Kierunki działań rządu RP

4 stycznia 2005 r. Rada Ministrów przyjęła dokument pt. "Polityka energetyczna Polski do 2025 roku", który został opracowany przez międzyresortowy Zespół ds. Polityki Energetycznej. W dokumencie tym potwierdzono zasadność kontynuacji polityki energetycznej, której celem jest:

• zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju,

• wzrost konkurencyjności gospodarki i jej efektywności energetycznej,

• ochrona środowiska przed negatywnymi skutkami działalności energetycznej, związanej z wytwarzaniem, przesyłaniem i dystrybucją energii i paliw.

W dokumencie zawarto długoterminową prognozę energetyczną wyznaczoną na podstawie scenariuszy makroekonomicznego rozwoju kraju do roku 2025 uwzględniając proces dostosowywania gospodarki polskiej do standardów obowiązujących w Unii Europejskiej.

Dla urzeczywistnienia zakładanej polityki energetycznej - której rezultatem powinny być efektywne firmy oraz wysoka jakość energii i jej racjonalne ceny, tj. ceny uwzględniające jednocześnie imperatyw pewności zaopatrzenia oraz możliwości dochodowe społeczeństwa - rząd zobowiązał się do korzystania ze wszelkich dostępnych mu instrumentów instytucjonalno-prawnych, fiskalnych, finansowych oraz perswazyjnych, preferując rozwiązania systemowe i legislacyjne oraz korzystania także z właścicielskich prerogatyw.

W okresie transformacji polskiej gospodarki po 1989 r. polityka energetyczna państwa była realizowana na podstawie czterech rządowych dokumentów
programowych. Były to:

1. "Założenia polityki energetycznej Rzeczypospolitej Polskiej na lata 1990-2010" z sierpnia 1990 r.

2. "Założenia polityki energetycznej Polski do 2010 roku", przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 17 października 1995 r.

3. "Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 roku", przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 22 lutego 2000 r.

4. "Ocena realizacji i korekta Założeń polityki energetycznej Polski do 2020 roku" wraz z załącznikami, przyjętą przez Radę Ministrów w dniu 2 kwietniu 2002 r.

Art. 15.

1. Polityka energetyczna państwa jest opracowywana zgodnie z zasadą zrównoważonego

rozwoju kraju i zawiera:

1) ocenę realizacji polityki energetycznej państwa za poprzedni okres;

2) część prognostyczną obejmującą okres nie krótszy niż 20 lat;

3) program działań wykonawczych na okres 4 lat zawierający instrumenty jego

realizacji.

2. Politykę energetyczną państwa opracowuje się co 4 lata.

Art. 15a.

1. Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki, przyjmuje

politykę energetyczną państwa.

2. Minister właściwy do spraw gospodarki ogłasza, w drodze obwieszczenia, w

Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, przyjętą

przez Radę Ministrów politykę energetyczną państwa.

Art. 15b.

1. Minister właściwy do spraw gospodarki opracowuje, w terminie do dnia 30

czerwca danego roku, sprawozdania z wyników nadzoru nad bezpieczeństwem

zaopatrzenia w gaz ziemny i energię elektryczną.

2. Sprawozdania, o których mowa w ust. 1, zawierają informacje obejmujące w

szczególności:

1) popyt i podaż gazu ziemnego i energii elektrycznej;

2) źródła i kierunki zaopatrzenia gospodarki krajowej w gaz ziemny i energię

elektryczną oraz możliwości dysponowania tymi źródłami;

3) stan infrastruktury technicznej sektora gazowego i elektroenergetycznego;

4) działania podejmowane dla pokrycia szczytowego zapotrzebowania na gaz

ziemny i energię elektryczną oraz postępowanie w przypadku niedoborów

ich dostaw;

5) oddziaływanie sektora gazowego i elektroenergetycznego na środowisko;

6) poziom zapasów:

a) gazu ziemnego,

b) paliw wykorzystywanych do wytwarzania energii elektrycznej;

7) sytuację ekonomiczną przedsiębiorstw energetycznych, w tym konkurencyjność

cenową gazu ziemnego i energii elektrycznej;

8) skuteczność podejmowanych działań w zakresie bezpieczeństwa zaopatrzenia

w gaz ziemny i energię elektryczną;

9) przewidywane zapotrzebowanie na gaz ziemny i energię elektryczną;

10) planowane lub będące w budowie nowe moce źródeł energii elektrycznej lub

zdolności przesyłowych gazu ziemnego.

