WYKŁAD 10 (13.01.2010)

WŁADZA WYKONAWCZA

W systemie politycznym RP

Nie jest powiedziane, że lider partii musi być premierem. Wybór rządu wskazuje, jaki mamy polityczny układ sił.

Skrócenie kadencji sejmu jest rzadkością (2 razy się zdarzyło). Natomiast skrócenie kadencji rządu jest powszechne.

3 systemy polityczne:

• 1989 - 92 r. → procedura tworzenia rządu przewidywała 9 głosowań (wniosek prezydenta o powołanie premiera; sejm głosował skład personalny Rady Ministrów)

• 1992 - 97 r.

• Od 1997 r.

Rząd: (kazał zwracać uwagę na okoliczności powstania i upadku rządu; wiedzieć, kiedy miała miejsce kohabitacja i jakie partie brały udział w formułowaniu rządu)

• M. Rakowskiego

• Mazowieckiego

• J. K. Bieleckiego (nawet 2/3 ministrów bezpartyjnych)

• B. Geremek → nie był w stanie stworzyć rządu; nie doszło do jego powołania na premiera

• J. Olszewskiego (30-40% niezależni ministrowie; brak poparcia prezydenta; Porozumienie Centrum i ZChN)

• Pawlaka (30 dni; nowy premier, ale rządu nie tworzy)

• Suchockiej (umiarkowane poparcie prezydenta)

1992 - Mała Konstytucja - zmieniła tryb powoływania rządu (prezydent desygnuje premiera, a następnie na jego wniosek powołuje RM; wotum zaufania).

• Pawlaka (SLD, PSL; miał w składzie ministrów prezydenckich; przyczyna upadku: ~problemy z prezydentem, ~tarcia w SLD i PSL, ~problemy personalne wewnątrz partii)

• Oleksego (SLD, PSL; okoliczności powołania- kryzys kohabitacji; okoliczności upadku- sprawa szpiegowska, oskarżenie premiera o zdradę-dymisja)

• W. Cimoszewicza

02.04.1997 - Konstytucja (1. Desygnowanie premiera przez prezydenta i powołanie rządu większością bezwzględną /50%+1/; 2. Jeżeli (1) nie wyjdzie → sejm - bezwzględna większość; 3. Jeżeli (2) nie wyjdzie → inicjatywa prezydenta; 14 dni - sejm, wotum zaufania większością głosów; 4. Rozwiązanie sejmu).

1996 r. - Reforma Rządowego Centrum; likwidacja niektórych urzędów i powołanie nowych (powstało MSWiA, Kancelaria Premiera, Szef Kancelarii Premiera).

• J. Buzka (AWS, UW; 4 reformy: służba zdrowia, edukacja, ubezpieczenia społeczne, administracja; od 06.2000 charakter mniejszościowy)

• Millera 09.2001-03.2003 (SLD-UP→ koalicja przedwyborcza; SLD-UP-PSL→ rząd koalicyjny; przyczyna rozpadu- konflikty między SLD a PSL)

• Millera 03.2003-05.2004 (rząd mniejszościowy, SLD-UP)

• Belki (powołanie w wyniku 3 kroków; rząd mniejszościowy - nieskuteczny, słaby)

• Marcinkiewicza (PiS - rząd mniejszościowy; od 03.2006- rząd koalicyjny PiS-LPR-Samoobrona; premier nie mający zaplecza politycznego- nie był liderem partii)

• Kaczyńskiego (kohabitacja; upadek: problemy w koalicji, posądzenie o korupcję wicepremiera)

• Tuska (PO-PSL)

Za Wikipedią:

W III Rzeczypospolitej obowiązywały trzy akty rangi konstytucyjnej regulujące procedurę wyłaniania nowego rządu:

• od 7 kwietnia 1989 do 7 grudnia 1992 Konstytucja PRL z 1952 (od 31 grudnia 1989 jako Konstytucja RP) w wersji po noweli kwietniowej, wedle której proces powołania nowego rządu oparty był na stosownych uchwałach Sejmu (podejmowanych samoistnie bądź na wniosek Prezydenta RP) w sprawie odwołania urzędującego Prezesa Rady Ministrów z jednoczesnym powołaniem nowego Prezesa Rady Ministrów z misją składania wnwniosków, coo składu Rady Ministrów. Do wyłącznej kompetencji Sejmu należało dymisjonowanie urzędującego rządu i jednoczesne powierzanie mu dalszego sprawowania obowiązków do czasu wyłonienia nowego składu Rady Ministrów. Misja kompletowania składu nowego rządu przez premiera kończyła się z chwilą podjęcia przez Sejm uchwały wyrażającej nowemu gabinetowi wotum zaufania w składzie przedstawionym przez premiera. Uchwały te publikowane w Monitorze Polskim wchodziły w życie z chwilą ich podjęcia. Poszczególni ministrowie byli odwoływani uchwałami Sejmu.

Nowo powołany Prezes Rady Ministrów do czasu skompletowania własnego składu Rady Ministrów stał na czele dotychczasowej Rady Ministrów.

• od 8 grudnia 1992 do 16 października 1997 tzw. Mała Konstytucja, która stanowiła, że nowy rząd powoływany i odwoływany był zarządzeniem Prezydenta RP, po którym Rada Ministrów winna uzyskać w Sejmie wotum zaufania.

