Wirusowe zapalenie tętnic koni

(arteritis virosa equorum)

Wprowadzenie

wirus odznacza się wybitnym powinowactwem do warstwy środkowej małych tętnic typu mięśniowego, powodując zmiany patologiczne nie spotykane przy innych zakażeniach wirusowych

Występowanie

zakażenie wirusem zapalenia tętnic koni (wirus EA) występuje powszechnie na całym świecie

szczególnie wysoki odsetek zakażeń, dochodzący w niektórych stadach do 80-90% notuje się u dorosłych klaczy.

Czynnik etiologiczny

• EAV - wirus zapalenia tętnic koni

• Artenriridae.

• wiriony 50-70 nm

• RNA

• replikacja wirusa następuje w cytoplazmie zakażonych komórek.

Wrota:

• układ oddechowy - kropelkowo.

• układ rozrodczy - ogier siewca

Epizootiologia:

Ze względu na siewstwo wirusa EA z nasieniem, ogiery dzieli się na trzy kategorie:

1. Siewców krótkoterminowych siejących wirus przez 2-5 tygodni od zakażenia.

2. Siewców średnioterminowych siejących wirus przez 3-8 miesięcy.

3. Siewców długoterminowych siejącychwirus przez wiele lat, najczęściej dokońca życia.

U czynnych siewców wirus stwierdzany jest w każdym ejakulacie

Patogeneza:

wirus wprowadzony → drogi oddechowe → płuca → pobierany przez makrofagi płucne → roznoszony jest po całym organizmie → zakażenie wielu narządów i tkanek.

wirusowe zapalenie tętnic koni jest chorobą kompleksów immunologicznych - zakażeniu towarzyszą zmiany wsteczne w naczyniach krwionośnych oraz zapalenie kłębuszków nerek

Po kilku dniach od infekcji → w surowicy swoiste przeciwciała anty-EAV,

maksymalny poziom - 3. miesiąca po zakażeniu,

wykrywalne koncentracje przeciwciał - prawdopodobnie do końca życia zwierzęcia

utrwalanie się stanu nosicielstwa i siewstwa wirusa EA z nasieniem ogierów ozdrowieńców.

ogiery siewcy wirusa z nasieniem stanowią główne ogniwo w łańcuchu epidemicznym

Objawy kliniczne:

O.I.: 3 - 14 dni

przebieg łagodny

• gorączka, początkowo 40°C przez trzy dni, a następnie 41-41,5°C utrzymująca się przez kilka dalszych dni.

• spadek apetytu, ogólne osłabienie

• zapalenie spojówek.

przebieg ciężki

• lekki obrzęk powiek, łzawienie,

• rozpulchnienie błony śluzowej nosa,

• surowiczy wypływ z jam nosowych

• wysypka na skórze szyi i przedniej części klatki piersiowej.

• bardzo charakterystyczne: obrzęki kończyn, brzucha, klatki piersiowej, jąder i wymienia

• duszność

• biegunki na przemian z zaparciami

• źrebięta noworodki - słabe, nie wykazywały odruchu ssania, czasami stwierdzano trudności w oddychaniu i biegunkę.

• u źrebiąt starszych - przebieg enzootyczny - zapalenie płuc i wysoka gorączka, rzadziej biegunka i żółtaczka

• zapalenie ścięgien mięśni zginaczy kończynowych oraz pochewek ścięgnistych → kulawizna i ruchy spętane.

• w przebiegu nadostrym u źrebięta padały nagle na skutek zapaści

• najsilniejsze objawy występują w 6. dniu choroby, po czym zaczynają one słabnąć i konie zdrowieją

• w stadzie - gdy obserwuje się poprawę stanu zdrowia - u zakażonych ciężarnych klaczy może dojść do poronień a odsetek sięga 40-50%.

• naturalne - terenowe zakażenia u koni dorosłych nie powodują zejść śmiertelnych

A.P.:

• duża ilość płynu wysiekowego w jamach ciała

• obrzęk płuc

• zapalenie nieżytowe jelit cienkich

• zapalenie krwotoczne jelit grubych

• obrzęk i przekrwienie węzłów chłonnych

• obrzęk i zwyrodnienie wątroby i nerek

• wylewy krwi i zawały w sledzionie

Rozpoznawanie:

Rozpoznanie wirusowego zapalenia tętnic koni na podstawie objawów klinicznych nie jest możliwe,

Badania laboratoryjne

• materiał do badań:

• wymaz z jam nosowych; worka spojówkowego; krew z antykoagulantem;

• ogiery - nasienie

• płody, padłe źrebięta - wycinki wątroby, śledziony, płuc, węzły chłonne, błony płodowe

• badanie par surowic: I - początku choroby;

II - po upływie 3-4 tyg.