3. Sprawozdania, o których mowa w ust. 1, zawierają także wnioski wynikające ze

sprawowania nadzoru nad bezpieczeństwem zaopatrzenia w gaz ziemny i energię

elektryczną.

©Kancelaria Sejmu s. 39/39

2005-10-11

4. Minister właściwy do spraw gospodarki ogłasza sprawozdania, o których mowa

w ust. 1, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej

Polskiej „Monitor Polski”, do dnia 31 lipca danego roku.

5. Sprawozdania, o których mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw gospodarki

przekazuje Komisji Europejskiej do dnia 31 sierpnia:

1) co roku - dotyczące gazu ziemnego;

2) co 2 lata - dotyczące energii elektrycznej.

Art. 15c.

1. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki we współpracy z ministrem właściwym do

spraw Skarbu Państwa oraz Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

opracowuje sprawozdanie dotyczące nadużywania pozycji dominującej

przez przedsiębiorstwa energetyczne i ich zachowań sprzecznych z zasadami

konkurencji na rynku energii elektrycznej oraz przekazuje je, do dnia 31 lipca

każdego roku, Komisji Europejskiej.

2. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1, zawiera informacje o:

1) zmianie struktury właścicielskiej przedsiębiorstw energetycznych działających

na rynku energii elektrycznej;

2) podjętych działaniach mających na celu zapewnienie wystarczającej różnorodności

uczestników rynku i zwiększenia konkurencji;

3) połączeniach z systemami innych państw.

Rząd przyjął "Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 roku". Są w nich trzy warianty rozwoju gospodarki i związanego z tym zapotrzebowania na energię.
Zrezygnowano z możliwości rozwoju energetyki atomowej uznając, że zapotrzebowanie na energię elektryczną będzie mniejsze od przewidywanego. Jan Szlązak, wiceminister gospodarki podał, że do 2020 r. zużycie paliw płynnych wzrośnie o 10 min ton.

2. Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 roku

Ważnym dokumentem rządowym dotyczącym strategii i celów w zakresie efektywności energetycznej są "Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 roku". Jest to dokument wynikający z Ustawy - Prawo Energetyczne, z 1997 roku. Za kluczowe elementy polskiej polityki energetycznej uznaje się:

1. bezpieczeństwo energetyczne, rozumiane jako stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię, w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska (wg art. 3 pkt. 16 Prawa energetycznego). Integralnym elementem bezpieczeństwa energetycznego państwa jest bezpieczeństwo dostaw nośników energii z importu, które można osiągnąć wyłącznie na drodze długoterminowej dywersyfikacji dostępu do złóż gazu ziemnego i ropy naftowej.

2. poprawę konkurencyjności krajowych podmiotów gospodarczych oraz produktów i usług oferowanych na rynkach międzynarodowych, jak też rynku wewnętrznym,

3. ochronę środowiska przyrodniczego przed negatywnymi skutkami oddziaływania procesów energetycznych, m.in. poprzez takie programowanie działań w energetyce, które zapewni zachowanie zasobów dla obecnych i przyszłych pokoleń.

Dokument ten zawiera długoterminową prognozę energetyczną wyznaczoną w oparciu o scenariusze makroekonomicznego rozwoju kraju do roku 2020. We wszystkich scenariuszach uwzględniono ustalenia zawarte w dokumentach rządowych, dotyczących zjawisk gospodarczych przewidywanych na najbliższe lata, a także konieczność stopniowego dostosowania gospodarki polskiej do standardów obowiązujących w krajach OECD i Unii Europejskiej.

Opracowano następujące scenariusze: Strategia zintegrowanego zarządzania energią i środowiskiem; Strategia decentralizacji organizacyjno- technicznej systemów energetycznych; Strategia liberalizacji sieciowych rynków energetycznych; Strategia poprawy efektywności energetycznej; Strategia okresu przejściowego.

"Założenia do 2020 roku" określają strategie przyszłościowe którymi będzie kierowana polityka energetyczna kraju, dwie poniżej opisane strategie dotyczą polityki efektywności energetycznej.

