożenie w pączkach)

• zmniejsza podatność na wyleganie (zwiększa sztywność słomy)

• zmniejsza ich wymiary poprzeczne (łącznie z ich światłem komórkowym)

Ca (wapń)

• obniża jakość włókna (kruche, mało elastyczne)

Mg (magnez)

• zwiększa zawartość włókna w słomie

• wytrzymałość włókna

• wydajność włókna

B (bor)

• zwiększa plon słomy i jakość włókna

• zwiększa odporność roślin na fuzariozę i antraknozę

• zmniejsza nekrozę korzeni

Cl (chlor)

• pogarsza jakość włókna (zmiana kształtu komórek włókna, zmniejszenie ich grubości, co osłabia ich wytrzymałość).

Nawożenie: N : P : K - 1 : 2 : 3

N - przed siewem 40 kg/ha

• w fazie jodełki - 12% roztwór mocznika

P - przed siewem - 80 kg P₂O₅/ha

K - przed siewem 140 kg K₂O/ha

Ca, Mg - stosować pod przedplon lub nawet 2 lata przed siewem lnu. Najlepsze wapno dolomitowe (zawiera obok Ca również Mg). Dawkę uzależnić od aktualnej kwasowości oraz klasy agronomicznej gleby.

B - przed siewem - 0,4-0,7 kg B/ha w formie boraksu.

Zwalczanie chwastów 2-liściennych

Bezpośrednio po siewie Afalon 50WP

Linurex 50WP

W fazie jodełki

• wysokość lnu od 5 do 12cm

• chwasty w fazie liścieni do fazy 2 liści Glean 75WG

chwasty w fazie 2-4 liści Chisel 75WG

chwasty w fazie 2-6 liści Chwastox

chwasty, głównie rumianki, rumiany i ostrożeń w fazie 2-6 liści- Lontrel 300SL + Chwastox Extra 300SL

chwasty w fazie 3-4 liści Basagran

Zwalczanie chwastów 1-liściennych

W fazie jodełki

- chwasty dwuliścienne (szczaw) Asulox

- chwasty 1-liścienne 2-3 liście Fusilade

Zwalczanie szkodników:

Długostopka lnowa - zaprawa Furadan, Karate (zaprawiać przed siewem, opryskiwać w momencie wschodów do 5 cm wysokość łodygi z chwilą pojawienia się chrząszczy w liczbie 5-10 szt/m2

Wciornastek lnowiec - Karate (opryskiwać w okresie szybkiego wzrostu roślin (przełom maja i czerwca) z chwilą pojawienia się 2 osobników na 10 roślinach.

Choroby:

Zgorzel szara - Antraknoza lnu

Oxafun

Zaprawa nasienna T

Pasma lnu - choroba kwarantannowa

Tytoń

Grupy użytkowe tytoniu w świecie:

- suszone ogrzewanym powietrzem - 62% produkcji

- orientalne (drobnolistne) - 9 %

- burley - 13%

• ciemne - suszone powietrzem i słonecznie - 12%

• ciemne typu Kentucky i pochodne suszone ogniowo - 1%

Grupy użytkowe tytoniu w Polsce:

• papierosowe jasne typu Virginia - 46%

• Burley - 30%

• Papierosowe ciemne (Puławski, Mocny Skroniowski) - 24%

Obecne w Polsce zaprzestano uprawy tytoniu papierosowego ciemnego typu Kentacky (1996r. Udział tytoniu wynosił 2-3% w ogólnej produkcji).

Powierzchnia uprawy w tys ha

Świat 4479 (100%)

Chiny 1449 (32%)

Indie 445 (10%)

Brazylia 8%

USA 7%

Europa 482 (11%) w tym:

Turcja 61%

Grecja 14%

Włochy 10%

Polska 4% (5-miejsce w europie)

Hiszpania 3%

Produkcja tys t

Świat 6963 100%

Chiny 36%

USA 10%

Indie 9%

Brazylia 7%

EUROPA 637 9% w tym:

Turcja 38%

Grecja 21%

Włochy 21%

Polska 6% (6-miejsce w Europie)

Powierzchnia uprawy tytoniu w Polsce:

1922r. - Polski Monopol Tytoniowy

1938r. - 8 tys ha (ok. 50% machorki)

1950-1960 - 18-39 tys ha

1961-1970 - 39-47 tys ha

1971-1980 - 47-52 tys ha

1985r. - 52 tys ha

1990r. - 28 tys t

1995r. - 19 tys t

1996r. - 18 tys t

1997r. - 17 tys t

1998r. - 20 tys t

Plony tytoniu w Polsce:

• papierosowe jasne (Virginia) 2,02 t/ha

• Burley - 2,06 t/ha

• Papierosowe ciemne (Puławski i Mocny Skroniowski) 2,78 t/ha

Liczba plantatorów w Polsce:

Ogółem ok. 41 tys powierzchnia 20 tys ha

Okręg krakowski i leżajski	46%	51%
Okręg lubelski	17%	12%
o. radomski	17%	16%
o. grudziądzki	13%	13%
o. mazurski	13%	7%

Virginia - 54%

Burley - 27%

Papierosowe ciemne - 19%

Wymagania klimatyczne tytoni:

• jest rośliną ciepłolubną (tytoń jasny ma większe wymagania termiczne niż ciemny), najniższa temp -10 do -11*C, optymalna 25 - 28*C (temp poniżej 16*C, szczególnie w lipcu i sierpniu niekorzystnie wpływają na właściwości technologiczne liści), maksymalna - 35*C

