Adam Krawczyk gr.6 WNoŻ22.03.10

1. Dioksyny- są szkodliwe ponieważ ) przeprowadzono badania toksykologiczne i badania

Epidemiologiczne.

2)wieprzowina zawierała dioksyny ( zadanie instytucji kontrolnych SANEPID, GIS EFSA badanie

bezpieczeństwa żywności)

3) wiadomo że dioksyny w dużych ilościach są szkodliwe(z przeprowadzonych badań i porównania z

normami)

4)Na podstawie badań określono dawkę ADI

5) Informacja o zanieczyszczeniu dioksynami trafiła do mediów celu zawiadomienia o zagrożeniu i ostrzeżeniu o istniejącym zagrożeniu .

6) Produkt zanieczyszczony zostaje wycofany z rynku i zutylizowany

Analiza ryzyka triada:

• Ocena ryzyka

• Informacja o ryzyku

• Zarządzanie ryzykiem

1. ocena ryzyka - naukowa ocena prawdopodobieństwa wystąpienia negatywnych skutków narażenia na toksyczną substancję chemiczną

2. informacja o ryzyku- informowanie o zagrożeniach , informacja musi być proporcjonalna do stopnia zagrożenia.

3. Zarządzanie ryzykiem -

• podejmowanie decyzji jak rozwiązać problem w oparciu o czynniki : społeczne, ekonomiczne, zdrowotne, polityczne i naukowe.

• Podejmowane decyzje powinny być adekwatne do zagrożenia.

• Utworzenie regulacji prawnych w zakresie żywności i żywienia .

„ Ustawa o żywieniu i żywności „ r. 2006

Rozporządzenie ministra zdrowia „ o substancjach dodatkowych” wrzesień 2008

Np.

Czerwień 2 G

metabolizuje do aniliny i toksyn

Ester propylowy kwasu para hydroksybenzeosowego ( Uzywane były trzy parcele propylowa, etylowa metylowa) W 2004 roku wycofano propylową ze względu na działanie na hormony płciowe.

Instytucje biorące udział w ochronie żywności :

• EFSA- Europejski urząd ochrony żywności

• RASF - System wczesnego ostrzegania o zagrożeniach

• PZH -Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego

• GIS- Główny Inspektor sanitarny

T :Terminologia

Toksykologia- nauka o truciznach i zatruciach

Jako dyscyplina- badania ewentualnego lub potencjalnego niebezpieczeństwa związanego z działaniem substancji chemicznych na organizmy żywe i ekosystem, oraz opracowuje sposoby zapobiegania, rozpoznawania i leczenia zatruć: bada mechanizmy działania trucizn.

Badania naukowe- badanie współzależności budowy chemicznej i działania toksycznego

Bieżąca kontrola toksykologiczna - warunki produkcji i obrotu stosowanych i dozwolonych trucizn , rejestracja pestycydów oraz ich zawartości w żywności.

Zapobieganie- np. rodzaj odzieży ochronnej , metody leczenia zatruć.

Podziały toksykologii :

Humanotoksykologia	Ogólna
zootoksykologia	Szczegółowa
fitotoksykologia
	Teoretyczna
Środowiskowa	Praktyczna
Leków
Żywności
Wojskowa Ekotoksykologia
Pestycydów
Sądownicza ustawodawcza

Toksykologia żywności- dotyczy substancji chemicznych dostających się do organizmu z żywnością :

• Wstępujące naturalnie

• Dodawane celowo

• Zanieczyszczenia

• Wytwarzające się produkcie w czasie procesu technologicznego

• Wytwarzające się w organizmie człowieka ze substancji pochodzących z żywności ( czerwień 2g -anilina )

Paracelsus 1525 r.

„ Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną , tylko dawka decyduje że jakaś substancja jest trucizną”

Trucizna-substancja wprowadzana w małych dawkach do organizmu w skutek swoich właściwości toksycznych może wywoływać zaburzenie i lub nie śmierć

-substancja która po wchłonięciu do organizmu lub wytworzeniu w organizmie powoduje zaburzenia jego funkcjonowania lub śmierć

Toksyczność- działanie niepożądane, wynikające z reakcji chemicznych, fizykochemicznych między substancja chemiczną która wniknęła do organizmu a układem biologicznym.

Ksenobiotyk- substancja chemiczna nie będąca naturalnym składnikiem organizmu (substancja obca, egzogenna)

Zatrucie- proces chorobowy z klinicznymi objawami podmiotowymi i przedmiotowymi, wytworzonymi przez substancję chemiczną pochodzenia egzo- lub endogennego

Zatrucie ostre- szybki rozwój zmian w organizmie w ciągu krótkiego czasu po wniknięciu jednorazowej dawki , objawy pojawiają się w ciągu 24 h.