Strategia zintegrowanego zarządzania energią i środowiskiem

Troska o rozwój cywilizacyjny krajów i społeczeństw wskazuje na konieczność stosowania zasad zrównoważonego rozwoju, w harmonii ze środowiskiem przyrodniczym. Narasta świadomość potrzeby zachowania nieodnawialnych zasobów przyrody dla następnych pokoleń. Dynamicznie dokonujący się postęp technologiczny, szczególnie w zakresie technik informatycznych i telekomunikacyjnych kreuje nowe, tzw. "eksplozyjne" działalności biznesowe, a podstawowymi czynnikami rozwoju są: nowoczesna edukacja i umiejętne zarządzanie zasobami "informacji bez granic".

W polskiej polityce energetycznej, podobnie jak w polityce Unii Europejskiej oraz jej państw członkowskich, daje się zauważyć wyraźny wzrost znaczenia problematyki ochrony środowiska przyrodniczego. Równocześnie coraz więcej jest zwolenników ochrony środowiska, podejmujących działania nakierowane na skuteczną eliminację źródeł zanieczyszczeń, a nie ich skutków. W tej sytuacji priorytet uzyskują rozwiązania o charakterze zintegrowanym, wykorzystujące m.in. zaawansowane techniki systemowej analizy energetyczno - egzergetycznej (ang. pinch technology). Również w Polsce istnieją już warunki do stosowania tego typu analiz na etapie projektowania nowych lub modernizacji technologicznej istniejących obiektów.

Przykłady z wielu przedsiębiorstw przemysłowych krajów Unii Europejskiej wskazują, że zastosowanie tego typu rozwiązań prowadzi do znaczącego zmniejszenia zużycia nośników energii, co równocześnie redukuje negatywny wpływ na środowisko i poprawia efektywność ekonomiczną przedsiębiorstwa.
Istotnym elementem będzie wzrost roli i znaczenia wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w przyszłych bilansach energetycznych kraju, zgodnie z rezolucją Sejmu R.P. z lipca 1999 r. oraz z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 15 grudnia 2000 r. w sprawie obowiązku zakupu energii elektrycznej ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych oraz wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła, a także ciepła ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych oraz zakresu tego obowiązku, promocja skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciepła będzie jednym z filarów realizacji tej strategii.

Kolejny ważny element to działania związane ze stosowaniem rynkowych instrumentów do sterowania jakością środowiska. Do grupy tej należą rozwiązania polegające na handlu emisji. Polskie przedsiębiorstwa energetyczne wyrażały wielokrotnie opinie, że strategia racjonalnego zarządzania energią i środowiskiem nie może polegać głównie na mnożeniu obciążeń w postaci opłat, kar i podatków ekologicznych. Winna ona brać pod uwagę skutki gospodarcze jakie pociąga za sobą zwiększenie opłat środowiskowych. W sytuacjach, w których wypełnienie coraz ostrzejszych zobowiązań międzynarodowych Polski jest i będzie możliwe przy zastosowaniu instrumentów rynkowych ochrony środowiska, rząd stoi na stanowisku, iż należy je niezwłocznie wdrażać.

Strategia poprawy efektywności energetycznej

Wzrost produktywności energii w sferze wytwórczej gospodarki narodowej wymaga podjęcia spójnych, skoordynowanych działań zmierzających do istotnego obniżenia energochłonności we wszystkich sektorach gospodarki, także w sektorze gospodarstw domowych i w sektorze użyteczności publicznej. W ich wyniku możliwe jest osiągnięcie efektów, w postaci:

• poprawy bezpieczeństwa energetycznego i ekologicznego, głównie wskutek przyśpieszonego eliminowania marnotrawstwa energii w najbardziej nieefektywnych, a także uciążliwych dla środowiska, procesach wytwarzania i użytkowania paliw i energii,

• poprawy konkurencyjność i krajowych podmiotów gospodarczych, wskutek obniżenia składnika kosztu energetycznego w cenie wytworzonych towarów i usług,

• wzrostu ogólnej efektywności gospodarowania i poprawy warunków życia społeczeństwa - fundamentów długotrwałego, zrównoważonego rozwoju.

Centralnym elementem strategii będzie promocja nowoczesnych, wysoko efektywnych energetycznie maszyn i urządzeń, konkurencyjnych zarówno na rynku krajowym jak i rynkach światowych.

