Geografia społeczno ekonomiczna Polski WOJU^®

Wykład 1

Polska leży w europie środkowej

1. Geograficznie , topograficzne

2. Kulturowo podział na kulturę wschodnią i zachodnią. Korzenie tego podziału jeszcze za czasów rzymskich.

W alfabet łaciński, prawa jednostki

E cyrylica, podporządkowanie jednostki państwu.

3. Polityczne Przed 2 wojną światową była Europa wschodnia. Ale po 2 wojnie została tylko Europa W i E ( pod wpływem ZSRR).

Wszystkie 3 mają tą samą etykietkę ale nie znaczą tego samego. Teraz po upadku ZSRR mówi się o europie środkowo wschodniej. To jest bezsensu bo zmieniono tylko etykietę ze wschodniej. Ale to „ brzmi lepiej”

4. Ekonomiczne to kryterium może być najodpowiedniejsze dla określenia środkowa. Ale też ze znakiem zapytania. Kraje europy zachodniej to kraje należące do UE (ale są przecież takie kraje jak Szwecja Norwegia)

W europie Polska jest krajem średnim. Ale w europie środkowej dużym

+ że dużym duży rynek wewnętrzny (zależy od zdolności nabywczej), ułatwia to rozwój firm. Kraj jest bardziej atrakcyjny dla krajów zachodnich

- że duży widać w negocjacjach z UE. Łatwiej jest krajom mniejszym bo są mniejszym obciążeniem dla UE

Polska jest jedynym krajem t tej części europy którego granice są starsze od 1990.

Poziom rozwoju gospodarczego Niemcy długo, długo nic potem Czechy, Słowacja, Polska. Reszta ma zdecydowanie niższy rozwój.

Zmiany granic Polski

• Większość pochodzi z 1945

• Najstarsza ze Słowacją i kawałek z Czechami ( koło Cieszyna 1920). Ale historycznie to ta granica ma prawie 1000 lat. Spisz i Orawy tereny sporne (Nidzica,...) dawniej. Orawa (Jabłonka) w 1938 r Polska zajęła je militarne

• Polsko - Czeska ustalił ją Stalin 1945. Ale pokrywa się dokładnie z tą z 1763 r. (ale wtedy między Austrią i Prusami).

• Polsko - Rosyjska prawie od linijki. Też wytyczona przez wujka Stalina.

• Na wschodzie no kto wytyczył (brawo) oczywiście wujek Stalin (dostałeś mega bonusa przechodzisz do następnego etapu). Nastąpiła mała korekta w 1951 r (dostaliśmy Ustrzyki w zamian za tereny węglonośne)

Najważniejsze układy historyczne, ukształtowania przestrzeni gospodarczej Polski

• Średniowiecze ukształtowała się sieć osadnicza

• Okres zaborów do 1914 rozwój gospodarczy w granicach 3 różnych państw. Widoczne są do dzisiaj (różnice w rolnictwie (wielkość), poziomie rozwoju gospodarczego)

Granice zaborowe

Prusy Śląsk bez Cieszyna, Wielkopolska, Pomorze, Warmia, Mazury, część Kujaw.

Austro-Węgry Małopolska, Śląsk cieszyński

Rosja Mazowsze, Kielecczyzna, Suwalszczyzna, mała część Wielkopolski

Granica z lat 1922-1935 Ziemie zachodnie były niemieckie (odzyskane) + N część Polski. Ale nie pokrywa się z zaborem pruskim. Było wolne miasto Gdańsk.

Niemcy część Śląska (Bytom Zabrze Gliwice), dolny Śląsk, Pomorze zachodnie, Warmia, Mazury.

Polska część górnego śląska i śląska cieszyńskiego, pomorze gdańskie (bez Gdańska)

Zmiana granic w 1945 i rozwój w warunkach socjalizmu. Do tej pory widoczne są różnice w gospodarstwach ziem pruskich i rosyjskich. Efektem tych zmian były masowe migracje. Odmienne cechy ziem zachodnich i północnych.

Podział administracyjny

Do 1975r 17 województw 392 powiaty 2365 gmin

Od 1975r 49 województw 2483 gminy w tym 853 miasta

Od 1999r 16 województw 373 powiaty ok. 2,5 tyś gmin

Przywrócono samorząd po 90 roku mają własne budżety etc. Przedtem tego nie było, były jedynie przedstawicielstwa rządu w terenie. Dzisiaj jest władza samorządowa która dba o interesy swojego regionu. Posiada autonomie w pewnym sensie.

Główne czynniki rozwoju gospodarczego regionów (zróżnicowania regionalnego gospodarki Polski)

Czynniki wewnętrzne ukształtowane w przeszłości

• Naturalne (przyrodnicze)

• Wielkość wewnętrznego rynku zbytu

• Strukturę gospodarcza regionu (jakie struktury gospodarcze są rozwinięte w regionie

• Poziom infrastruktury

• Poziom technologii innowacyjnej

• Cechy kulturowe i społeczne

Czynniki zewnętrzne

• Wpływ położenia geograficznego w stosunki do innych regionów szczególnie tych rozwiniętych. Mogą być źródłem kapitału innowacji . Ale mogą też wysysać

• Położenie w stosunku do ciągów komunikacyjnych

• Położenie w stosunek do granic politycznych

• Rozwój innych regionów (rynek zbytu) kraju i zagranicą. Mogą stanowić konkurencje dla rozwoju gospodarczego regionu.

• Powiązanie z innymi regionami. Napływ kapitału inwestycji

• Polityka regionalna państwa napływ innowacji

Przestrzenne zróżnicowanie zjawisk gospodarczych i społecznych w Polsce

• Regionalne

• Lokalne ( podział hierarchiczny wielkie ośrodki, mniejsze etc.)

Poziom rozwoju	Tempo rozwoju
		szybki	Stagnacja
Silnie rozwinięte	Sukces	Regres
Słabo rozwinięte	Rozwijające się	stagnacja

Co innego to tempo rozwoju a co innego poziom rozwoju. Przy tak uproszczonym podziale mamy 4 typy różnych coś tam rozwoju.

02-02-27

Ludność W-2

Ludność najgęściej zaludniony jest obszar S Polski. Bardziej zagęszczone obszary na terenie Polski tworzą

trójkąt ( z podstawą na S i wierzchołkiem na N).Najsłabiej zaludnione obszary to NE i NW. Układ osadniczy jest bardzo stary i pochodzi ze średniowiecza (od tamtej pory generalnie struktura się nie zmieniła). Kiedy to głównym kryterium rozwoju osadnictwa były warunki rozwoju dla rolnictwa.

Czynniki zróżnicowania rozmieszczenia ludności jakość terenów rolniczych (gleby, klimat). Głównie dolny Śląsk i małopolska. W Sudetach i Karpatach gęstość zaludnienia jest 2x większa niż na nizinach. Na dużą gęstość zaludnienia w obszarach górskich wpłynęła mała wielkość gospodarstw.

• Wielkość gospodarstw rolnych na S małe na N duże

N wielka własność ziemska na której pracowali robotnicy rolni.

S chłopi pracowali a swoich ziemiach, które potem dzielili między swoje dzieci.

• Powstanie wielkich okręgów GOP, Sudety, Łódź . W sudetach duża gęstość zaludnienia bo przemysł powstał tam bardzo wcześnie

• rozwój głównych ośrodków regionalnych ( jako ośrodków usługowych) (wielkich miast) Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław powstały dzięki posiadaniu funkcji usługowych. Tylko Łódź powstała dzięki przemysłowi.

Migracje

1880 - 1914 rok 3 mln ludzi wyjechało do Ameryki ( 20 parę mln ludzi wtedy mieszkało w Polsce w ogóle!!)

najintensywniejsza migracja z Galicji i Podhala.

1939 - 1945 1,5 mln do Niemiec na przymusowe roboty.