• ma umiarkowane wymagania wodne (w okresie sadzenia rozsady +-, pąkowania i początek kwitnienia ++

Produkcja rozsady tytoni:

• tunele foliowe, inspekty jedno i wielowarstwowe - ok. 90% rozsady produkuje się w tunelach gdyż nakłady robocizny są o 33-45% niższe w porównaniu z inspektami

• ogrzewanie biologiczne (warstwa obornika)

ogrzewanie rurowe, techniczne

• podłoże torfowo-ziemne

skrzynki z podłożem

skrzynki z rusztem kratowym

kontenery

palety komórkowe

• nasiona:

nieotoczkowane

otoczkowane

• siew:

rzutowy

punktowy

• sposoby siewu:

• rzutowy z ręki

• z szablonu kaznowskiego

• znacznik

• siew punktowy

• siew wodny

Rozsada tytoni:

• łodyga o długości ok. 5cm i grubości 4mm

• na łodydze 5 liści

• wysokość całkowita siewki - 15cm

450-600 sadzonek/1m²

Wymagania glebowe:

• odczyn lekko kwaśny (zasadowy pogarsza jakość surowca). Jedynie typ Burley toleruje gleby zasadowe

Papierosowe jasne Virginia	Papierosowe ciemne i Burley
Gleby piaszczyste i piaszczystogliniaste	Gleby zwięźlwjsze, gliniaste
Klasy IIIb, IVa	Klasy I-IIIa
Przedplon: zboża	Przedplon - okopowe, rzepak, motylkowate

Uprawa roli:

Papierosowe jasne Virginia	Papierosowe ciemne i Burley
Podorywka	Podorywka
Orka zimowa (średnia)	Orka zimowa (głęboka)
Płytka uprawa wiosenna	Średniogłęboka uprawa wiosenna (na glebach zwięzłych, zlewnych - orka wiosenna

Gęstość sadzenia:

	Papierosowe jasne Virginia	Byrley	Papierosowe ciemne
szerokość międzyrzędzi	80 - 90	90	90 - 100
odległość roślin w rzędzie	40 - 50	45	40 - 50
obsada na 1ha	ok. 28 - 30 tys	ok. 25 tys	20 - 27 tys

Nawożenie

Azot (N)	Fosfor (P)	Potas (K)	Mikroelementy
wzrost roślin i masy liścia pogorszenie jakości surowca	zwiększa wytrzymałość na przymrozki przyspiesza rozwój roślin i dojrzewanie liści korzystnie wpływa na jakość surowca nadmiar fosforu wpływa niekorzystnie na elastyczność liści (pogrubia nerwy)	korzystnie wpływa na cechy jakościowe surowca (elastyczność żarzenia, zawartość węglowodanów, najkorzystniejsza forma - siarczan potasu. formy chlorkowe niekorzystnie wpływają na żarzenia tytoniu	B i Mg - korzystnie wpływają na plon i jakość
Obornik dt/ha	150 - 200 (zawsze jesienią)	300 - 400 (zawsze jesienią)	300 - 400
N (kg/ha)	20-30 (100% przed sadzeniem w formie amonowej)	80-100 (100% przed sadzeniem lub 60% przed sadzeniem i 40% pogłównie)	80-120 (P), 120-140 (...) 50% przed sadzeniem, 50% pogłównie
P2O5 (kg/ha)	80-120	80-120	100-140
K2O (kg/ha)	120-140	120-140	140-160
MgO (kg/ha)	20-30	30-40	30-40
B (kg/ha)	10	15	15

Na glebach kwaśnych wymaga wapnowania przed przedplon.

Pielęgnacja

Międzyrzędowe uprawki spulchniające	Tytoń jest bardzo wrażliwy na brak dostępu powietrza do systemu korzeniowego, dlatego też konieczne jest kilkukrotne spulchnienie międzyrzędzi (szczególnie na glebach zwięzłych, zlewnych). Zabieg ten poprawia stosunki cieplne i wodne powietrza w glebie.
Obsypywanie	Na skutek tego zabiegu wykształca się więcej korzeni przybyszowych i tym samym tytoń lepiej wykorzystuje skł pok. Zabieg ten należy wykonać 2-3 krotnie
Ogławianie	Zabieg ten wpływa na powiększenie liści oraz ich treściwość, zwiększa zawartość nikotyny, stymuluje wzrost systemu korzeniowego. Zabieg ten polega na ręcznym usunięciu pędu kwiatostanowego wraz z 2-4 liśćmi przykwiatowymi. Zabieg ten wykonuje się na początku kwitnienia tytoniu.
Pasynkowanie	Pozytywnych efektów ogławiania można spodziewać się tylko wtedy gdy dokładnie i terminowo przeprowadzimy pasynkowanie (usunięcie pędów bocznych wyrastających z kątów liści). Pasynkowanie można przeprowadzić .............

Tytoń - pasynkowanie

Stomp - opryskiwać 1,5% roztworem, hamuje odrosty boczne.

Tytoń szlachetny.