W Założeniach polityki energetycznej Polski do roku 2020 zawarte są zapisy dotyczące efektywności energetycznej wraz z zakresem działania Departamentu Energetyki Ministerstwa Gospodarki, które odpowiada za sektor energetyczny.

W założeniach 2020 umieszczono następujące zalecenia dotyczące efektywności energetycznej:

1. Minister Gospodarki w porozumieniu z właściwymi ministrami:

• dokona przeglądu przepisów prawa w celu wyeliminowania barier prawnych uniemożliwiających modernizację systemów energetycznych (ciepłownictwo, energia elektryczna, itp.) w jednostkach finansowanych z budżetu centralnego i budżetów jednostek samorządów terytorialnych, w szczególności przy zastosowaniu metody finansowania inwestycji modernizacyjnych przez trzecią stronę i eksploatacji w systemie Przedsiębiorstw Usług Energetycznych (ESCO),

• spowoduje wydanie przepisów umożliwiających kontynuowanie działalności modernizacyjnej ze środków gromadzonych z tytułu zaoszczędzonej energii,

• opracuje instrumenty prawne, finansowe i organizacyjne, umożliwiające racjonalizację użytkowania energii w jednostkach finansowanych z budżetu centralnego i jednostkach samorządów terytorialnych.

Minister Gospodarki, dokona oceny funkcjonowania Prawa energetycznego w obszarze wykorzystania energii odnawialnych, w tym skuteczności działania przepisów o obowiązkowym zakupie energii z tych źródeł.

Minister Gospodarki podejmie prace nad przygotowaniem projektu ustawy określającej politykę Państwa w zakresie racjonalnego użytkowania energii, źródeł skojarzonych i odnawialnych.

Minister Gospodarki w porozumieniu z Prezesem URE, określą jednolite kryteria i szczegółowe zasady umożliwiające prowadzenie polityki taryfowej, uwzględniającej w planach rozwoju przedsiębiorstw konieczność stosowania metody "Planowania wg najmniejszych kosztów".

Minister Gospodarki opracuje w 2000 r. zintegrowane rządowe programy dotyczące m.in. wprowadzania wybranych produktów na rynek i wsparcia wybranych badań naukowych. Programy te nie powinny burzyć zasad rynku konkurencyjnego lecz przeciwnie, uruchamiać mechanizmy dla celów wykraczających poza bieżącą percepcję podmiotów rynkowych, zmniejszając ich ryzyko handlowe w początkowym okresie.

Minister Gospodarki i Prezes URE podejmą działania zmierzające do zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym kraju, poprzez konsekwentne stosowanie zapisów art. 9 i art. 45 ust.3 Prawa energetycznego.

Minister Gospodarki wystąpi do Komitetu Badań Naukowych z wnioskiem o uruchomienie projektów celowych zamawianych w zakresie:

• badań nad poprawą produktywności energii w gospodarce narodowej,

• opracowania standardów audytu energetycznego w przemyśle,

• adaptacji do warunków polskich mechanizmów rynkowych, wspierających przedsięwzięcia energooszczędne w krajach UE wraz z opracowaniem harmonogramu ich wdrożenia do roku 2002.

• Minister Gospodarki we współpracy z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji przygotuje ogólnospołeczną akcję promocyjną zachowań i rozwiązań energooszczędnych.

• Minister Gospodarki we współpracy z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji i z Prezesem Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast oraz z Prezesem URE, zorganizuje program szkoleń dla terenowej administracji rządowej i samorządowej z zakresu stosowania przez te organy przepisów ustawy Prawo energetyczne oraz wdrażania Założeń polityki energetycznej.

Za szczególnie istotne dla polityki efektywności energetycznej uznaje się technologie:

• wysokosprawne napędy elektryczne (silniki, falowniki, osprzęt, itp.),

• wysokosprawne systemy oświetlenia (źródła światła, oprawy, systemy zarządzania oświetleniem),

• elektroniki użytkowej, stosowanej w artykułach gospodarstwa domowego (AGD) i sprzęcie radiowo-telewizyjnym (RTV) oraz telekomunikacyjno-biurowym,

• odnawialne źródła energii dla budownictwa,

• odzysku energii w budownictwie i przemyśle,

• skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w obiektach różnej skali.

Ich wybór podyktowany jest istnieniem potencjału intelektualnego i produkcyjnego, pozwalającego na utrzymanie wysokiego udziału polskich podmiotów na rynkach produktów i usług wykorzystujących ww. technologie.

