Rehabilitacja.

Podstawowe pojęcia i definicje. Rehabilitacja integracyjna, lecznicza i ich składowe.

Miejsce fizjoterapii w procesie rehabilitacji.

Znaczenie fizjoprofilaktyki w życiu społecznym

Definicja rehabilitacji

• Według definicji WHO rehabilitacja to kompleksowe postępowanie w odniesieniu do osób niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie, które ma na celu przywrócenie pełnej lub możliwej do osiągnięcia sprawności fizycznej i psychicznej, zdolności do pracy i zarobkowania oraz zdolności do brania czynnego udziału w życiu społecznym.

• Rehabilitacja - proces medyczno - społeczny, który dąży do poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych.

• Rehabilitacja (łac. re - znów, na nowo, przeciw; habilis - sprawny, należyty, stosowny)

Definicja niepełnosprawności

Niepełnosprawność:

• długotrwały stan, w którym występują pewne ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te spowodowane są na skutek obniżenia sprawności funkcji fizycznych lub psychicznych.

• uszkodzenie, czyli utrata lub wada psychiczna, fizjologiczna, anatomiczna struktury organizmu. Utrata ta może być całkowita, częściowa, trwała lub okresowa, wrodzona lub nabyta, ustabilizowana lub progresywna.

Osoba niepełnosprawna:

• Niepełnosprawną jest osoba, której stan fizyczny (i) lub psychiczny, trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i społecznymi.

Klasyfikacja niepełnosprawności

• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w 1980 r. zdefiniowała pojęcie niepełnosprawności w 3 kategoriach:

• 1. Uszkodzenie organizmu (impairment] - zaburzenie funkcji motorycznych, fizjologicznych danego układu lub narządu na skutek urazu lub choroby.

• 2. Upośledzenie (handicap] - ograniczenie możliwości życiowych osoby niepełnosprawnej, nieprzystosowanie społeczne do odgrywania ról rodzinnych i zawodowych oraz brak mechanizmów adaptacyjnych do danych warunków środowiskowych.

• 3. Inwalidztwo (disability] - uszkodzenie aparatu ruchu ograniczające możliwości ruchowe i wynikające z tego stanu ograniczenia życiowe. Pojęcie najszersze w klasyfikacji niepełnosprawności dotyczy bowiem ograniczenia funkcji całego organizmu i wynikających z tego konsekwencji życiowych. Przebieg tego procesu w ogólnym schemacie można przedstawić następująco:

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej.

Cele rehabilitacji

Celem rehabilitacji jest odtworzenie lub kompensacja funkcji utraconych w wyniku choroby, wad rozwojowych czy wrodzonych - tak, aby pacjent mógł maksymalnie samodzielnie realizować swoje potrzeby życiowe.

.

Kompensacja

• proces, który wyzwala naturalne możliwości zastępcze, jakie istnieją w każdym organizmie żywym.

• zdolność zastępowania na drodze odtwarzania utraconych funkcji poprzez częściowo uszkodzony narząd, lub całkowite przejęcie tej funkcji przez inny zdrowy narząd.

Adaptacja

• umiejętność dostosowania się człowieka do warunków socjalnych, stanu morfologicznego, który trzeba przyjąć za utrwalony.

• umożliwia przystosowanie się do zmniejszonej sprawności ważnych narządów w następstwie choroby lub urazu.

• umożliwia uzyskanie jak najbardziej optymalnego wyniku końcowego leczenia.

• za najważniejsze w procesie adaptacyjnym uważa się uzyskanie samodzielności życiowej tej szeroko rozumianej, a więc zarówno w czynnościach dnia codziennego, jak i czynnościach zawodowych, społecznych i rodzinnych. Adaptacji czyli przystosowaniu podlega sfera duchowa (umysłowa) i organiczna człowieka.

• Efekty terapii w dużej mierze zależą od systematyczności i zaangażowania usprawnianego. Ważne jest więc stworzenie odpowiedniego modelu współpracy między terapeutą a pacjentem.

• Cele rehabilitacji powinny być tak określone, aby były optymalne dla pacjenta, aby chory je rozumiał i akceptował.

• Jeśli postawimy przed chorym nieadekwatnie wygórowane cele i ich osiągnięcie będzie niemożliwe, wystąpi zniechęcenie i brak motywacji do dalszych ćwiczeń.

• Dlatego też proces rehabilitacji powinien być planowany wspólnie z pacjentem i jego rodziną, a członkowie rodziny powinni być czynnie włączani w proces usprawniania.

Elementy procesu rehabilitacji:

- diagnoza funkcjonalna

- ustalenie wstępnych celów rehabilitacji

- określenie rokowania

- ocena skuteczności rehabilitacji

- ewentualna modyfikacja celów i metod rehabilitacji

Głównymi twórcami rehabilitacji medycznej w Polsce byli prof. Wiktor Dega, prof. Adam Gruca, prof. Kazimiera Milanowska oraz prof. Marian Weiss.

Polska idea rehabilitacji opiera się na 4 zasadach:

• powszechności;

• wczesności;

• kompleksowości;

• ciągłości

Właściwości polskiego modelu rehabilitacji

1. Powszechność.

Rehabilitacja dostępna bezpłatnie każdemu, kto jej potrzebuje.

Obejmować musi wszystkie dyscypliny medyczne.

2. Wczesne zapoczątkowanie.

Rozpoczęcie procesu rehabilitacji już w trakcie leczenia,

Wczesna rehabilitacja:

- wpływa na kształt programu leczenia

- prowadzi do skrócenia czasu leczenia i poprawy jego wyników.

- prowadzi do szybszego powrotu utraconych funkcji przez chorego lub wykształcenie mechanizmów kompensacyjnych,

- obejmuje też zagadnienia profilaktyki leczniczej.

3. Zespołowość (kompleksowość).

Rehabilitacja musi być prowadzona przez zespół wielospecjalistyczny.

Zespół wielu specjalistów obejmuje lekarzy ze specjalności charakterystycznych dla danego schorzenia, pielęgniarek, rehabilitantów, służby pomocnicze, psychologów, nauczycieli, pedagogów specjalnych, pracowników socjalnych i innych.

4. Ciągłość.

Rehabilitacja musi być ciągła i nieprzerwana.

Rehabilitacja medyczna jest w ścisłym związku z rehabilitacją socjalną i zawodową. Ciągłość rehabilitacji oznacza, że obejmuje ona osoby w trakcie leczenia szpitalnego, przejmuje ich w opiece ambulatoryjnej i kontynuowana jest dalej w trakcie pobytu osoby niesprawnej w domu.

Bariery osób niepełnosprawnych

• Ograniczenia funkcjonalne dotyczące niepełnosprawność, stanowią barierę, często niemożliwą do samodzielnego pokonania.

• Bariery, czyli przeszkody w dostępności i realizacji rehabilitacji są zróżnicowane.

• Główne znaczenie należy przypisać barierom psychicznym, socjalnym i ekonomicznym a także dotyczącym dostępności do rehabilitacji medycznej. Powstają one na skutek ciągle małej znajomości znaczenia kompleksowej rehabilitacji.

Rehabilitacja integracyjna

r. psychiczna + r. społeczna + r. zawodowa

Rehabilitacji psychiczna:

• olbrzymia rola w ogólnym procesie rehabilitacji

• pozwala zachować wiarę przez osobę niepełnosprawną w poprawę sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i społecznej.

• w przypadku trwałej utraty niektórych funkcji organizmu, odpowiednie postępowanie psychologiczne musi doprowadzić do poznania i zaakceptowania swojego "nowego" ciała.

• musi ona zawierać takie elementy, które doprowadzą do powstania profilaktyki inwalidztwa

Rehabilitacja społeczna:

• jest procesem, który zmierza do przywrócenia samodzielności społecznej osobie, która jest jej pozbawiona, a tym samym znajduje się poza nawiasem normalnego życia społecznego.

• obejmuje też edukację osób zdrowych w zakresie koniecznym dla zrozumienia potrzeb niepełnosprawnych i akceptacji ich jako normalnych pełnoprawnych członków społeczeństwa, w pierwszej kolejności rodzinę i całe społeczenstwo

• likwidacja wszystkich barier uniemożliwiających normalne funkcjonowanie inwalidów powinno być ważną sprawą dla sprawnych i niepełnosprawnych członków społeczeństwa

Rehabilitacja zawodowa:

• zajmuje się przywróceniem zdolności do aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych;

• umożliwia niepełnosprawnemu naukę zawodu możliwego do wykonywania przy jego ograniczeniach poprzez preorientację zawodową lub kształcenie od podstaw;

• zajmuje się przystosowaniem stanowisk pracy dla ludzi niepełnosprawnych, tworzenie warunków pracy chronionej, a w szczególnie trudnych sytuacjach stworzenie warunków do pracy chałupniczej.