1,1 mln do ZSRR (deportacje)

6,5 mln zgineło w wyniku działań wojennych

1945 -1949 zmiana granic. Zabrano nam na wschodzie dano na zachodzie

-7,5 mln Niemców wysiedlono z ziem zachodnich

-0,5 mln Ukraińców wysiedlono (powód: powstanie ukraińskiego podziemia zbrojnego)

+ 2 mln z terenów zaanektowanych przez ZSRR

+ 0,1 repatriantów z europy zachodnie

po 1949 - 1,2 Niemców wyjazd w ramach łączenia rodzin 1989

- 0,17 wyjechało do Izraela.

- wyjechało do różnych krajów

+ 0,25 mln z ZSRR

Migracje wewnętrzne

na ziemiach W i N

1. przez mieszkańców z centrum i E ( +3 mln). Przesiedlenia z ZSRR (+1,5mln), ok. 1 autochtonów która wcześniej nie została przesiedlona później wyjechała dobrowolnie. Na N i W po wojnie było mniej ludzi niż przed wojną i tak zresztą jest do dzisiaj. Morał z tego taki że w momencie kiedy wysiedlono lub dobrowolnie z tamtych terenów ludność masowo wyjeżdżała to było tam za dużo infrastruktury. Wynikiem tego był brak inwestycji na tamtych terenach. Co z biegiem czasu przyczyniło się do dekapitalizacji istniejącej infrastruktury.

2. Polityka państwa ekstensywna industrializacja Polski popyt na niewykwalifikowaną siłę roboczą.

• Osłabienie prywatnego rolnictwa

• Dystans w poziomie życia wieś - miasto dystans się powiększał. Proces ten rozpoczął się w latach 40 i trwał przez cały PRL.

Skutki odpływu wieś miasto

• Deformacja struktur demograficznych (odpływ selektywny młodzi, wykształceni, przedsiębiorczy, odpływ młodych kobiet dużo więcej kobiet migrowało niż mężczyzn.

• Niedorozwój sektora poza rolniczego (usług) dla wsi i rolnictwa. Osłabienie rolnictwa.

Polska należy do jednego z „najmłodszych” krajów w Europie.

Skutki

• Wysoka podaż siły roboczej na rynku pracy

• Obciążenie dochodów ludności pracującej utrzymaniem ludności niepracującej

• Popyt na dobra i usługi czym większy udział konsumentów w młodym wieku tym większy jest popyt, generowanie nowego popytu

• Młodsza struktura wieku większa presja na edukacje. Jest potrzeba rozwoju tego sektora

• Ludzie którzy wchodzą na rynek są lepiej wykształceni.

Młodsza struktura wieku W, N z powodu migracji, wielkie miasta (napływ ludności do tych terenów

lat 1945-49)

Stara struktura wieku regiony wiejskie (tam gdzie był duży odpływ ludności)

Piramida wieku miasta i wsi różni się znacznie

wieś	miasto
Na wsi od20 do 45 roku życia jest zdecydowanie więcej facetów niż kobiet	W miastach wyraźnie zaznacza się echo eksplozji demograficznej, facetów jest więcej tylko do 20 roku życia

Przyczyną są migracje kobiet do miast. Największy deficyt młodych kobiet (18-39) to tereny Polski Wschodniej

Skutki dla wsi:

• Mniej małżeństw, mniej urodzeń

• Osłabienie rodzinnych gospodarstw rolniczych

• Osłabienie poza rolniczej aktywności gospodarczej i społecznej

Przyrost naturalny zależy od struktury wieku i kultury.

Na N przyrost naturalny jest większy, częściowo na zachodzie bo tam są ludzie młodzi. SE ponad przeciętny przyrost naturalny. Polska centralna i E przyrost ujemny. Znaczny udział ludności wiejskiej. Przecież na w miastach wyraźnie zaznacza się echo eksplozji demograficznej, facetów jest więcej tylko do 20 roku życia i rodziny przeciętnie są większe niż na wsi. Stara struktura wieku.

1955 19,5 1980 9,6 1990 4,1 1996 1,2 1998 0,6

Depopulacja spadek liczby ludności (bezwzględnie). Najistotniejsze w latach 70-80 tych Na E N i centrum głównie na wsi. Sudetach wzrost ludności na wsi (?!?!?).

Przyczyny intensywny odpływ ludności w długim okresie czasu (ujemne saldo migracji), przestał być równoważony przez przyrost naturalny który obniżył się radykalnie z powodu: deformacji struktury ludności, zestarzenie się ludności wiejskiej.

Sudetachdepopulacja dotyczy obszarów zurbanizowanych i przemysłowych. Zaczęła się w latach 50-60. Od roku 70 ludność traci większość miast w Sudetach. Nie ma tam hamulca migracji ( brak więzi lokalnych, identyfikacji, przywiązania do miejsca zamieszkania. Tzn. oni albo ich rodzice się przeprowadzali, dlatego nie ma takich silnych więzi społecznych. Dekapitalizacja infrastruktury ( zajebista w skali kraju) po II wojnie światowej

Wykład 3 (06-03-02)

Geneza i rozwój miast na ziemiach Polski.

1. okres przedfeudalny i ustalanie ustroju feudalnego IX - XIVw

2. okres monarchii stanowej i demokracji szlacheckiej do końca XVIw.

3. Rozpad społeczeństwa feudalnego oraz kształtowanie się kapitalizmu na ziemiach Polski.

4. Rozwój kapitalizmu do I wojny światowej

5. Okres między wojenny II Rzeczpospolita

1. Od B Chrobrego do rozpadu dzielnicowego. IX w masowe wędrówki Słowian (E-W), grody Kraków Wrocław, Gniezno, Kalisz, Wolin, Kołobrzeg, Tyniec, Wiślica X-XI - gosp miejska została porządkowana. Prawa lokacyjne: Chełmińskie, Magdeburskie, Lubeckie. Złotoryja 1211, Miasta lokacyjne miały prawo składowania (kupcy musieli przynajmniej część sprzedać w tym mieście).

2. Od K Wielkiego do Augusta dynamiczny rozwój urbanistyczny. 1455 za K Jagiellończyka prawo pozwalające na zakładanie prywatnych miast. Trzeba było mieć plany na budowanie przydwornych miast. Szlachta mogła zakładać swoje miasta. 15 -16 w rozwój miast nad Wisłą i jej dopływami (handel drzewem i solą, wykorzystanie transportu wodnego). 16w przeniesiono stolicę do Warszawy. Jurysykty szlacheckie charakterystyczne dla dużych miast szlachta kupowała tereny blisko dużych miast. Byli zwolnieni od podatków cechowych, dlatego produkowali taniej (nazywani partaczami). Bracia Polscy z Czech emigrowali bo szlachta była bardziej tolerancyjna (stąd przemysł włókienniczy - Szamotuły, Krotoczyn). Wielonarodowość miast Polski. Przywilej Kaliski uregulował prawa co do handlu, praktyk religijnych dla żydów (1/2 żydów europejskich mieszkała w Polsce)

3. Od Sobieskiego do Poniatowskiego 17w upadek gospodarczy miast (wyludnienie). Przyczyniły wojny (tureckie, szwedzkie, krzyżackie wcześniej), epidemie, stosunki pańszczyźniane . Chłopi byli przywiązani do ziemi i pana nie byli konsumentami dla produktów wytworzonych w mieście. Anty miejska polityka szlachty. Wysokie podatki nakładane na rzemieślników.

Chronologiczne zestawienie liczby lokacji w 4 dzielnicach Polski 13-18w

	13w	14w	15w	16w	17w	18w
Mazowsze	5	35	40	41	17	18
Wlk.polska	40	55	63	22	29	29
Małopolska	38	65	52	43	16	10
Śląsk	100	7	8	11	4	3
razem	183	162	165	117	66

Zagłębie staropolskie - nad rzeką kamienną, Zagłębie Dąbrowskie - przemysł wydobywczy, hutniczy

• Prusy zrobiono inwentaryzację miejską. Poprawiono infrastrukturę (gaz, elektryczność), germanizacja. Stolicą Poznań. Umiarkowany rozwój. Położenie peryferyjne

• Rosja rozwój żywiołowy, nie planowany (np. Łódź - granica celna)

• Austria Galicja też położona peryferyjne. 75% utrzymuje się z rolnictwa (Kęty, Biała, Żywiec - przemysł włókienniczy. Rozwój kolei uaktywniły funkcje handlowe

Liczba ludności

	1600	1810	1850	1900	1939
Warszawa	20	77,7	203	683	1263
Łódź			25	315	650
Kraków	30	25	43	115	249
Wrocław	45	68	103	422	630
Poznań	18	16	40	117	267

Rozwój miast jest funkcją trzech rewolucji rolniczej przemysłowej, transportowej

• Do połowy lat 80-tych miasta socjalistyczne, rozwój przemysłu kosztem rozwoju usług.