Wdrożenie proponowanych technologii będzie stanowić atrakcyjną alternatywę na rynku pracy dla pracowników pochodzących z restrukturyzowanych przedsiębiorstw.

Do ustawowych zadań MG należy m. in. opracowywanie projektów aktów wykonawczych do Prawa energetycznego. Polska ustawa prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., Nr 54, poz. 348) odpowiada standardom europejskim. Zasady przyjęte w ustawie mają charakter zasadniczy, pozostaje jednak konieczność opracowania aktów wykonawczych do w/w ustawy. Większość z nich została opracowana i wydana przez Ministerstwo Gospodarki.




Polityka energetyczna Polski do 2025 roku

INFORMACJA PRASOWA

Polityka energetyczna Polski do 2025 roku to dokument, który zawiera pakiet działań, mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, konkurencyjności gospodarki, jej efektywności energetycznej oraz ochrony środowiska. Dokument ten został zaakceptowany 22 grudnia br. przez Radę Ministrów.

W związku ze zmianami w gospodarce, związanymi z akcesją Polski do Unii Europejskiej,
a także nowymi wyzwaniami dla bezpieczeństwa energetycznego, wynikającymi z międzynarodowej sytuacji geopolitycznej i doświadczeń we wdrażaniu konkurencyjnych rynków energii elektrycznej
i paliw gazowych, zaistniała konieczność aktualizacji prognozy energetycznej oraz sformułowania nowej strategii. Istotny wpływ miała także ocena realnych możliwości spełniania wymagań ochrony środowiska, zwłaszcza w zakresie zmniejszania zanieczyszczeń atmosfery wywołujących ocieplenie klimatu.

Polityka energetyczna Polski do 2025 roku została przygotowana pod kierunkiem międzyresortowego Zespołu ds. Polityki Energetycznej, powołanego przez Prezesa Rady Ministrów. Nowy dokument jest zgodny z zasadami określonymi w Założeniach do Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007 - 2013. Dokument ten zastąpi obowiązujące dotychczas Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 r., przyjęte przez Radę Ministrów w 2000 r. wraz z korektą tych założeń, przyjętą przez Rząd w 2002 r.

Najważniejsze zasady polityki energetycznej Polski do 2025 r.

Za najistotniejsze zasady polityki energetycznej uważa się : zasadę harmonijnego gospodarowania energią w warunkach społecznej gospodarki rynkowej, pełną integrację polskiej energetyki z europejską i światową, wypełnianie zobowiązań traktatowych Polski, zasadę rynku konkurencyjnego z niezbędną administracyjną regulacją w obszarach, w których mechanizmy rynkowe nie działają oraz wspomaganie rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii (OZE).

Polityka energetyczna będzie realizowana zarówno przez administrację rządową,
jak i samorządową. Administracja publiczna będzie podejmować działania wspierające rozwój
i prawidłowe funkcjonowanie sektora paliwowo-energetycznego. Zakłada się ponadto upowszechnianie idei partnerstwa publiczno - prywatnego na szczeblu regionalnym i lokalnym wraz z konsekwentnie realizowaną zasadą regulowanego Dostępu Strony Trzeciej do sieci (TPA - Third Party Access) jako podstawowego narzędzia demopolizacji sektora i liberalizacji rynków energii elektrycznej i gazu. Operatorzy systemów przesyłowych (OSP) będą mogli udostępniać zdolności przesyłowe połączeń transgranicznych w formie aukcji. Możliwa będzie także wymiana energii elektrycznej z sąsiednimi systemami elektroenergetycznymi na zasadach rynkowych. Jedną z podstawowych zasad polityki energetycznej jest także utrzymanie właścicielskiego nadzoru państwa nad podmiotami posiadającymi infrastrukturę przesyłową i przeładunkową.

Realizacja tych zasad będzie prowadzona w sposób jawny i przejrzysty. Informacje
o zasadach funkcjonowania i tendencjach rozwojowych w energetyce, istotne dla potencjalnych inwestorów oraz odbiorców, będą upowszechnianie w formie ogólnodostępnych publikacji.

