PRAWO ROLNE /pojęcie/

Płaszczyzna

1. LEGISLACYJNA nie ma wyodrębnionego aktu normatywnego, który regulowałby całość zagadnień/ problematyki.

Nie ma też w pozostałych państwach UE

Od '55 Francja „Kodeks Rolny” - ale obejmował tylko część problematyki

2. DYDAKTYCZNA wyodrębniona gałąź prawa

3. DOKTRYNALNA

1. społecznie doniosły odcinek regulacji prawnej

2. wyodrębnione zasady przewodnie, które determinują kształt

3. wyodrębnione metody regulacji prawnej

4. wyraźnie zarysowany cel regulacji prawnej

Zasady /Prof. Lichorowicz/

• OCHRONA TRWAŁOŚCIWARSZTATU PRODUCENTA ROLNEGO

ZASADA SZCZEGÓLNEJ OCHRONY INTERESÓW OSÓB FAKTYCZNIE PROWADZĄCYCH PRODUKCJĘ ROLNĄ WOBEC OSÓB NIE BĘDĄCYCH PRODUCENTAMI ROLNYMI

Niekorzystne czynniki w toku produkcji (warunki klimatyczne- zmienność, nieprzewidywalność)

Naczelne zadanie publiczne państwa (ochrona)- mechanizmy interwencji państwowej

ZABEZPIECZENIE DLA SPOŁECZNOŚCI ODPOWIEDNIEJ ILOŚCI ŻYWNOŚCI

W Polsce osiągnęliśmy na progu lat 90-tych

Państwa Europy Zachodniej lata 60-te, 70-te

• ZASADA POZYTYWNEGO ODDZIAŁYWANIA NA STRUKTURĘ GRUNTOWĄ GOSPODARSTW ROLNYCH W CELU VICH MODERNIZACJI I ZAPEWNIENIA SAMOWYSTARCZALNOŚCI

Najlepiej rozwinięta Francja

Modernizacja lata 60-te

Ponad 3 000 000 gospodarstw rolnych

Obecnie 7 00 000 gospodarstw rolnych

Polska

Obecnie 2 000 000 gospodarstw rolnych

W perspektywie 500- 700 000 gospodarstw rolnych

PROCES WYPADANIA GOSPODARSTW ROLNYCH Z PRODUKCJI

Skutki społeczne:

• utrata miejsc pracy i poszukiwanie nowych

łatwiej dopłacić niż stworzyć nowe miejsca pracy

USA 3% społeczności- 90% powierzchni rolniczej

Produkcja Żywności - OPŁACALNA

USA- dochody branży rolno- spożywczej są wyższe niż łączne dochody przemysłu stalowego i maszynowego

POSTĘP

ORGANIZACYJNY	TECHNICZNY	TECHNOLOGICZNY
Większe gospodarstwa, mniej ludzi	Lepsze umaszynowienie	Chemia, nawozy- przekłada się na strukturę chemiczną rośliny, walka ze szkodnikami

Polska- lata 90-te osiedliło się wielu rolników z Europy Zachodniej

20% mięsa w szynce żeby wyjść na swoje

• ZASADA KOOPERACJI PRODUCENTÓW ROLNYCH

Problem nadmiaru żywności

Stworzenie PRZYJAZNEGO RYNKU

GRUPY PRODUCENTÓW ROLNYCH tworzone dla różnych celów

• ZASADA SZCZEGÓLNEJ OCHRONY RODZINNEGO GOSPODARSTWA ROLNEGO

/zasada konstytucyjna art. 23 Konstytucji/

• ZASADA EKONOMICZNEGO I SOCJALNEGO ZRÓWNANIA DOCHODÓW LUDNOŚCI MIEJSKIEJ I PRODUCENTÓW ROLNYCH

(socjalna ochrona ludności rolniczej)

• ZASADA MAKSYMALNEJ OCHRONY ZDROWOTNEJ KONSUMENTA PRODUKTÓW ROLNYCH ŻYWNOŚCIOWYCH

• ZASADA HARMONIZACJI I REGULACJI STRUKTURY I PROCESÓW PRODUKCJI ROLNICZEJ I PRZETWÓRSTWA SPOŻYWCZGO Z ELEMAENTAMI OCHRONY ŚRODOWISKA

Przedmiot prawa rolnego?

PRZEDMIOTOWA DEFINICJA PRAWA ROLNEGO

Całokształt norm prawnych regulujących stosunki społeczno- gospodarcze (polityki rolnej) związane z kształtowaniem ustroju rolnego, w tym także produkcji rolnej i rynku rolnego

Definicja: prawo rolne, ustrój rolny

USTRÓJ ROLNY- układ stosunków własności w rolnictwie i form organizacji produkcji i form organizacyjnych rynku rolnego

Od 1944r. - gospodarcza polityka państwa

Cele polityki rolnej /okres powojenny/

1. lata 1944- 1989

2. lata 1989- dziś

ad. 1

Typ państwa/ ustrój gospodarczy/ ustrój polityczny/ reaktywowane instytucje/ zmiany ustrojowe/ Forma państwa

TYP PAŃSTWA- układ stosunków społeczno- gospodarczych w państwie

Feudalizm, kapitalizm(koncentracja kapitału)

FORMA PAŃSTWA-

Zmiana z typu państwa kapitalistycznego na typ państwa socjalistycznego

• uspołecznienie środków produkcji

podstawowy środek produkcji w rolnictwie= ZIEMIA

• zlikwidować WIELKOOBSZAROWĄ własność prywatną

Komunistyczny- zlikwidować wszelkie formy własności prywatnej

Ten cel zrealizowany w oparciu o przepisy

6 września 1944r. DEKRET PKWN O PRZEPROWADZENIU REFORMY ROLNEJ

założenia Dekretu:

• art. 1

Reforma rolna będzie zrealizowana przy udziale czynnika społecznego, zgodnie z zasadami Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.  
Ustrój rolny w Polsce oparty będzie na silnych, zdrowych i zdolnych do wydatnej produkcji gospodarstwach, stanowiących prywatną własność ich posiadaczy.  

wieś

Duże rozdrobnienie, gospodarka drobnotowarowa, brak możliwości

• doprowadzić do samowystarczalności

• upełnorolnić małe obszarowo gospodarstwa rolne

• możliwość dużych gospodarstw dla bezrobotnych

~ określił granice wielkiej własności ziemskiej, która obligatoryjnie przechodziła na cele reformy rolnej

Własność prywatna podlegała przejęciu jeżeli
Łączny rozmiar	Powierzchni ogólnej	Powyżej 100ha
	Powierzchni użytków rolnych	Powyżej 50ha
Woj. Śląskie, pomorskie, poznańskie	Powierzchni ogólnej bez względu na wielkość powierzchni użytków rolnych	Powyżej 100ha

SĄ TO NORMY USTROJOWE tzn. oznaczają, że w Polsce na tych terenach nie mogą istnieć gospodarstwa większe niż uregulowane przez normę

WIĘKSZE PODLEGA OBOWIĄZKOWEMU PRZEJĘCIU

PRZEJĘCIE Z MOCY SAMEGO PRAWA

Miało w zasadzie charakter nieodpłatny

(rekompensata- prawo uzyskania gospodarstwa określonej wielkości w innym powiecie)

Przekwalifikowanie na małorolnego

Mógł mieć przyznaną rentę w wysokości średniego uposażenia urzędniczego

Normy Obszarowe dla nowo-tworzonych gospodarstw

MAJĄ OSCYLOWAĆ W 5ha

Gospodarstwa Rolnicze Ogrodnicze

PRZECIĘTNY AREAŁ 2ha

Gospodarstwa dla Klasy Robotniczej

1ha

IDEAŁ WG DEKRETU 5ha - racjonalna produkcja rolna

Akt prawny przenoszący własność na nabywcę

AKT NADANIA- odpowiednik decyzji administracyjnej

Rolnik stawał się właścicielem nieruchomości

Właściciel ze wszystkimi konsekwencjami:

• podatki

• dziedziczenie

NADANIE WG DEKRETU- CHARAKTER ODPŁATNY

15 kwintali żyta z 1ha ziemi (średniej= 3 klasy)

Klasyfikacje gruntów 6 klas + nieużytki

4	5
a, b	a, b
Mniejsza wartość bonitacyjna

FORMA PRZEJĘCIA NA CELE REFORMY ROLNEJ- Z MOCY SAMEGO PRAWA

Roszczenie rewindykac.

Aktem prawnym, który przesądzał o przejęciu na cele reformy rolnej

ZAŚWIADCZENIE

• NIE wynika żadne prawo

• nie da się porównać do obecnych

• CHARAKTER INFORMACYJNY - TO NIE JEST AKT SĄDOWY

Zamknięta określona droga, na której dochodzić można swoich praw (utraconego mienia)

k.p.a.- katalog środków prawnych, na podstawie których można dochodzić TU NIE!!!

W obrocie prawno- rzeczowym z ustawy o księgach wieczystych i hipotece (roszczenie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym)

Wyrok S.A. Z 15 X 2002, I A CA 423/...

Wiele nieruchomości określono wg stanu na 1 IX 1939r.