Rehabilitacja medyczna

Rehabilitacja lecznicza (medyczna):

• proces leczenia, który umożliwia przyspieszenie procesu naturalnej regeneracji i zmniejszenia fizycznych i psychicznych następstw choroby.

• kompleksowe i zespołowe działanie na rzecz osoby niepełnosprawnej fizycznie lub psychicznie, które ma na celu przywrócenie tej osobie pełnej lub maksymalnej do osiągnięcia sprawności fizycznej lub psychicznej, a także zdolności do pracy oraz do brania czynnego udziału w życiu społecznym.

• rehabilitacja lecznicza musi stymulować cały proces leczniczy głównie poprzez aktywność ruchową i psychiczną.

Fizjoterapia

• nierozerwalnie związana z rehabilitacją medyczną;

• to zespół metod leczniczych wykorzystujących zjawisko reaktywności organizmu na bodźce.

• to forma leczenia środkami naturalnymi oparta na różnych formach energii fizycznej występującej w środowisku człowieka.

• wykorzystuje bodźce termiczne, kinetyczne, mechaniczne, elektryczne, świetlne, chemiczne.

• Specjalistami z zakresu stosowania fizjoterapii są fizjoterapeuci.

Rozróżnia się następujące metody/działy fizjoterapii:

• Balneoterapia

• Klimatoterapia

• Hydroterapia

• Kinezyterapia

• Terapia manualna

• Ergoterapia

• Fizykoterapia

Balneoterapia

Dział fizjoterapii zajmujący się zabiegami rehabilitacyjnymi wykorzystującymi lecznicze właściwości wód mineralnych, gazów zawartych w zdrojach i tworzyw uzdrowiskowych (borowiny oraz muły).

Zalecaniem balneoterapii (kierując na leczenie sanatoryjne) zajmują się specjaliści balneoklimatologii.

Wykorzystuje: wody lecznicze, peloidy (m.in.: borowina, muły) oraz gazowe składniki wód i powietrza, dostępne najczęściej w uzdrowiskach, w postaci kuracji pitnych (krenoterapii), wziewań (aerozoloterapii), kąpieli, płukań, okładów.

Klimatoterapia

Rodzaj terapii stosowanej w leczeniu uzdrowiskowym, wykorzystujący działanie naturalnych czynników klimatu lokalnego, tj. czystość powietrza, temperatura, ciśnienie atmosferyczne, promieniowanie słoneczne, itp.

• Polega na stosowaniu kąpieli powietrznych (aeroterapia), kąpieli słonecznych (helioterapia), kąpieli w zbiornikach otwartych wód.

• Zalecaniem klimatoterapii (kierując na leczenie sanatoryjne) zajmują się specjaliści balneoklimatologii.

Hydroterapia

• dział fizjoterapii, inaczej wodolecznictwo, akwaterapia (łac. aqua = woda) - metoda leczenia bodźcowego polegająca na zewnętrznym stosowaniu wody o różnych postaciach: ciekłej, stałej lub gazowej.

Podstawę leczniczego działania stanowi odpowiednia temperatura lub ciśnienie wody użytej odpowiednio do danej terapii. Akwaterapia wpływa korzystnie na układ krążenia, układ nerwowy oraz wiele innych narządów organizmu.

Obejmuje: kąpiele, natryski, polewania, okłady, zawijania, płukania.

Kinezyterapia

• (gr. kinesis - ruch) - leczenie ruchem, gimnastyka lecznicza. Podstawą tej dziedziny fizjoterapii są ćwiczenia ruchowe. Ruch staje się środkiem leczniczym, mającym wpływ na cały organizm. Zadaniem kinezyterapii jest maksymalne usunięcie niesprawności fizycznej i przygotowanie do dalszej rehabilitacji, np. społecznej.

Kinezyterapia miejscowa - dotyczy bezpośrednio narządu zmienionego chorobowo:

• ćwiczenia bierne (bez czynnego udziału chorego),

• ćwiczenia izometryczne (napinanie mięśni);

• ćwiczenia czynno-bierne - ruch wykonywany jest biernie natomiast pacjent czynnie rozluźnia mięśnie;

• ćwiczenia samowspomagane - pacjent siłą mięśni kończyny zdrowej wspomaga pracę osłabionych mięśni;

• ćwiczenia w odciążeniu - wykonywanie ruchu przy odciążeniu ćwiczonego odcinka ciała;

• ćwiczenia czynne; wyciągi;

• ćwiczenia synergistyczne;

• ćwiczenia oddechowe.

• Kinezyterapia ogólna - składa się z ćwiczeń części ciała nie objętych chorobą: ćwiczenia ogólnokondycyjne; ćwiczenia gimnastyki porannej; ćwiczenia w wodzie; sport inwalidów

Terapia manualna

• leczniczy zabieg manualny, polegający na stosowaniu ukierunkowanych i specyficznych dla danej metody bodźców mechanicznych lub kinetycznych, przekazywanych przez leczącego bez pośrednictwa jakichkolwiek przyrządów - za pomocą rąk.

• Formą Terapii Manualnej jest metoda Cyriax, metoda Ackermanna, metoda Kaltenborn-Evjenth, metoda FOI, metoda Mulligan-a, metoda McKenziego, neuromobilizacje.

• Masaż - zabieg fizjoterapeutyczny wykonywany w swej klasycznej formie rękoma, może mieć cele lecznicze, relaksacyjne lub przygotowywać mięśnie do wysiłku.

• Techniki masażu klasycznego:

Technika głaskania,

Technika rozcierania,

Technika ruchów biernych,

Technika uderzenia,

Technika ugniatania,

Technika wibracyjna,

Technika oklepywania,

Technika wstrząsania,

Technika wyciskania.

Ergoterapia (gr. ergo - czynię, robię)

rodzaj psychoterapii, forma terapii wykorzystująca różne rodzaje pracy i rekreacji jako środki terapeutyczne.

Ergoterapia towarzyszy, wspiera, uzdalnia i usprawnia ludzi, którzy mają trudności w wykonywaniu codziennych czynności, którzy nie radzą sobie ze swoimi ograniczeniami i muszą liczyć na pomoc osób drugich.

Fizykoterapia

• jedna z form fizjoterapii i część medycyny fizykalnej (wykorzystującej metody fizyczne), w której na organizm oddziałuje się rozmaitymi bodźcami fizycznymi: pobieranymi z natury (Słońce, borowina) lub wytwarzanymi sztucznie specjalnymi urządzeniami jak: ciepło, zimno (krioterapia), drgania mechaniczne, pole elektryczne, prąd elektryczny, światło, mikrofale, różnego rodzaju promieniowanie.

Rosnące znaczenie rehabilitacji

Po II wojnie światowej rehabilitacja uznana za integralną 3 fazę procesu terapeutycznego

Proces terapeutyczny

to

diagnozowanie + leczenie + rehabilitacja

• Wzrost liczby osób wymagających rehabilitacji:

• wydłużanie się średniej długości życia (większe zapotrzebowanie na zabiegi usprawniające i rewitalizacyjne)

• zmiana spojrzenia na miejsce osób niepełnosprawnych w społeczeństwie

• większa świadomość społeczeństwa (np. wzrost zapotrzebowania na rehabilitację niemowląt i małych dzieci)

Rosnące znaczenie rehabilitacji - skutki:

• wzrost zapotrzebowanie na fachowy personel medyczny w zakresie fizjoterapii

• wzrost roli fizjoterapeuty - zarówno w prewencji jak i leczeniu; większa samodzielność zawodowa

• specjaliści fizjoterapii będą działać nie tylko w wyspecjalizowanych placówkach zdrowia ale także w środowisku zamieszkania i pracy -największe zapotrzebowanie na kontynuację ciągłości usprawniania, adaptację i profilaktykę.

• Fizjoprofilaktyka to ogólnie ujmując leczenie uzdrowiskowe oraz leczenie usprawniające kondycje organizmu ludzkiego.

• Do utrzymania prawidłowej kondycji fizycznej niezbędna jest aktywność ruchowa, która zapobiega procesom degeneracyjnym człowieka.

• Zmniejszenie aktywności fizycznej, bądź całkowite odstępstwo od zajęć fizycznych jest najczęstszym powodem chorób cywilizacyjnych ,do których należą miedzy innymi:

- Wady postawy

- Otyłość

- Płaskostopie

- Nadciśnienie

FIZJOTERAPIA

• Fizjoterapia jest metodą leczenia wykorzystującą zjawisko reaktywności organizmu na bodźce.