Zgorzel siewek, czarna zgnilizna korzeni, zgnilizna podstawy łodyg

Sarfun 500SC	Dezynfekcja gleby
Topsin	Przed wysiewem nasion ziemię i w inspektach podlać 0,1% lub 0,5% ......
Sarfun	Podlewanie roślin
Topsin	Siewki w pełni wschodów podlać 1 lub 2-krotnie w odstępach 10-14 dniowych
Topsin	Dezynfekcja korzeni i łodyg rozsady. Przed wysadzeniem rozsady korzenie i łodygi zamoczyć w papce
Benlate	Podlewanie roślin
Sarfun
Topsin

Mączniak rzekomy, alternarioza

Dithane, Manconex, Pencozeb	Opryskiwanie lub podlewanie roślin w inspektach rozsady podlewać w pełni wschodów co 10-14 dni
	Podlewanie roślin na plantacji środki można stosować zapobiegawczo. Pierwszy zabieg wykonać zgodnie z sygnalizacją następne co 7-14 dni

Drutowce - larwy sprężniaków

Dursban, Pyrinex

Opryskiwanie gleby wykonać na 4-5 dni przed posadzeniem roślin i pobronować

Wciornastek tytoniowiec

Decis Fastac	Ochrona w tunelach, opryskiwanie profilaktyczne na rozsadę na 3 dni przed wysadzeniem w pole
Couner	Ochrona na plantacji; do moczenia korzeni - 15 min
Decis, Cymbusz, Fastac	Wykonać 3 zabiegi: I-zaraz po wysadzeniu, następne co 21 dni

Mszyce brzoskwiniowo-ziemniaczane

Primor - opryskiwać po wystąpieniu mszyc

Chwasty 2-liścienne i niektóre 1-liścienne przedwschodowo

Devrinol	Przed sadzeniem tytoniu następnie wymieszać z glebą na głębokość 3cm
Command	Nie później niż 1 dzień przed wysadzeniem roślin wymieszać z glebą na głębokości 5-7cm

Chwasty 2-liścienne przedwschodowo

Patoran - nie później niż 7 dni przed wysadzeniem

Zbiór

	Papierosowe jasne (Virginia)	Burley	Papierosowe ciemne
zbiór	6-7 krotny	4-6 krotny	3-4 krotny
	Po 3-4 liście	4-6 liści	4-6 liści

Kolejność zbioru: spodaki, nadspodaki, środkowe, podwierzchołkowe.

Suszenie:

Papierosowe jasne (Virginia)	Flue Cored; suszenie odbywa się w warunkach kontrolowanych i trwa ok. 5 dni. Cały proces suszenia można podzielić na 3 etapy: żółknięcie liści (temp 30*C) suszenie blaszki liściowej (temp 48-57*C) dosuszanie nerwu głównego (temp od 70*C nawet do 90*C)
Burley	Sun Cored; suszenie odbywa się na powietrzu w zadaszonych wiatach z bocznymi osłonami (folia). Nie powinno się w tytoniu tego typu dosuszać nerwu głównego w suszarniach ogrzewanych, gdyż prowadzi do znacznego pogorszenia jakości surowca.
Papierosowe ciemne	Suszenie odbywa się na powietrzu w zadaszonych wiatach bez bocznych osłon. W przypadku niesprzyjających warunków atmosferycznych trzeba nerwy główne dosuszyć w suszarniach ogrzewanych.

Jare rośliny oleiste (sposób użytkowania)

• oleje jadalne - słonecznik, rzepak jary

• oleje techniczne - katran abisyński

• oleje lakiernicze - lnianka jara, fałdzistka iberyjska, pachnotka zwyczajna

• użytkowanie specjalne:

• cukiernicze - mak lekarski, dynia oleista

• przyprawowe - gorczyca biała, gorczyca sarepska, pokrzywa czarna

• inne - rącznik, krokosz barwiarski, rzodkiew oleista

Rzepak jary

Skład nasion:

Rzepak	Tłuszczu surowego % s.m.	Zawartość białka ogólnego % s.m.	Glukozynolanów w mMg nasion
Forma ozima	48,2	22,0	11,1
Forma jara	47,2	22,1	10,9

Porównanie plenności rzepaku ozimego i jarego - średnio 65%.

Wymagania termiczne:

Rzepak jary jest rośliną wczesnego siewu 0 podczas wschodów znosi bez szkód przymrozki do -4*C, po wykształceniu pierwszych liści właściwych toleruje znacznie niższe temp.

Wymagania wodne:

• roczna suma opadów - 600mm

• suma opadów w okresie wegetacji tj od kwietnia do sierpnia - 400mm

Rzepak jary jest bardzo wrażliwy na niedobór wody w glebie. (fazy)

• pąkowania (zahamowanie wzrostu, słabe rozgałęzienia, opadanie pąków)

• kwitnienie (zasychanie, opadanie kwiatów mniejsza ilość zawiązanych łuszczyn)

Wymagania glebowe:

• kompleks pszenny dobry, żytni b dobry i żytni dobry - klasy bonitacyjne IIIa - IVb o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym (pH 5,1 - 6,5)

• gleby mineralne i organiczne (torfy i mursze)

Przedplon:

1. gleby mineralne:

• okopowe uprawiane na oborniku, głównie ziemniaki (burak i rzepak są żywicielami mątwika)

• motylkowate drobno- i grubonasienne

• zboża

2. gleby torfowe

• konopie

Uprawa roli:

Uprawki jesienne:

• podorywka

• pielęgnacja podorywki

• orka zimowa (na głębokość 18-22cm pozostawia się w ostrej skibie)

Uprawki wiosenne:

• włóka (na glebach ciężkich) lub brona (gleby lekkie)

• agregat uprawowy

części robocze maszyn powinny pracować nie głębiej niż 4-5cm (najlepiej uprawę uprościć do przejazdu agregatu uprawowego - nie stosować kultywatorowania.)