Test jednolity??? Nie początkowy

Art. 1. 2.  Przeprowadzenie reformy rolnej obejmuje:   a)  upełnorolnienie istniejących gospodarstw karłowatych, małorolnych i średniorolnych,  b) tworzenie nowych samodzielnych gospodarstw rolnych dla bezrolnych, robotników i pracowników rolnych oraz drobnych dzierżawców,   c)  tworzenie w pobliżu miast i ośrodków przemysłowych gospodarstw dla produkcji ogrodniczo-warzywniczej,  d) zarezerwowanie odpowiednich terenów dla szkół oraz poddanych zarządowi państwowemu lub samorządowemu ośrodków dla podniesienia kultury rolnej, wytwórczości nasiennej, hodowlanej oraz przemysłu rolnego,   e)  zarezerwowanie odpowiednich terenów pod rozbudowę miast, kolonii mieszkaniowych i ogródków działkowych oraz terenów na potrzeby wojskowe, komunikacji publicznej lub melioracji.  Art. 2.  1.  Na cele reformy rolnej przeznaczone będą nieruchomości ziemskie:   a) stanowiące własność Skarbu Państwa z jakiegokolwiek tytułu,  b)  będące własnością obywateli Rzeszy Niemieckiej, nie-Polaków i obywateli polskich narodowości niemieckiej,  c)  będące własnością osób skazanych prawomocnie za zdradę stanu, za dezercję lub uchylanie się od służby wojskowej, za pomoc udzieloną okupantom ze szkodą dla Państwa lub miejscowej ludności, względnie za inne przestępstwa, przewidziane w dekrecie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 31 sierpnia 1944 r. (Dz. U. R. P. Nr 4, poz. 16) oraz w dekrecie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 30 października 1944 r. o ochronie Państwa (Dz. U. R. P. Nr 10, poz. 50),  d) skonfiskowane z jakichkolwiek innych prawnych przyczyn,   e)  stanowiące własność albo współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekracza bądź 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych, a na terenie województw poznańskiego, pomorskiego i śląskiego, jeśli ich rozmiar łączny przekracza 100 ha powierzchni ogólnej, niezależnie od wielkości użytków rolnych tej powierzchni.   O położeniu prawnym nieruchomości ziemskich, należących do kościoła katolickiego lub gmin wyznaniowych innych wyznań, orzeknie Sejm Ustawodawczy.   Wszystkie nieruchomości ziemskie wymienione w punktach b, c, d i e, części pierwszej niniejszego artykułu przechodzą bezzwłocznie, bez żadnego wynagrodzenia w całości, na własność Skarbu Państwa z przeznaczeniem na cele, wskazane w art. 1, część druga.   2.  Nieważne są wszelkie prawne lub fizyczne działy nieruchomości ziemskich, wymienionych w art. 2-im ust. (1) pkt e), dokonane po dniu 1 września 1939 r. Art. 3. 1.  Dla zrealizowania przebudowy ustroju rolnego tworzy się Państwowy Fundusz Ziemi, którym zarządza Minister Rolnictwa i Reform Rolnych.   2. Państwowy Fundusz Ziemi tworzą:   a) aktywa dotychczasowego Funduszu Obrotowego Reformy Rolnej, powołanego ustawą z dnia 9 marca 1932 r. (Dz. U. R. P. Nr 40, poz. 364 z 1934 r.),   b) należności i wpływy z tytułu czynności, związanych z przebudową ustroju rolnego,   c) nieruchomości ziemskie, przejęte na cele reformy rolnej (art. 2),   d)  należności i wpływy z administracji nieruchomości (pkt c),   e) należności i wpływy z tytułu zbycia nieruchomości (art. 2) przejętych na cele reformy rolnej,   f) oprocentowanie gotowizny Państwowego Funduszu Ziemi ,   g) dotacje Skarbu Państwa,   h) inne wpływy.   Art. 4. 1.  Minister Rolnictwa i Reform Rolnych może powierzyć administrowanie Państwowego Funduszu Ziemi Państwowemu Bankowi Rolnemu  w zakresie i na zasadach przez siebie ustalonych z wyjątkiem bezpośredniej administracji nieruchomości (art. 3, część druga pkt c).   2. Obrót pieniężny Państwowego Funduszu Ziemi wykonywany będzie za pośrednictwem Państwowego Banku Rolnego .   Art. 5. Z Państwowego Funduszu Ziemi pokrywane będą wszelkie wydatki, związane z przeprowadzeniem reformy rolnej oraz udzielane będą pożyczki na urządzenia gospodarstwa oraz na inwestycje. Art. 6.  Minister Rolnictwa i Reform Rolnych obejmie niezwłocznie zarząd państwowy nad nieruchomościami ziemskimi, wymienionymi w art. 2 wraz z budynkami i całym inwentarzem żywym i martwym oraz znajdującymi się na tych nieruchomościach przedsiębiorstwami przemysłu rolnego. Art. 7.  Delegowani przez Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych pełnomocnicy po objęciu zarządu (art. 6) sporządzają przy współudziale komitetów folwarcznych dokładny spis objętych nieruchomości wraz z inwentarzem, dokonują zabezpieczenia tychże oraz usuwają w terminie trzydniowym dotychczasowych właścicieli. Akty wykonawcze [1]Art. 8.  1. Dla współdziałania z organami państwowymi i fachowymi przy przeprowadzaniu reformy rolnej powołuje się wojewódzkich, powiatowych i gminnych pełnomocników, gminne komisje reformy rolnej oraz komisje podziału ziemi. 2. Pełnomocników wojewódzkich oraz ich zastępców mianuje Minister Rolnictwa i Reform Rolnych 3. Minister Rolnictwa i Reform Rolnych

Kolejny akt normatywny:

Dekret z dnia 6 września 1946r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańska

(dolnośląskie, pomorskie, warmińsko- mazurskie, lubuskie,..)

jako lex specialis do Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Z dniem 14 października 1946 r.dekret utracił moc prawną na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańska w zakresie w jakim pozostaje sprzeczny z przepisami    dekretu z dnia 6 września 1946 r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańska (Dz. U. 1946 r. Nr 49 poz. 279) na podstawie art. 47 tego dekretu.

Wszystkie nieruchomości opuszczone przez właścicieli niemieckich ( odpadł problem z przejmowaniem)

Najczęściej gospodarstwa towarowe (większe)- trzeba ziemię zasiedzieć

1945r. front ruszył dalej na Zachód/ osadnicy wojskowi/ rozkazem dziennym dowódcy nadawano określone ziemie

potrzeba tworzenia gospodarstw towarowo wiekszych

IDEAŁEM 15ha- PROFIL PRODUKCJI OGÓLNOROLNEJ

GOSPODARSTWA 20ha- PROFIL HODOWALANY

Gospodarstwo poniemieckie (~30ha) obszarowo większe

Składnik majątkowy ziemski + budynki składowe (inwentarskie, stodoła, budynek mieszkalny)

Podział ZIEMIA- prosty/ NIERUCHOMOŚCI BUDYNKOWE- problem

Granice nieruchomości określa- dokumentacja geodezyjna do celów prawnych

AKT NADANIA NIE PRZENOSIŁ WŁASNOŚCI

Tylko wprowadzał w posiadanie, granica ogólnie określona, zmierzał do uzyskania przez osadnika własności

• oznaczenie i oszacowanie nieruchomości- charakter odpłatny

• ORZECZENIE O WYKONANIU AKTU NADANIA - PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI NA OSADNIKA

Na Ziemie Odzyskane trafiała ludność zza Buga

W późniejszych latach ustawodawca zastosował interwencję ustawowa zmierzającą do uregulowania własności - FAKTYCZNE POSIADANIE NA DANY MOMENT

To w drodze decyzji administracyjnej

1951, -55, -58

dopiero ustawa z 1958r. załatwiła problem

DEKRET PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej

Ratio legis:

• zmiana struktury agralnej???

• dopasowanie stosunków społeczno- gospodarczych do zmiany ustroju państwa na socjalistyczny

• likwidacja wielkiej własności ziemskiej wg określonych zasad

konstrukcja prawna

akt nadania- od razu przenosi własność?

W 3 etapach

1. akt nadania

2. oszacowanie

3. orzeczenie o wykonaniu aktu nadania

NABYCIE POD TYTUŁEM ODPŁATNYM

Przepisy dekretu zakazują podziału nieruchomości/ ewentualnie z zgoda władzy administracyjnej

W obecnym stanie prawnym niemożliwe odzyskanie ( przejęcie, gdy zgodne z prawem ówczesnym)

PRZEJĘCIE NA CELE REFORMY ROLNEJ Z MOCY PRAWA

O FAKCIE NIE DECYDOWŁ AKT PRAWNY - Właściciel otrzymywał ZAŚWIADCZENIE

Podstawa do ujawnienia nowego stanu prawnego w hipotece

Nie jest aktem administracyjnym kształtującym prawa lub obowiązki (nie można dopasować do obecnych)

Kpc- teraz można wystąpić o ustalenie- zadanie sądu

Ustawa reprywatyzacyjna- przygotowywana

Znaczenie polityczne:

1. zlikwidował wielką własność ziemską

2. wskazał na ustrojowe...

ukształtowany model indywidualnego gospodarstwa rolnego

CORAZ WIĘKSZE ZNACZENIE- DYREKTYWY POLITYCZNE

1948r. pryzmat PPR

dyrektywa polityczna

w nowych warunkach i gospodarstwo rolne ma tylko charakter przejściowy

DOCELOWO USPOŁECZNIENIE MODELU GOSPODARSTWA ROLNEGO

• bez przymusu

• na zasadach pełnej dobrowolności

PRZEDSIĘBIORSTWA GOSPODARKI ROLNEJ

utworzono PGR na ziemiach 15% całego kraju

ŁĄCZENIE W FORMY SPÓŁDZIELCZE:

FORMY SPÓŁDZIELCZE:

• ROLNICZE SPÓŁDZIELNIE PRODUKCYJNE

Przesłanki polityczno-ustrojowe:

1. uspołecznienie

2. zabezpieczenie niezbędnej ilości produktów rolnych

PRZEZ USPOŁECZNIENIE- WZROST PRODUKCJI ROLNICZEJ

Zachęcanie do łączenia się (instrumenty)

1. OBOWIĄZKOWE DOSTAWY PRODUKTÓW ROLNYCH

(uspołecznienie rynku produktów rolnych)

zborze mięso mleko ziemniaki

nakazy ilościowe, które należało wykonać

2. OBOWIĄZEK PŁACENIA PODATKÓW

Np. podatki gruntowe

3. ZASTOSOWANO: zwiększyć kontyngent, zwiększyć stawki podatkowe + sankcje natury administracyjnej, własnościowej, karnej

ZACHĘTY MATERIALNE dla Spółdzielni

• dopłaty do produkcji rolnej

nasilenie procesu- lata 50-te

ważny środek do produkcji rolnej- TRAKTOR (rewolucja w zakresie gospodarowania)

ROLNIK INDYWIDUALNY NIE MÓGŁ FORMALNIE STAC SIĘ WŁAŚCICIELEM TRAKTORA! (kolejna zachęta do przystąpienia do spółdzielczej formy gospodarowania)

OCENA: miała to być forma produkcyjna, która przyniosła efekty produkcyjne

• zwolniony z obowiązkowych dostaw

• kierowanych środków (dopłaty?) nie na procesy produkcyjne

opór/ duże środki pieniężne poniesiono

wielkość obciążeń dla indywidualnych gospodarstw rolnych

4 mld zł

obowiązkowe dostawy- dostawał rolnik wartość czterokrotnie niższą od cen na wolnym rynku

9 mld zł

kolejne reżimy padały z braku mięsa

1957r. ZWERYFIKOWANIE DYREKTYW

demokratyzacja w Polsce

KC PZPR ZSL - wspólnie

Dotychczasowe narzędzia, które miały wywołać przekształcenia w rolnictwie SĄ NIEDOPUSZCZALNE

Prawie wszystkie Spółdzielnie rozwiązane

Powrócono do tego, że gospodarstwo indywidualne może funkcjonować

Do uspołecznienia należy dążyć be4z tego typu środków

1956r. WERYFIKACJA INSTRUMENTÓW

po '56 zniesiono indywidualne dostawy mlek

ratio legis: produkcja mleka wymaga określonych warunków/ nie każde gospodarstwo było w stanie poprowadzić racjonalnie np. warunki glebowe)

warunek nierealny- nie spowoduje zwiększenia podaży

zastosować inne formy służące powiększeniu produkcji

SPÓŁDZIELCZOŚĆ MLECZARSKA:

- rozwinąć rynek produkcji

- przetwórstwo

- z własnych środków i pomoc państwa

KONTRAKTACJE - umowa cywilno-prawna

Strony: 1 producent rolny

Jednostka, która przetwarza surowiec

OŻYWIONO DRUGI RYNEK ARTYKUŁÓW SPOŻYWCZYCH

RYNEK WARZYW I OWOCÓW

Dopuszczono mechanizmy rynkowe

Umowy kontraktacyjne- umocniono/ zabezpieczono surowiec do produkcji

Tytoń, konopie, (cukier) buraki cukrowe, (olej) rzepak

UZYSKIWANIE PRZEZ ROLNIKÓW DODATKOWYCH DOCHODÓW

UTRZYMANO OBOWIĄZKOWE DOSTAWY MIĘSA I ZIEMNIAKÓW

INSTRUMENT PODATKOWY- podatek gruntowy dużo niższy

MECHANIZACJA ROLNICTWA- odpadła potrzeba umechanizowania Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych

Zdecydowano utworzyć fundusz celowy

FUNDUSZ ROZWOJU ROLNICTWA

Środki kierowane na mechanizacje także w indywidualnych gospodarstwach rolnych

Fundusz celowy- środki NIE rozliczane w określonych cyklach, a (all alone???)