• (fizjo- + terapia - gr. therapeía `leczenie')

• metoda lecznicza, rehabilitacyjna lub profilaktyczna polegająca na kontrolowanym działaniu na organizm takimi czynnikami fizycznymi, jak: woda...

REHABILITACJA KOMPLEKSOWA

• to integralny element procesu leczenia, którego celem jest przywrócenie funkcji utraconych w wyniku choroby, i gdy to tylko możliwe, wyrobienie takiego ruchu, funkcji, która pozwoli na zmniejszenie efektów kalectwa.

Nowoczesny system rehabilitacyjny

• Wczesna

• Ciągła

• Powszechna

• Kompleksowa

REHABILITACJA KOMPLEKSOWA

• medyczna

• psychiczna

• pedagogiczna

• zawodowazawodowa

• społecznaspołeczna

• psychiczna

REHABILITACJA MEDYCZNA

• To proces leczenia, który umożliwia przyspieszenie procesu regeneracji.

• A także zdolności do pracy oraz do brania czynnego udziału w życiu społecznym. Rehabilitacja medyczna powinna stymulować cały proces leczniczy, głównie poprzez aktywność ruchową.

Rehabilitacja medyczna:

• Fizjoterapia

• Chirurgia rekonstrukcyjna

• Protetyka i ortotyka

• Pielęgniarstwo rehabilitacyjne

W JAKI SPOSÓB DZIALA FIZJOTERAPIA ?

Określony bodziec wywołuje w organizmie określoną reakcję. Odpowiednio dobierając rodzaj bodźca można wywołać różne reakcje lub grupy reakcji.

Fizjoterapia:

• Kinezyterapia

• Fizykoterapia

• Masaż leczniczy

• Terapia manualna

W JAKIM CELU STOSUJE SIE FIZIOTERAPIE?

• Usunięcie (jeśli jest to możliwe) procesów chorobowych.

• Zapobieganie postępowi choroby.

• Usuwanie dolegliwości.

• Przywracanie sprawności.

FIZYKOTERAPIA

• Jedna z form fizjoterapii, w której na organizm oddziałuje się rozmaitymi bodźcami fizycznymi, pobieranymi z natury (Słońce, borowina) lub wytwarzanymi specjalnymi urządzeniami (krioterapia, prądy różnego rodzaju).

KIEDY STOSUJE SIE FIZYKOTERAPIE ?

• Fizykoterapię można stosować jako leczenie uzupełniające lub jako podstawową formę leczenia.

• Fizykoterapię można stosować kiedy zawiodły inne formy leczenia a istnieją wskazania do leczenia fizykoterapią..

• Fizykoterapię stosuje się również jako postępowanie przygotowujące do stosowania innych metod fizjoterapii np.: rozgrzanie tkanek przed masażem, lub krioterapia przed ćwiczeniami czyli kinezyterapią.

Fizjoterapia dzieli się na :

• Laseoroterapia i światłolecznictwo

• Elektrotrapia

• Ultrasonoterapia

• Magnetoterapia

• Termoterapia

• Terapia polami wysokiej częstotliwości

ELEKTROTERAPIA

To dział lecznictwa fizykalnego, w którym do celów leczniczych wykorzystuje się prąd stały oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości.

Najczęściej wykorzystywane zabiegi:

• Kąpiel elektryczno-wodna

• Galwanoterapia

• Jonoforeza

• Elektrostymulacja

• TENS

• Prądy Träberta

• Prądy Kotz'a

ULTRADZWIEKI

To dział lecznictwa fizykalnego, w którym do celów leczniczych wykorzystuje się prąd stały oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości.

TERAPIA POLAMI WYSOKIEJ CZESTOTLIWOSCI

• przegrzanie tkanek pod wpływem pola elektrycznego lub pola magnetycznego o wysokiej częstotliwości w celu uzyskania rozluźnienia mięśni.

MAGNETOTERAPIA

• wyjątkowo skuteczna metoda leczenia pulsującym polem magnetycznym niskiej częstotliwości. Ten rodzaj terapii - polem magnetycznym - jest powszechnie stosowany w Niemczech, Austrii i Szwajcarii. Ostatnio również w Polsce wzrasta zainteresowanie tą metodą.

Światłolecznictwo i laseroterapia

• W fototerapii wykorzystuje się

naturalne źródła światła(helioterapia) oraz źródła sztuczne(aktynoterapia)wykorzystuje promieniowanie podczerwone, widzialne i nadfiolet.

TERMOTERAPIA

• czyli oddziaływanie temperaturą

• Krioterapia to leczenie zimnem

• Parafinoterapia to miejscowe zabiegi cieplne

• CIEPŁO ZIMNO

• układ naczyń rozkurcz skurcz

• tkanka łączna zwiększenie elastyczności zmniejszenie elastyczności

• Mięśnie rozluźnienie rozluźnienie

• metabolizm komórkowy zwiększenie zmniejszenie

• zapalenie nasilenie hamowanie

KINEZYTERAPIA

• leczenie ruchem, gimnastyka lecznicza. Podstawą tej dziedziny fizjoterapii są ćwiczenia ruchowe. Ruch staje się środkiem leczniczym, mającym wpływ na cały organizm. Zadaniem kinezyterapii jest maksymalne usunięcie niesprawności fizycznej i przygotowanie do dalszej rehabilitacji, np. społecznej.

RODZAJE CWICZEŃ

:

1.Ćwiczenia miejscowe

-ćwiczenia bierne -cwiczenia oddechowe

-cwiczenia czynno -bierne -pionizacja

-ćwiczenia samowspomagane

-ćwiczenia w odciążeniu

-cwiczenia czynne wolne

-ćwiczenia z oporem

-cwiczenia wspomagane 2. Ćwiczenia ogólne

-ćwiczenia ogólno kondycyjne

-gimnastyka poranna

-ćwiczenia w wodzie

-zajęcia sportowe

MASAŻ LECZNICZY

jest formą fizycznego oddziaływania na organizm ludzki za pomocą bodźców mechanicznych, głównie pod postacią ucisku na
tkanki, którego celem jest wywołanie odczynu miejscowego i ogólnego

RODZAJE MASAŻU

:

•Tajski Pneumatyczny

Tajski stóp Natryskowy

•Tajski ziołowy Podwodny

•Drenaż limfatyczny Wirowy

•Punktowy Izometryczny

•Sportowy Łącznotkankowy

pedagogiczna

MECHANIZM DZIAŁANIA MASAZU LECZNICZEGO

• Działanie miejscowe
  

- zaczerwienienie skóry

- Zmniejszenie obrzęków

- Podwyższenie temperatury w masowanej okolicy

- Obniżenie/podwyższenie napięcia mięśniowego

-Uelastycznienie i utrzymanie prawidłowej ruchomości masowanych stawów

2. Działanie odległe:

- przyspieszone krążenie krwi i chłonki

- przyspieszona praca serca

- działanie przeciwzakrzepowe

- usprawnia przewodzenie bodźców nerwowych

- poprawia trofikę tkanek

- usuwa z tkanek niekorzystne produkty przemiany materii

TERAPIA MANUALNA

sposób leczenia, polegający na stosowaniu specyficznych dla danej metody bodźców mechanicznych lub kinetycznych, przekazywanych przez leczącego bez pośrednictwa jakichkolwiek przyrządów - za pomocą rąk. Celem terapii manualnej jest powrót do prawidłowego funkcjonowania zablokowanych stawów w obrębie kręgosłupa i kończyn. Formą terapii manualnej są np. niektóre rodzaje masażu

ZESPÓŁ REHABILITACYJNY

• Realizacja kompleksowej rehabilitacji wykracza poza możliwości 1 osoby przykładowo lekarza, który prowadzi leczenie chorego. Potrzebuje on fachowej pomocy, której udziela mu tzw. zespół rehabilitacyjny

Skład zespołu rehabilitacyjnego

1. Lekarz

2. Fizjoterapeuci

a) magister rehabilitacji ruchowej

b) magister fizjoterapii

c) licencjat fizjoterapii

d) technik fizjoterapii

3. Psycholog

4. Logopeda

5. Terapeuta zajęciowy

6. Asystent socjalny

7. Pedagog specjalny

8. Technik masażysta

Lekarz

• Wymagane kwalifikacje - specjalizacja z rehabilitacji medycznej - specjalizacja z medycyny fizykalnej i balneoklimatologii

Kompetencje i zadania

• kieruje procesem kompleksowej rehabilitacji, odpowiada za przebieg i wynik leczenia,

• kierownikiem wszystkich placówek rehabilitacji leczniczej tak stacjonarnych jak i ambulatoryjnych jest lekarz - specjalista II stopnia z rehabilitacji medycznej,

• lekarz ustala diagnozę, stopień i rodzaj dysfunkcji i w oparciu o nie opracowuje plan leczenia wykorzystując do tego celu: - informacje zawarte w skierowaniu lekarza POZ lub lekarza specjalisty - wyniki przeprowadzonego badania przedmiotowego i podmiotowego pacjenta - wyniki (zleconych w razie potrzeby) badań laboratoryjnych, z zakresu diagnostyki funkcjonalnej, obrazowej i inne - wyniki konsultacji innych specjalistów.

