Stopnie wojskowe Waffen SS i Wehrmachtu

Robert Czulda

    Niejednokrotnie w opisach figurek na stronie występuje stopień Waffen-SS. Zdając sobie sprawę że nie wszyscy je znają Robert podjął się zrobić zestawienie które niczym kaganek wniesie trochę jasności, zwłaszcza jeżeli chodzi o początkujących modelarzy.

Stopnie Waffen-SS i ich odpowiedniki Wehrmachtu i Wojska Polskiego

Waffen SS	Wehrmacht	Wojsko Polskie
SS-Schütze	Schütze	Szeregowiec
SS-Oberschütze	Oberschütze	Starszy szeregowiec
SS-Sturmann	Gefreiter	Kapral
SS-Rottenführer	Obergefreiter	Starszy kapral
SS-Unterscharführe	Unterofizier	Plutonowy
SS-Scharführer	Unterfeldwebel	Sierżant
SS-Oberscharführer	Feldwebel	Starszy sierżant
SS-Hauptscharführer	Oberfeldwebel	Sierżant sztabowy
SS-Sturmscharführer	Stabsfeldwebel	Starszy sierżant sztabowy
SS-Untersturmführer	Leutnant	Podporucznik
SS-Obersturmführer	Oberleutnant	Porucznik
SS-Hauptsturmführer	Hauptman	Kapitan
SS-Sturmbannfüuhrer	Major	Major
SS-Obersturmbannführer	Obersleutnant	Podpułkownik
SS-Standartenführer	Oberst	Pułkownik
SS-Oberführer	-	-
SS-Brigadeführer und Generalmajor der Waffen-SS	Generalmajor	Generał brygady
SS-Gruppenführer und Generalleuntant der Waffen-SS	Generalleutnant	Generał dywizji
SS-Obergruppenführer und General der Waffen-SS	General	Generał broni
SS-Oberstgruppenführer und Generaloberst der Waffen-SS	Generaloberst	Generał armii

Źródło:
B. Wołoszański, Tajna broń Hitlera, Warszawa 1997

NIEMIECKIE STOPNIE WOJSKOWE Z II WOJNY ŚWIATOWEJ

Tak wdzięczny temat, jakim jest ostatni największy konflikt

ludzkości wiąże się z wieloma znanymi obrazami filmowymi i

książkami. Wielu ludzi oglądało i czytało o przeżyciach

różnych bohaterów, takich jak hauptmann Kloss czy

sturmbannfuhrer Bruner. Powszechnie przyjęło się nawet, że

każdy niemiecki oficer z II wojny czy to po

prostu herr oberszturmbanfyrer. Jednakże jest to konkretny

stopień hierarchii, który odpowiada rozróżnieniu pod względem

wojskowym. A hierarchia ta wyglądała następująco :

I. Zasadniczym stopniem wojskowym we wszystkich armiach

świata jest szeregowiec.

W zależności od rodzaju formacji rozróżniano

następujące funkcje:

U Niemców szeregowym żołnierzem piechoty był SCHUTZE

zarówno w Wehrmachcie jak i SS. Rozróżniano wśród nich

fizylierów, czyli strzelców ( FUSILIER, a także MUSKETIER,

GRENADIER i JAEGER ); grenadierów pancernych, początkowo w

SS a później w Wehrmachcie ( PANZERGRENADIER ); saperów (

PIONIER ).

W kawalerii jeźdźcem był REITER, a także FAHRER. Chociaż

reiter miał bardziej wydźwięk bojowy, ponieważ fahrer

oznacza bardziej ujeżdżacza. Kierowcę samochodu nazywano

KRAFTSFAHRER.

W oddziałach pancernych czołgistę nazywano PANZERSCHUTZE.

W artylerii kanonierem był KANONIER.

Pozostałe funkcje to: radiotelegrafista ( FUNKER ) i muzyk (

MUZIKERSCHUTZE )

W SS dodatkowo poprzedzano każdą funkcję runami sig,

np.: SS-panzergrenadier, SS-reiter itd. Ta formacja

paramilitarna została w trakcie wojny podzielona na ogólną SS

( allgemeine SS ) i bojową ( Waffen-SS ). Stosowano niekiedy

pełne określenie dla dokładnego rozróżnienia formacji. W

legionach przyłączonych do SS stosowano formę Legions-Schutze.

Natomiast w jednostkach cudzoziemskich, aby zaznaczyć ich

niepełną przynależność stosowano formę Waffen-Schutze der

SS. W ten sposób rozróżniano formacje germańskie ( Niemców,

Norwegów, Szwedów i pozostałych ) od innych ( np. Ukraińców,

Francuzów ). Co ciekawe, tak popularna i powszechnie znana

forma jak SS-mann, która początkowo rzeczywiście była

powszechnie stosowana, została całkowicie zniesiona w

Waffen-SS. Przyjęto tam formę SS-Schütze.