[środki nie wykorzystane nie przepadają, przechodzą aż do ich wykorzystania]

ŚRODKI DUNDUSZU POCHODZIŁY Z RÓŻNICY CEN

(cena rynkowa - cena z obowiązkowych dostaw)

ceny z produkty dostarczane w ramach obowiązkowych dostaw

jak to zagospodarować by spełnić wymogi racjonalności???

1957r. reaktywacja instytucji KÓŁEK ROLNICZYCH

• zadanie mechanizacja

• tworzone w poszczególnych wsiach lub ich częściach

• to one otrzymywały pieniądze na zakup urządzeń

KOLEJNE INSTRUMENTY PO 1956r.

• W zakresie gospodarki ziemi

• kwestie obrotowe z Dekretu

OBRÓT NIERUCHOMOŚCIAMI ROLNYMI- sprzedaż, zamiana, wszelkie czynności zmierzające do transformacji prawnej

PODZIAŁ JEST NIEDOPUSZCZALNY- jedynie za zgodą władzy

Zakaz podziału nieruchomości

• 1956r. NOWE ZASADY DZIEDZICZENIA MAJĄTKU SPADKOWEGO OBEJMUJĄCEGO GOSPODARSTWO ROLNE

mógł dziedziczyć tylko ten ze spadkobierców, który spełniał określone wymagania

WYMÓG SZCZEGÓLNY:

• ROLNIK!

Pozostali spadkobiercy nie mogli dziedziczyć majątku, który wchodził w skład gospodarstwa rolnego

PODSUMOWANIE EFEKTÓW WDRAŻANIA TYCH INSTRUMENTÓW:

• więcej artykułów żywnościowych w sklepach, ale PRODUKCJA ROLNA W POLSCE NIE POWIĘKSZYŁA SIĘ

• Zachód zaczął nas dystansować/ straciliśmy dużo czasu

Okres zakończyć na latach 70-tych

Wydarzenia grudniowe na wybrzeżu

Polityka rolna (okres Gomułki, lata 60te)

• nie było odpowiedniego poziomu dochodów

• ceny regulowane administracyjnie

podwyżka( *2) - naród oburzył się - wydarzenia

PO GRUDNIU '70 - ZNIESIENIE OBOWIĄZKOWYCH DOSTAW ROLNYCH

• NOWE DYREKTYWY

Politykę rolną zweryfikować

Obowiązkowe dostawy:

• nie prowadzą do wzrostu

• nie gwarantowały postępu

• hamowały postęp

• nie spełniały zadań

z punktu widzenia produkcyjnego - narzucanie określonej produkcji było posunięciem nieracjonalnym

(nie ma co wymuszać w gospodarstwach, w których nie ma warunków)

trzeba pozwolić rolnikowi na produkcje tego, co mu najlepiej się uda

(predyspozycje osobiste, ziemia, opłacalność)

OTWORZONO WARUNKI DO SPECJALIZACJI W PRODUKCJI ROLNEJ

(na Zachodzie od dawna)

• zmniejszono progresję podatkową, w szczególności dla gospodarstw, które podejmują zwiększoną produkcje towarową (instrument finansowy stymulujący wzrost produkcji rolnej)

• zmiany w zakresie obrotu nieruchomościami rolnymi

WARUNEK: nabywca legitymuje się KWALIFIKACJAMI ROLNYMI

DO	1975r.	Praktyczne
PO			Teoretyczne też

PODZIAŁ NIERUCHOMOŚCI:

Rodzaje norm

1. podstawowa 50 arów (ponad 0,5ha)

wszystko co przekraczało to gospodarstwo rolne

8ha- optimum

podział dopuszczalny, gdy powstaje gospodarstwo mieszczące się w normie

2. aksjonalne

15ha, 20ha- hodowlane, cały czas obowiązują normy z Dekretu, 50ha, 100ha

Nie mam tu jednego wykładu!!!

1971- gruntowna weryfikacja polityki rolnej w Polsce

hasło „ZIEMIA DLA TYCH, KTÓRZY NAJLEPIEJ NA NIEJ GOSPODARUJĄ”

i wszelka pomoc od państwa

ratio legis:

w obrocie nieruchomościami rolnymi wg kwalifikacji do roku 1990

wymóg kwalifikacji powróci

inne ustawodawstwo

dziedziczenie

uczące się dzieci dziedziczą, bo są małoletni

co innego to nabycie, a co innego dział spadku

Ustawa o regulowaniu własności gospodarstw rolnych

• porządek

• nie było uregulowane

nie można dzielić gospodarstw rolnych

wiedząc, że to jego własność rolnik lepiej gospodaruje

wzmocnienie stosunku psychologicznego

STABILIZACJA OD STRONY WŁASNOŚCIOWEJ

Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych

Ochrona gruntów klas najwyższych

(lepsza ochrona, wyższy organ decyduje, wyższe ceny, wyłączenia)

WYMÓG ROLNICZEGO WYKORZYSTANIA GRUNTÓW ROLNYCH

Lata 60te- przepisy zapobiegające ekstensywnemu wykorzystaniu gospodarstw rolnych - sankcja własnościowa

Obowiązek przeglądu wykorzystania gruntu

ZNIESIENIEM OBOWIĄZKOWYCH DOSTAW otworzono drogę do specjalizacji w produkcji rolnej (Zachód lata 50te)

Państwo zaczęło wspierać:

1. pomoc finansowa

2. pomoc materialna

1. - dotacje (szeroko stosowane w okresie kolektywizacji rolnictwa lata 50te)

ograniczona ta forma

na kredyt bankowy

w jakiej formie? Lata 70te niskie oprocentowanie- najwyższe 3%

dziś spłata za kredytobiorcę części oprocentowania (należności bankowej)

wtedy Spłata Kredytu

FORMA: umarzanie części przyznanego kredytu, przyznanego na określone przedsięwzięcie produkcyjne

Kapitałochłonne np. produkcja mleka i jego przetwórstwo - najwięcej nakładów

(produkcja i przetwórstwo)

niedosyt artykułów żywnościowych- stosujemy większe preferencje, wyższe dopłaty (dotacje)

Wielkość produkcji:

Umorzenie przysługuje, gdy w ramach produkcji- osiągnie określone rozmiary

Można dodatkowe wymagania

Wymogi dawniej ilość/teraz jakość

PROCES SPECJALIZACJI lata 70te całe

• INDYWIDUALNE GOSPODARSTWA ROLNE SPECJALISTYCZNE

Kryteria produkcyjne i wpis do rejestru prowadzonego przez gminę

• ZESPOŁY ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH

(Spółek prawa cywilnego) musiało być co najmniej 3 wspólników

wpisane do rejestru Zespołów Rolników Indywidualnych

• GOSPODARSTWA WYSOKO-TOWAROWE

Nie osiągnęły poziomu produkcji

• POZOSTAŁE

- umarzanie 60% przyznanego i wykorzystanego kredytu

Zespoły Rolników Indywidualnych- mleko

Oprocentowanie 1% na rok

70te - rozwój produkcji drobiarskiej

umorzenia kredytu 45%

akt prawny na podstawie, którego umorzenie

DECYZJA NACZELNIKA GMINY O UMORZENIU

• gdy ubiegający się podmiot osiągnął kryteria produkcyjne

umorzona kwotę kredytu bankowi rekompensował Skarb Państwa

(ta forma przyjęła się)

trzoda chlewna - 30%

2. pomoc materiałowa

1. pierwszeństwo w nabyciu gruntów Skarbu Państwa

(Państwowy Fundusz Ziemi)

2. zakup- pierwszeństwo w nabywaniu sprzętu rolniczego

traktor mógł nabyć rolnik indywidualny przy spełnieniu kryteriów

pierwszeństwo - Zespół

w większości przypadków była to jednak fikcja

jedynie 20% Zespołów tworzona zgodnie z przepisami, reszta w celu uzyskania pomocy

pojawia się szynka i inne produkty mięsne

zaczęło być dobrze

druga połowa lat 70tych

polityka rolna skłoniła się bardziej w kierunku USPOŁECZNIENIA

Epoka Gierka- wiele sukcesów typu gospodarczego

(Huta Katowice, budownictwo mieszkaniowe, Huta miedzi w Legnicy, fiat FSO)

migracja ze wsi do miast

w wielu gospodarstwach byli tylko dziadkowie- okazja do przejmowania ziemi (znaczący wymiar)

PRZEJĘCIA- głównie na podstawie decyzji naczelników gmin

Obecnie możemy odzyskać utracone mienie (przejęte - niewystarczająca produkcja, niski poziom produkcji rolnej)

Postępowanie stwierdzające nieważność art156 $ 1 kpa

Wykazać, że doszło do rażącego naruszenia prawa

Produkcja powinna spaść poniżej 2/3 produkcji w gospodarstwie w danej wsi

NALEŻAŁO UDOKUMENTOWAĆ- jeżeli nie to rażące pogwałcenie przepisu

Ustawa reprywatyzacyjna!!!

Gospodarstwa zadłużone- przejęcie na podstawie decyzji sądu (orzeczenie)

W postępowaniu cywilnym nie ma środka żeby wzruszyć

Skończyła się rewizja nadzwyczajna

rażące naruszenie prawa lub interesu RP też po latach wnieść można

Kasacja ma inny charakter

Ziemie z Państwowego Funduszu Ziemi postanowiono najpierw dać uspołecznionym

Jeżeli nie było to Zespołowe Spółdzielnie Kółek Rolniczych:

• działalność usługowa w rolnictwie

• zagospodarowanie gruntów Państwowego Funduszu Ziemi

szynka znika.

Nie ma akceptacji w środowisku wiejskim/ ingerencja we własność- niechęć

Kolejny przewrót polityczny

Powstanie nowego ruchu Solidarność w 1980r.

'81 rozpoczęcie działalności w środowisku rolniczym

związki rolnicze

postulaty:

1. gwarancje dla indywidualnych form gospodarowania w rolnictwie

2. równoprawne traktowanie w zakresie pomocy wszystkich podmiotów

np. Porozumienia rolnicze rzeszowskie

Urzeczywistnienie postulatów:

• własność próbowano uregulować w kodeksie dopiero w roku `82

• po stanie wojennym nowe dyrektywy produkcji rolnej

26 marca 1982r. Pakiet ustaw rolnych

art.131kc (norma o charakterze interpretacyjnym)

gwarancja trwałości indywidualnej własności rolniczej

gwarancja równego traktowania wszystkich podmiotów

norma konstytucyjna

lata 70te Indywidualne gospodarstwo rolne ma racje bytu w gospodarce socjalistycznej

Nowelizacja 20 lipca 1983r.