Zasada płytkiej uprawy dotyczy także przesiewów rzepakiem jarym po przemarzniętym rzepaku ozimym.

Nie ma obawy przemieszczania substancji aktywnej w okolice kiełkujących nasion.

Uprawiając rzepak po wymarzniętej formie ozimej należy zniszczyć wszystkie formy jare.

Termin siewu:

Termin optymalny w połowie siewu zbóż jarych (2 dekada kwietnia).

Opóźnienie terminu siewu skutkuje:

• gorszym wykorzystaniem wody glebowej pozostałej po zimie

• gorszym wzrostem wegetatywnym

• mniejsza liczba łuszczyn plonujących, mniejsza MTN

• mniejszą wrażliwością roślin na szkodniki, szczególnie „wczesne” (pchełki, gnatarz, chowacze łodygowe)

• obniżeniem plonu nasion i zawartości tłuszczu surowego w nasionach

• zmniejszenie efektywności nawożenia (azotem, siarką)

Sposób siewu:

Gęstość siewu

• 140-150 zaprawionych nasion o pełnej wartości użytkowej na 1m²

Wu = [(czystość x zdolność kiełkowania) / 100] = 96

Masa wysiewu = 5-6kg

• głębokość 1,5-2cm

• rozstawa rzędów

20cm	Rozstawa rzędów
	wąska	Szeroka
Plon nasion dt z ha	24,5	21,1
(%)	100%	86%

Nawożenie fosforowo-potasowe

Dawki fosforu P₂O₅ i potasu K₂O (kg/ha) pod rzepak jary przy plonie nasion 20 dt/ha

kryterium	Dawka (kg/ha)
	P2O5	K2O
A. wymagania pokarmowe	25	80
B. naddatki na zasobność gleby	10-60	0-50
Dawki na 1ha (A.+ B.)	35-85	80-130

Nawozy fosforowe można stosować jesienią przed bronowaniem lub agregatowaniem lub jesienią przed orką przedzimową.

Potas tylko wiosną.

Nawożenie azotem:

Poziom plonowania 2-2,5t z ha

• po motylkowatych i okopowych - 80kg N/ha

• po kłosowych 100-120 kg N/ha

Poziom plonowania 3,0t z ha

• po motylkowatych - 100 kg N/ha

• po kłosowych 120 - 140 kg N/ha

Nawożenie azotem zwiększa liczbę łuszczyn na 1m².

Intensywne nawożenie sprawia że nasionka są drobniejsze i spada MTN.

Nawożenie dolistne zwiększa MTN (makro- i mikroelementami) oraz zwiększenie efektywności całego nawożenia.

faza	Robocza ilość rozstawa na 1ha	% stężenie roztworu	Rodzaj nawozu
Pełnia pąkowania	150	6	Mocznik
		6	Mocznik + nawozy ....
		6 + 5	Mocznik + siarczan magnezu =7kg
Po zawiązaniu łuszczyn	150-200	4	Mocznik
			Mocznik + nawozy płynne

Rzepak potrzebuje duże ilości boru.

Wpływ nawożenia siarką na plon rzepaku jarego.

Plon nasion	Doglebowe nawożenie S
	brak	36 kg S/ha
dt z ha	17,3	19,1
%	100	110

Pod rzepak jary ok. 40kg siarki (siarczan amonu)

Zwalczanie chwastów:

Dwuliścienne

Przedwschodowo

Stos bezpośrednio po siewie - Butisun 400S.C., Teridox 500EC

2-liścienne prosowate, przedwschodowo

mieszając z glebą na głębokość 5-10cm - Treflan 240EC, Triflurotox

przedwschodowo, stosowane bezpośrednio po siewie - Alanex 480 EC, Lasso, Treflan, Command

Herbicydy: Alanex, Alatrif, Lasso nie stosować na gleby lekkie

Dwuliścienne (ostrożeń, rumiany, rumianki) - w fazie wykształconej rozety, stosować w fazie 4-6 liści rzepaku jarego - Lontrel

Jednoliścienne 1-roczne w fazie 2-4 liści stosowane w fazie 2-6 liści rzepaku - Fusilade Super

Perz właściwy w fazie 4-6 liści, stosować w fazie 2-6 liści rzepaku - Fusilade Super

Szkodniki rzepaku jarego

• chowacz czterozębny, brukwiaczek (na łodygach)

• pchełki

• galasówki

• słodyszek rzepakowy - na pąkach

• mszyce kapuściane

Brak ochrony insektycydowej - spadek plonu ok. 20%

Zwalczanie szkodników:

• zaprawianie nasion - chowacz, galasówki, pchełki; Oftanol, Zaprawa Marschal, Zaprawa Furadan

• opryskiwanie - pchełki - zaraz po zauważeniu uszkodzeń - Decis

• opryskiwanie - po zobaczeniu 1 gąsienicy - Fastac, Carate

• opryskiwanie - słodyszek rzepakowy - Fastac, Zolone, Decis

w okresie ...... rzepaku

próg szkodliwości:

• w okresie zwartego kwiatostanu 1 chrząszcz na 1 roślinie

• w stadium luźnego kwiatostanu - od 3 do 5 chrząszczy na 1 roślinie

chowacz podobnik, pryszczarek kapustnik - opryskiwanie w okresie opadania płatków kwiatowych - Karate, Zolone, Decis

próg szkodliwości:

• chowacz podobnik - 4 chrząszcze na 25 roślinach

• pryszczarek kapustnik - 1 muchówka na 4 roślinach

Mszyca kapuściana - opryskiwanie głównie brzegi plantacji w okresie rozwoju łuszczyn - Fastac, Pirimor, Decis

Próg szkodliwości: 2 kolonie mszyc na 1m² pola

Zwalczanie chorób:

Zgorzel siewek - zaprawianie nasion - Oftanol, Zaprawa Oxafun, Zaprawa Funaben

Sucha zgnilizna kapustnych, Szara pleśń - oprysk po zauważeniu pierwszych objawów - Alert, Siarkol

Czerń krzyżowych, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa - oprysk po zauważeniu pierwszych objawów - Alert, Ronilan

Gorczyca biała i sarepska

- olej na cele techniczne (kw erukowy >40%), białko aminokwasowe, bardzo dużo glukozynolanów >180mM

Uprawa ok. 10000ha (bardzo mało)

Wymagania wodne

• sarepska - ma podobne wym wilgotnościowe jak rzepak jary

• biała - znacznie mniejsze wym. wodne

Wymagania glebowe

• piaszczysto-gliniaste, mursze, torfy

• kompleks pszenny dobry, żytni bardzo dobry i żytni dobry - klasy bonit IVa - IVb

Termin siewu

Optymalny na początku siewu zbóż jarych (1/2 dekada kwietnia)

Skutki opóźnienia terminu siewu: (takie same jak rzepaku jarego)

Gęstość siewu: 120-150 na 1 m2

Gorczyca biała 10-12 kg nasion na 1 ha

G sarepska 6-9 kg - // -

Głębokość siewu - 2cm

Rozstawa rzędów:

20 cm (szersza rozstawa zmniejsza konkurencyjność roślin w stosunku do chwastów)

Dawki nawozów (wiosna)

Gorczyca biała - P₂O₅ 30-50kg, K₂O 60-80kg

Gorczyca sarepska - P₂O₅ 40-60kg, K₂O 80-100kg

N - nawożenie (jednorazowo przed siewem)

G biała:

• po motylkowatych i okopowych - 60-80kg

• po kłosowych - 80-100kg

G sarepska:

• po motylkowatych i okopowych - 40-50kg

• po kłosowych - 60kg

S - siarka

Kontrolna bez S	14,1 dt z ha	100%
36 kg S/ha	15,3 dt z ha	109%

Zwalczanie chwastów (gorczyca biała)

2-liścienne, przedwschodowo, mieszając z glebą na głębokość 5-10cm - Treflan

gorczyca biała i sarepska

zaprawianie nasion - zaprawa nasienna T

Ochrona przed szkodnikami (taka sama jak u rzepaku jarego): głównym jest słodyszek, nie ma szkodników łusczynowych i łodygowych

Może być zniszka plonu 10-15%

Pchełki - oprysk - Decis

Słodyszek rzepakowy - Karate, Decis

Chowacz podobnik Karate, Decis

Rośliny oleiste

Rynek.

Celem produkcji jest produkcja towarowa

Światowa produkcja ogółem oleistych 295mln ton:

W tym: soja 161 - 55%

Rzepak 40 - 14%

Słonecznik - 25 - 9%

Razem ok. 80%

Palma olejowa i kokosowa, nasiona, bawełna, arachidy, oliwki, sezam, rącznik, krokosz, len, kukurydza - razem ok. 20%

Rynek ten wzrasta co rok o 5-10%

Rzepak w świecie:

Główni producenci	Główni importerzy
Azja, Ciny, Indie 45%	Japonia
Europa, Francja, Niemcy, Hiszpania 30%	Bangladesz
Ameryka Pn, Kanada 19%	Meksyk
Oceania (australia) 5%	USA
Afryka Egipt 1%	Rosja

• olej konsumpcyjny przyjazny organizmowi ludzkiemu

• olej techniczny m.in. na eko-paliwo

• wysokobiałkowa śruta poekstrakcyjna lub makuchy i wytłoki

• wysoka rolnicza wartość przedplonowa dla zbóż

Charakterystyka biopaliwa rzepakowego w stosunku do ON

Emisja:

CO do 40% mniej

Węglowodory 20-50% mniej

Skład pasz rzepakowych (OO)% s.m.

	nasiona	wytłoki	Śruta
białko	20-24	31-35	37-43

Rzepak roślina białkowa:

\/ glukozynolany alkenowe (pożądane dalsze jej obniżenie)

• prekursor - metionina

• odpowiada za wartość żywieniową

<> glukozynolany indolowe (mogą posiadać działanie antyrakowe)

• prekursor tryptofanu

• odpowiada za wigor, odporność na stres chłodu, za zdolność regeneracji

\/ zmniejszenie zawartości włókna rzepaki żółtonasienne

Użytkowanie roślin oleistych uprawianych w Polsce:

1. Jako surowce do produkcji oleju jadalnego

Rzepak ozimy - gat podstawowy

Rzepak jary, soja, słonecznik oleisty - gat uzupełniające

2. Jako surowce do produkcji oleju technicznego

Lnianka, len oleisty - lakiernicze

Katran abisyński, rzepak ozimy - smarowane

3. Na potrzeby cukiernicze: mak, dynia

4. Na potrzeby przypraw: gorczyca

Powierzchnia: zbiory rzepaku w Polsce:

1999r zbiory 1400 tys ton

1999r powierzchnia 450 tys ha

Potrzeby krajowe wynoszą ok. 1100 tys ton

W roku 2000 możliwe zbiory będą 800 tys ton poniżej zapotrzebowania

Polski rynek praktycznie funkcjonuje tylko na potrzeby naszego kraju

Eksportu - jest tylko 5000 tys margaryn

Dzięki rzepakowi Polska dieta stała się porównywalna z krajami cywilizowanymi (w ciągu ostatnich 5 lat) 62% tłuszczów roślinnych.