Opracowany plan leczenia zawiera:

• W odniesieniu do kinezyterapii: cel etapu z wyraźnie określonymi przeciwwskazaniami oraz czasokres tego etapu z podaną częstotliwością zabiegów,

• W odniesieniu do fizykoterapii: - rodzaj zabiegu - ilość zabiegów - częstotliwość zabiegów - kolejność wykonywania zabiegów - parametry zabiegów

• Skierowanie w uzasadnionych klinicznie przypadkach na diagnostykę i terapię do psychologa lub logopedy.

• Skierowanie na terapię zajęciową ze wskazaniem rodzaju zajęć i ich celu.

• Skierowanie na terapię edukacyjną w zależności od potrzeb do pedagoga, psychologa, fizjoterapeuty.

• Ustalenie rodzaju potrzebnego zaopatrzenia ortopedycznego, leczniczych środków technicznych i środków pomocniczych i wypisywanie wniosków o ich przyznanie.

Fizjoterapeuci

Wymagane kwalifikacje - studia wyższe w zakresie wychowania fizycznego (kierunek rehabilitacja ruchowa lub fizjoterapia)

Kompetencje i zadania

• Magister rehabilitacji ruchowej i fizjoterapii ma prawo do usprawnienia ruchowego na podstawie zlecenia lekarskiego i do kierowania pracą zespołu techników fizjoterapii pracujących na kinezyterapii,

• Ustala program usprawnienia ruchowego w oparciu o plan leczenia opracowany przez lekarza oraz ocenę stanu funkcjonalnego pacjenta i ocenę wydolności,

• Prowadzi ćwiczenia zgodnie z opracowanym programem - indywidualne - grupowe - ćwiczenia w wodzie - ćwiczenia w terenie

• Prowadzi dokumentację wykonywanych zabiegów i oceny funkcjonalnej pacjenta

• Udziela instruktażu chorym lub ich rodzinom odnośnie ćwiczeń zalecanych do wykonywania w domu

• Bezpośrednio współpracuje z lekarzem, informuje go o ewentualnych trudnościach w realizowaniu usprawnienia.

Technik fizjoterapii

Wymagane kwalifikacje:

• Medyczne Studium Zawodowego, Wydział Fizjoterapii

Kompetencje i zadania

• Posiada uprawnienia do wykonywania zabiegów kinezyterapii, fizjoterapii i masażu leczniczego

Psycholog

Wymagane klasyfikacje:

• wyższe studia z zakresu psychologii

Kompetencje i zadania

• (diagnoza psychologiczna, oddziaływanie psychologiczne, psychoedukacja)

• Ocena poziomu intelektualnego

• Ocena funkcjonowania emocjonalnego i motywacyjnego

• Ocena osobowości oraz zaburzeń osobowości

• Ocena funkcjonowania rodzinnego

• Ocena funkcjonowania zawodowego

• Ocena funkcjonowania społecznego

• Konsultacje psychologiczne (dla pacjenta, rodziny pacjenta, członków zespołu terapeutycznego w procesie leczenia)

• Poradnictwo psychologiczne (w szerokim zakresie)

• Interwencja kryzysowa (nakierowana na pacjenta i jego rodzinę)

• Psychoterapia (indywidualna, grupowa, rodzin)

• Terapia podtrzymująca

• Psychoedukacja (pacjentów, rodzin pacjentów, współpracowników w procesie leczenia, innych grup zawodowych)

Asystent socjalny

Wymagane kwalifikacje:

• Policealna Szkoła Pracowników Służb Społecznych

Kompetencje i zadania

• Przeprowadzenie wywiadu społecznego

• W oparciu o plan leczenia i wywiad opracowanie wstępnego programu rehabilitacji społecznej

• Instruktaż pacjenta i rodziny pomagający w adaptacji społecznej

• Udzielanie informacji o sposobie załatwiania spraw bytowych związanych z załatwianiem renty, różnego typu zasiłków i zapomóg, korzystanie z pomocy PFRON

• Wobec osób hospitalizowanych załatwianie spraw dla osób samotnych i niesprawnych Domów Opieki Społecznej, załatwianie spraw związanych z adopcją dzieci porzuconych w szpitalu, załatwianie formalności związanych z pogrzebem osób samotnych bez opieki.

Terapeuta zajęciowy

Wymagane kwalifikacje:

• Wydział Terapii Zajęciowej Medycznego Studium Zawodowego lub Szkoły Sztuk Plastycznych

Kompetencje i zadania

• Prowadzenie ćwiczeń w pracowniach (ceramicznych, malarstwa, tkactwa i innych) oraz odpowiednich warsztatach

• Nauka samoobsługi w czynnościach życia codziennego

• Prowadzenie zajęć rewalidacji indywidualnej i grupowej oraz korekcyjno-kompensacyjnych z dziećmi

Logopeda

Wymagane kwalifikacje:

• Wyższa Szkoła Pedagogiczna ze specjalnością z logopedii

Kompetencje i zadania

• Opracowanie diagnozy logopedycznej

• Prowadzenie ćwiczeń logopedycznych, profilaktyki logopedycznej

• Ścisła współpraca z pozostałymi członkami zespołu

Pedagog

Wymagane kwalifikacje:

• wyższe studia na Wydziale Pedagogiki Specjalnej

Kompetencje i zadania

• Prowadzenie zajęć przygotowawczych dzieci niepełnosprawnych do nauki szkolnej

• Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne z dziećmi szkolnymi

Technik masażysta

Wymagane kwalifikacje:

• Studium Medyczne, wydział fizjoterapii lub Szkoła dla Niewidomych Masażystów

Kompetencje i zadania

• Zabiegi z zakresu masażu leczniczego zgodnie z wymogami wiedzy medycznej ręcznie lub z wykorzystaniem urządzeń mechanicznych

• Zabiegi na podstawie zlecenia lekarskiego

Zasady współpracy

• Poszczególni członkowie zespołu rehabilitacyjnego zapoznają się indywidualnie z chorym i przedstawiają swoje spostrzeżenia na zebraniach zespołu rehabilitacyjnego.

Zależności

• Lekarz powinien wskazać kinezyterapeucie jaki cel maja spełniać stosowane ćwiczenia.

• Duże znaczenie ma umiejętne powiązanie ćwiczeń ruchowych z odpowiednim zabiegiem fizykalnym.

• Ważne jest także skoordynowanie ćwiczeń ruchowych z zajęciami terapii grupowej tak aby wykonywana na zajęciach praca stanowiła dalszy ciąg ćwiczeń na sali gimnastycznej i spełniała zarazem pożądany cel leczniczy wskazany przez lekarza.

• Praca zespołu rehabilitacyjnego łącznie z lekarzem wymaga znawstwa i dobrej woli aby dała jak najbardziej optymalny wynik.

PODSTAWY FIZJOTERAPII SZPITALNEJ, AMBULATORYJNEJ I DOMOWEJ, REHABILITACJA SANATORYJNA I W OŚRODKACH REHABILITACYJNYCH, OBOZY I TURNUSY REHABILITACYJNE, SKUTECZNOŚĆ RÓŻNYCH ROZWIĄZAŃ ORGANIZACYJNYCH W OŚRODKACH REHABILITACYJNYCH

CELE FIZJOTERAPII:

- zwalczanie bólu

- zwalczanie stanów zapalnych

- zwiększanie odporności

- przeciwdziałanie skutkom hipokinezji

- poprawa i utrzymanie wydolności fizycznej

- usprawninie czynności regulacyjnych układu krążenia, oddychania, przemiany materii, termoregulacji, ukrwienia skóry

- usprawnienie czynności posczególnych narządów i całego organizmu

ETAPY REHABILITACJI

I etap - rehabilitacja szpitalna

II etap - rehabilitacja poszpitalna wczesna - sanatoryjna

III etap - rehabilitacja poszpitalna późna - ambulatoryjna

REHABILITACJA SZPITALNA ;

Szpital jest miejscem w którym są stworzone optymalne warunki opieki i pomocy nad pacjentami. Rehabilitacji w szpitalu intensywna co powoduje że czas pobytu chorego jest skrócony do bezpiecznego minimum.