Art.15 pkt. 3 Indywidualne Rodzinne Gospodarstwo Rolne

Była społeczna akceptacja

Polska 85% indywidualna własność

polityczne

Postulat zgłaszany także od organizacji partyjnych ze wsi (PZPR)

Zagrano RODZINNE- utrzyma i prowadzi rolnik przy pomocy najbliższej rodziny

Przetrwało do '89- pozwoliło na łagodne przejście w warunki gospodarki rynkowej

80te/90te ze stanu prawnego wyeliminowano przepisy, które miały przeciwdziałać ekstensywnemu wykorzystaniu gospodarstw rolnych

zrezygnowano z instytucji wymiany gruntu

w obrocie prawnym pozostawała jedynie sankcja własnościowa

przepisy dotyczące gospodarstw opuszczonych

Nie zamieszkiwał nikt z właścicieli ani ich najbliższych 3 lata 3 lata odłogowane UDOKUMENTOWANO

Przejęcie NIEODPŁATNE

Próg lat 80tych- Zachowano pomoc tylko na niektórą działalność

'89 ZMIANA USTROJOWA/ ZMIANA TYPU PAŃSTWA

Lata 70te - specjalizacja w rolnictwie

Lata 80te

• zasada, że wszystkie podmioty gospodarujące w rolnictwie korzystają z tych samych praw

26 marca 1982 nowelizacja kc art.131- jako norma interpretacyjna- gwarancja równoprawności

art.15 Konstytucji

gwarancja trwałości indywidualnej produkcji rolniczej

Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych

(uchylono przepisy niektórych ustaw z lat 60/70)

przejmowanie nieodpłatne gospodarstw

pozostawiona sankcja przejęcia gospodarstwa opuszczonego (sankcja typu własnościowego)

*** ubezpieczenie społeczne rolników ***

uregulowano dopiero w latach 70tych/ w poprzednich latach były próby

pierwsze regulacje:

`62, '68 ustawa o przekazywaniu gospodarstw rolnych na rzecz Skarbu Państwa za renty pieniężne

spłata pieniężna- renta

przed przekazaniem gospodarstwa szacowana wartość i w stosunku do tego

'74 oprócz świadczenia rentowego- możliwość objęcia rolnika bezpłatnymi świadczeniami służby zdrowia (powszechne świadczenia)

Rolnictwo polskie charakteryzowała dwuzawodowość (mąż/ żona)

• możliwość pozostawienia przez rolnika części gospodarstwa rolnego (gdzie mógł spokojnie gospodarować)

od '74r. możliwe tylko pozostawienie na własność budynek, działka, budynki gospodarskie

działka do gospodarowania 0,5ha

własność budynków

nieruchomość gruntowa - prawo służebności

w myśl zasady superficies solo cedit- po śmierci wygasała służebność

grunt i budynki przechodziły na rzecz Skarbu Państwa

społeczno- gospodarcze przesłanki:

załatwienie problemu mieszkaniowego dla osób związanych z obsługą rolnictwa i społeczności wiejskiej

• służba rolna

• lekarze weterynarii

• nauczyciele

zabudowania własność + służebności

czy za życia rolnik mógł rozporządzać?

TAK!!!

Sprzedawał dom ze służebnością pod budynkami

Ustawa z `74r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na rzecz Skarbu Państwa w zamian za rentę

Wykorzystywana do powiększania zasobów Skarbu Państwa, gromadzonych w Państwowym Funduszu Ziemi

Potrzebowały ziemi

PGR łączyły się w kombinaty U nas siedziba Sudecki, Kietrz, Kętrzyński Łączyły się Rolnicze Spółdzielnie Zespołowe Koła.. Gospodarstwa Specjalistyczne

Hasło: ZIEMIA W RĘCE TYCH, KTÓRZY POTRAFIĄ NAJLEPIEJ NA NIEJ GOSPODAROWAĆ”

Przejęcie z urzędu na podstawie ustawy z 1974r. (np. zadłużone)

Lata 70te EPOKA GIERKA

Za pożyczone pieniądze udało się ożywić gospodarkę, zwłaszcza POZAROLNICZĄ

ODPŁYWAŁA ZE WSI MŁODZIEŻ

Warunkiem otrzymania świadczenia - przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz Skarbu Państwa

Ustawa z października 1977r. o zaopatrzeniu rentalnym rolników i ich rodzin

(cechy świadczenia społecznego)

ROLNIK- emerytura albo renta- podstawowe świadczenia

Warunki:

1. rolnik przekazywał gospodarstwo rolne bądź tzw. NASTĘPCY bądź na rzecz Skarbu Państwa

(tu mógł dobrowolnie decydować rolnik)

następcy- ROZWIĄZANIE WYMIANY POKOLENIOWEJ W ROLNICTWIE

rolnik był niezależny

2. wymóg osiągnięcia wieku emerytalnego (K/60,M/65 lat)

3. płacenie przez rolnika składki emerytalnej

4. wymóg sprzedaży państwu określonej ilości produktów rolnych

(zabezpieczenie odpowiedniego poziomu dostaw)

Naczelnik Gminy mógł wydać decyzję o obniżeniu jeśli udokumentowane podupadnięcie na zdrowiu

Renta- zależy od okresu ubezpieczenia

Na rzecz Skarbu Państwa działka przekazywana tak samo

Działka do gospodarowania 30 arów

Decyzja administracyjna Naczelnika gminy- o przejęciu ma rzecz Skarbu Państwa

Przekazanie następcy- FIRMA SZCZEGÓLNA

Umowa o przekazaniu gospodarstwa rolnego następcy, sporządzona przed naczelnikiem Gminy (akt notarialny należałoby zastosować przy formie ogólnej)

Ogół praw majątkowych podlegał przekazaniu

Przekazaniu podlegało posiadanie jeśli własność nie była uregulowana

Przekazanie następcy - wydawała się podejrzana

/dokonanie ujawnienia nowego stanu własności w księdze wieczystej/

niewiara się utrwaliła

ustawodawca- zmiana w nowej ustawie

Ustawa z 14 grudnia 1982r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i ich rodzin

Rozporządzanie majątkiem

Wymóg przekazania utrzymany z modyfikacjami

Następcy- przejęcie forma aktu notarialnego

Składniki majątkowe podlegały przekazaniu

Następcy- całe gospodarstwo rolne

(ogół składników majątkowych stanowiących skład gospodarstwa rolnego/ elementy składowe: nieruchomości gruntowe, budynki, budynek mieszkalny i inne urządzenia: sianokosy, urządzenia melioracyjne- NIE MYLIĆ Z INWENTARZEM)

INWENTARZ
MARTWY	ŻYWY
Pompy traktor	Świnie Pies, kot - rozstrzyga przeznaczenie
PRZEKAZANIE UNIWERSALNE! Prawa i obowiązki (także długi) OBECNIE W SKŁAD GOSPODARSTWA ROLNEGO NIE WCHODZĄ OBOWIĄZKI

Na wypadek kłótni;

W umowie rolnik mógł zastrzec w odniesieniu do następcy-

Obowiązek jakiś świadczeń- takie jak w umowie dożywocia zawarte w kodeksie cywilnym

Zastrzeżeń można było sądownie dochodzić (WOLA STRON!!!) treść -

sąd przewiduje, rozważa

PRZEKAZANIE NA RZECZ SKARBU PAŃSTWA

Forma: decyzja Naczelnika Gminy

Zmiany: wraz z umacnianiem w polityce indywidualnej własności w rolnictwie - zamiast służebności gruntowej pod budynkami wyodrębniona działka (rolnik mógł pozostawić sobie już na własność)

Działka do dożywotniego użytkowania- tu już służebność

(kolejne wzmocnienie) można było- stworzenie warunków przekazania

rolnik mógł przekazać na rzecz Skarbu Państwa TYLKO

1. gdy nie miał następcy (dzieci, inni członkowie bliskiej rodziny)

2. następcy, którzy istnieli- nie mieli kwalifikacji

3. żaden z następców nie wyrażał woli przejęcia (np. gospodarstwo było zadłużone)

składka, wiek, sprzedaż określonej wielkości - PODTRZYMANE

Członkowie rodziny, którzy nie założyli własnych rodzin

INSTYTUCJA DOMOWNIKA

Mogła to być osoba niespokrewniona

Ustawa'77, ustawa'82 mocniej

Własność domownika nie dotyczyła

Poszerzony zakres świadczeń: emerytura, renta, dostęp do bezpłatnej służby zdrowia

SYSTEM ZASIŁKÓW:

chorobowy (niezdolność powyżej 30 dni)

macierzyński

rodzicielski (nie było wychowawczego)

niektóre nie odpowiadały zasiłkom powszechnego systemu...

charakter świadczeń wynikających z ustawy!!!:

świadczenia z tej ustawy zrównane za świadczeniami z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych

wszystkie świadczenia zrównane w prawach

MOŻNA BYŁO ŁĄCZYĆ OKRESY UBEZPIECZEŃ!!!

Okres pracy w rolnictwie traktowany był równorzędnie z systemem ubezpieczenia w systemie powszechnym

Zrównanie charakteru prawnego jednych i drugich świadczeń

22 grudnia 1990r. obowiązuje do dziś

ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników

wzorowana na rozwiązaniach francuskiego systemu (francuscy rolnicy)

• odpowiednikiem przekazania na rzecz Skarbu Państwa bądź następcy:

WYMÓG ZAPRZESTANIA PRACY W GOSPODARSTWIE ROLNYM

ZAPRZESTANIE- w przypadku gospodarstwa na rzecz INNEGO ROLNIKA

Rolnik ma możliwość wyboru: dziecko bądź inna osoba

• wydzierżawienie na okresy wieloletnie

w przybliżeniu 10 lat

• wiek emerytalny

• składka

• NIE ma już obowiązku sprzedaży państwu produktów rolnych

POZOSTAŁ PROBLEM WYMIANY POKOLENIOWEJ

Zabezpieczenie następcy dla gospodarstwa

Rolnik na długo przed emeryturą mógł zawrzeć umowę cywilno- prawną z następcą

Art. 84 ustawy

Młodszy minimum 15 lat, przenieść z chwilą nabycia prawa do emerytury

Jeżeli następca do tej pory będzie pracował w rolnictwie

Umowa zawiera elementy zobowiązaniowe

ROZBICIE UMOWY PRZENOSZĄCEJ NA 2 ETAPY:

Gdyby warunki nie realizowane art.87

Na żądanie rolnika sąd może rozwiązać umowę - w drodze orzeczenia

!!! doszło do przekazania własności (rozporządzenia)

przewidziana możliwość wzorowania na umowie darowizny i instytucji odmowy darowizny

art.89 zachowanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,

obraza czci bądź przestępstwo umyślne przeciw przekazującemu,

nie wywiązywanie się z obowiązków

już rozporządzająca

pod rządami poprzednich ustaw nie było możliwości odwołania

możliwość wnieść do sądu o stwierdzenie nieważności

art.82 i następne KPC

90te

'90- koniec kartek żywnościowych

towar nie był wywożony do Rosji/ efekty wolnego rynku - reforma Balcerowicza/ otwarcie granic- też artykuły żywnościowe/

marnotrawstwo w produkcji 30% marnuje się w drodze z pola do stołu

ożywienie w niektórych kierunkach produkcji rolnej

deficytowe były artykuły mięsne

przetwórstwo - własny przemysł lokalny zaczął się rozwijać

Urynkowienie eksportu na Wschód	Urynkowienie obrotu towarów
Urynkowienie cen na produkty spożywcze
Otwarcie się na Zachód

Poziom produkcji w Polsce był dość wysoki w zakresie produkcji rolniczej

ZIEMIA WDROŻONE MECHANIZMY RYNKOWE

Liberalizacja w obrocie nieruchomościami rolnymi

Zniesiono praktycznie wszystkie ograniczenia w obrocie nieruchomościami rolnymi

1. kwalifikacje rolnicze, 2. normy wielkości)

28 lipca 1990r. Nowelizacja KC

weszła w życie 1 października 1990r.

w praktyce każdy mógł kupić tyle gruntów rolnych ile mu pasowało

JEDYNY WARUNEK: pieniądze

Nieruchomość rolna art.46 KC są nieruchomościami, które są lub mogą być wykorzystane...