Priorytety i kierunki działań rządu w zakresie polityki energetycznej

W ciągu najbliższych czterech lat, do kolejnej aktualizacji polityki energetycznej, przewidzianej obecnie nowelizowaną m.in. w tym zakresie ustawą - Prawo energetyczne, za najważniejsze priorytety i kierunki działań rządu przyjmuje się :

• kształtowanie zrównoważonej struktury paliw pierwotnych, z uwzględnieniem wykorzystania naturalnej przewagi zasobów węgla, a także z koniecznością zmniejszenia obciążeń środowiska naturalnego;

• monitorowanie poziomu bezpieczeństwa energetycznego przez wyspecjalizowane organy państwa, poprawa stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw energii i paliw, zwłaszcza gazu ziemnego i ropy naftowej ;

• konsekwentną budowę konkurencyjnych rynków energii elektrycznej i gazu, zgodnie z polityką energetyczną Unii Europejskiej poprzez pobudzanie konkurencji i skuteczne eliminowanie jej barier (np. kontrakty długoterminowe w energetyce) ;

• działania nakierowane na redukcję kosztów funkcjonowania energetyki, zapewnienie odbiorcom racjonalnych cen energii i paliw oraz zwiększenie (poprawę) efektywności energetycznej we wszystkich dziedzinach wytwarzania i przesyłu oraz wykorzystania energii ;

• ustawowe wzmocnienie pozycji administracji samorządowej wobec przedsiębiorstw energetycznych dla skutecznej realizacji gminnych planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe ;

• propodażowe modyfikacje dotychczasowych sposobów promowania energii z OZE
  i energii elektrycznej wytwarzanej w powiązaniu z wytwarzaniem ciepła, a także wdrożenie systemu obrotu certyfikatami pochodzenia energii, niezależnego od jej odbioru, co przyczyni do wzrostu potencjału wytwórczego;

• równoważenie interesów przedsiębiorców energetycznych i odbiorców końcowych,
  w powiązaniu z poprawą jakości ich obsługi w zakresie dostaw paliw i energii ;

• aktywne kształtowanie struktury organizacyjno - funkcjonalnej sektora energetyki, zarówno poprzez regulacje zawarte w ustawie - Prawo energetyczne, jak i poprzez konsekwentną restrukturyzację (własnościową, kapitałową, przestrzenną i organizacyjną) przedsiębiorstw energetycznych nadzorowanych przez Skarb Państwa.

Zarządzanie bezpieczeństwem energetycznym

W stosunku do poprzednich programów, nowatorskim rozwiązaniem, zawartym w Polityce energetycznej Polski do 2025 roku jest propozycja kompleksowego podejścia do zarządzania bezpieczeństwem energetycznym, tj. działań związanych z planowaniem, organizacją, koordynacją, nadzorem i kontrolą bezpieczeństwa energetycznego.

Za bezpieczeństwo energetyczne odpowiedzialne są: administracja rządowa, samorządowa administracja wojewódzka i gminna oraz operatorzy systemów sieciowych (przesyłowych
i dystrybucyjnych).

Administracja rządowa i samorządowa wykorzystuje szereg mechanizmów (regulacje prawne, programy gospodarcze, konkretne zamierzenia inwestycyjne) dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju, w szczególności dotyczącego ciągłości dostaw paliw, niezawodności funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i gazowniczego oraz powierzania przedsiębiorstwom energetycznym obowiązków w zakresie świadczenia usług o charakterze użyteczności publicznej. Administracja odpowiada za bezpieczeństwo długoterminowe (inwestycyjne), polegające na tworzeniu zachęt dla podejmowania i rozwoju działalnosci w tym sektorze.

Operatorzy systemów sieciowych dysponują środkami pozwalającymi im na wywiązywanie się z odpowiedzialności za niezawodność pracy systemów (m.in. zarządzanie systemem sieciowym, podejmowanie działań specjalnych w przypadku wystąpienia zagrożeń w pracy sytemu lub sytuacji kryzysowej, monitorowanie bezpieczeństwa systemu, możliwosć realizacji własnych inwestycji sieciowych i połączeń międzysieciowych). Operatorzy są odpowiedzialni za bezpieczeństwo krótkotermionowe (techniczne) pracy systemów sieciowych, rozpatrywane w zależności od rodzaju nośnika energii, w skali sekund, minut lub godzin.

Za bezpieczeństwo średnioterminowe (handlowe, rozumiane jako zapewnienie dostaw energii) odpowiadają się odbiorcy energii dokonujący transakcji w warunkach rynkowych, a
w przypadku odbiorców taryfowych lub niekorzystających z rynku energii ich dostawcy z urzędu.