• Po II wojnie światowej odebrano 72 prawa miejskie a nadawano na Śląsku. Miało to raczej znaczenie formalne bo wsie na Śląsku miały czasem po 50 tyś mieszkańców (takie sobie wioski). 1981 705 miast

Lata 50-te socjalistyczna industrializacja. Osiedla miejskie 1963 (162) pełniły rolę przemysłowych. W 1973 nadano im prawa miejskie albo włączono do innych miast. Wtedy ubyło 40 miast, tzn. osiedli miejskich

1996 860 szt. Borne Sulinowo zostało miastem, przedtem koszary po radzieckie

W latach 90-tych odzyskały prawa miejskie np. Nowa Słupia, Czchów, Alwernia, Ciężkowice

2000 880 miast (przybyło 5 w stosunku do roku 1999)

Poziomy hierarchii miast:

• stołeczny Warszawa

• regionalny Kraków

• ponad lokalny Toruń

• lokalny Dębica

• Pod lokalny Radomyśl

10% powierzchni naszego pięknego kraju zajmują aglomeracje miejskie

Następuje kurczenie się liczy ludności w miastach centralnych aglomeracji (Katowice, Łódź)

Metropolitalne znaczenie miasta ze względu na f jakie posiada głównie funkcje egzogeniczne (miastotwórcze), podnoszenie jakości funkcjonowania miast (transport, przebudowa starej tkanki urbanistycznej)

Międzynarodowy charakter miasta miasto wieloetniczne

02-03-13 W-4

Geografia rolnictwa

• Jest to dział produkcji

• Wpływ na rolnictwo ma wzajemna relacja nakładów i zasobów (naturalnych i społecznych)

• Najwyższy poziom towarowości rolnictwa w Polsce jest w : Wielkopolska, Pl środkowo zachodnia (pas południkowy), oraz w regionie stołecznym

Na poziom produkcji rolnej ma wpływ szereg czynników naturalnych ( geologia, klimat, gleby, wody)

Agroklimat:

• Deficyt opadowy w Polsce środkowej

• Optymalne warunki opadowe (nizina Śląska, Małopolska, góry)

• Erozja gleb na wyżynach i górach związana z rolnictwem na terenach nachylonych + opady.

• Klimat umiarkowany, przejściowy, ciepły (lata nieurodzaju dla zbóż, są urodzajne dla roślin okopowych

• Okres wegetacyjny 190-230 dni

Gleby

• Terenów wyżynnych, nizinnych i górskich jak oni na to wpadli

• Mozaika gleb strefowych, pozastrefowych, niestrefowych i astrefowych to na egzaminie będzie na bank

Bonitajca gleb w Polsce

I 0,4% najlepsze

II 2,9% b. Dobre

IIIa 10% dobre

IIIb 12,3%

IVa 22,4% średnie

IVb 17,4% średnie

V 22,7% słabe

VI 11,9% słabe

Lasy średnio 28% ale waha się od poniżej 10% do ponad 50%

Rolnicze użytkowanie ziemi (1998)

• Użytki rolne 59%

• Grunty orne 45,1%

• Sady 0,9%

• Łąki 8,4%

• Lasy i zadrzewienia 29%

• nieużytki 12%

Największy udział gruntów ornych (pow 70%) jest w środkowej i wschodniej części i w pasie wyżyn

Uprawy

• zboża pszenica, żyto, jęczmień, owies, pszenżyto, proso, gryka, kukurydza

• rośliny okopowe ziemniaki, buraki cukrowe i pastewne

• rośliny oleiste rzepak, rzepik, słonecznik

• rośliny przemysłowe tytoń, chmiel

• rośliny strączkowe fasola

• drzewa i krzewy owocowe

Hodowla mięso, mleko, skóry, tłuszcz, wełna, pierze

Udział użytków zielonych w użytkach rolnych jest różny max góry i NE

W strukturze agrarnej dobrze widać granice zaborowe. W zaborze pruskim mamy wysoką towarowość, postęp techniczny, mechanizację, (najlepsza struktura własnościowa gosp). W zaborze rosyjskim rolnictwo było mało towarowe. W zaborze Austriackim było rozdrobnienie i przeludnienie agrarne.

>50ha średnie 2-5ha

Zab rosyjski 35% 25% 40%

Zab austriacki 30% 15% 50%

Zab pruski 60% 30% 10%

Reforma rolna była w Polsce przeprowadzana 2 x

1. 1919 rozparcelowanie 3mln ha należących do wielkiej własności ziemskiej. 2/3 gospodarstw miała mniej niż 5ha, trwała cały okres międzywojenny.

2. 1946 objęto wszystkie gospodarstwa powyżej 50ha dawnej Polski i 100 ha na ziemiach odzyskanych.. Na ziemiach poniemieckich przejęto 10 mln ha z czego 6 mln rozparcelowano a 3,7 przeznaczono dla PGR-ów

Przeprowadzono także akcję scalania gruntów

Struktura własnościowa gruntów

	indywidualne	Państwowe	spółdzielcze
1991 1993 1994 1995 1997	76,1 78,3 80,3 81,8 82,9	18,6 13,9 10,0 7,3 4,7	3,9 3,3 3,1 2,9 2,7

Agencja własności rolnej skarbu państwa została stworzona w celu zagospodarowania. Tutaj piszą jakieś bzdury. Ale chyba chodzi o to żeby nadzorować sprzedaż gruntów prywatnym osobą. Tych gruntów po PGR-ach które upadły itd.

Obecny poziom Polskiego rolnictwa

• zdecydowanie indywidualne (84% w 2000r)

• niekorzystna struktura wielkości gospodarstw (b małe)

• zaczęły się pojawiać wielkoobszarowe gospodarstwa pow 400ha, nastawione na produkcję towarową.

Struktura gospodarstw indywidualnych

1-2 ha 22,7%

2-5 ha 32,7% dwie pierwsze to ponad 55%

5-19 ha 25,5%

10-15 ha 10,6%

15 50 ha 8,1% 50-100ha 0,3% >500ha 0,1%

Na południu mamy bardzo duże wsie i bardzo rozdrobnione gospodarstwa. Natomiast na północy wsie są małe ale gospodarstwa duże. Obszary o najwyższej kulturze rolnej nastawione są na produkcję towarową.

Liczba zatrudnionych w rolnictwie maleje ale i tak jest to jeden z najwyższych wskaźników w europie.

Na 100 ha użytków rolnych zatrudnionych jest 24 osoby. Na południu są małe gospodarstwa dlatego ludność często jest dwu zawodowa. Na wsi jest niekorzystna struktura płci i wieku, oraz wykształcenia.

Nakład pracy mierzony jest poziomem mechanizacji oraz zużycia nawozów sztucznych oraz środków ochrony roślin.

Ciągniki na 100 ha najwięcej na S

Zużycie nawozów sztucznych na 100 ha największe na gospodarstwach towarowych (centralna i zachodnia Polska)

Wieś ma beznadziejną infrastrukturę (sieć elektryczna, gazociągi, kanalizacja)

Pogłowie zwierząt gospodarczych (1997) w tyś szt

Bydło 7307

Trzoda chlewna 18134

Konie 558

Owce 552 (96r)

Produkcja mleczarska (1998)

Mleko 12829 mln l

Masło 146 ton

Margaryna 309 ton

20-03-02 W-5

Sieci transportowe i przepływy dóbr i usług

Transport i łączność to działy gospodarki które zwiększają użyteczność dóbr i informacji poprzez przemieszczanie ich w przestrzeni. Transport obejmuje przemieszczanie dóbr i osób.