Art. 46. § 1. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

§ 2. Prowadzenie ksiąg wieczystych regulują odrębne przepisy.

Art. 46¹. Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

DZIAŁALNOŚCI WYTWÓRCZEJ! Poprzednie uregulowania tak tego nie nazywały

WYTWÓRCZEJ= skonfrontować z pojęciem gospodarstwa rolnego

Art. 55³.Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Składniki majątkowe wchodzące w skład gospodarstwa rolnego

• przygotowanie do obrotu, pierwsze przetworzenie

(można robić już w gospodarstwie rolnym)

W PGR już wchodziło się w przetwórstwo Każdy powinien mieć gorzelnię - produkując nie bezpośrednio, ale spirytus (tzw. surówkę) - destylacja- czysty produkt

Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych

Tego typu przetwórstwo by nam nie pasowało

Ułatwić możliwość korzystania z ziemi w większym zakresie - INTERWENCJA USTAWODAWCY

Gospodarstwo rolne ewoluuje w kierunku przedsiębiorstwa (nie sensu stricto) art. 50

Art.50KC

Dalsze ograniczenia w zakresie obrotu nieruchomościami rolnymi

Pozostawione ograniczenia w zakresie współwłasności nieruchomości rolnych/ gospodarstw rolnych

(racje społeczno- gospodarcze by ingerować)

ZASADA:

W przypadku znoszenia współwłasności gospodarstwa rolnego, gdy jest zgodna wola wszystkich współwłaścicieli co do sposobu podziału ingerencji nie ma, chyba, że art. 213 byłoby to sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej

Art. 213. Jeżeli zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział między współwłaścicieli byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele.

Współwłasność np. spadek

Przykład zniesienia współwłasności sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej: ZBYTNIE ROZDROBNIENIE

Gospodarstwo- temu , na którego zgoda wszystkich współwłaścicieli

Art. 214. § 1. W razie braku zgody wszystkich współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego współwłaściciela.

§ 2. Jeżeli warunki przewidziane w paragrafie poprzedzającym spełnia kilku współwłaścicieli albo jeżeli nie spełnia ich żaden ze współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który daje najlepszą gwarancję jego należytego prowadzenia.

§ 3. Na wniosek wszystkich współwłaścicieli sąd zarządzi sprzedaż gospodarstwa rolnego stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego

§ 4. Sprzedaż gospodarstwa rolnego sąd zarządzi również w wypadku niewyrażenia zgody przez żadnego ze współwłaścicieli na przyznanie mu gospodarstwa.

Art. 214 brak zgody - temu, kto prowadzi, pracuje, chyba że sprzeczne z zasadami...

Gdy i to nie- temu, który daje gwarancję należytego prowadzenia

Sprzedaż może być zasądzona, gdy nie ma zgody żadnego właściciela na przydzielenie mu gospodarstwa

NIE ZAWSZE da się równo podzielić fizycznie

SPŁATY:

Wnioski co do wielkości (współwłaściciele)

Zgodna wola wszystkich

Sąd orzeka zgodnie z wnioskiem

Żeby ułatwić przejęcie współwłasności i nie utrudnić rolnikowi startu w gospodarstwie

USTAWODAWCA PRZEWIDZIAŁ MOŻLIWOŚĆ OBNIŻENIA SPŁAT

Art.216 KC

Art. 216.  § 1. Wysokość przysługujących współwłaścicielom spłat z gospodarstwa rolnego ustala się stosownie do ich zgodnego porozumienia.

§ 2. W razie braku takiego porozumienia spłaty przysługujące współwłaścicielom mogą być obniżone. Przy określaniu stopnia ich obniżenia bierze się pod uwagę:

  1)  typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem zniesienia współwłasności,

  2)  sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat i współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania.

§ 3. Obniżenie spłat, stosownie do przepisu paragrafu poprzedzającego, nie wyklucza możliwości rozłożenia ich na raty lub odroczenia terminu ich zapłaty, stosownie do przepisu art. 212 § 3.

§ 4. Przepisów § 2 i 3 nie stosuje się do spłat na rzecz małżonka w razie zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego, które stosownie do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należy do wspólnego majątku małżonków

typ, wielkość, stan gospodarstwa będącego przedmiotem podziału współwłasności

sytuację osobista i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat i współwłaściciela, który będzie przyjmować spłaty

na raty

odroczenie terminu spłaty

Przypomnieć sobie nowelizację 2001r.

Art. 217 jeżeli gospodarstwo zbyte przed upływem 5 lat od zniesienia współwłasności

WYRÓWNANIE SPŁAT STOSOWANE do obniżki zasądzonej przez sąd

Może zamieszkiwać nie dłużej niż

5 lat przy rodzinie- stara panna/kawaler

5 lat od pełnoletności- nieletni

ograniczenie nie dotyczy osób trwale niezdolnych do pracy

dziedziczenie - nie ma zmian

Art. 1059. Spadkobiercy dziedziczą z ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli w chwili otwarcia spadku:

  1)  stale pracują bezpośrednio przy produkcji rolnej albo

  2)  mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, albo

  3)  są małoletni bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół, albo

  4)  są trwale niezdolni do pracy.

14 luty 2001r. wyrok TK

w odniesieniu do spadków otwartych przed

WOLNY RYNEK

'90 DATA GRANICZNA, gdy w Polsce osiągnięty cel społeczno- gospodarczy

zabezpieczenie społeczeństwu niezbędnej ilości żywności

nadmiar towarów na rynku

rynek rolny specyfika- FALOWANIE PRODUKCJI ŻYWNOŚCI

w szczególności mięso tzw.

Dołki świńskie	Górki świńskie
niedosyt	Nadmiar
Towaru na rynku

Reperkusje po stronie cen

Ceny rosną

Podaż jest za duża Cena schodzi nawet poniżej kosztów

Szybkość odbudowy stanu

Rynek mięsa wieprzowego- rok (równowaga)

Rynek mięsa drobiowego - jeszcze szybciej

S.I. ma na celu skupować nadwyżki towarowe na rynku i doprowadzić do poziomu równowagi

Utrzymanie pożądanej ceny żywności

'90 powołana AGENCJA RYNKU ROLNEGO w resorcie rolnictwa

są 3:

Tu nie mylić!!!

AGENCJA RYNKU ROLNEGO

Interwencyjny skup, sprzedaż/ towar skupiony - magazynowany

Na REZERWY STRATEGICZNE np. na wypadek kataklizmów

Skup za pośrednictwem określonych podmiotów gospodarczych, które realizują powierzone im zadania

Skupienie koszty żeby podmiot był w stanie skupić- gotówka z kredytu bankowego

A.R.R. UDZIELANIE PORĘCZEŃ I GWARANCJI KREDYTÓW DLA PODMIOTÓW REALIZUJĄCYCH POWIERZONE PRZEZ NIĄ ZADANIA

podstawowe narzędzia polityki rolnej dziedziczenie - obrót wspólnotowe prawo rolne- instrument finansowy przeważa

90te

7 czerwca 1990r. ustawa AGENCJA RYNKU ROLNEGO

narzędzia

Podstawowe zadania:

• regulacja sytuacji na rynku rolnym, zmierzająca do stabilizacji ceny, zapewnienia równowagi podaży i popytu

Środki:

• skup interwencyjny <- artykułów żywnościowych

produktów rolnych i wiążąca się z nim sprzedaż (skup nadwyżki podaży)

• poręczenia kredytów (kiedy, w jakich sytuacjach, komu)

+ podmiotom skupującym artykuły żywnościowe na zlecenie Agencji

zborze- skup!

Skup po to, że była niejako urzędowa cena by próbować uchwycić korzystny dla producenta poziom

Przyznanie kredytu uzależnione od zdolności kredytowej (by kredytobiorca mógł spłacić kredyt)

KREDYT- musi mieć CEL!!!

Poręczenia udzielała Agencja Rynku Rolnego jako

PAŃSTWOWA OSOBA PRAWNA

Moc poręczenia kwalifikowała się od sytuacji majątkowej podmiotu poręczającego

Agencja Rynku Rolnego majątek- m.in. ilość określonych środków budżetowych

Pośrednio kwota na ewentualne poręczenia gwarantowana środkami budżetowymi

+ dopłaty (importowe?)

System kontraktacji

+ trafna analiza ekonomiczna sytuacji rynkowej

by przewidzieć, że taka sytuacja może się przydarzyć

+ gromadzenie rezerw żywnościowych

(strategiczna rezerwa żywnościowa)

obecnie na rynku mięsnym - nasze mięso zainteresowanie na Zachodzie

Równowaga, ceny ustabilizowane

Z tendencją wzrostową jeśli chodzi o stronę podażową

Zagrożenie górki świńskiej

Niska cena zbóż - rolnicy skupują na produkcje trzody chlewnej (pasza)

Nieurodzaj 2003/2004 zboża- import z rynków Amerykańskich (było drogie- odzwierciedlenie w produkcji mięsnej- dołek świński)

Liczba środków oddziaływania na rynek wzrosła z 5 do 50 milionów

19. października 1991r. ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz zmianie niektórych ustaw

powołana do życia

AGENCJA WŁASNOŚCI ROLNEJ SKARBU PAŃSTWA

Obecna nazwa

AGENCJA NIERUCHOMOŚCI ROLNYCH

Podstawowe zadanie ustrojowe:

• zagospodarowanie nieruchomości rolnych Skarbu Państwa

DZIAŁA W FORMIE PAŃSTWOWEJ OSOBY PRAWNEJ

Mogła zagospodarować już zgodnie z nowymi formami rolnymi

Gospodarowanie w poprzednich formach traci swoją racje bytu np. PGR, Spółdzielnie

PODMIOTY GOSPODARUJĄCE W FORMIE SPÓŁEK PRAWA HANDLOWEGO- priorytet

Ingerencje ograniczyć do niezbędnego minimum

Prywatyzacja PGR

Pewne PRG zachowano- jakie?, które?