W Polsce uprawia się co roku 20000 ha roślin oleistych innych (mak i gorczyca) co da 30tys ton surowca na musztardę.

Wymagania glebowe rzepaku ozimego:

Rzepak ma duże wymagania glebowe,

kompleks dobry i bardzo dobry - 100%

pszenny wadliwy - 86%

żytni dobry 75-79%

nie znosi zachwaszczenia, nie znosi wodnych jonów glinu i manganu, nie znosi tlenu.

Wymagania termiczne i opadowe

okres	Temp*C	Opady
Rozwój jesienny (IX-XI)	12-6	60-80
Rozwój wiosenny	8-18

Rzepak wymarza -wada

Najbardziej wrażliwa część to korzeń; przy -15*C bez okrywy śnieżnej (pod powierzchnią roli -8*C, z pokrywą śnieżną -2*C).

Zimotrwałość rzepaku się nie poprawi, nie ma źródeł poprawnej odporności na zimotrwałość.

Rzepak Polski jest najbardziej zimotrwały.

Odmiany (typy)

1. formy podwójnie uszlachetnione (bezerukowe, bez glukozynolanów)

2. formy ustalone

3. mieszańce

Średnia plenność 4-5t/ha, wykorzystuje się 50% tej plenności w Polsce

Rzepak jest rośliną gdzie jest najczęściej form transgenicznych (na drodze genetycznej zmieniono skład w celu odporności).

Technologia:

O zimotrwałości i o plenności decyduje rozwój rzepaku jesienią. Powinien on wykształcić rozety złożone z 8 liści niskich o średnicy 0,5cm i wysokości epikotylu 3-4cm. To gwarantuje najlepszą mrozoodporność i najlepsze rozgałęzianie wiosną i największą liczbę łuszczyn.

Czynniki które wpływają na kształt (pokrój roślin)

1. termin siewu

2. gęstość siewu

3. nawożenie

4. zachwaszczenie

termin siewu rzepaku oz powinien być taki aby gwarantował 75 dni przed zahamowaniem wegetacji (12-22 sierpnia). Natomiast musi się zakończyć do 30VIII w Polsce. Późny siew daje mniej niż 8-liściwylegają, mniej łuszczyn, wymarzają, mniejszy plon.

Gęstość siewu - zależy od technologii:

Technologie intensywne - 4-4,5kg nasion (70 roślin do zbioru)

Technologie ekstensywne) - 6kg (110 roślin)

Rozstawa rzędów zależy od planowanego sposobu pielęgnacji:

1. jeśli chemicznie to rozstawa rzędów wąska 15-18cm (herbicydy działają skutecznie)

2. pielęgnacja międzyrzędzi 45cm (wielorak) 1 raz jesienią i 1 raz wiosną.

1. rzepak jest rośliną najsilniej zachwaszczającą się ze wszystkich roślin uprawnych

2. brak pielęgnacji oznacza pogorszenie jakości plonu (rumianki wschodzą)

3. zanieczyszczone pola rumiankami na kilka lat

4. spadek plonu średnio = 40%

1. dobra pielęgnacja to wczesna pielęgnacja przed siewem lub bezpośrednio po siewie (dobry pokrój rośliny) - sierpień

2. późna jesień - odchwaszczanie przed zahamowaniem wegetacji

3. odchwaszczanie wiosenne - najgorsze

środki: Lontrel, Graminicyd

Wpływ rozety dobrego wykształcenia jest podwójny:

• przed wymarznięciem

czynnik który decyduje o pokroju rozety to nawożenie.

Decydujący wpływ na pokrój ma azot.

Na wykształcenie 1 dt plonu nasion razem ze słomą trzeba 2,3 kg P₂O₅, 4kg K₂O - średni plon 3t

Plon 30dt x 2,3 = 63 kg P₂O₅

30 dt x 120kg K₂O

Nawożenie zachowawcze (status quo) 46kg P₂O₅, 80kg K₂O

Takie zachowawcze nawożenie dopuszcza się gdy gleba jest średnio zasobna w te składniki. Gdy w glebie jest niska zawartość składników pokarmowych ..............

Ile zabrano z pola tyle samo trzeba oddać - bilans

Pod rzepak oz najlepszy jest superfosfat pojedynczy, ponieważ zawiera siarkę lub suprfosfat potrójny (zawiera bor).

Nawożenie potasowe stosujemy też przedsiewnie (sól potasowa). Bez potasu rzepak nie zimuje. Im wyższa dawka potasu tym wyższa odporność na mróz.

Fosforu i potasu nie przenosi się na wiosnę, bo jest nie plonotwórczy. Przy przejściowych niedoborach P, K, S spowodowanych wysoką temp, opadami, można stosować nawozy makroskładnikowe dolistne - Basfoliar

Co drugą wiosnę wychodzi brak dostępu fosforu.

Makroskładnikiem potrzebnym rzepakowi jest siarka (bardzo duże potrzeby). W plonie 3t zawarte jest 80-90kg siarki.