Podstawowe pojęcia: załadunek wyładunek, przeładunek aby wykonać te procesy potrzebny jest dział gospodarki tj: system transportowy, linia, sieć, szlak.

Geografia transportu zajmuje się nadaniem transportu jako zjawiska lub procesu przestrzennego w powiązaniu z ..................................

Mierniki:

Przewóz w wielkościach bezwzględnych masa dóbr

Praca przewozowa iloczyn masy (liczby) i odległości (tono kilometry), lub iloczyn przewiezionych pasażerów

Długość systemu transportowego

Gęstość sieci transportowej

Gęstość punktów transportowych

Transport kolejowy

Poł XIX z Wrocławia do................................

1842r pierwszy odcinek Wrocław - Oława

1848r Wrocław - .............................

Z Krakowa połączenie z zagłębiem Dąbrowskim

Wrocław - Legnica do Berlina.

W zaborze pruskim sieć kolejowa zorientowana na Berlin. Ważnym stał się Szczecin. Tam też najgęstsza się kolejowa (10/100km2)

1845 z Warszawy do Wiednia zabór rosyjski. Polityka rosyjska była taka aby uniemożliwić przemieszczanie kolejowe między Rosją, Austrią i Prusami.

Żywiec - Chabówka - Nowy Sącz w kierunku ?Husiatyna? na Ukrainie

4 linie na N kiepskie prywatne. 3 sieci o innej orientacji, inny system inna sygnalizacja, szerokość torów (problem połączenia linii)

po I wojnie światowej Polska otrzymała dostęp do morza

1928-33 magistrala węglowa od......................... - Częstochowa - Łódź - Bydgoszcz do Gdyni.

1937 zaczęto elektryfikację kolei

1974 magistrala z Kielc do Buska Zdroju

600 -750 - 1000 linie wąskotorowe

1035 - 1435 szerokotorowe

Klasyfikacja linii

• przeznaczenia ogólnego linie magistralna, kilkutorowe, największe przewozy

• regionalne są uzupełnieniem sieci (Wieliczka - Kraków - Zakopane ?!?!?)

• miejskie Trójmiejska, warszawska kolej dojazdowa

• przewozowe Braniewo - Gniezno Poznań - ......................

Brak połączenia........................... z Wrocławia do Warszawy.

Do 1990 przeważał transport kolejowy pasażerski. 60% dojazdy do szkół i pracy. W latach 1980-2000 systematycznie kolej traciła pasażerów na rzecz autobusów, busów etc.

Przewozy towarowe

• spadek pracy przewozowej. Wiąże się ze spadkiem produkcji (największy udział w przewozach miał węgiel kamienny) w przeciągu lat 1980-2000 spadek 2x. Spadł przewóz ród żelaza, węgla brunatnego, koksu

• po 1990 duże możliwości tranzytowe ??. w 1994 konferencja w Helsinkach korytarz transportowy Białystok - Warszawa. Berlin - Drezno w kierunku morza czarnego, Gdańsk - Warszawa - Zebrzydowice do włoch przez Austrię.

131 mln euro finanse na Żepin, Terespol ........, Łuków otwarcie nowego i modernizacja linii tranzytowych, podwyższenie prędkości do 160 km/h

PKP od 1926 - 1990 w niezmienionej formie. Powstał program restrukturyzacji - do wymogów gospodarki wolnorynkowej. Dyrekcje okręgowe : Warszawa, Kraków, Wrocław, Szczecin, Lublin

• utrzymywanie linii i taboru

• zlikwidowano podział regionalny, wytyczono spółki zajmujące się odmiennymi działami

• wydaje się koncesje na połączenia kolejowe. Jest ich chyba 24

• PKN Orlen przewozy Gdańsk Gdynia

Transport samochodowy

Rozwinął się w skutek wojen światowych. Największy wzrost procentowy w latach 70-tych. W latach 90-tych kolejny wzrost. 10 mln samochodów osobowych.

Duży udział dróg na 100km2 to efekt włączenia do statystyki dróg nieutwardzonych

AGR normy ustalające szerokość dróg itd.

E-30 Poznań Warszawa ma być A-2

E-40 Kole - Wrocław - Gliwice - Kraków - Rzeszów - Lwów. Autostrada do Wrocławia wiadukty zaprojektowane przez studentów

A-3 Praga - Szczecin

E-67 planowana był jako autostrada od Świecia - Bydgoszcz - .............

A-6 os Szczecina do Kołbaskowa

Projekt budowy autostrad

• Poprawa warunków transportowych

• Pobudzenie gospodarki kraju, terenów w pobliżu autostrad

• Efekty mnożnikowe

• Ograniczenie negatywnych skutków rozwoju motoryzacji

• Wzrost ruchu samochodowego

• Finansowanie projektu z budżetu państwa

• spowoduje degradację alternatywnych środków transportu

• upadek i stagnacja dla obszarów daleko od autostrad

• Autostrady na W i S będą budowane później ?????

• Selektywny rozwój regionu

• Rozwój miejscowości bezpośrednio przy autostradzie

30-100 km stagnacja pow 100km upadek gospodarczy

02-03-27 W-6 to wszystko jest w notatkach z przemysłu II

W 1991 (struktura zatrudnienia)

	rolnictwo	Przemysł	usługi
Polska	26,6	34,7	38,7
USA	2,9	25,5	71,6
Francja	6	30	64
GB	2,3	31,2	66,5
NRD	4	50	46

• Duży udział sektora wydobywczego w krajach socjalistycznych

• Odwrotnie w krajach o gospodarce rynkowej. Wyjątek Norwegia, która dysponuje dużymi złożami ropy. Australia Kanada bogate złoża minerałów

To jest potrzebne do zainicjowania industrializacji

• Rynek konsumencki

• Akumulacja kapitału

• Wolna siła robocza

• Nowe technologie

Najlepiej te warunki spełniały kraje europy zachodniej, USA i po rozpoczęciu epoki Mej-Dzi w Japonii. Po uwłaszczeniu chłopów w Polsce chłopi pracowali tylko na samo utrzymanie. Kiedy powstała siła robocza była ona zajebiście tania. T z kolei nie motywowało do wprowadzania nowych technologii. W 1925r zadekretowano forsowną industrializację. W Rosji gdzie 80% ludzi pracowało w rolnictwie. Najważniejsze były interesy państwa bo produkcja nie była nastawiona na konsumpcję bo robotnicy i tak nie mieli kasy na te produkty.

Nomenklatura lista stanowisk

03-04-02

Cechy metropoli (powinno być ich 10)

• Przechwytywanie zagranicznych inwestycji, czynników produkcji

• Sprawna sieć komunikacyjna

• Infrastruktura

• Sektor usług

• Inwestycje krajowe i regionalne

Do miana metropolii w Polsce może pretendować Warszawa (firmy zagraniczne, zatrudnienie w finansach, ośrodki akademickie, miejsca w hotelach

Klasyfikacja metropolii europejskich

• Światowe Londyn, Paryż

• Europejskie Hamburg, Zurych, Berlin, Wiedeń, Amsterdam, Mediolan

• Międzynarodowe Madryt, Kopenhaga, Lyon, Rotterdam, Barcelona

• Regionalne o przewadze funkcji krajowych Warszawa

Zasoby surowcowe i mineralne w Polsce i przemysł wydobywczy

Pod koniec lat 80-tych Polska miała bardzo rozbudowany przemysł wydobywczy czy było wynikiem socjalistycznej industrializacji (600 mln ton surowców energetycznych). Potem gwałtownie spadła ta liczba aby w 2000 r osiągnąć 365 mln ton.

Zmniejszono wydobycie węgla o 45%, siarki o 50%. Również wydobycie surowców skalnych spadło. Odczuwalny jest brak surowców węglowodorowych.