Pozostawiono:

• stadniny, wyścigi końskie

• gospodarstwa doświadczalne (postęp genetyczny, biologiczny, zootechniczny)

• przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją wysokiej klasy materiału nasienniczego

• przedsiębiorstwa hodowli zwierząt zarodowych

wymaga szczególnych nakładów, niesamodzielne- wspieranie środkami publicznymi

reszta- majątek sukcesywnie prywatyzowany

środki prawne prywatyzacji

art. 6 ustawy (obecnie)

punkt 1) Agencja realizuje zadania wynikające z polityki państwa, w szczególności w zakresie tworzenia oraz poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych

podstawą- indywidualne rodzinne gospodarstwo rolne

mienie przeznaczone na rozwój tych gospodarstw rolnych w formie:

1. sprzedaż w formie przetargu ograniczony/ nieograniczony

2. dzierżawa- podstawowa forma ustalania kandydata - przetarg

podstawowe warunki przy sprzedaży/ wydzierżawianiu

• kasa (czynnik pieniężny)

• inne względy <- nie jest wyeksponowane, że decydują względy finansowe

+ względy natury gospodarczej np. nabywca z danej lub sąsiedniej miejscowości

Administrowanie mieniem Skarbu Państwa

Art.5

Własność i inne prawa rzeczowe

We własnym imieniu do osób trzecich + obowiązki publicznoprawne

NA RZECZ MIENIA SKARBU PAŃSTWA- W IMIENU WŁASNYM

Administrowanie odbywa się na zasadach instytucji POWIERNICTWA

Istotne w umowie

Cena<- decyduje przetarg (nabywca- cena najwyższa)

Sposób zapłaty/ warunki płatności<- obrazowo sprzedaż od bywa się NA tzw. kredyt (nie za kredyt)

W perspektywie trzeba uiścić

To rok 1992

Indywidualnego rolnika/ inne podmioty nie stać na wyłożenie kwoty

Płatność w umowie rozkłada się

Określony procent nabywanego mienia przy zakupie ~20%

Reszta na dogodnie oprocentowane raty- umówione

Okres spłaty często determinowany okresem spłat kredytów bankowych na cele inwestycyjne

(grunt powinno się wydawać po żniwach)

19 stycznia 1994r. powołana AGENCJA RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA

przy pomocy środków finansowych m.in.

dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych na zakup ziemi

pomoc NIE mogła być łączona

Zasada nie łączenia środków publicznych na jeden cel (poza ustawowo przewidzianymi)

Okres spłaty określano na 8 lat

Oprocentowanie na podobnym poziomie kredytobiorca, gdy dopłata

Od kredytobiorcy żądano uiszczenia kwoty początkowej 20%

(Łatwiej byłoby całość na równe raty)

dlaczego pierwsza wpłata?

Biblijna przypowieść o talentach

„Kto ma to będzie mu dodane!!!, kto nie, to będzie mu odebrane to co ma”

zakłada się, że tenże ktoś czegoś już dokonał i będzie go stać na uiszczenie należności

(bardziej prawdopodobne, że zyska jeśli dostanie kredyt)

reszta

dopłata do oprocentowania kredytu bankowego

środki własne 20%, 30%, 40%

środki z Unii Europejskiej- najpierw inwestor musi wyłożyć całość, wtedy może oczekiwać części- około połowy tego co wydał

USTAWA Z 1991r.

Odwrót w polityce rolnej od uspołecznienia

Idziemy z powrotem w kierunku prywatyzacji

Formy zagospodarowania nieruchomości:

1. sprzedaż

2. dzierżawa

3. przetarg

ad1. kandydat wyłaniany w drodze przetargu

czy w każdym wypadku? kiedy z pominięciem

- kiedy inne względy niż finansowe, czynnik gospodarczy, względy celowościowe

prawo pierwokupu przez dotychczasowego dzierżawcę

(obecnie pierwszeństwo kodeksowe NIE obowiązuje)znalazło się w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego

PIERWSZEŃSTWO- jakie względy

• potrzeba ciągłości i kontynuacji/ trwałości warsztatu produkcyjnego

SPRZEDAŻ? - czy każdy grunt? Czy jakieś zasady?

• sposób planowy- względy celowościowo- gospodarcze

• odzwierciedlenie w procedurze przetargowej (można inne względy zamieścić np. zamieszkanie w okolicy działki)

• cena (rzeczoznawca określa, z reguły stanowi cenę wywoławczą)

kiedy należy przyjąć, że doszło do ważnej umowy sprzedaży?

Ogłaszający przetarg zastrzega sobie prawo odwołania lub nie zaakceptowania żadnego z kandydatów nawet bez podania przyczyny

Doczytać temat

* zasada swobody umów

sprzedaż- czynnik decydujący kasa

pieniądze idą tez na koszty funkcjonowania Agencji

Sprzedaży podlegają tylko te grunty, które Agencja zamierza sprzedać

Po stronie dzierżawcy nie ma żadnego roszczenia

INNE FORMY ZAGOSPODAROWANIA:

1. SPÓŁKI PRACOWNICZE prawa handlowego mogły w użytkowanie/ dzierżawę

(udało się w Czechach)

grunty Skarbu Państwa mogą być bezpłatnie oddawane na realizacje pewnych celów publicznych np. na budowę dróg

	Gmina Leszno- Wola	Administrator Grunty po PGR \ PGR Brudnowski jest spółka, a dlaczego administrator <- tymczasowo, miasto niedługo wchłonie
Wschodnia część pod hipermarket -> Zachodnia -> osiedle	Kombinat Mysiarnia Sprzedany Nabywca próbował coś produkować, problemy z prawem- czy do sprzedaży doszło zgodnie z ustawą

Mienie Zaburzańskie- w ramach rekompensaty, otrzymywali ziemie głównie na terenach Ziem Odzyskanych

Nie wszyscy możliwość pozyskania gruntu od Agencji na poczet zaliczana wartość mienia na Wschodzie/ formalnie istnieje do dzisiaj

REPRYWATYZACYJNE

Do zasobów Skarbu Państwa- na podstawie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej

Lata 70te szereg ustaw- tytuł do przejęcia na rzecz Skarbu Państwa z pokrzywdzeniem

Jeśli przejęcie na podstawie Aktu

rażące naruszenie prawa/ za rentę często z naruszeniem przepisu prawa

podstawa do wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji art.156(1)punkt2 kodeksu postępowania administracyjnego

można zablokować

zablokować wniosek o stwierdzenie nieważności

(na tyle uprawdopodobnić by organ wszczął postępowanie)

kończy się decyzją administracyjną od której służą środki odwoławcze

II instancja

Sprawa do ponownego rozpatrzenia

Skarga do WSA na decyzje ostateczną

Skarga kasacyjna

3. postępowanie odwoławcze- w czasie nieograniczonym

ktoś utracił własność w trybie orzeczenia sądowego

czy obecnie środek prawny do wzruszenia?

Rewizja nadzwyczajna zastąpiona kasacją (krótkie terminy)

Jeśli cos się zmieni to w ustawie reprywatyzacyjnej

Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa???????

Wśród wymienionych ustaw- art. 63 <- wykluczył możliwość wzruszenia w trybie administracyjnym prawomocnych aktów własności wg ustawy o własności gospodarstw???????

Art.63- przedmiot 2 postępowań przed TK

Wyrok 2000r.- nie jest niezgodny z Konstytucją

W uzasadnieniu

W trybie art.1 uwłaszczenie z mocy samego prawa

Od 4. 11.1971r. wejście ustawy w życie

samoistne posiadanie w terminie

Dobra	Wiara	5	Lat
zła				10

Gdy w tych okresach legitymowany<- właścicielem samoistnym (quasi zasiedzenie)

Akt własności ziemi- charakter deklaratoryjny

Każdy traktowany jak samoistny posiadacz w dobrej wierze

• bo miał Akt

• obywatel powinien działać w zaufaniu do organów władzy publicznej, które działają praworządnie

przesłanki do zasiedzenia przed nowelizacją `90

10/ 20 lat

złej wiary nie można wykluczyć np. dorobiono papiery/ są dowody, że do wydania Aktu doszło w wyniku przestępstwa ( i tak posiadacz)

1. + 20 lat = 4.11.1991

Przeciąć dyskusję o unieważnieniu

Zadania AGENCJI NIERUCHOMOSCI ROLNEJ

Funkcjonowanie AGENCJI RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA

Powołana ustawą z 29 grudnia 1993r. ustawą

W życie 19 stycznia 1994r. <- rozpoczęła funkcjonowanie Agencja, a ściśle jej prezes

Ratio legis: oddziaływanie za pomocą instrumentów finansowych na procesy restrukturyzacji i modernizacji polskiego rolnictwa

25 maja 1990r. wniosek Polski do Komisji Europejskiej w sprawie stowarzyszenia z EWG

wymogi EWG

1. dostosowanie gospodarki, prawodawstwa i innych dziedzin gospodarowania do państw stowarzyszonych w EWG

najszybsze przekształcenia- instrumenty natury finansowej

W okresie powojennym

Dotacja dla określonych podmiotów na realizacje określonego celu

Łatwa procedura

NIE ZAWSZE RACJONALNIE WYKORZYSTANE ŚRODKI PUBLICZNE

70te

Specjalizacja i kooperacja

Umorzenie części kredytów na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych

<- gospodarstwa specjalistyczne/ przemysłowo- towarowe/ gospodarstwa wysokotowarowe

80te

Zrównywanie w prawie do korzystania z pomocy publicznej

Wykasowano do gospodarstw indywidualnych

Dotacje wykasowano

(po części w upaństwowionych)

90te

Specyfika produkcji rolnej w rodzajach produkcji

(wielkość nakładów)

mleko i jego przetwory- najbardziej kapitałochłonne

nie spuszczać z pola widzenia produkcji mleczarskiej

otworzyliśmy granicę na towary

groziło to zdominowaniem i tym, że rodzimy produkt wypadnie z rynku/ wyniszczenie rodzimego przetwórcy - trudno nadrobić

URUCHOMIONO DORAŹNE FORMY POMOCY FINANSOWEJ:

1. kredyty bankowe o włączonym kapitale (część państwowego/ część bankowego0

2. warunkiem uzyskania kredytu- pozytywna ocena banku, zdolność kredytowa kredytobiorcy

by kredytobiorca na jak najlepszy cel przeznaczył i uzyskał dochód na spłacenie

jeżeli kredytobiorca przedłoży formę zabezpieczenia wierzytelności- bank może kredytu udzielić

FORMA ZABEZPIECZENIA WIERZYTELNOŚCI BANKOWEJ:

• Zabezpieczenie hipoteczne (kredytobiorca powinien taką nieruchomość posiadać)

• Zastaw na rzeczy ruchomej

• Poręczenie (stosunek obligacyjny)

• Gwarancja bankowa (inny bank gwarantuje spełnienie świadczenia przez kredytobiorcę)

PORĘCZENIE	GWARANCJA
Mogą być udzielone pod tytułem darnym
Może uzależnić od warunku lub terminu np. pierwsza hipoteka	Dla banku Jest zobowiązaniem o charakterze bezwarunkowym Gwarant zobowiązuje się, że dłużnik spełni ciążące na nim świadczenia w terminie Nie może uzależniać spełnienia świadczenia od warunków i terminów
Jest instytucją prawa cywilnego Poręczycielem może być prawie każdy	Gwarantem w obecnym stanie prawnym może być bank bądź inna państwowa osoba prawna, upoważniona do wydawania gwarancji + Skarb Państwa (osoba prawna) + agencje rządowe - każda w oddzielnej ustawie takie kompetencje ma przyznane bank w systemach - zabezpieczenie obrotu

1990r. Gwarancji Skarbu Państwa udzielał (dzisiejsza nazwa) Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

NIE było Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

• POŻYCZKI (działania doraźne)

90te problem z reformą systemu monetarnego

Balcerowicz

Urynkowienie polskiej złotówki

Urealniono wartość występujących w obrocie towarów i usług

dawniejsze kredyty po przeliczeniu - niebotyczne

inflacja- niebotyczna

wiele podmiotów wpadło w pułapkę kredytową/ nie były w stanie spłacić kredytu po nowej wartości pieniądza

rok 1982- ustanowiony FUNDUSZ RESTRUKTURYZACJI I ODDŁUZENIA ROLNICTWA

9.V.