Zatrucie półostre- mniej gwałtowne, zmiany pojawiają się po wniknięciu 1 lub kilku dawek.

Zatrucie przewlekłe- na skutek ekonomicznego narażenia na substancje chemiczną ( działanie kumulacyjne małych dawek w organizmie.

Ekspozycja- fizyczny kontakt żywego organizmu z czynnikiem chemicznym, fizycznym lub biologicznym wyrażany stężeniem lub natężeniem i czasem trwania.

Efekt- każdy skutek biologiczny w organizmie, narządzie lub tkance spowodowany narażeniem na czynnik pozytywny lub szkodliwy. Nie dający zmian biologicznych pojawiających się podczas lub po zakończeniu narażenia. ( związany z wrażliwością organizmu )

Działanie toksyczne
miejscowe	Systemowe
Efekt organizmu do miejsca kontaktu z ksenobiotykiem	Po wchłonięciu lub wytworzeniu ksenobiotyku trafia do tkanki docelowej

Narząd krytyczny -narząd który jako pierwszy osiąga stężenie krytyczne substancji toksycznej.

Stężenie krytyczne- jest to stężenie przy którym zakłócone zostają czynności komórki odwracalnie

lub nieodwracalnie.

Zależność dawka odpowiedź- zależność pomiędzy dawką, a częścią populacji wykazującą określony skutek. Wykorzystywany do oceny ryzyka ze strony substancji chemicznych.

Podatkowe zasady toksykologii :

• Koreluje ekspozycję ze skutkiem ( im większa dawka tym silniejsze objawy)

• Na podstawie badań klinicznych i na zwierzętach lub materiale alternatywnym

• Dzięki badaniu ekspozycji określanie zależności miedzy dawką a skutkiem można wyznaczyć najmniejszą dawkę przy której pojawiają się objawy ( dawka progowa)

• W populacji większość odpowiedzi na ksenobiotyk ( jest podobna)

• Są jednak jednostki bardziej odporne niż inne lub bardziej wrażliwe - efekt przy tej samej dawce może diametralnie odbiegać od odpowiedzi populacji. Np. zatrucia przy znacznie mniejszej lub wyższej dawce niż w przypadku większości.

Wykonać wykres zależność dawka-odpowiedź z uwzględnieniem osób b. odpornych i osób b. wrażliwych.

Odpowiedź przedstawia się zwykle jako średnią +- 1 SD i obejmuje 68% badanej populacji.

Średnia +- 2SD obejmuje już 95% osobników. Im wartość odchylenia standardowego jest wyższa tym większa zmienność odpowiedzi.

Wykonać wykres teoretyczny obrazujący odpowiedź organizmu człowieka na zatrucie substancja x od x do xxx mg/kg m.c przy założeniu że dawka największa jest dawką śmiertelną.

• Krzywa ma charakter sigmoidalny

• Dawka przy której po raz pierwszy pojawił się efekt toksyczny ( dawka progowa(efektywna)) ,a od tego momentu odpowiedź rośnie.

1. Znajomość dawki efektywnej (leczniczej) i toksycznej pozwala ocenić względnie bezpieczeństwo leków.

2. poniższy przykład ( ta sam dawka ale dwa różne efekty

• Noael- największa dawka lub poziom narażenia przy którym nie występuje statystycznie istotny wzrost nasilenia szkodliwych skutków działa substancji u zwierząt.

• Loael- najmniejsza dawka lub poziom narażenia przy którym nie występuje statystycznie istotny wzrost nasilenia szkodliwych skutków działa substancji u zwierząt.

• LD₅₀- medialna dawka śmiertelna , to taka dawka przy której po jednorazowym podaniu , wywołano śmierć dokładnie połowy zwierząt użytych w doświadczeniu . Podawana w mg na kg mc.

• Wyznaczona w badaniach toksyczności ostrej

• Praktycznym zastosowaniem LD₅₀ jest klasyfikacja badanych substancji do klas toksyczności.

• ADI- jest to taka ilość substancji (mg/kg mc ) która zgodnie z aktualnym stanem wiedzy nie spowoduje niepożądanych skutków zdrowotnych , nawet jeśli będzie pobierana codziennie przez całe życie.

• Wyznaczana na podstawie badan toksyczność przewlekłej

• Wyznaczana przede wszystkim dla substancji dodatkowych

• Nie ustala się ADI dla związków rakotwórczych

.

---