Rozpoczęcie wczesnej, właściwie zaplanowanej rehabilitacji w szpitalu jest rzeczą istotną. Dzięki ogromnemu postępowi w diagnostyce, coraz lepszej farmakoterapii oraz nowoczesnym metodom leczenia, chorzy mogą uczestniczyć w programie rehabilitacji w bezpieczny sposób, opuszczając szpital wcześniej, niż miało to miejsce kilka lat temu.

Dzienna szpitalna rehabilitacja

Jest to program zakładający całościową opiekę nad chorym przebywającym w domu, po zakończeniu leczenia szpitalnego. Głównym celem programu jest poprawa sprawności i jakości życia chorego poprzez zintegrowane działania obejmujące fizjoterapię, terapię zajęciową, logopedię, psychoterapię, pracę socjalną, oraz nadzór lekarza rehabilitacji.

MEDYCYNA UZDROWISKOWA

Pojęcie uzdrowiska związane jest od najdawniejszych czasów z leczniczymi właściwościami tworzyw, których źródłem jest jego środowisko. Wg. Ogólnie przyjętej definicji uzdrowisko jest miejscowością lub jej częścią, której szczególną cechą jest to, że ma naturalne środki lecznicze ziemi, morze, klimatu oraz fachowy personel służby zdrowia i urządzenia umożliwiające celowe stosowanie ich do leczenia, rehabilitacji i profilaktyki.

W Polsce uzdrowiska mają kilkusetletnie tradycje Pierwsze wzmianki w kronikach pochodzą z XI stulecia. Pierwszymi w Polsce były zdrojowiska czyli uzdrowiska dysponujące źródłami wód leczniczych.

Lądek znany od 1241r.
Cierplice powstał w 1403r. Pierwszy basen kąpielowy
Po 1520r. Kolejno powstawały uzdrowiska takie jak Swoszowice, Szkło, Drużbaki, Lubień.

1922r. - Pierwsza ustawa uzdrowiskowa, a znowelizowana w 1928r., nadała ona wyraźne ramy prawne i organizacyjne działalności uzdrowiskowej i nadała uzdrowiskom polskim właściwy kierunek rozwoju.

Współcześnie wyznaczono medycynie uzdrowiskowej kilka istotnych zadań, szczególnie:
stymulację naturalnych procesów samoleczenia, rozumianego głównie
jako naprawa uszkodzeń oraz odzyskanie optymalnej równowagi immunologicznej
- pobudzenie mechanizmów obronnych w celu wyeliminowania zagrożeń infekcyjnych oraz zwiększenie odporności
- rehabilitację po urazach, a także operacjach chirurgicznych, dotyczących szczególnie narządu ruchu
- utrwalenie efektów leczenia szpitalnego
- czasowe odizolowanie od szkodliwych czynników związanych z miejscem pracy (profilaktyka i leczenie chorób zawodowych).

Formy leczenia uzdrowiskowego:

Sanatoria kliniczno- usprawniające

Drugą formą terapii uzdrowiskowej są sanatoria. Znaczna ich część była wykorzystywana na potrzeby profilaktyki chorób zawodowych oraz zagrożeń w przebiegu pracy. Poza tym prowadzono w nich profilaktykę nawrotów w chorobach przewlekłych oraz późną rehabilitację

Sanatoria uzdrowiskowe

Leczą chorych przewlekle ze zmianami w różnych narządach w okresie wolnym od zaostrzeń. Chorzy wymagają częstej kontroli lekarskiej lecz są zdolni do samoobsługi.

Rehabilitacja sanatoryjna

Jest przeznaczona dla osób chorych wymagających opieki lekarskiej i pielęgniarskiej oraz zabiegów przyrodoleczniczych przewidzianych programem kuracji.

OKRESY KURACJI SANATORYJNEJ:

:

Jordan podzielił przebieg leczenia uzdrowiskowego na 6 faz:

1.Wstępną, występującą jeszcze w miejscu zamieszkania chorego. Zachodzi w niej proces psychofizycznego przygotowania się chorego do odbycia kuracji uzdrowiskowej, którego wynikiem jest pozytywne nastawienie chorego do niej. Faza ta jest analogiczna do znanego w fizjologii pracy okresu nastawienia się na pracę jeszcze przed wyjściem z domu.

2.Przestawienia się chorego z dotychczasowego trybu życia na tryb życia w uzdrowisku, tzn. zgodny z regulaminem uzdrowiskowym. Koniec tego okresu
przypada na 3.-4. dzień pobytu chorego w uzdrowisku.

3.Aklimatyzacji, w której to fazie następuje dostosowanie się organizmu chorego
do nowego środowiska i do bodźców dostarczanych zabiegami. W tej fazie, na
ogół pomiędzy 8. a 12. dniem kuracji uzdrowiskowej, przypada krytyczny
szczyt reaktywności organizmu.

4.Fazę, w której może wystąpić odczyn uzdrowiskowy (kąpielowy), ze szczytem
pojawiania się odczynu między 18. a 22. dniem kuracji. W okresie między 8.
a 12. oraz 18. a 23. dniem kuracji uzdrowiskowej należy szczególnie starannie
kontrolować stan zdrowia pacjentów. Dotyczy to zwłaszcza ludzi starszych,
u których sama reakcja wstępna jest znacznie silniejsza niż u młodszych, zmia­
na środowiska stanowi bowiem dla nich większe obciążenie.

5.Końcową fazę, w której pojawia się dopiero właściwy wynik kuracji.

6.Ostatnią fazę, która występuje w miejscu zamieszkania chorego już po powrocie
z uzdrowiska. Z chwilą gdy kuracjusz po powrocie do domu przestaje pobierać
zabiegi, rozwija się dezadaptacja do bodźców, które działały na organizm chore­
go w trakcie leczenia uzdrowiskowego.

Istota i zadania medycyny uzdrowiskowej

:

Dyscypliny Mające zastosowanie w kuracji uzdrowiskowej

Fizjoterapia

•Balneoterapia (balneologia, balneochemia, balneotechnika)

•Hydroterapia

•Kinezyterapia

•Peloidoterapia

•Subterranoterapia

•Masaż

•Klimatoterapia

•Leczenie wziewaniami

•Światłolecznictwo

•Ciepłolecznictwo

•Elektrolecznictwo

•Ultrasonoterapia

Dietetyka

Ekologia

Psychologia

Pedagogika

Wszystkie specjalności klinicznej medycyny

Cele kuracji uzdrowiskowej

•

Trening czynnościowy wszystkich narządów w celi zwiększenia sprawności, wydolności, ekonomizacji i synchronizacji funkcji. Wzmocnienie somatycznych i psychicznych zdolności przystosowawczych organizmu do środowiska przyrodniczego i społecznego. Wzmocnienie naturalnych mechanizmów samozdrowienia i samoobrony organizmu. Czasowe wyłącznie chorego z chorobotwórczego środowiska życia i niewłaściwych nawyków, usunięcie napięcia emocjonalnego. Wdrożenie higienicznych nawyków i czynnego dbania o własne zdrowie.

Zakres postępowania lekarskiego

Rehabilitacja

Leczenie

Profilaktyka (odnowa biologiczna, wzmocnienie zdrowia)

Klimatologia

W Polsce występują następujące regiony bioklimatyczne:

Nadmorski, klimat wybrzeża Bałtyku

Nizinny, w tym klimat nizinno-leśny, do wysokości 300m n.p.m.

Podgórski, od 300 - 500 m n.p.m.

Górski, od 500 m n.p.m.

Wysokogórski, powyżej 1000 m n.p.m.

Leczniczy wpływ klimatu

Wpływ klimatu na organizm jest tym silniejszy, im bardziej różni się od tego, w którym człowiek żyje na co dzień. Dopiero w XIX wieku zostało to wykorzystane w sposób celowy dla celów leczniczych, jak to najpierw miało miejsce w odniesieniu do gruźlicy płuc i później profilaktyki krzywicy. Przykładem mogą być uzdrowiska rejonów podgórskich, górskich i nadmorskich, w których z jednej strony wykorzystuje się właściwości bodźców cieplno-wilgotnościowych i fotoaktynicznych powietrza do wzmocnienia nieswoistych układów obronnych organizmu, a z drugiej - czystość powietrza wolnego w pewnych okresach roku od alergenów roślinnych, do odciążenia organizmu od wpływu ze strony zanieczyszczeń powietrza istniejących w miejscu jego stałego bytowania.

Formy Klimatoterapii

Celowe wykorzystanie do profilaktyki i leczenia czynników klimatycznych obejmuje odpowiednio:

Dawkowane kąpiele słoneczne

Kąpiele powietrzne

Balneologia i Balneoterapia

Balneologia jest nauką zajmującą się zastosowaniem leczniczym naturalnych tworzyw uzdrowiskowych.