Ostatnie odkrycia to : .........towo - magnezytowe (Suwałki), sole potasowe i węgiel brunatny w rowie Poznańskim.

Zasoby bilansowe złoża geologicznie udokumentowane - rozpoznane pod względem jakości ilości, mogą być eksploatowane w dzisiejszych warunkach ekonomicznych z zyskiem.

Zasoby niebilansowe nierentowna jest ich eksploatacja w dzisiejszych warunkach (zbyt mało, głęboko)

Nie wszystkie zasoby bilansowe można eksploatować. Te które da wydobyć to zasoby przemysłowe. Straty przy eksploatacji siarki sięga nawet do 70%, węgiel 30-40)

Rozmieszczenie surowców

• Nowe złoża ropy naftowej NW (zielonogórskie i szczecińskie), gazu ziemnego (Kościan, Radlin, Gorzów Wielkopolski, Kobielewo)

• Uran Kowary (do1962, G. Świętokrzyskie - Rudki (do lat 70) - piryt, ?uranity?

Klasyfikacja zasobności zasobów

• Wysoko zasobne węgiel kamienny, brunatny, sól.

• Zasobne miedź, iły ogniotrwałe, gipsy, dolomity, piaski szklarskie

• Mało zasobne gaz ziemny, siarka rodzima, kruszywo, piaski ??formierskie??

• Deficytowe ropa naftowa, FE, Ni, CR, U, fosforyty, magnetyty, sole potasowe

Surowce towarzyszące odzyskiwaniu

Ag Cu, Pb, Zn

Kadm Cu

Au Cu

Hel z gazu ziemnego

Energetyka

• Dział gospodarki warunkujący rozwój gospodarczy

• Obejmuje wydobycie, przetwarzanie, ..................rozdzielanie paliw i energii

Energia pierwotna forma energii nie poddana technologicznemu procesowi przetwarzania (odnawialna, jądrowa.

Energia finalna bezpośrednia zużywana bezpośrednio przez odbiorców, np. paliwa stałe, en elektryczna, ciepło scentralizowane

Wartość opałowa wartość użyteczna, którą można uzyskać z paliwa (max ropa, min drzewo)

Paliwo umowne abstrakcyjna jednostka umowna , sprowadzona wartość opałowa różnych paliw i sprowadzona do wspólnego mianownika. 1 t pa = 7000k cal (29,31 GJ), 1 t eo = 10 000 k cal.

Zasoby energetyczne Polski stanowią monokulturę

Węgiel kamienny 91,4%

Węgiel brunatny 6,7%

Gaz ziemny 1,7

Ropa naftowa 0,2%

Struktura pozyskania en pierwotnej Str zużycia en pierwotnej w Polsce

Węgiel brunatny 15,5% Węgiel brunatny 13,9%

Węgiel kamienny 75% Węgiel kamienny 52,4%

Ropa naftowa 0,54% Ropa naftowa 18,9%

Gaz ziemny 3,85 Gaz ziemny 10,3%

Pozostałe 5,15% Pozostałe 4,7%

W UE struktura ta jest bardziej zróżnicowana, udziały są w miarę podobne w wszystkich źródłach .

Współczynnik samowystarczalności energetycznej (energia pozyskana do en zużytej). W Polsce kształtuje się poniżej 100, ze względu na znaczny import gazu i ropy.

1. W-8

26,2% PKB generowane jest przez przemysł (podobnie jak w KWR. Udział zatrudnienia w przemyśle spada od lat 1990 i obecnie wynosi 20,7% pracujących 3,1 mln (4,8 w 1989r).

Zmiany wartości produkcji, liczby pracujących i liczby pracujących i nakładów inwestycyjnych w przemyśle 1989-2000 w cenach stałych

	1989-91	1991-2000
Produkcja dodana	-33	+88
Liczba pracujących	-13	-24
Nakłady inwestycyjne	-14	+103

-

• Nieumiejętność funkcjonowania zakładów w gosp rynkowej

• Okazało się że łatwo jest wyprodukować, znacznie trudniej sprzedać

• Załamanie tradycyjnych rynków zbytu (ZSRR), konkurencyjność produktów z zagranicy

+

• Wzrost produkcji (najszybszy w Europie), produktywność pracy wzrosła 2,5 x. Rok 2001 jest pierwszym w którym nastąpił spadek wzrostu gospodarczego

• Wzrost popytu konsumpcyjnego

• Wzrost nakładów inwestycyjnych

• Rosnący eksport w kierunku zachodnim (89 do UE 20%, teraz prawie 80%). Z Polski do UE 6,5x. Zmieniła się struktura eksportu. Przedtem półprodukty, surowce. Teraz gotowe wyroby, elektronika środki transportu.

??W roku 2001 osiągnęliśmy nadwyżkę w handlu zagranicznym???

Zmiany produkcji i liczby pracujących 1991-2000

Prod dodana liczba pracujących

1. Przetwórstwo przemysłowe +122% -19%

2. Zaopatrzenie w energię i wodę +23% -13%

3. Górnictwo i kopalnictwo -24% -51%

Razem przemysł +88% -22%

Udział firm prywatnych w produkcji sprzedanej wg wybranych działów przemysłu

Przetwórstwo przemysłowe 82%

Zaopatrzenie w energię i wodę 5%

Górnictwo i kopalnictwo 28%

Razem przemysł 72%

Wzrost produkcji dotyczy całego przem przetwórczego, ale w różnym stopniu w różnych branżach

Tworzywa sztuczne i chemia, meble, papierniczy 4x wzrost średnio zaawansowane technologie

Komputery, poligrafia, samochody zaawansowane technologie najintensywniej się rozwijają

Skórzany, włókienniczy (spożywczy) regres

Maszynowy nie wykazuje większych zmian

Meble Polska 2 producent w Europie

Elektroniczny 80-90% na eksport

Samochody

Tworzywa sztuczne

Poligrafia, papier nowoczesne drukarnie bo nowe

Hutnictwo miedzi i stali

Produkcja stali w Polsce 1990 1998

Piece martenowskie 29% 5%

-//- konwertorowe 53% 63%

-//- elektryczne 18% 32%

Częstochowa, Zawiercie, Dąbrowa Górnicza stal elektrolityczna.

Katowice 40%, Sendzimira 20% produkcji

Restrukturyzacja tego sektora jest zróżnicowana. Małe średnie zakłady w miarę zmodernizowane. Najgorzej z hutą Katowice i Sendzimira 0.5 mld $ trzeba na restrukturyzację. Hutę w Warszawie kupili Włosi. Nie nastąpiły zmiany w rozmieszczeniu produkcji.

BUTY

Dawniej było kilka firm które produkowały po kilka mln sztuk rocznie, w dużych seriach , marnej jakości (Nowy Targ, Chełmek, Radom). Po 1990r molochy upadły bo nie miały szans przestawić się na produkcję małoskalową. W Nowym Targu upadła w 1993r. Ale powstały tam prywatne zakłady wykorzystujące kadrę która już potrafiła robić buty. Pojawiły się też nowe firmy (Myszków ok. 1000 zakładów małych, Krisbut wyrosła z tego terenu, Wojas w Nowym Targu. W województwie lubuskim buty szyte są na rynek niemiecki.