II. Stopniem, który właściwie nie ma odpowiednika w Wojsku

Polskim jest OBERSCHUTZE. Można go z grubsza przetłumaczyć

na szefa formacji ( piechoty, czołgów itd. ). Różnica w

stosunku do funkcji wymienionych przy szeregowcu polega na

umieszczeniu przed każdą z nich słowa ober, czyli

oberjaeger, obergrenadier, oberreiter itd. Wyjątek w

nazewnictwie stanowi jedynie panzeroberschutze i

Muzikoberschutze.

W SS poprzedzano ten stopień runami. Wprowadzono go w 1940 r.

III. Powszechnie znany stopień, z którego słynął Hitler ( to

GEFREITER ) właściwie nie odpowiada kapralowi tylko STARSZEMU

SZEREGOWCOWI. Wynika to z wprowadzenia pośredniego stopnia

Oberschutze, który nie ma odpowiednika w Wojsku Polskim, a u

Niemców dodatkowo rozszerzał hierarchię.

W SS temu stopniowi odpowiadał SS-Sturmann

IV. Dopiero OBERGEFREITER odpowiada naszemu KAPRALOWI.

W Sztafetach Ochrony Hitlera to SS-Rottenführer.

V. STABSGEFREITER ( SS-Stabsrottenführer ). Ten stopień

nie ma odpowiednika w polskim wojsku. Dosłownie tłumacząc jest

to KAPRAL SZTABOWY.

Podoficerowie:

VI. UNTEROFFIZIER ( SS-Unterscharführer ). W Wojsku

Polskim to PLUTONOWY.

VII. UNTERFELDFEBEL ( SS-Scharführer ). Brak odpowiednika

w Wojsku Polskim.

VIII. FAHRNICH ( SS-Standarten Junker ). Można powiedzieć,

że jest to PODCHORĄŻY..

IX. FELDFEBEL ( SS-Oberscharführer ), czyli SIERŻANT.

X. OBERFELDFEBEL ( SS-Hauptscharführer ). U nas to

STARSZY SIERŻANT.

XI. OBERFAHRNICH ( SS-Oberstandarten Junker ). Ten

stopień odpowiada z grubsza CHORĄŻEMU.

XII. STABSFELDFEBEL ( SS-Sturmscharführer ) to SIERŻANT

SZTABOWY.

Oficerowie:

XIII. LEUTNANT ( SS-Untersturmführer ) to PODPORUCZNIK.

XIV. OBERLEUTNANT ( SS-Obersturmführer ) to PORUCZNIK.

XV. HAUPTMANN ( SS-Hauptsturmführer ) to KAPITAN.

XVI. MAJOR ( SS-Sturmbannführer ).

XVII. OBERSTLEUTNANT ( SS-Obersturmbannführer ) to

PODPUŁKOWNIK.

XVIII. OBERST ( SS-Standartenführer ) to PUŁKOWNIK. W SS

rozróżniano jeszcze stopień OBERFUHRER. Był to stopień

honorowy, który odpowiadał z grubsza pułkownikowi.

Generałowie:

XIX. GENERALMAJOR ( SS-Brigadeführer und Generalmajor

der Waffen-SS ) to GENERAŁ BRYGADY.

XX. GENERALLEUTNANT ( SS-Gruppenführer und

Generalleutnant der Waffen-SS ) to GENERAŁ DYWIZJI.

XXI. GENERAL DER ... ( SS-Obergruppenführer und

General der Waffen-SS ) to GENERAŁ BRONI. W Wehrmachcie

rozróżniano następujące rodzaje broni dla tego stopnia:

1. GENERAL DER INFANTERIE ( Generał Piechoty )

2. GENERAL DER PANZERTRUPPEN ( Generał broni Pancernej )

3. GENERAL DER ARTILERIE ( Generał Artylerii )

4. GENERAL DER PIONIERE ( Generał wojsk Inżynieryjnych )

5. GENERAL DER GEBIRGSTRUPPEN ( Generał wojsk Górskich )

6. GENERAL DER KAVALERIE ( Generał Kawalerii )

XXII. GENERALOBERST ( SS-Oberstgruppenführer und

Generaloberst der Waffen-SS ) to GENERAŁ ARMII.

XXIII. GENERALFELDMARSCHALL to dla nas MARSZAŁEK POLNY.

XXIV. REICHSFUHRER-SS. Ten stopień właściwie nie miał

charakteru urzędowego czy

wojskowego. Odznaczał się nim przywódca SS i Policji Heinrich

Himmler. Niektórzy podają, iż stopień ten odpowiada

marszałkowi. Nie jest to prawdą. Stopień ten był jedyny w

swoim rodzaju i nie miał żadnego odpowiednika w armii.