• odczyn zobojętniania wirusa wykonany w obecności dopełniacza surowicy świnki morskiej,(duża wykrywalność i swoistość)

• próba izolacji wirusa w hodowlach komórek

• odczyn pośredniej IF- identyfikacja wirusa

• próba biologiczna na koniach.

• próba biologiczna na wrażliwych klaczach.

Dwie pełnowrażliwe (serologicznie ujemne) klacze → kryte 2x/dzień przez badanego ogiera, przez 2 kolejne dni,

→ badane klinicznie i obserwowane przez 3-4 tygodnie → badanie serologiczne obu krytych klaczy (2 x w odstępie 2-3 tyg.)

Wynik (-) → ogier wolny

Zapobieganie i zwalczanie:

podstawą postępowania są:

• stała kontrola serologiczna i wirusologiczna ogierów,

• badania wirusologiczne wszystkich poronionych płodów w stadninie

• rygorystycznie przestrzegana kwarantanna dla wszystkich koni wprowadzanych do stadniny.

Postępowanie szczegółowe w przypadku wykrycia choroby:

1. Wstrzymanie wprowadzania i wyprowadzania koni na teren stadniny.

2. Przerwanie stanówki.

3. Izolowanie koni z objawami EVA oraz koni mających z nimi kontakt.

4. Wykonanie badania serologicznego wszystkich koni w stadninie.

5. Na podstawie danych uzyskanych z postępowania w punkcie 3 i 4 należy podzielić konie na grupy:

1. grupa koni zakażonych: w jej skład wchodzą konie z objawami klinicznymi choroby oraz konie serologicznie dodatnie, tj. posiadające swoiste przeciwciała anty-EAV w surowicy krwi (należy je trzymać we wspólnej stajni),

2. grupa koni podejrzanych o zakażenie przetrzymywana jest osobno, a stanowią ją konie, które miały kontakt z chorymi sztukami,

3. grupa koni nie zakażonych i nie podejrzanych o zakażenie powinna być trzymana osobno od koni z grupy a i b.

6. Od koni wykazujących objawy chorobowe należy pobrać materiał do badań laboratoryjnych, a w przypadku poronień wszystkie poronione płody wysłać do kompetentnego laboratorium.

7. Badanie serologiczne trzeba powtórzyć po 14 dniach.

8. Konieczne jest powiadomienie właścicieli koni, które opuściły stadninę tuż przed wybuchem choroby oraz badanie kliniczne i serologiczne tych koni. Ponadto należy skontaktować się ze wszystkimi odbiorcami nasienia. Kryte klacze, które opuściły stadninę i te, z którymi się one kontaktowały powinny być izolowane do czasu otrzymania wyników badań serologicznych.

9. Zakażone klacze, wałachy oraz źrebięta w stadninie powinny być trzymane w izolacji co najmniej przez miesiąc od stwierdzenia zakażenia badaniem serologicznym.

10. Pobieranie nasienia od ogierów czołowych musi być wstrzymane do czasu uzyskania wyników powtórnego badania serologicznego wykonanego po 14 dniach od stwierdzenia choroby w stadzie. W przypadku ogierów serologicznie dodatnich konieczne jest badanie nasienia na ewentualną zawartość wirusa EA.

11. Należy zgłosić przypadek choroby hodowcom i właścicielom koni, które aktualnie przebywają na terenie stadniny lub mają do niej przyjść.

12. W sprawie dodatkowych środków zapobiegawczych konieczny jest kontakt z lekarzem specjalistą.

13. 13.Odpowiednie służby weterynaryjne powinny dokonać oceny stanu zdrowotnego stadniny.

14. Konieczne jest oczyszczenie stajni i boksów końskich oraz dezynfekcja stajni.

Postępowanie dotyczące ogierów czołowych:

• przed użyciem do rozpłodu → przebadać serologicznie na obecność przeciwciał anty-EAV.

• ogiery seropozytywne → wirusologiczne badanie nasienia.

• stadniny koni prowadzące hodowlę koni pełnej krwi i półkrwi powinny być poinformowane o zagrożeniu,

• kontrola wirusologiczna seropozytywnego ogiera → dwa pełne ejakulaty pobrane w odstępie kilku dni, przetrzymywane w zamrożeniu

Głównym, choć nie wyłącznym przeciwwskazaniem do stosowania szczepionek, jest możliwość reinfekcji u sztuk uodparnianych oraz brak możliwości różnicowania przeciwciał

Pismiennictwo:

1

Arteritis

---