Balneoterapia oznacza zastosowanie tych naturalnych tworzyw leczniczych do leczenia, rehabilitacji i profilaktyki.

Obydwa pojęcia odnoszą się do leczenia uzdrowiskowego.

Wody lecznicze

Wody lecznicze stanowią, obok klimatu, najbardziej specyficzny i charak­terystyczny dla uzdrowiska czynnik leczniczy. Ważnymi cechami wody leczniczej są: podziemne pochodzenie oraz dosyć stałe właściwości fizyczne i skład chemiczny. Nie może ona zawierać toksyn ani mieć cech zakażenia drobnoustrojami i co najistotniejsze, musi wykazywać działanie lecznicze, potwierdzone w obiektywnej ocenie lekarskiej, zweryfikowanej naukowo.

Zdrojowe wody lecznicze są też określane jako mineralne,

jeśli zawierają ponad l g składników mineralnych w

litrze wody. Skład tych wód zależy od specyficznych

procesów fizykochemicznych mających miejsce w czasie

przechodzenia wody przez skorupę ziemską.

Wyróżniamy

Kąpiele w wodach leczniczych (chemiczne i tradycyjne)

Kąpiele kwasowęglowe

Kąpiele gazowe w dwutlenku węgla

Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe

Ozonoterapia

Kąpiele radonowe

Kąpiele termalne

Kuracje pitne wodami zdrojowymi

Aerozoloterapie wodami zdrojowymi (inhalacje)

Terapia wziewna powietrzem w pobliżu tężni

Subterranoterapia

Subterranoterapia jest to lecznicze wykorzystanie środowiska przestrzeni podziemnych, najczęściej jaskiń i grot. W Polsce subterranoterapię rozsławili lekarze balneolodzy, szczególnie dr Michał Zieleniew-ski i dr Ludwik Sokołowski, którzy opisywali możliwość' leczenia w jas­kiniach Włoch, Francji i Węgier, co było zresztą często połączone z termo-terapią jaskiniowymi gorącymi źródłami i naturalnym dwutlenkiem węgla.

Pionierem subterranoterapii w naszym kraju był dr Mieczysław Skulimo-wski, który założył w 1958 roku w podziemnych komorach solnych Wieliczki pierwszy ośrodek leczniczy i naukowy. W 1963 roku powstało tam pierwsze na świecie Towarzystwo Naukowe Klimatoterapii Podziemnej. Specyficzny mikroklimat komór powyrobiskowych Wieliczki charakteryzu­je się wybitną czystością powietrza, pozbawionego całkowicie wszelkich zanieczyszczeń, szczególnie organicznych. Wilgotność powietrza 80-90% jest optymalna, a ruch powietrza nie przekracza 0,4 m/s. Temperatura 14-15°C, pomimo że zbyt niska w aspekcie komfortu cieplnego, jest jednak przez pacjentów bardzo dobrze tolerowana. Przebywają oni w komorach Wieliczki około 8 godz. dziennie, okresowo leżąc na łóżkach, przykryci kocami.

Peliodoterapia

Nazwa „peloidoterapia" związana jest z wyglądem substancji, która w ze­tknięciu z ciałem człowieka wywiera działanie lecznicze, pochodzi bowiem od greckiego słowa pelos, czyli błoto. Substancję leczniczą stanowią różne związki, powstałe przez setki tysięcy lat, w wyniku procesów geologicznych. Mogą to być ziemie posiadające walory lecznicze, osady mineralne dna jezior lub morza oraz tworzywa powstałe z substancji organicznych, głównie roślin.

Są to:

Torfy

Fango

Inne formy leczenia uzdrowiskowego

Dieta - Leczenie dietetyczne stanowi integralną część terapii uzdrowiskowej wielu schorzeń, szczególnie przewodu pokarmowego oraz metabolicznych. Niekiedy od prawidłowej diety zależy końcowy rezultat leczenia. Pobyt w uzdrowisku stanowi znakomitą okazję do przeprowadzenia tego typu terapii, znacznie lepszą niż w szpitalu lub w warunkach domowych.

Psychoterapia - W terapii uzdrowiskowej, podobnie jak w innych gałęziach medycyny, pomoc psychologiczna odgrywa coraz większą rolę. Obok indywidualnych konsultacji psychologicznych stosuje się różne formy psychoterapii zbiorowej, dostosowa­nej do konkretnych schorzeń. Rozwijają się także nowe, specyficzne metody pozytywnego wpływu na psychikę pacjenta, np. muzykoterapia lub aromatera-pia (leczenie zapachami). Wszystkie te działania mają dwa główne cele:

zwiększenie efektywności terapii uzdrowiskowej,

korzystną modyfikację nastawienia pacjenta do jego stanu zdrowia, które
zostanie przeniesione na życie po powrocie do domu. Dobrym przy­
kładem jest rehabilitacja psychiczna po zawale mięśnia sercowego.

Farmakoterapia - Zasadami kuracji uzdrowiskowej kieruje lekarz, który powinien mieć pełną informację o stanie zdrowia pacjenta oraz przyjmowanych przez niego stale lekach. Część z nich może być zwykle na czas pobytu w uzdrowisku odstawiona, pozostawia się jedynie absolutnie niezbędne.

Charakterystyka naturalnych walorów niektórych polskich uzdrowisk:

Augustów. Najmłodsze polskie uzdrowisko, które uzyskało status w 1993 roku, zaliczane jest do najmniejszych, w dwu sanatoriach ma bowiem około 300 miejsc. Głównym jego walorem jest klimat nizinno-leśny, z istotnym wpływem klimatu kontynentalnego, modyfikowany przez liczne okoliczne jeziora. Istot­ne dla możliwości peloidoterapii są duże złoża borowiny typu wysokiego i przejściowego. Woda „Augustynowianka" jest słabo zmineralizowana, zawiera jednak jako mikroelement fluor. Uzdrowisko oferuje całą gamę zabiegów borowinowych oraz różne formy hydroterapii. W Augustowie leczy się głównie choroby narządu ruchu, wchodzące w zakres reumatologii, neurologii, stany po urazach oraz choroby układu krążenia.

Konstancin-Jeziorna. Małe uzdrowisko (około 450 miejsc) o klimacie nizinno-leśnym, dysponuje ciepłą solanką jodkowo-bromkowo-żelazistą, o temperaturze około 30°C. Solankę tę wykorzystano do budowy tężni solnej, którą oddano do użytku w 1979 roku. W uzdrowisku stosuje się hydroterapię oraz inhalacje okołotężniowe. Konstancin-Jeziorna stanowi m.in. centrum rehabilitacji dla pobliskiej Warszawy, szczególnie w chorobach układu krążenia oraz nerwowego. Leczy się też tutaj choroby narządu ruchu oraz z zakresu reumatologii, zaburzenia hormonalne i choroby przemiany materii. Spacery dookoła tężni są korzystne w chorobach górnych dróg oddechowych.

Rymanów Zdrój. Uzdrowisko podgórskie, położone na poziomie około 400m n.p.m., o silnie bodźcowym, wietrznym klimacie górskim, łagodzonym przez otaczające miejscowość lasy, z dużą liczbą dni słonecznych. Większość kuracjuszy stanową dzieci, dla których przeznaczono około 800 miejsc. Część z nich przebywa w uzdrowisku razem z matkami. Rymanów posiada nisko zmineralizowaną szczawę wodorowęglanowo-sodową, bromkową, jodkową, którą stosuje się w postaci kąpieli wannowych oraz inhalacji. Dysponuje też borowiną ze złoża typu niskiego, którą wykorzystuje się do okładów i zawijań. W szpitalach i sanatoriach dziecięcych leczy się głównie choroby układu oddechowego, z zakresu reumatologii oraz choroby nerek. Fizjoterapia uzdro­wiskowa dorosłych dotyczy także chorób układu oddechowego oraz układu krążenia.

PRZECIWWSKAZANIA DO LECZENIA UZDROWISKOWEGO:

•chorzy, u których istnieje prawdopodobieństwo nagłego groźnego zała­mania stanu zdrowia

•pacjenci, u których występuje brak stabilizacji ważnych dla życia układów, np. groźne wahania ciśnienia tętniczego krwi, niewydolność krążenia lub zaburzenia krążenia mózgowego

•chorzy w ostrych stanach infekcyjnych, zapalnych, reumatycznych lub
immunologicznych

•chorzy stanowiący zagrożenie infekcyjne dla otoczenia i współkuracjuszy
z powodu aktualnych chorób zakaźnych, ropiejących ran, przetok
ropnych itp.