Zmiany w rozmieszczeniu produkcji obuwia

• Zanik dotychczasowych ośrodków (Bydgoszcz, Poznań)

• Rozwój dotychczasowych ośrodków po upadłości dużych firm (Słupsk, Nowy Targ, Radom,)

• Rozwój nowych ośrodków dzięki:

• Licznych małych firm (Myszków, Kalwaria)

• Inwestorom zagranicznym średniej wielkości

• Wzrost liczby fabryk średniej wielkości

TELEWIZORY

• Tylko 2 ośrodki do 1990 (Albo 3 Warszawa, Białystok, Gdańsk)

• 1996 powstało wiele firm. Zagraniczne marki były składane z importowanych części. Potem doszli do wniosku że opłaca się produkować w Polsce i powstały wielkie firmy które produkują nie tylko dla polskiego rynku ale na eksport

• zanik ośrodków wielkomiejskich (Warszawa, Gdańsk)

• rozwój drobnych ośrodków poza wielkimi miastami

• w strefie podmiejskiej Pruszków, Żyrardów, Pruszcz Gdański

• w małych i średnich miastach Kwidzyn, Mława

Thomson Żyrardów, Philips Kwidzyn, Deaewo Pruszków LG Mława

Inwestycje

Spożywczy 25%

Samochodowy 15%

Struktura branżowa inwestycji

• spożywczy Heineken, Coca-Cola, Nestle

• samochodowy Fiat, Daewo, Volksvagen, GM

• mat budowlane Saint Gobain

• Chemiczny Claxo...., Linde

• Papierniczy international paper

• Tytoniowy Philip Moris

• Gumowy Michelin, Goodyear

2 grupy motywów inwestowania w Polsce

• rynkowe chęć sprzedaży produktów w Polsce bo jest dużym rynkiem zbytu

• niskie koszty produkcji w Polsce ważne dla tych którzy chcą produkować w Polsce a sprzedawać zagranicą . Np. Philips (Holandia) przeniósł swoje fabryki z GB, Francji, Niemiec do Polski (Kwidzyn Piła).

Inwestycje zagraniczne wg województw: mazowieckie, śląskie, wielkopolskie. W nowe fabryki w woj. Mazowieckim, gł okolice Warszawy, w strefie podmiejskiej i okolicach

Przemysł spożywczy Głównie nowe fabryki (greenfield) są lokalizowane w okolicach dużych miast (Warszawa) a nie tam gdzie surowce

• dostępność komunikacyjna

• dogodne położenie w stosunku do głównych rynków zbytu (czym bardziej na N tym niej ludzi mieszka)

• współpraca ze strony władz gminy

• pozytywne postawy wobec pracy

• łatwość pozyskania wykwalifikowanej kadry

• niskie koszty pracy

Wielkopolska, Górny Śląsk tu ludzie dobrze pracują. Śląsk paradoks bo to jest stary okręg przemysłowy. Jest taka reguła że w takich miejscach ludzie chcą dużo kasy i robić im się nie chce. A tu robić im się chce

Drobne przedsiębiorstwa

Przedsiębiorczość lokalna

• Na E mała, na W i centrum duża

• Hierarchicznie zróżnicowana gdzie w centrum jest wielkie miasto + strefa podmiejska

Na przedsiębiorczość wpływa

• Poziom życia wysoki to większy rynek zbytu

• Więzi społeczne silne więzi społeczne (E i wsie w centrum bo tam była silna depopulacja, związana z migracjami do miast

• Czynniki kulturowe istnienie wielkich fabryk, PGR one obniżają kreatywność

12-04-02 W-9

Bezpieczeństwo energetyczne Polski

Urząd regulacji energetyki

1. Bezpieczeństwo ciągłości dostaw energii

2. Konkurencyjność systemu ustalanie cen na poziomie wynikającym z konkurencyjnych mechanizmów rynkowych

3. Spełnianie wymogów ochrony środowiska

4. zapasy

O bezpieczeństwo energetyczne powinno dbać ministerstwo gospodarki przez odpowiednie dekrety prawne które kształtują zużycie energii?

Spadek zużycia energii

1996 4257 PJ 1998 3895 PJ 2000 3800PJ

• rezultat osłabienia tępa rozwoju

• zmiana w strukturze zużycia paliw

• zmniejszenie energochłonności

• działania oszczędnościowe

W latach 90-tych charakterystyczny jest stały spadek zużycia energii. Mimo to notuje się ciągły wzrost gospodarczy. Czyli mamy zero energetyczny wzrost gospodarczy.

• Mamy 25% gazu zakontraktowanego ale co z tego to nie mogę się doczytać

• 40% procentowa nadwyżka produkcji en el nad szczytowe zapotrzebowanie

• wykorzystanie gazu ma znaczenie dla ekologicznej polityki kraju

• 40-59% ropy importowane jest ropociągiem „Przyjaźń”. Aby zapewni sobie bezpieczeństwo, i spełnić normy UE nie powinno się czerpać więcej niż 30% z jednego źródła.

• Gaz sprowadzamy gazociągiem Jamalskim

• Konieczne jest nie tylko zapewnienie dostaw , ale także udostępnienie infrastruktury, stronom nie będącym ich właścicielami.

• Są miesiące kiedy zużycie gazu jest mniejsze i większe. Dlatego mamy zbiorniki „retencyjne”. Największy Mogilnów 1 mld m3, Wierzchowice

Na wyprodukowanie 1 MWh kiedyś 5gr teraz 1 pyły

kiedyś 15gr teraz 10 siarka

Cele polityki energetycznej państwa

• Bezpieczeństwo energetyczne

• Budowa otwartych systemów energetycznych

• Ochrona środowiska

Infrastruktura energetyczna

• Wytwarzania

• Przesyłania

• Dystrybucji

Trzeba zlikwidować monopol energetyczny poprzez wytworzenie odrębnych gałęzi dla części systemu.

• TPA prawo wejścia na rynek nowych dostawców

• Zróżnicowanie form własności podmiotów

• Wyeliminowanie monopolistów z konstruowania cen równowagi

Trendy produkcji en el w Polsce

• Monopol paliw stałych (modernizacja ekologiczna elektrowni)

• Rozmieszczenie elektrowni (koncentracja w kierunku wody i dużych rynków zbytu Pl centralna i S)

• Elektrownie szczytowo pompowe Żarnowiec, Żar Porąbka uruchamiane w czasie zapotrzebowania.

• Elektrownie prywatne Zielona Góra, gazowe Gorzów

Sieć energetyczna 750kV, 400 kV, 220 kV

97% en el z paliw stałych

300 małych elektrowni wykorzystujących alternatywne źródła energii. Na ziemiach Polski elektrownie wodne mają długie korzenie. 82% el wodne , 6% wiatrowe, 12% biogeniczne

24-04-02

PGN Polskie Górnictwo Naftowe

Przepływowe Rozdzielcze

1970 1,2 12,9 długość gazociągów

1999 17,4 94,6

GAZ ZIEMNY zaazotowany 12%, koksowniczy (wycofany w 1996r), wysokometanowy 88%

Kto jest odbiorcą gazu przemysł 52% gosp domowe 36,9% handel usługi 11,7%

Przemysł nawozów azotowych 35% hutn żelaza 14% przem szklarski 13,8%

Gaz z sieci miasta 75% wsie 12%

Przebieg rurociągu Jamalskiego Chajnówka Ostrołęka Maków Mazowiecki Ciechanów Włocławek Mogilno Poznań Oborniki Międzychód? Słubice.

Infrastruktura komunalna

• Przepaść między miastem a wsią

• Od lat 90-tych notuje się rozwój podstawowych elementów infrastruktury

Do inf komunalnej zliczamy : wodociągi, kanalizacja, ciepłownictwo, gazownictwo, komunikacja miejska, drogi miejskie, zieleń miejska, oczyszczanie miast.

Infrastruktura jest bardzo kapitałochłonna, szczególnie urządzenia sieciowe (cecha bryłowatości trzeba planować na wyrost). Na wsiach rozwój wodociągów nie idzie w parze z kanalizacją

Zanieczyszczenia

Emisja zanieczyszczeń do atmosfery (gazowych lub pyłowych) obliczana jest pomiarowo. Dominujący wpływ na strukturę zanieczyszczeń ma przemysł chemiczny, energetyka, produkcja metali i materiałów budowlanych (w sumie 60-70%).

	pył	SO2	Co	Redukcja
								pyłów	gazów
1985	1788	2652	1354	-	-
1998	255	1334	370	98%	39%

Przyczyny obniżenie zanieczyszczeń

• Redukcja przemysłu koksowniczego w GOP

• -//- wydziałów ogniowych w hutach Zn i Pb

• restrukturyzacja przemysłu.