Zapewnienie odpowiednich zdolności wytwórczych, tworzenie niezbędnych zapasów
i połączenia transgraniczne

Jednym z podstawowych kierunków działań polityki energetycznej jest zagwarantowanie wystarczającego potencjału produkcyjnego energii elektrycznej i wykorzystania krajowych źródeł energii pierwotnej, a także zapewnienie ciągłości funkcjonowania polskiej gospodarki w razie wystąpienia przerw w dostawach na rynek określonego paliwa. Konieczne jest więc skuteczne zarządzanie zapasami paliw ciekłych, w tym posiadanie 90 - dniowych zapasów i opracowanie kompleksowego programu działań w sytuacjach kryzysowych na rynku naftowym. W sektorze gazowym niezbędne będzie ponadto opracowanie systemu tworzenia zapasów, tj. rozbudowy podziemnych magazynów gazu ziemnego i wprowadzenie przejrzystych zasad zarządzania nimi (zgodnie z Dyrektywą Rady 2004/67/WE z dnia 26 kwietnia 2004 r.). W zakresie węgla kamiennego i brunatnego istnieje potrzeba samodzielnego tworzenia odpowiedniej struktury zasasów tych zasobów przez przedsiębiorstwa energetyczne.

Na bezpieczeństwo energetyczne ma wpływ poziom rozwoju infrastruktury sieciowej, niezbędnej dla zapewnienia ciąglości dostaw paliw i energii. Obecny stan połączeń transgranicznych nie zapewnia efektywnego funkcjonowania rynku energii elektrycznej i rynku gazu ziemnego, ani też wykorzystania tranzytowego położenia Polski dla dostaw paliw do krajów UE. Niezbędny jest więc rozwój systemów przesyłowych wraz z połączeniami transgranicznymi oraz tworzenie alternatywnych metod i kierunków dostaw importowanych paliw i energii. Wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną wymaga działań zapewniających przebudowę i rozbudowę mocy wytwórczych i sieci elektroenergetycznych, szczególnie sieci dystrybucyjnych na obszarach wiejskich.

Efektywność energetyczna gospodarki

Istotnym elementem zrównoważonego rozwoju kraju jest wzrost efektywności użytkowania energii. Zwiększenie efektywności nastąpi poprzez: zmniejszenie energochłonności wyrobów, zwiększenie sprawności wytwarzania energii, zmniejszenie energochłonności procesów przemysłowych, zmniejszenie strat energii w przesyle i dystrybucji oraz wdrożenie systemów zarządzania popytem na energię.

W realizacji tego celu planuje się m.in. prowadzenie kampanii informacyjnej na temat celowości i opłacalności stosowania wyrobów efektywnych energetycznie, wypracowanie systemu zachęt dotyczących zwiększenia sprawności wytwarzania energii, ponadto przeprowadzenie analizy możliwości zmniejszenia strat energii w systemie energetycznym i dokonanie przeglądu sektorów przemysłowych pod kątem zmniejszenia ich energochłonności.

Ochrona środowiska

Podstawowym kierunkiem działań mających na celu zmniejszenie oddziaływania sektora energetycznego na środowisko naturalne będzie wprowadzanie nowych rozwiązań technologicznych i urządzeń pozwalających na dostosowanie się sektora do bardziej rygostystycznych wymagań ekologicznych (w tym stosowanie czystych technologii węglowych, nowoczesnych technik wydobycia węgla kamiennego i brunatnego), zmiana struktury nośników energii, stosowanie paliw przyjaznych środowisku (np. w transporcie drogowym).

W tym celu konieczne będą uzgodnienia z Komisją Europejską, dotyczące realizacji postanowień Traktatu o Przystąpieniu w zakresie warunków realizacji postanowień Dyrektywy 2001/80/WE. Zakłada się także wprowadzenie zróżnicowanych stawek podatków i opłat środowiskowych, promujących paliwa i energię przyjazną środowisku oraz wdrożenie systemu handlu uprawnieniami do emisji.