Dla lepszego zrozumienia znaczenia ostatniego

wymienionego stopnia można posłużyć się przykładem Baldura von

Schiracha. Był on Reichsjugendfuhrerem i dowodził Hitler

Jugend. Pewne skojarzenie przywodzi też na myśl stopień

Reichsleitera. Wszystkie te funkcje miały wydźwięk partyjno-

polityczny i takimi właśnie były. Naziści lubowali się w

nadawaniu sobie i innym stopni o charakterze wojskowym,

politycznym i urzędowym. Często nadawali wyróżnienia honorowe.

Stąd właśnie wzięły się przeróżne nazwy i określenia.

Stopnie SS także najczęściej miały charakter

polityczny, honorowy lub urzędowy. Podobnie było w SA, z

której SS się wywodziła i z czasem przerosła. Kiedy zaczęto

tworzyć podwaliny elitarnych formacji III Rzeszy w łonie tej

paramilitarnej organizacji jej stopnie starano się zrównać ze

znaczeniem w hierarchii wojskowej. Na co oczywiście nie

przystawali zawodowi żołnierze. Jednakże w miarę trwania wojny

Wehrmacht nieraz przekonał się o znaczeniu bojowym Waffen-SS.

Zresztą pierwsze frontowe jednostki, które walczyły w Polsce

były szkolone przez zawodowych oficerów. Były nawet okresy,

kiedy stosowano stopnie Wehrmachtu, aby jeszcze przed wojną

podkreślić profesjonalizm czterech szkolonych pułków.

Z czasem podczas trwania wojny każdy szeregowiec

SS miał możliwość w ciągu dwóch lat awansować do stopnia

oficerskiego. Najsłynniejszym przykładem odzwierciedlającym

zasadę:Nie matura, lecz chęć szczera czyni ze mnie oficera

niech będzie postać Oberstgruppenfuhrera Josefa Seppa

Dietricha. Nie miał on żadnego wykształcenia wojskowego.

Ukończył jedynie 8 klas szkoły podstawowej. W I wojnie

światowej zaszedł on do stopnia sierżanta. Mimo to w II wojnie

uczyniono go najwyższym generałem w hierarchii. Podobno

nie potrafił nawet czytać mapy sztabowej. Mimo to potrafił

wpłynąć na swoich żołnierzy i miał z nimi dobre porozumienie.

Wielu dowódców Wehrmachtu bardzo go sobie ceniło. Jego

przyjacielem był między innymi słynny generał pułkownik Heinz

Guderian. Co ciekawe, sam Dietrich uważał się bardziej za

generała Wehrmachtu niż SS. Nie łączyły go zbyt dobre stosunki

z Himmlerem. Za to cieszył się absolutnym poparciem Hitlera,

którego szefem ochrony był jeszcze przed dojściem nazistów do

władzy.

Cała różnorodność stopni w hierarchii III

Rzeszy wynikała z różnorodności organizacyjnej w całym

państwie i partii. Można było odnieść wrażenie, że niemal

każdy ma jakiś mundur i przynależy do jakiejś organizacji

skupiającej go w jakimś rzemiośle czy grupie społecznej. Stąd

powstała cała różnorodna mozaikowatość stopni, odznak, oznak i

funkcji.

Hierarchia tu omówiona stanowi podstawę dla

wszystkich innych, które przyjęto w organizacjach

młodzieżowych, paramilitarnych czy formacjach obcokrajowych

walczących po stronie Niemiec. Można przyjąć, że tak wielkiej

różnorodności nie zastosowano w żadnym innym państwie w

historii. Jedynie Związek Radziecki mógłby jeszcze rywalizować

z tak ogromnym tworem hierarchicznym. Chociaż raczej nie

miałby szans w stosunku do tak zmilitaryzowanego państwa jak

Niemcy hitlerowskie.

Współpraca (autor tekstu): Szymon 'Nordwind' Gornowicz

SS-Schütze
sieg prawa

SS-Sturmann

SS-Rottenführe

SS-Unterscharführer
sieg

SS-Scharführer

SS-Standarten Junker

SS-Oberscharführer

SS-Hauptsturmführer

SS-Sturmscharführer

SS-Untersturmführer

SS-Obersturmführer

SS-Hauptsturmführer

SS-Sturmbannfüuhrer

SS-Obersturmbannführer

SS-Standartenführer
SS-Standartenführer prawa

SS-Oberführer
SS-Oberführer

SS-Brigadeführer und Generalmajor der Waffen-SS lewa

SS-Brigadeführer und Generalmajor der Waffen-SS prawa

SS-Gruppenführer und Generalleuntant der Waffen SS lewa

SS-Gruppenführer und Generalleuntant der Waffen SS prawa

SS-Obergruppenführer und General der Waffen-SS lewa

SS-Obergruppenführer und General der Waffen-SS prawa

SS-Oberstgruppenführer und Generaloberst der Waffen-SS lewa

SS-Oberstgruppenführer und Generaloberst der Waffen-SS prawa

REICHSFUHRER-SS lewa

REICHSFUHRER-SS prawa

8

---