Źródła głównych zanieczyszczeń powietrza

• SO2 55% energetyka zawodowa

17% -//- przemysłowa

21,1% niska emisja

• NO2 27% energetyka zawodowa

10% energetyka przemysłowa

44,5% źródła mobilne

• Pył 51% energetyka przemysłowa

źródła stacjonarne ??

Spadek emisji So2 jest wynikiem spalania coraz lepszego węgla , mniej zasiarczonego

USŁUGI

Siły kształtujące ich rozmieszczenie

• Dostępność komunikacyjna

• Wykwalifikowany personel

• Powiązania między usługami

• Potrzeba porównania oferty (?)

duży udział usług na zachodzie i północy przy względnie małym na wschodzie

Tercjalizacja wzrost zatrudnienia w III sektorze

Liczba pracujących w usługach na 1000 mieszkańców

dolnośląskie 133 średnia krajowa 164

kuj pom 120 maxwoj. warmińskie 288

lubelskie 115 min woj. łomżyńskie 106

lubuskie 131

mazowieckie 174

pomorskie 180

Zakłady gastronomiczna na 100 tyś mieszkańców gł na zachodzie. Wyróżniają się też góry (TATRY)

Finanse na 1000 mieszkańców Warszawa, Kraków, tereny przygraniczne, Gdańsk

Lekarze na mieszkańca nie ma jakiejś szczególnie widocznej zależności. Najgorzej Siedleckie 700. Białystok, Warszawa, Kraków OK. Średnio 440. Istnieją zależności w jakiej skali to rozpatrujemy. W woj Lubelskim w jego granicach różnice do 55x. Jeśli chodzi o województwa ogółem to różnice 4% ?!?!?!

Struktura szkolnictwa

• Dominacja szkół zasadniczych

• Zmienia się ta strukturę na rzecz szkół o profilu ogólnym

• Mamy mało ludzi z wyższym wykształceniem

Usługi dla firm ten sektor bardzo szybko się rozwija (reklama, usługi biurowe, ubezpieczenia, konsulaty, leasing, ochroniarstwo, sprzątanie, biura maklerskie,

Usługi

• Nierównomierne rozmieszczenie

• Hierarchia ośrodków centralnych

• Wpływ na dalszy rozwój gospodarczy

Transport

	1965	1975	1985	1995
Poj samochodowe	2083	3917	7089	11186
W tym osobowe ciężarowe	245 203	1077 485	3671 780	7517 1354
motocykle	1456	1900

Junak produkowany w poniemieckiej fabryce w Szczecinie. 4-suw , 18KM

Kolej żeby uargumentować likwidacje linii klejowych puszczają je w godzinach nikomu nie potrzebnych, np. 7.10 albo 8.10 wtedy ani do szkoły ani do pracy nikt nie zdąży

Łączność

Telefony stacjonarne luksus. Po 1990 roku zaczęto rozbudowywać telefony przewodowe, ale w połowie 1995, zaczął się bum na telefony komórkowe. Teraz liczna komórek przekroczyła liczbę telefonów stacjonarnych. Komórkowe bo pole zbudowane jest z komórek. Idea ma najmniejsze komórki najsłabiej rozwinięte.

Rozwój telekomunikacji pakietowej decentralizacja nie pozwala na zniszczenie całej sieci tylko najwyżej jej fragment (dotyczy internetu).

Handel zagraniczny.

Formy współpracy z zagranicą

• Świadczenie i otrzymywanie sługi (transportowej, spedycyjnej, , telekomunikacyjne, ubezpieczenia, prowizje, prawa autorskie, licencje, patenty...)

• Wydatki dochody z tytułu podróży zagranicznych i transportowych

• Świadczenie jednostronne

• Koszty udzielonych i otrzymywanych kredytów zagranicznych

• Dochody i wydatki majątkowe (odsetki, dywidendy)

• Obroty kredytowe

• Obroty majątkowe (sprzedaż i kupno zagranicami majątku)

Fob koszty produktu kiedy dostawca go już załaduje na statek

Cif cost insurance, fright umowne warunki dostawy zawierające w cenie całość kosztów aż do punktu przeznaczenia.

CPN polska scalona nomenklatura handlowa

SAD Single administration documents

Udział poszczególnych krajów w światowym imporcie, eksporcie

USA eksport to głównie maszyny i urządzenia oraz środki transportu. Jeszcze bardziej w tym kierunku poszła Japonia. Przeciwieństwem jest Nowa Zelandia. Norwegia 70% ropa i gaz, Australia głównie surowce, wszystkiego po trochę. Indie produkty nisko przetworzone (odzież). Argentyna coś pośredniego między Indiami a Australią.

W Polsce dominuje 4 grupa (produkty przetwórstwa przemysłowego). Korea Pd już nas prześcignęła

(nie tylko w przemyśle w piłe też od nich dostajemy)

Polska do 2000r

Wzrost grupy 7 środki transportu export

-//- -//- -//- import wolniej się zmienia w sowiej strukturze. Nie potrafimy

wyprodukować pewnych towarów które musimy sprowadzać.

1985-1992 mieliśmy jeszcze saldo dodatnie

• Jesteśmy skazani na eksport maszyn, technologii aby dorównać krają zachodnim

• USA duży deficyt bo chronią swoje zasoby paliw i kupują je w dużych ilościach

• 2/3 deficytu generują firmy z kapitałem zagranicznym

Dlaczego mam taki duży deficyt w Polsce

• Redukcja stawek celnych

• Pogorszenie koniunktury na zachodzie

• Bezpośrednie inwestycje zachodnie importujemy nowe technologię, maszyny to dobre dla naszej gospodarki. Ale gorzej jeżeli sprowadzamy proste materiały które można zrobić w Polsce

• Nadmierna moc złotego (aprecjacja). Większe koszty eksportu dla krajowych producentów. Aby zmniejszyć deficyt budżetowy wprowadza się obligacje rządowe które wzmacniają złotego trzeba trochę schłodzić gospodarkę, przez ograniczenie popytu

• Niekorzystna struktura eksportu

• Wysoki udział produktów słabo przetworzonych

• Niska konkurencyjność polskich towarów

Odzież, meble początek lat 90-tych. Były to główne produkty eksportowe

Polska 2000

Eksport samochody os 7mld PLN

silniki samochodowe 5mld PLN

Import ropa 15 mld 7%

samochody os 7

silniki

Kierunki handlu

1/3 eksportu i 27% importu Niemcy

Włochy, Francja, Rosja

Ukraina dużo sprzedajemy

2mld $ zainwestowana w Polsce. Głównie przemysł : spożywczy, samochodowy, surowców mineralnych, chemiczny, papierniczy, tytoniowy.

¼ całej kasiory została zainwestowana w nowe fabryki

Huta Bolkowice 97% na export

Stocznia Gdańska 100%

LOT

Philips

Deaevo

2000

KGHM Pl Miedź 5mld PLN

Fiat auto Poland 6mld 3mld export

Węglo koks 3mld

Wykład ostatni

Zmiany rozmieszczenia przemysłu po 1990r.

• Wzrost roli okręgów przemysłowych opartych o duże miasta np. Warszawa, Poznań. Kosztem okręgów policentrycznych np. GOP, sudecki O.P i staropolskiego O.P.

• Rozproszenie produkcji w skali wewnętrznej do strefy podmiejskiej i na obrzeżach aglomeracji

• Szybki rozwój niektórych małych i średnich ośrodków położonych poza wielkimi okręgami przemysłowymi

• Dzięki dużej liczbie małych i średnich firm

• Dzięki pojedynczym , dużym inwestorom

Współczynnik rozbudowy gospodarczego regionu zależy od powiązania

• Cech społecznych i gospodarczych

• Poziomu życia

• Wykształconego poziomu gospodarczego

Poziom osiągniętego rozwoju i tępo rozwoju

Poziom rozwoju	Tempo rozwoju
		szybki	Stagnacja
Silnie rozwinięte	Sukces	Regres
Słabo rozwinięte	Rozwijające się	stagnacja

Podział regionów ze względu na rozwój gospodarczy.