•chorzy z niewyrównaną cukrzycą oraz nieustabilizowaną funkcją gruczo­
łów dokrewnych

•chorzy z nieustabilizowaną astmą oskrzelową oraz częstymi napadami
padaczkowymi

•pacjenci z chorobą nowotworową przed upływem 5 lat od jej wyleczenia

•chorzy w stanie znacznej destabilizacji psychiki

•chorzy, u których istnieją liczne przeciwwskazania do stosowania
zabiegów fizjoterapeutycznych, a także których zdrowiu może zagrażać
zmiana klimatu oraz podróż

•chorzy zniedołężniali i niezdolni do samoobsługi

Wskazania do leczenia w sanatoriach uzdrowiskowych

Wskazania stanowią liczne choroby przewlekłe, nawracające oraz zagrożenia wynikające z rodzaju wykonywanej pracy, a także późna rehabilitacja po określonych schorzeniach i operacjach. Dotyczy to szczególnie stanów, dla których opraco­wano w uzdrowiskach skuteczne metody profilaktyki, terapii i rehabilitacji (wszystkich specjalności medycznych z wyjątkiem psychiatrii).

Rehabilitacja ambulatoryjna

Jest to specjalistyczne świadczenie lub zbiór świadczeń które wykonuje lekarz rehabilitacji medycznej, balneoklimatologii, medycyny fizykalnej i osoby które mają uprawnienia do wykonywania tych świadczeń. Ambulatoryjny program rehabilitacji mobilizuje chorego do systematycznego dbanie o swoje zdrowie. Zmusza chorego do współdziałania i utrzymania kontaktu z lekarzem prowadzącym, zwiększa jego poczucie bezpieczeństwa i ułatwia kierowanie przebiegiem prewencji wtórnej.

Program rehabilitacji ambulatoryjnej może być realizowany pod nadzorem zespołu rehabilitacyjnego lub w formie samodzielnej. W obu przypadkach chory musi być poinformowany o celu jaki powinien być osiągnięty oraz o objawach zapowiadających pogorszenie, które wymagają natychmiastowej konsultacji z lekarzem w celu weryfikacji stosowanego postępowania.

Fizjoterapia domowa

Jest to rehabilitacja dla osób, które nie mogą dotrzeć do placówek lecznictwa ambulatoryjnego z powodu na stopień swojej niepełnosprawności.

REHABILITACJA DOMOWA OBEJMUJE CHORYCH Z ZABURZENIAMI FUNKCJI NARZĄDU RUCHU SPOWODOWANYMI:

- Ogniskowymi uszkodzeniami mózgu - do 12 miesięcy od ostrego incydentu mózgowego

- Uszkodzeniem rdzenia kręgowego - do 12 miesięcy od uszkodzenia

- Chorobami przewlekle postępującymi (miopatie, rdzeniowy zanik mięśni, przewlekłe zespoły piramidowe itp.)

- Choroba zwyrodnieniowa stawów po zabiegach endoprotezoplastyki stawu (do 3 miesięcy po operacji)

- Stany po urazach kończyn dolnych

CZAS TRWANIA REHABILITACJI DOMOWEJ

Program leczenia w warunkach domowych przewiduje leczenie przez okres 4 tygodni. Jeżeli u pacjenta po tym okresie nie widać poprawy należy zastanowić się nad przeniesieniem do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub innych placówek tego rodzaju.

Lekarz kieruje pacjenta do poradni rehabilitacyjnej. Lekarz tej poradni po wizycie w domu pacjenta podejmuje decyzje o leczeniu, ustala program leczenia.

Po zakończeniu procesu rehabilitacyjnego poradnia rehabilitacyjna informuje lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, na którego liście znajduje się pacjent, o wynikach leczenia.

Turnus rehabilitacyjny

CELE TURNUSU REHABILITACYJNEGO

Celem turnusu rehabilitacyjnego jest ogólna poprawa sprawności psychofizycznej oraz rozwijanie umiejętności

społecznych uczestników,poprzez nawiązywanie i rozwijanie kontaktów społecznych, realizację i rozwijanie zainteresowań,a także przez udział w innych zajęciach przewidzianych w programie turnusu.

Turnusy rehabilitacyjne organizowane są przy udziale środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Turnus odbywa się w zorganizowanej grupie, liczącej nie mniej niż 20 uczestników i trwa nie krócej niż 14 dni. Do liczby tej dolicza się także uczestników nie korzystających z dofinansowania Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

KTO MOŻE SKORZYSTAĆ Z DOFINANSOWANIA DO UCZESTNICTWA W TURNUSIE ?

Z dofinansowania do turnusów rehabilitacyjnych mogą korzystać wszystkie osoby niepełnosprawne, tj. te, które posiadają ważne orzeczenie o:

1. Zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności lub

2. Całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów lub

3. Niepełnosprawności, wydane przed ukończeniem 16 roku życia.

SKUTECZNE POSTĘPOWANIE

Rehabilitacja według WHO to kompleksowe i skoordynowane wykorzystanie środków medycznych socjalnych i zawodowych w celu usprawniania osób z naruszoną sprawnością organizmu do możliwie najwyższego poziomu.

Podjęcie wczesnej rehabilitacji znacznie skraca czas leczenia, daje większe szanse na odzyskanie sprawności i obniża koszty leczenia.

Rehabilitacja prowadzona w ośrodkach rehabilitacyjnych powinna opierać się na założeniach kompleksowego oddziaływania procedurami diagnostyczno- leczniczo rehabilitacyjnymi i psychologicznymi. Pacjent trafiający do ośrodka rehabilitacji najpierw kieruje się na wizytę do lekarza rehabilitacji w celu diagnozy i ustalenia postępowania. Następnie pacjent umawia się na przepisane zabiegi, które są wykonywane przez wykwalifikowaną kadrę. Po zakończeniu serii zabiegów pacjent zgłasza się na wizytę kontrolną do lekarza.

Bardzo ważnym elementem umożliwiającym skuteczną kontrolę efektów i ewentualne zmiany w programie rehabilitacji jest współpraca pomiędzy pacjentem, lekarzem i fizjoterapeutą. W programie rehabilitacji ustalanym indywidualnie w zależności od schorzenia powinny być między innymi stosowane: kinezyterapia indywidualna, ćwiczenia grupowe, ćwiczenia w basenie oraz zabiegi fizykoterapeutyczne z zakresu: ciepłolecznictwa, krioterapii, hydroterapii, laseroterapii, leczenia polem elektromagnetycznym wielkiej i niskiej częstotliwości, leczenia ultradźwiękami, masażu klasycznego i wibracyjnego.

Należy pamiętać, że postępowanie rehabilitacyjne nie ogranicza się jedynie do podstawowej choroby ale zajmuje się również wszystkimi jej skutkami.

W celu uzyskania najlepszych wyników rehabilitacji oprócz wykształcenia i profesjonalizmu kadry ważnym czynnikiem jest stosowanie coraz nowocześniejszych metod i technik o udokumentowanej skuteczności.

Dokumentacja pracy fizjoterapeuty. Diagnozowanie sprawności motorycznej.
Problemy i ich rozwiązywanie związane z planowaniem, przeprowadzaniem i kontrolowaniem procesu rehabilitacji

Aby wykonywać zabiegi należy mieć skierowanie wystawione przez lekarza.

Skierowanie musi zawierać wszystkie elementy określone w warunkach szczegółowych a mianowicie:

• Dane personalno-adresowe pacjenta oraz numer PESEL

• Rozpoznanie, kod jednostki chorobowej ICD-10

• Opis dysfunkcji narządu ruchu, deficytu neurologicznego lub inną przyczynę kierowania na rehabilitację

• Informację dotyczącą chorób współistniejących

• Pieczęć nagłówkową z numerem umowy z NFZ

• Zlecone zabiegi fizjoterapeutyczne z określeniem okolicy ciała, ilości zabiegów oraz parametrów zabiegu

• Pieczęć i podpis lekarza kierującego.