1. wymień prawne formy pomocy finansowej państwa przed powstaniem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa(5)

- poręczenia i gwarancje

-

-

-

-

podstawowe błędy- mylenie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencji Rynku Rolnego i Agencji Nieruchomości Rolnych

1/3 wykład

1/3 ćwiczenia

1/3 pozostałe kwestie

Instytucje Finansowe Państwa

Dotychczas poprzez Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

Obecna nazwa Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi(od jakiś 4 lat)

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 1994r. początek

Przejmuje realizację zadań Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużania Rolnictwa

Pytanie2

FORMY POMOCY- NOWE ZASADY

+ dopłata do spłaty zrestrukturyzowanego kredytu bankowego

+ dopłata do kredytu bankowego uzupełniającego

+ dopłata do oprocentowania kredytu na określone cele inwestycyjne, mające na celu stymulacje procesów modernizacji i restrukturyzacji <- realizowana do dnia dzisiejszego

najprawdopodobniej 2006r. koniec tej formy pomocy

jeszcze się dopuszcza stare formy

pomoc świadczona w różnych formach te same zasady

Przed akcesyjne	Po akcesyjne
W zmniejszonej skali Dopłata do oprocentowania	Z funduszy strukturalnych UE WSZYSTKIE PAŃSTWA TE SAME FORMY

- Uregulować stan prawny <- ustawa `71

Nie uda się przepisy o zasiedzeniu postępowanie spadkowe! Trzeba kolejno regulować w oparciu o ustawy obowiązujące w chwili otwarcia konkretnego spadku

• do dziś są sprawy- umorzenie kredytu za Gierka

• Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa (zmienił się tylko wierzyciel/ w 80%stał się nim Skarb Państwa)

Na korzystnych warunkach (5%), ale trzeba spłacić

Ponad 100mln zł

W obecnym stanie prawnym ustawa o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Art.12 Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy do Agencji przechodzą środki finansowe i inne mienie dotychczasowego Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa oraz zobowiązania i wierzytelności finansowe tego funduszu

Agencja przejmuje zobowiązania i wierzytelności powstałe z tytułu zwrotnej pomocy budżetowej udzielonej przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, przed powstaniem Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, na restrukturyzację i modernizacje rolnictwa i jego otoczenia.

Art. 10b

• sprzedaż wymagalnych wierzytelności (firmy windykacyjne), gdy stała utrata przez dłużnika zdolności do spłaty

(przetarg, oferta publiczna, rokowania na podstawie publicznych ogłoszeń)

• umorzenie wierzytelności

nie odzyskano w wyniku postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego, egzekucji cywilnej

śmierć dłużnika w niektórych przypadkach (art.10c, 10d)

Art. 10c. Prezes Agencji może umarzać w całości lub w części, rozkładać na raty lub odraczać termin spłat wierzytelności Agencji dotyczących środków Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, zwanych dalej "wierzytelnościami Funduszu".

Art. 10d. 1. Wierzytelność Funduszu może być umorzona, jeżeli wystąpi co najmniej jedna z następujących przesłanek:

  1)  wierzytelności Funduszu nie odzyskano w wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego albo upadłościowego lub

  2)  zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji wierzytelności Funduszu lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne, lub

  3)  nie można ustalić miejsca zamieszkania lub pobytu dłużnika będącego osobą fizyczną albo dłużnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku poprzedzającym umorzenie, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" do celów naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, lub

  4)  egzekucja wierzytelności Funduszu zagraża ważnym interesom dłużnika, w tym jego egzystencji, w przypadku gdy dłużnik:

a)    poniósł szkody spowodowane klęską suszy, gradobicia, nadmiernych opadów atmosferycznych, wymarznięcia, powodzi, osuwisk ziemi, huraganu, pożaru lub plagi gryzoni, z wyłączeniem szkód powstałych w budynkach,

b)    stał się niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, lub

  5)  dłużnik będący osobą prawną został wykreślony z Krajowego Rejestru Sądowego, przy jednoczesnym braku majątku, z którego można by egzekwować wierzytelność Funduszu, a odpowiedzialność z tytułu wierzytelności Funduszu nie przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie.

2. Umorzenie wierzytelności Funduszu, za którą dłużnicy są odpowiedzialni solidarnie, może nastąpić, jeżeli okoliczności uzasadniające umorzenie zachodzą co do wszystkich dłużników.

3. W przypadku gdy kwota podlegająca umorzeniu przekracza 15.000 złotych, umorzenie wierzytelności Funduszu wymaga zgody ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

4. Umorzenie wierzytelności Funduszu następuje na wniosek dłużnika, z zastrzeżeniem ust.

5. Prezes Agencji może umorzyć wierzytelność Funduszu bez wniosku dłużnika w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 5.

6. W przypadku gdy kwota podlegająca umorzeniu przekracza 15.000 zł, informacja o tym umorzeniu, obejmująca imię, nazwisko, miejsce zamieszkania (miejscowość) dłużnika, cel kredytowania, przesłankę oraz kwotę umorzenia, jest informacją publiczną w rozumieniu przepisów o dostępie do informacji publicznej i jest niezwłocznie udostępniana w Biuletynie Informacji Publicznej.

Agencja może dokonywać sprzedaży wymagalnych wierzytelności powstałych w związku z realizacja zadań ustawowych, w przypadku trwałej utraty przez dłużnika Agencji zdolności do spłaty zadłużenia

Sprzedaży wierzytelności określonych w ust. 1 Agencja dokonuje za pośrednictwem banków, na podstawie zawieranych umów

Wymagane wierzytelności są sprzedawane:

1. w drodze przetargu

2. na podstawie oferty ogłoszonej publicznie

3. w wyniku rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia

przy sprzedaży wierzytelności stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego o zmianie wierzyciela z następującymi wyjątkami:

nie jest wymagana zgoda dłużnika

sprzedaż nie może być dokonana na rzecz dłużnika, jego zstępnych i wstępnych, podmiotu związanego stosunkiem zależności lub dominacji, w rozumieniu ustawy z dnia 22 marca 1991r.- Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszami powierniczymi

Przy sprzedaży wierzytelności nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 31 stycznia 1989r.- Prawo bankowe o przestrzeganiu tajemnicy obrotów i stanów rachunków bankowych w zakresie wierzytelności oferowanych do sprzedaży.

(utraciła moc 1998r.)

Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, określi szczegółowy tryb sprzedaży wierzytelności Agencji.

To podlega nadzorowi- właściwy minister do spraw finansów publicznych

Były próby uregulowania zmierzające do umorzenia

• od zgody ministra jeżeli wierzytelność przekracza 15 tys. Zł

tylko wartość mierzona w kapitale

Formy pomocy świadczonej przez Agencje Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Art. 3 wyartykułowane podstawowe zadania najważniejsze!

Umieć przykładowo wskazać na najważniejsze instrumenty

Wspieranie inwestycji w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach

(ważna kolejność)

wiąże się z naszą przewidywaną akcesją

1. Polska krajem stowarzyszonym

1. Polska w Atenach podpisuje wniosek o akcesję

Produkt polski nie odpowiadał standardom

Dostosować go przez procesy inwestycyjne w rolnictwie, przetwórstwie, usługach

POTRZEBNY KREDYT- wesprzeć proces

W umowie kredytowej trzeba CEL uchwycić, sprecyzować (CEL DOSTOSOWAWCZY) związanie celem beneficjenta z pomocą państwa

DOPŁATY DO OPROCENTOWANIA KREDYTÓW BANKOWYCH NA OKRESLONE CELE INWESTYCYJNE

PLAN PRZEDSIĘWZIĘCIA!

Dołączamy do umowy kredytowej

Np. produkcja surowca jakim jest MLEKO

W treści umowy wtłoczyć jakie ma stać się mleko by otrzymać kredyt preferencyjny

Kategorie mleka	extra	I	II	pozaklasowa
		Skupowane wszystko- w jedną kadź (nie wytrzymywało jednego dnia)
		Dziś produkt mleczarski tylko klasy extra, inne dołączone jedynie wyjątkowo na rynku lokalnym

Produkt żywnościowy dopuszczony do obrotu jeśli otrzyma odpowiedni certyfikat

Warunki, które czynią zadość wymogom np. budując oborę, eliminując zagrożenia

BIZNES PLAN<- Ośrodki Doradztwa Rolniczego (pomagają opracować i opiniują)

kredyt	Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
		BANK
		Działania Ośrodka Doradztwa Rolniczego właściwego ze względu na lokalizację przedsięwzięcia rolniczego

POZYTYWNA OCENA technicznej, technologicznej, ekonomicznej, spełnienie polityki państwa- obecnie wspólnotowej polityki rolnej

ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA- zdolność zrealizowania przez przedsiębiorstwo przedsięwzięcia zgodnie z celem, także pod kontem powstałej w wyniku kredytu wierzytelności

Mleczarnie- najbardziej kapitałochłonne

Żeby ułatwić kredyt- kolejna forma pomocy za pośrednictwem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

PORĘCZENIA	GWARANCJE
Poręczyciel może uzależnić spełnienie wierzytelności powstałej w wyniku umowy poręczenia od zaistnienia określonej okoliczności Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa może uzależnić od uprzedniego zaspokojenia banku od innego poręczyciela	Państwo daje gwarancję, że spłaci
		Jest zobowiązaniem bezwarunkowym
		Gwarant nie może uzależnić spełnienia zobowiązania od jakichkolwiek warunków
		Jest instytucją prawa bankowego o charakterze cywilnoprawnym
		GWARANCJE MOŻNA NIE TYLKO FINANSOWE np. budynek, Ze powstanie na czas Wyjątkowo określona: ranga, potrzeba, małe niebezpieczeństwo
Bezpieczniejsza dla Agencji z punktu widzenia bezpieczeństwa środków publicznych

FINALNIE

Węzeł prawny- powstanie system udzielania pomocy.