Siarką można nawozić jesienią w Superfosfacie pojedynczym ale lepiej wiosną (nie ma wypłukiwania). Najlepszą formą nawozową jest siarczan amonu 20,5%N, 25,0%S.

Można siarkę stosować w nawozach: Polifoski,

Siarkę można także wprowadzać w formie siarczanu miedzi (rzędu 2-3kg - za mało nie może to być plonotwórcze)

Z makroskładników największy jest N - plonotwórczy:

160kg N - stanowiska gorsze

120kg N stanowiska lepsze

Nawożenie przedsiewne po zbożach po innych wiosną.

W czasie ruszenia wiosennego 100kg N reszta w okresie pąkowania.

Najlepszą formą nawozu jest saletra amonowa lub RSM (roztwór saletrzano-mocznikowy - płynny)

Siarczan amonu.

Można stosować żywienie dolistne rzepaku wodnym roztworem mocznika 5-8% w różnych fazach ale przed kwitnieniem. Tą drogą wprowadzamy niewiele azotu 200l tego roztworu na 1 ha tylko 5,7kg N

Azot w roztworze jest 4 razy efektywniejszy 5,7 x 4 = 22,8kg N

Azot stosuję się rzadko w roztworze - kłopotliwe.

Z mikroelementów najważniejszy dla rzepaku jest Bor - jest to nawóz który w rzepaku jest efektywniejszy niż makroelementy. 1 zł wydana na bor daje 10 zł w przyroście plonu.

Bor trzeba stosować szczególnie na plantacjach wysoko nawożonych N przy wysokim plonie można go stosować w formie:

• solubor

• borwit

• insol 5

Nawozy mikroelementowe pod rzepak są znakowane jako R bo muszą być inne niż pod zboża (bo szkodzą zbożom).

Drugim mikroelementem jest miedź

Miedź jest mniej wrażliwa dla rzepaku.

W ciągu ostatnich 3 lat technologie z wysokim nawożeniem rzepaku niż produkcje ekstensywne. Produkcja przy nawożeniu 160kg N na 1ha jest tańsza niż 70kg N na 1ha

Ochrona przed chorobami:

Najgroźniejszymi chorobami jest sucha zgnilizna kapustnych która powoduje zasychanie rzepaku jesienią lub wiosną. (uprawa rzepaku po sobie)

Zgnilizna twardzikowa - w okresie dojrzewania

Szara pleść

Czerń krzyżowych

Najsilniej porażone chorobami sa plantacje nie chronione przed owadami (chowacze, słodyszek)

Chowacze - są otwarte rany.

Porażenie chorobami zwiększa się na plantacjach wysokonawożonych N

Ochrona jest droga

Efektywne sa 2 zabiegi:

1. wiosną - Horizona zwalcza wszystkie choroby, powoduje skrócenie łodygi

2. zabieg w czasie opadania płatków z pędu głównego.

Z chemicznych środków trzeba zastosować desykant (reglone) lub (Spodnam) środek zapobiegający wysypywaniu.

Budowa łuszczyn jest taka, że szybko się osypują, bez większych strat rzepak zbiera się każdą z metod ok. 3-4 dni potem straty sięgają 350 kg (bo łuszczyny się osypują)

Są 2 metody zbioru:

I-zbiór 2-etapowy - na większy areał, korzenie zielone, dojrzewa w pokosach

II-zbiór 1-etapowy (desykacja: koszenie z pnia)

Zbiór 2-etapowy zaczyna się w dojrzałości technicznej z koszeniem na pokos, dosychaniem przez 6-7 dni na pokosie i omłotem z hederem z podbieraczem. Tą metodą trzeba zbierać rzepak silnie nawożony N i mocno zachwaszczony. Tylko w pokosie następuje różne dojrzewanie nasion (jest 2 tyg późniejszy).

Zbiór 1-etapowy: desykacja na 6-10 dni przed zbiorem i po 5-6 dniach koszenie z pnia

Rynek roślin oleistych

Mak

Do roku 1990 uprawialiśmy mak dla całej Europy. Zarabialiśmy na tym dobre pieniądze. Dzisiaj uprawiamy 4000ha maku, a produkcję maku przejęli Czesi (uprawiają 6x więcej niż my).

Mak wolno uprawiać tylko trzeba zgłosić. Uprawia się w Polsce mak bezmorfinowy. Od tego roku maki bezmorfinowe będą inaczej kwitły (marker bezmorfinowy) kwitnie na czerwono lub na biało z płatkami postrzępionymi.

Mak ten spełnia wszystkie wymagania antynarkotykowe (Chrusciel - chciał zniszczyć mak).

Mak bardzo wysokomorfinowy - Lazur, nasiona na makowiec, w torebkach w ich ścianach jest morfina tylko zę robią z niego tabletki, ale wolno go uprawiać tylko na polach strzeżonych.

Jest to roślina bardzo dobrych gleb i bardzo dobrej kultury gleby.

Kompleksy pszenne, wapnowane nie zakwaszone, z obornikiem.

Największe uprawy maku są: Radziejów, Kruszwica, Brześć Kujawski, Wielkopolska, Chełmskie, Zamoyskie (Żuławy).