Odnawialne źródła energii

Celem strategicznym polityki państwa jest wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii i uzyskanie 7,5 proc. udziału energii, pochodzącej z tych źródeł, w bilansie energii pierwotnej do roku 2010. Planuje się przeprowadzenie do 2008 r. systemowej analizy mechanizmów wsparcia wykorzystania odnawialnych źródeł energii, a także podjęcie inicjatywy dotyczącej objęcia nowych krajów członkowskich UE systemem dopłat ze środków unijnych do wszystkich upraw energetycznych. Zakłada się również opracowanie koncepcji powiązania rozwoju energetyki wiatrowej z elektrowniami szczytowo - pompowymi oraz przeprowadzenie analizy dotyczącej lokalizacji terenów pod energetykę wiatrową. Zostanie również przygotowany projekt regulacji zapewniającej wdrożenie dyrektywy 2003/30/WE o promocji wykorzystania biopaliw lub innych paliw odnawialnych w transporcie.

Restrukturyzacja i przekształcenia własnościowe

Polski sektor paliwowo-energetyczny cechuje się dużym zróżnicowaniem struktur: od dominacji jednego przedsiębiorstwa w sektorze gazowym (zwłaszcza w zakresie działalności sieciowej) do struktur cechujących się dużym stopniem demonopolizacji w sektorze paliw ciekłych czy elektroenergetycznym. Procesy restrukturyzacji będą zmierzać do budowy silnych podmiotów, o stabilnej kondycji ekonomicznej i technicznej, zdolnych do konkurowania na krajowych oraz wspólnotowych rynkach paliw i energii. Poprzez kontynuowanie procesu prywatyzacji nastąpi stopniowe ograniczenie funkcji właścicielskich Skarbu Państwa w sektorze energetycznym (kontrola Skarbu Państwa zostanie zachowana w startegicznych przedsiębiorstwach sektora, posiadających infrastrukturę sieciową o kluczowym znaczeniu).

W celu restrukturyzacji zostanie wdrożony program restrukturyzacji kontraktów długoterminowych (KDT) na zakup mocy i energii elektrycznej zawartych pomiędzy Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi S.A a wytwórcami energii elektrycznej, ponadto zostaną przygotowane rozwiązania systemowe dla wspierania rozwoju lokalnych rynków energii i rozwoju generacji rozproszonej. Planuje się kontynuowanie procesu prywatyzacji energetyki oraz monitorowanie realizacji podjętych zobowiązań inwestycyjnych w sprywatyzowanych przedsiębiorstwach w sektorze energetycznym.

Kierunki badań naukowych i prac rozwojowych

W celu realizacji tego działania planuje się wspieranie pozyskiwania środków UE na badania naukowe i prace rozwojowe z obszaru energetyki oraz stworzenie założeń systemu promocji zagadnień energetycznych. W obszarze nauk stosowanych obiecujące są badania związane z poszukiwaniem nowych złóż surowców energetycznych, odnawialnymi źródłami energii oraz tzw. technologiami czystego węgla. Niezbędne jest też promowanie wynalazczości i wszelkiego rodzaju usprawnień technicznych i organizacyjnych.

Współpraca międzynarodowa

Międzynarodowa współpraca w sferze energii jest jednym z gwarantów bezpieczeństwa energetycznego państwa. Zapewnia bowiem warunki konieczne dla rozwoju handlu nośnikami energii i energią elektryczną, a także dla wprowadzenia do Polski zagranicznych inwestycji
i realizacji polskich inwestycji za granicą. W tym celu zakłada się udział Polski w pracach organów Unii Europejskiej, w tym w dialogu pomiędzy Unią Europejską a Rosją, a także w organizacjach międzynarodowych zajmujacych się sprawami energetyki. Planuje się również zacieśnianie międzynarodowej współpracy regionalnej, zwłaszcza w regionie Bałtyku i w Grupie Wyszehradzkiej oraz prowadzenie aktywnej współpracy bilateralnej z krajami sąsiednimi na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa zaopatrzenia oraz zapewnienia dywersyfikacji dostaw. Promowane będą: rozbudowa poołączeń transgranicznych służących budowie jednolitego rynku energii elektrycznej
i rynku gazu w UE i polskie przedsiębiorstwa energetyczne za granicą. Zakłada się też zacieśnienie współpracy międzynarodowej na rzecz wypełnienia przez Polskę celów zawartych w Protokole
z Kioto w zakresie ograniczenia emisji oraz rozwoju handlu emisjami oraz uzyskanie członkostwa
w Międzynarodowej Agencji Energii i udział w pracach Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej.

1

---