Agencja zawiera stosowną umowę z Centralą określonego banku, w której określone są zasady na jakich banki mogą korzystać z dopłat do oprocentowania

Spłata	Za kredytobiorcę	Części oprocentowania
			Przez kredytobiorcę

Dopłaty są najwyższe

Jakie przedsięwzięcia najszerzej:

1. tworzenie i modernizacja gospodarstw rolnych przez młodych rolników sięga 75% należnego bankowi oprocentowania

2. do produkcji mleka/ chowu bydła mlecznego/ potrzebna ziemia

normy obszarowe dawniej 20%, teraz wyżej- do 300ha

BY OŻYWIĆ RYNEK ZIEMIĄ też ¾ należnego oprocentowania

3. urządzenie zakładu mleczarskiego

¾ należnego bankowi oprocentowania

4. programy branżowe, regionalne

tez wyższa dopłata do kredytu

Klasyfikacja podmiotów

• dotąd się już sprawdziły na rynku (image- bardzo ważne)

• wykazanie zgromadzenia majątku o określonej wartości (WKŁAD WŁASNY)

Rolnicy	minimum	20%
Przetwórcy			30%

Reszta może pochodzić z preferencyjnego kredytu

1. umowa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z Centralą

2. uprawnienie do udzielania kredytów przez Bank

3. UMOWA KREDYTOWA, którą w tej części w imieniu i na rzecz Agencji zawiera konkretny bank

W25/04

Instrumenty prawno-finansowe przy Unii Europejskiej

Dotychczas przyznane środki z UE w całości wykorzystane

1992r. powołanie funduszu celowego

FUNDUSZ RESTRUKTURYZACJI I ODDŁUŻENIA ROLNICTWA

Wyodrębnione środki budżetowe na określony cel, z przeznaczeniem na finansowanie określonego celu z przeznaczeniem na wykorzystanie w całości.

W odróżnieniu- środki nie są przyznawane na określony czas

FUNDUSZ RESTRUKTURYZACJI I ODDŁUŻENIA ROLNICTWA to fundusz celowy

• wspieranie procesu restrukturyzacji branży rolno-spożywczej

• oddłużenie podmiotów, które zadłużyły się w związku z transformacją ustroju podmiotów, które zadłużyły się podczas reformy systemu podatkowego

<-urynkowienie wartości pieniądza/ wzrosła w takim stopniu, że podmioty, na których ciążyło zobowiązanie lub należność nie były w stanie go spłacić PUŁAPKA KREDYTOWA

ożywienie w rolnictwie- urynkowienie wartości towaru,

dotknęło podmioty, które miły kredyty na inwestycje (nie było zbytu i dochodu)

Zasady restrukturyzacji Zadłużeń

Zmniejszyć zobowiązanie (kredyt jest zobowiązaniem)

Budżet pokryłby część zobowiązań, spłacić część należnego bankowi zobowiązania- najlepiej byłoby, ale nie

PRZEJĄĆ CZĘŚĆ WIERZYTELNOŚĆI (PRZETERMINOWANYCH) W 85%

Przejęcie na jakich zasadach i co dalej?

Zdecydowano, że przejęta przez Skarb Państwa wierzytelność będzie polegała na spłacie na rzecz Skarbu Państwa

Czy na dotychczasowych czy na łagodniejszych warunkach?

Warunki spłaty przejętego długu

Od strony jurydycznej- w wyniku cesji wierzytelności w 85% za pośrednictwem BANKU FUNDUSZOWEGO (było ich 8), które działały w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa

BANK FUNDUSZOWY zawierał z dłużnikiem tzw. UMOWĘ O SPŁATĘ ZRESTRUKTURYZOWANEGO KREDYTU (nowa umowa cywilnoprawna, nowe warunki spłaty, ODNOWIENIE WIERZYTELNOŚCI)

NOWE ZASADY:

• okres spłaty określono na 8 lat

• oprocentowanie wierzytelności określono na 5% w skali roku

FUNDUSZ RESTRUKTURYZACJI I ODDŁUŻENIA ROLNICTWA rozpoczął działalność 1 lipca 1992r.

Pieniądz był już urynkowiony

By utrzymać- należy określić STOPY (NBP ustala)

1992r. oprocentowanie kredytu = 50%

Co z tego, że kredyt tak korzystnie oprocentowany jeśli dłużnik „wyłożył się” wcześniej?

Kolejna forma pomocy: WDROŻONO(wprowadzono) niskooprocentowany kredyt na działalność <- warunki preferencyjne

Albo dokończyć przedsięwzięcie albo wznowić przedsięwzięcie

Plan przedsięwzięcia Biznes plan

PLAN NAPRAWCZY

Analiza ekonomiczna sytuacji pokrzywdzonego

Przeliczyć przewidywane dochody po uruchomieniu przedsiębiorstwa w oparciu o sytuacje rynkową

Plan naprawczy- warunek na podstawie którego MOGŁA być udzielona POMOC

Negatywna ocena- nie udzielono pomocy

Wiele zadłużonych podmiotów

Określić warunki jakie podmioty mogły z kredytu skorzystać (moment zadłużenia, wysokośc)

Tylko podmioty, których zadłużenie nie przekracza 10 mld starych zł

Kwestia ewentualnej potrzeby udzielenia KREDYTU NAPRAWCZEGO, warunki:

1. na okres 8 lat

2. oprocentowanie ustalono na wysokość 20%

Kwestia środków finansowych, które miały być przeznaczone na ożywienie

Z chwilą przejęcia 85% wierzytelności przez Skarb Państwa- Skarb Państwa miał roszczenie o zwrot na preferencyjnych warunkach

Kredyt naprawczy ( za pośrednictwem Banku)

Środki pochodziły ze środków przyznanych przez Fundusz

(Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej)

proces restrukturyzacji- modernizacja branży rolno- spożywczej

KREDYTY MODERNIZACYJNE- na tych samych warunkach co kredyt naprawczy

Przysługiwał podmiotom niezadłużonym, które chciały zrealizować przedsięwzięcie

Środki ze środków budżetowych

Poseł Soska

KOMPLEKSOWA KONTROLA FUNDUSZU PRZEZ NIK

Prawidłowość wykorzystania środków Funduszu

Kontrola wykazała nieprawidłowości i BŁĘDY SYSTEMOWE (nie działo się wg zasad, niezasadne przyznanie środków/ błędy, że nierzetelny biznes plan i nie da tak dużego zysku)

System korzystny dla zadłużonych i Banku<- tracił trudne wierzytelności w 85% (grupa kredytów straconych)

Banki wykorzystują sytuacje i pozycję - celowo mógł ocenić pozytywnie zadłużonego

Powierzono administrowanie cudzą wierzytelnością podmiotowi zainteresowanemu

Lepiej by było gdyby Skarb Państwa i Minister Rolnictwa jako dysponenci

Minister Rolnictwa- potrzebne wykwalifikowane służby

Kwestia środków na funduszowanie zadań

30 bilionów starych zł

300 milionów nowych zł

System pomocy trzeba zmienić

Koniec 1993r. ZMIANA ZASAD POMOCY w 2 obszarach

Nowe zasady:

Nowa forma pomocy w zakresie oddłużania rolnictwa polegała już na pomocy w spłacie zrestrukturyzowanego przez bank własnego kredytu

Obecna pomoc ma polegać na pomocy w spłacie zrestrukturyzowanego przez bank kredytu

Bank- restrukturyzacja własnej wierzytelności- odnowić stosunek wierzytelności- mogła polegać np. na umorzeniu zaległych odsetek/ mogła polegać na rezygnacji ze wszystkich odsetek (przedterminowych i należnych)

Umorzyć część wierzytelności

NOWA umowa o spłatę tak zrestrukturyzowanego kredytu

Oprocentowanie- nadal stopa 50%, jak zmniejszyć?

Skarb Państwa przejmuje część należnych odsetek (spłata za kredytobiorcę), do takiej wysokości, że oprocentowanie należne bankowi od kredytobiorcy nie mogła przekroczyć 20%

Pozostałą część spłaca za dłużnika Fundusz

Trzeba znowu pomóc

Dawny kredyt naprawczy zastąpiono KREDYTEM UZUPEŁNIAJĄCYM

• 20% Kredytobiorca, reszta Fundusz

• biznes plan

+ kredyt modernizacyjny

20% kredytobiorca, pozostała część Fundusz

Skarb Państwa nie wykłada środków na udzielenie/ nie przejmuje wierzytelności

WSPIERA SPŁATĘ...

Czy ta pomoc ze środków publicznych jest odpłatna?

Czy spłacone przez Skarb Państwa- Fundusz?

NIE podlega zwrotowi (to prezent)

Warunkiem udzielenia- pomoc wykorzystana zgodnie z celem (sfinansowała przedsięwzięcie)- przynajmniej przez okres spłaty

Warunki spłaty określone w UMOWIE KREDYTOWEJ, którą zawierał bank

Bank dbał o swoje interesy- gwarancja należytego wykorzystania przyznanych środków (realna ocena)

DOPŁATA DO OPROCENTOWANIA KREDYTÓW BANKOWYCH NA OKRESLONE CELE <- realizowana do dnia dzisiejszego

Do 2006r. możemy korzystać, po akcesji już ograniczyliśmy/

od 2007r. nowy budżet UE

rozwinęła się gdy rozpoczęła działalność AGENCJA RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA, utworzona ustawą z 29.12.1993r., w życie weszła 19 stycznia 1994r.

Rozpoczęła działalność Agencja- jednoosobowo Prezes Agencji powołany przez Premiera

Art.12 stała się następcą prawnym Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, który z dniem 19 stycznia 1994r. przestał istnieć

Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy do Agencji przechodzą środki finansowe i inne mienie dotychczasowego Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa oraz zobowiązania i wierzytelności finansowe tego funduszu

Agencja przejmuje zobowiązania i wierzytelności powstałe z tytułu zwrotnej pomocy budżetowej udzielonej przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, przed powstaniem Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, na restrukturyzację i modernizacje rolnictwa i jego otoczenia.

/ przechodziły tez zobowiązania i wierzytelności

/ niewykorzystane środki funduszowe też przechodzą na rzecz Agencji

Kredyt modernizacyjny też podlegał spłacie Kolejne wierzytelności- ktoś musiał tym zarządzać

Mienia nie było żadnego

Minister pokrywał ze środków na własną działalność

TU SUKCESJA SYNGULARNA art.12

Uniwersalna to ogół praw i obowiązków majątkowych

• organ agencji rządowej

• a nie już minister

Agencja nie przejęła i nowy prezes Agencji	Janiszewski Bronicki Minister Andrzej Śmietanko nie zebrał tyle co poprzednicy

Do opiniowanie- OSRODKI DORADZTWA ROLNICZEGO

By rozładować strajki

Pisma, że udzielą pomocy jak dostaną nowe środki

Zwracają się do ministra żeby decyzje zrealizował

Skargi do NSA, który podjął rozstrzygnięcie, że on nie jest właściwy

Trudno mówić, że mamy do czynienia z decyzją w rozumieniu k.p.a., ale znamiona

Wątpliwa materia, której decyzja dotyczy/ w jakich formach prawnych trafia/ jaka podstawa prawna/ tu jest UMOWA

NSA zdecydował, że pomocy ze środków publicznych można udzielać w formach cywilnoprawnych i nie ma wtedy decyzji administracyjnej

Wszystkie skargi odrzuca

Środek prawny w postępowaniu administracyjnym

Oddala	Odrzuca
Droga przysługuje, ale z uwagi na materię pomoc nie przysługiwała	Droga formalnie nie przysługuje Np. po terminie

10 czerwca 1994r. I Prezes SN- rewizja do wyroku NSA

wynikało, ze minister działał w formach publicznoprawnych przez decyzje administracyjne

wyrok charakter jednostkowy i się nie upowszechnił

była to próba skoku na kasę publiczną




---