Mak jest rośliną bardzo wymagającej agrotechniki:

• mak wymaga bardzo równego siewu na 0,5cm głębokości

• potrzebuje zwarcia ok. 50 roślin na 1 m2 (wysiew 25skg maku, musi być siew punktowy, nasiona otoczkowane

Sposoby pielęgnacji maku:

• tradycyjny - wysiew - 1,5kg w rozstawie 40cm, przerywka ręczna; odchwaszczane poprzez opielanie międzyrzędzi gęsiostopą

• mechaniczny - wysiew 0,8-1,0 kg w rozstawie 40cm przerywka poprzez 2x bronowanie w fazie 3 liści; odchwaszczanie poprzez opielanie międzyrzędzi gęsiostopką

• mechaniczno-chemiczny - wysiew 1,5kg w rozstawie 10cm w porzeg pola; przerywka nożami kątowymi prostopadle do kierunku siewu (utworzenie międzyrzędzi); odchwaszczanie poprzez Dicuran, Lantagran + Iloxam lub Gramoxone i Reglone

Mak wschodzi 3 tygodnie - bardzo długo. Ma bardzo duże wymagania nawozowe

W 1g maku jest 7kg K2O, #kg P2O5

Plon 1,5t/ha nawożenie zachowawcze 105kg K2O/ha, 45kg P2O5/ha

+ 90 kg N, 2-3kg B

Zbiór maku III dekada sierpnia

Mak musi być czysty a z niego nie da się oddzielić lulka czarnego i piasku bo jest ta sama wielkość.

Górne części maku łamie się i tylko to daje się na maszynkę która oddziela nasiona.

Zaspokojenie potrzeb żywieniowych świata na energię:

Zboża - 50%, inne rośliny - 20%, produkcja zwierzęca - 20%, inne - 20%

Powierzchnia i struktura zasiewów zbóż w świecie 1996-1998r.

pszenica	225 mln ha	32%
Ryż	150 mln ha	21%
Kukurydza	130-140 mln ha	20%
Jęczmień	69 mln ha	9,8%
Proso	49 mln ha	7,0%
Owies	19 mln ha	2,7%
Żyto	11 mln ha	1,6%
Inne (gryka, sorgo)	45 mln ha	6,4%
Świat	703 mln ha	100%

Plony zbóż w świecie

Najplenniejsza jest kukurydza 40-41 q (dt)

Ryż 36,5 q

Pszenica 25q

Jęczmień i żyto 22q

Owies 17q

Średnio 28,5q

Zbiory zbóż w świecie (ogółem 1881 mln ton na 1 mieszkańca = 247 kg/rok)

1. 29,4% pszenica

2. 27,6% ryż

3. 25,1% kukurydza

4. 9,0% jęczmień

5. 1,8% owies

6. 1,5% żyto

7. 5,7% inne (gryka, itp.)

Światowy rynek zbóż zmienia się powoli i przyrost produkcji też jest bardzo powolny. Mniej niż 4% rocznie. Następuje przyrost pszenicy, a innych roślin bez zmian.

Ok. 16-17% całej produkcji stanowią zapasy. Ok. 1-2% stanowi pomoc żywnościową a reszta jest zużytkowana na cele konsumpcyjne i paszowe.

Kraj

Zasoby - 30,4 mln ton

W tym produkcja krajowa 27,1 mln ton

Na produkcję coroczną składa się:

Pszenica 9,5%; żyto 5,7%; jęczmień 3,6%; owies + mieszanki 5,7%; pszenżyto 2,06%, kukurydza 0,47%

Plon

5 zbóż + mieszanki - 3,05 t/ha - średni plon (jest on bardzo niski)

5 zbóż + kukurydza - 3,08 t/ha

Chłonność rynku - 27,2 mln ton

W tym - 16,9 spasanie (na pasze) + 5,8 spożycie (chleb - z tego 4,3% to pszenica, reszta żyto)

Jesteśmy samowystarczalni jeśli chodzi o produkcję zbóż. Produkujemy tyle ile nam trzeba. Istnieje coroczna potrzeba importu jakościowego (mąka semolina z pszenicy twardej do produkcji makaronów)

W naszych warunkach plonuje rzędu 20q - jest to bardzo mało i się nie opłaca.

Import 200-300 tys ton - i ta ilość wystarczy.

Mąki konsumpcyjnej mamy dość własnej produkcji, trzeba dobrze tylko zorganizować skup.

Produkcja zboża na przemysł piwowarski jest wystarczająca - ale importujemy (nadużycia). Rynek nasz jest samowystarczalny.

Sprowadzamy małe ilości ryżu - bo go nie uprawiamy.

Potrzeba nam tylko małego importu jakościowego. Każdy inny większy import jest niepoprawny.

Sprowadzamy zboże paszowe - po niskiej cenie np. z Rumuni i sprzedaje się jako zboże konsumpcyjne.

Produkcja zbożowa w Polsce jest na niskim poziomie - wynika to z małych nakładów na technologię produkcji. Produkujemy ekstensywnymi metodami. Średnie zużycie nawozów w zbożach wynosi 86kgNPK, 13kgP, 25kgK, 40-80kgN.

Stosujemy najniższe w Europie dawki pestycydów, ok. 0,59kg substancji aktywnej na ha, w Niemczech 6,2kg/ha

Jest bardzo niska opłacalność produkcji i jest bardzo mały interwencjonizm państwowy:

	Koszt produkcji (zł)	Sprzedaż (zł)	Zysk (Zł)	Dopłata konsumpcyjna (zł)
W Polsce 1t	510	540	30	0
W Niemczech 1t	510	540	30	6t * 58ECU = razem 1330 zł

---