Sukces gospodarczy regionów rozwiniętych od 1990

• Warszawa

• Wielkie miasta (głównie ośrodki regionalne) np. Poznań, Wrocław, Kraków, Gdańsk

• Rozwój oparty na dużych firmach i małych przedsiębiorstwach

• Oparty o czynniki egzo- i endo- geniczne.

• Rozwój wiąże się ze zróżnicowaną strukturą gospodarczą

• Wielkopolska jeden z najlepiej rozwiniętych regionów Polski

• Śląsk Cieszyński np. Bielsko Biała, Cieszyn na poziomie subregionalnym, przedsiębiorczość lokalna, turystyka, położenie blisko granicy.

• Warszawa siedziba firm, władz politycznych

• Wszystkie miasta węzły komunikacyjne

• Szereg cech społecznych i kulturowych - bardzo dużo ludzi o różnych kwalifikacjach

Rozwijające się szybko obszary słabiej rozwinięte

• Obszary podmiejskie i metropolitalne wielkich miast Warszawa, Kraków atrakcyjne dla inwestorów, duża przedsiębiorczość

• Niektóre obszary przygraniczne głównie granica niemiecka

• Niektóre ośrodki lokalne w regionach stagnacji i regresu Biłgoraj, Jelenia Góra

Stagnujące lub przeżywające regres obszary słabiej rozwinięte

• Głównie Polska północna (poza głównymi miastami

• Niektóre średnie i małe ośrodki przemysłowe, zwłaszcza monofabryczne Starachowice, Mielec (skala lokalna).

• Wschodnie Polska poza wielkimi miastami. Najwięcej ludzi pracuje w rolnictwie - bezrobocie ukryte

• Niektóre wiejskie obszaru centralnej Polski

Przeżywające regres obszary rozwinięte

• Sudety

Rozwijające się wolniej od innych regiony rozwinięte

• GOP

• Łódzki

Obszary podmiejskie

• Rozwój przedsiębiorczości lokalnej

• Unikanie tłoku ale dostęp do ?wolnego? węzła komunikacyjnego

• Korzyści dla inwestorów niższe ceny, można sprowadzić firmy usługowe, sporo wykwalifikowanej kadry, korzystanie z niżej wykwalifikowanej kadry, niższa przestępczość, większe walory przyrodnicze. Obecność banków jest wskaźnikiem dużego popytu (lepiej rozwinięte regiony lub wyższa przedsiębiorczość lokalna

Tarnów Podgórny? przykład miejscowości rozwiniętej. Duże zróżnicowanie związane z położeniem, przedsiębiorczością lokalną, aktywnością samorządów, ekologiczne walory.

Niepołomice przedsiębiorczością lokalną, aktywnością samorządów, ekologiczne walory.

Polska Północna główny czynnik upadku to upadek PGR (główna przyczyna i bariera strukturalna) + garnizony po radzieckie które zostały zlikwidowane

Bariera kulturowa bierność ekonomiczna i poszukiwania miejsc pracy. Związane z niskim poziomem wykształcenia, brak kwalifikacji i brak zdolności to hamuje rozwój.

Pl N to mały rynek zbytu zła dostępność komunikacyjna, obszary peryferyjne, mniejsze zapotrzebowanie na transport, dekapitalizacja infrastruktury (był to zabór Pruski).

Do plusów należąc korzyści z obsługi ruchu turystycznego. (Bardzo duże zróżnicowanie lokalne)

Polska Wschodnia brak wyraźnego rozwoju

• Odtwarzanie starego podziału na Pl E słabo rozwiniętą i W dobrze rozwiniętą

• Bariery społeczne, demograficzne długi okres depopulacji, niski poziom wykształcenia, duży odsetek zatrudnionych w rolnictwie (słabe nie jest w stanie utrzymać się na rynku. Niski poziom życia. Słabo rozwinięta infrastruktura. Rolnictwo powodu je hamowanie rozwoju innych gałęzi np. usług. Chandel ze wschodem stosunkowo słaby.

Polska południowo-wschodnia

Nie podlegał masowej depopulacji. Jest zdrowa struktura demograficzna. Atrakcyjność mieszkaniowa hamuje migracje. Atrakcyjność turystyczna generowanie czynników produkcji (podaży) przez ludzi przyjeżdżających.

Bariery najwięcej monofabrycznych ośrodków - w okresie zbrojeń - miasta nieproporcjonalnie rozwijające się na bazie fabryk zbrojowni one najbardziej odczuwają regres. Rolnictwo jest bardzo rozdrobnione - też jest barierą rozwoju.

Sudety

Bariera strukturalna stary okręg przemysłowy, duży udział przemysłu nie modernizowanego po II wojnie

-

• Przerwana rozwijanie usług turystycznych

• Okręg złożony z małych i średnich miast oparty na przemyśle włókienniczym

• Depopulacja

• Zaniedbana infrastruktura

+

• Duża gęstość zaludnienia = duży rynek zbytu

• Dobre położenie komunikacyjne

• Bliskość ośrodków metropolitalnych Wrocław Opole

• Stosunkowo dobra sieć transportowa

Łódź przerost przem włókienniczego nad usługami.

- Stosunkowo mała atrakcyjność mieszkaniowa.

+ Duże miasto, dużo ludzi, duże możliwości kształcenia

+ Rozwijają się usługi

+ Bardzo dobre położenie komunikacyjne (z punktu widzenia sieci drogowej)

• Przestarzała infrastruktura, konkurencja ze strony Azji

• Konkurencja ze strony Warszawy generuje dla siebie wiele usług które mogły by się rozwinąć w Łodzi

GOP

• problemy strukturalne hutnictwo i górnictwo

• bariery ekologiczne

• infrastrukturalne

• zła struktura oświatowa

+ wielkość rynku zbytu

+ dobre położenie komunikacyjne - niższa stopa bezrobocia w stosunku do średniej krajowej

Wielkopolska

Bardzo ważne cechy obszarów wiejskich

+ stosunkowo najbardziej dochodowe rolnictwo dzięki temu na wsi mogą rozwijać się usługi

+ stosunkowo dobre wykształcenie

+ dobra infrastruktura

+ zróżnicowana struktura gospodarcza Usługi począwszy od u. konsumpcyjnych po u. dla firm

+ dobre położenie komunikacyjne

Rozwój ma cechy sprzężenia zwrotnego sukces rodzi sukces

• generuje nowy popyt napędzający rozwój lokalnych firm (efekty mnożnikowe)

• przyciąga nowych inwestorów

• przyciąga ludzi wykształconych i przedsiębiorczych

• tworzy klimat sukcesu

• pozytywny wizerunek miejsca w kraju i zagranicą

• nadzieje mieszkańców na dalszy rozwój chce się tam mieszkać otwierać swoje interesy

Polityka regionalna w Polsce

• odbudowa infrastruktury transportowej

• w 1995r wprowadzono strefy ekonomiczne (15). Celem stref jest przyciąganie inwestorów do obszarów: słabiej rozwiniętych

• S. Suwalska Suwałki, Ełk, Gołdap

• S. Tczewska

• Żarnowiecka ?

• Słupska

• Kostrzyńska - Słubicka

Przeżywających regres

• Starachowicka

• Tarnobrzeska

• Mielecka

• Łódzka

• Tychy, Gliwice, Bielsko biała?

• Wałbrzyska

• Legnicka

• Kamiennogórska

• Krakowski park technologiczny

10 lat zwolnienia z podatku od.................................................

10 lat 50% zwolnienia z podatku

Najwięcej kapitału przyciągnęła strefa w Tychach i Gliwicach.

W Legnicy (Polkowice - Volkswagen), Mielcu, Wałbrzych było duże bezrobocie ale dzięki strefom udało się je obniżyć.

Skutki stref

• Dużo bo strefy ze sobą konkurują

• Firmy wcale nie lokalizują się w specjalnych strefach

• Czy strefy przyciągają inwestorów czy tylko firmy zmieniają lokalizację

• Są inwestycje które by nie powstały gdyby nie strefy.

11

20

---