• od 17 października 1997 Konstytucja RP reguluje proces powołania rządu w tzw. systemie trzech kroków oraz konstruktywnym wotum nieufności. Do powołania nowej Rady Ministrów niezbędne jest postanowienie Prezydenta RP. Wotum zaufania udzielane jest przez Sejm i jest warunkiem niezbędnym do dalszego sprawowania władzy przez Radę Ministrów.

Lp.

Imię i nazwisko

Desygnacja

Objęcie urzędu

Wotum zaufania

Dymisja lub wotum nieufności

Złożenie urzędu

Długość urzędowania

Urzędujący Prezydenci RP

1.

Tadeusz Mazowiecki (KO „S”)

20 VIII 1989 24 VIII 1989

24 VIII 1989

12 IX 1989

25 XI 1990, 14 XII 1990

4 I 1991

498 dni

Wojciech Jaruzelski

Lech Wałęsa

-

Jan Olszewski (PC)

nie objął urzędu

2.

Jan Krzysztof Bielecki (KL-D)

4 I 1991

4 I 1991

12 I 1991

5 XII 1991

6 XII 1991

336 dni

-

Bronisław Geremek (UD)

nie objął urzędu

3.

Jan Olszewski (PC)

6 XII 1991

6 XII 1991

23 XII 1991

5 VI 1992

5 VI 1992

182 dni

4.

Waldemar Pawlak, (PSL)

5 VI 1992

5 VI 1992

brak wniosku o wotum zaufania

7 VII 1992 10 VII 1992

10 VII 1992

35 dni

5.

Hanna Suchocka (UD)

10 VII 1992

11 VII 1992

11 VII 1992

28 V 1993

25 X 1993

471 dni

6.

Waldemar Pawlak (PSL)

18 X 1993

26 X 1993

10 XI 1993

1 III 1995

6 III1995

496 dni

7.

Józef Oleksy (SLD)

1 III 1995

7 III 1995

4 III 1995

26 I 1996

7 II 1996

337 dni

Aleksander Kwaśniewski

8.

Włodzimierz Cimoszewicz (SLD)

—

7 II 1996

15 II 1996

17 X 1997

31 X 1997

632 dni

9.

Jerzy Buzek (AWS)

17 X 1997

31 X 1997

11 XI 1997

19 X 2001

19 X 2001

1449 dni

10.

Leszek Miller (SLD)

4 X 2001

19 X 2001

26 X 2001 13 VI 2003

2 V 2004

2 V 2004

926 dni

11.

Marek Belka (SLD)

2 V 2004

2 V 2004

14 V 2004

14 V 2004

11 VI 2004

40 dni

-

Marek Belka (SLD) (ponownie)

11 VI 2004

11 VI 2004

24 VI 2004 15 X 2004

5 V 2005 19 X 2005

31 X 2005

507 dni

12.

Kazimierz Marcinkiewicz (PiS)

19 X 2005

31 X 2005

10 XI 2005

10 VII 2006

14 VII 2006

256 dni

Lech Kaczyński

13.

Jarosław Kaczyński (PiS)

10 VII 2006

14 VII 2006

19 VII 2006

5 XI 2007

16 XI 2007

490 dni

14.

Donald Tusk (PO)

9 XI 2007

16 XI 2007

24 XI 2007

—

—

810 dni

Legenda

Frakcja

Partia konserwatywno-narodowa

Partia konserwatywno-liberalna

Partia lewicowa, socjalistyczna, postkomunistyczna lub komunistyczna

Partia agrarystyczna

Solidarność, AWS

Struktura rządu:

• Premier (kształtuje RM, szef rządu, nadzoruje ministrów).

• Wicepremierzy (funkcje polityczne; zazwyczaj koalicjanci; szef resortu finansów jest z reguły 2. osobą po premierze; liczba wicepremierów jest nieustalona /zwykle 1-4/).

• Stałe komitety Rady Ministrów - reprezentują grupy ministerstw i mają przygotowywać projekty (np. Komitet ekonomiczny, społeczny).

• Ministrowie bez teki - powołani do spraw specjalnych, konsultacji.

• Ministrowie (kompetencje określone przez nazwy resortów; ministrowie są i politykami i specjalistami→ najlepiej, żeby mieli obie cechy, żeby byli ekspertami).
  np. Balcerowicz, Miller, Ziobro, Schetyna, Geremek, Cimoszewicz (ci, co posiadali te 3 cechy)

Kompetencje rządu: administracja, budżet, legitymizacja, bezpieczeństwo, ogólne kierownictwo w zakresie polityki zagranicznej

Prezydent - głowa państwa, inicjator procesu legislacyjnego, inicjator powołania władzy wykonawczej,

- zarządza wybory, zwołuje pierwsze posiedzenie sejmu/senatu,

- powołuje premiera i na jego wniosek ministrów, zwierzchnik sił zbrojnych, mianuje ambasadorów, zwołuje Radę Gabinetową.

/Mam nieodparte wrażenie, że w tych notatkach jest sporo błędów…

Proszę o wyrozumiałość i ewentualną poprawę/

---