• Ogólną liczbę zabiegów

Ocena postępów i wyników usprawniania opiera się na właściwie prowadzonej dokumentacji. Kinezyterapeuta powinien prowadzić dla każdego pacjenta "kartę usprawniania" z uwzględnieniem następujących danych:

• imię, nazwisko i wiek pacjenta,

• rozpoznanie,

• cel leczniczego usprawniania,

• rodzaj zleconych ćwiczeń,

• uwagi własne

• ewidencja obecności pacjenta na ćwiczeniach

Przy rejestracji postępów uwzględnia się okresowe badania zakresu ruchów w stawach, badania siły mięśniowej oraz badania sprawności ogólnej. W przypadkach porażeń i niedowładów mięśni wykonuje się test mięśniowy i wypełnia kartę testu mięśniowego.Badanie siły mięśni przeprowadza się co 2 tygodnie lub raz na miesiąc w zależności od okresu choroby i stopnia cofania się porażeń.Postępy w sprawności ogólnej i usamodzielnianiu się można rejestrować na kartach, tzw. zdobyte punkty.Karty te otrzymują pacjenci w formie książeczki z zaznaczoną dysfunkcją narządu ruchu, np.: paraplegicy, chorzy z niedowładem połowicznym, reumatycy, amputowani.W książeczce tej wpisywane są w formie punktów podstawowe czynności, które chory powinien ćwiczyć i opanować."Zdobyte punkty" obejmują zasadniczo czynności życia codziennego, z tym że w zależności od schorzenia i stopnia upośledzenia fizycznego pewne czynności można dodać, a inne pominąć.Kartę wypełnia sam chory wpisując datę pierwszego wykonania poszczególnych czynności, a w następnej rubryce datę pełnego opanowania danej czynności.W usprawnieniu leczniczym dużą wartość ma dokumentacja fotograficzna i filmowa.Stopień kalectwa i upośledzenia sprawności fizycznej, sposób postępowania, a następnie wynik usprawniania dokładnie i najbardziej obrazowo można przedstawić za pomocą fotografii i filmu.Za pomocą kinogramu lub filmu można zilustrować sposób postępowania w wielu przypadkach, co ma ogromną wartość dokumentacyjną i dydaktyczną.

Diagnozowanie sprawności motorycznej…

Sprawność Motoryczna

Sprawność motoryczna jest ujęciem kompleksowym w odniesieniu do ruchu człowieka, skupia ona wszystkie sprawności, których wysoki poziom warunkuje poziom sprawności motorycznej.

Obszerność sprawności motorycznej w odniesienia do ruchu człowieka sprawia, że wyodrębnia się tzw. zdolności motoryczne, które ściśle obrazują obszar oddziaływań na sferę ruchową człowieka oraz poziom samej sprawności motorycznej.

Cechy motoryczne dzielą się na:

Etapy Diagnozowania Sprawności Motorycznej

• Badanie podmiotowe (wywiad)

• Badanie przedmiotowe (fizykalne)

• Badanie dodatkowe (laboratoryjne, przyrządowe, instrumentalne)

Badanie Podmiotowe

W fazie tej zostają zebrane informacje podawane przez osobę badaną lub jej opiekunów:

• Wiek

• Płeć

• Zawód wykonywany (u dzieci i młodzieży szkoła)

• Stan cywilny

• Początki i przebieg schorzenia

• Sposoby i efekty dotychczasowego leczenia

• Choroby współistniejące i przebyte urazy (zwłaszcza ostatnio)

Badanie Przedmiotowe

Jest to badanie lekarskie, które polega na obmacywaniu, oglądaniu, opukiwaniu i osłuchiwaniu pacjenta. Może ono dotyczyć zarówno struktur anatomicznych ciała, jak ich funkcji.

Dla fizjoterapeuty ważna jest nie tylko ocena jednostkowego pomiaru antropometrycznego tj. struktury (np. waga i wzrost osobniczy, obwód i długość kończyny) czy funkcji (np. siła ścisku ręki, zakres ruchu w stawie), ale i również ocena zachowania ruchowego osoby niepełnosprawnej. Zachowania ruchowe można ocenić na podstawie wyników testów czynnościowych.

Podział testów czynnościowych:

• Testy kodowane

• Testy instrumentalne

Testy Kodowane

Na ich podstawie badający ocenia funkcje badającego - subiektywnie i wg arbitralnie ustalonej punktacji.

Testy Kodowane dzielimy na:

• Test Lovetta

• Skala Ashwortha

• Wskaźnik Barthela

• FIM - Pomiar niezależności funkcjonalnej

• Skala uszkodzeń ASIA

• Analogowa skala bólu

Na czym polega test Lovetta?

Test Lovetta jest metodą oceny siły mięśni szkieletowych w skali 6-stopniowej, tj. od 0^o do 5^o. Jest to subiektywna ocena siły mięśniowej. Opiera się na badaniu ręcznym poszczególnych mięśni w określonych pozycjach i przy określonym ruchu. W każdym ruchu jest jeden mięsień, który głównie za tę czynność odpowiada. Poprzez odpowiednią pozycję izoluje się go od innych mięśni.

Skala Testu Lovetta

   

Lovett rozróżnia następujące stopnie siły mięśnia:

0º - to brak czynnego skurczu mięśnia.

    1º - ślad czynnego skurczu mięśnia.

    2º - wyraźny skurcz mięśnia i zdolność wykonania ruchu przy pomocy i odciążenia odcinka ruchomego.

    3º - zdolność do wykonywania ruchu czynnego samodzielnego z pokonaniem ciężkości danego odcina

    4º - zdolność do wykonania czynnego ruchu z pewnym oporem

    5º - prawidłowa siła, tj. zdolność wykonywania czynnego ruchu z pełnym oporem.

Skala ta może być wyrażona w procentach i wtedy: 

 

0º  = 0%

  1º = 10%

  2º = 25%

  

  3º = 50%

  

  4º = 75%

   

5º = 100%

Skali Ashwortha

Skalę Ashwortha wykorzystuje się przy dokumentowaniu stopnia wzmożenia napięcia mięśniowego, czyli spastyczności.

Opór przy biernym zginaniu kończyny Punkty

Brak 1

Zwiększony, kończynę zgina się z łatwością 2

Zwiększony, kończynę zgina się z trudnością

3

Sztywność 4

Wskaźnik Barthela

Jest to najbardziej efektywny wskaźnik w ocenie stopnia niepełnosprawności ruchowej. Wartości punktowe są związane z czasem i ilością pomocy fizycznej, potrzebnymi pacjentowi do wykonywania 10 czynności. Za pełną niezależność przy wykonywaniu każdej z tych czynności pacjent otrzymuje 100 punktów.

FIM - Pomiar niezależności funkcjonalnej

Jest to metoda stosowana do oceny efektów rehabilitacji medycznej pacjentów. Podstawową oceny według skali FIM jest konieczność korzystania z pomocy osoby drugiej lub brak takiej potrzeby.

Skala uszkodzeń ASIA

Skala uszkodzeń ASIA opracowuje standardy oceny i klasyfikacji urazów rdzenia kręgowego. Skala  ASIA  ocenia  poziom  funkcji  ruchowych,  odruchowych  i  

czuciowych  osób  chorych. Badając  funkcje  ruchowe  przyznaje  się  od  „0”  

do  „5”  punktów  oceniając  zakres  ruchu  i  siłę  mięśniową  mięśni  

kluczowych  dla  każdego  segmentu.

Uszkodzenia zostały oznaczone kolejnymi literami alfabetu:

• Uszkodzenie całkowite

• Uszkodzenie tylko czuciowe

• Ruchowa bezużyteczność

• Ruchowa użyteczność

• Odnowa

Analogowa Skala Bólu

Analogowa skala bólu służy do pomiaru natężenia bólu. Do pomiaru wykorzystywane są różnego typu skale. Ocena stopnia natężenia bólu może być przedstawiona przez pacjenta za pomocą odpowiedniej skali.

I—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Do najczęściej stosowanych zaliczymy:

• Skalę opisową

• Skalę numeryczną

• Graficzną skalę opisową

• Wzrokowo- analogiczną

Testy Instrumentalne

Testy Instrumentalne służą do oceny funkcji motorycznych człowieka. Wyniki dotyczą oceny mechanizmów odpowiadających za utrzymanie równowagi ciała, kroczenie i wykonywanie ruchów mimowolnych i dowolnych.

Testy instrumentalne biomechaniczne

Jest to badanie równowagi ciała. Istnieje wiele przyczyn zaburzeń równowagi ciała, klinicysta powinien obiektywnie różnicować obserwowane objawy. Jak dotąd nie ma testu instrumentalnego, który równowagę oceniałby wszechstronnie.

Posturografia

Posturograf jest odpowiednio zaprogramowanym komputerem, sprzężonym z platformą wyposażoną w czujniki piezoelektryczne, połączone elektronicznie z rejestratorami optycznymi (ekran) i graficznymi (pisaki).

Test dwóch wag

Test ten znajduje zastosowanie u pacjentów z poudarowym niedowładem połowicznym i u chorych na stwardnienie rozsiane.

Testy funkcjonalne

Testy funkcjonalne stosowane są w celu oceny uszkodzeń określonych okolic kręgosłupa. Zostały opracowane liczne testy funkcjonalne. Można je podzielić ze względu na oceniane struktury anatomiczne na sześć grup.

• Testy klatki piersiowej

• Testy szyjnego odcinka kręgosłupa

• Testy piersiowego odcinka kręgosłupa

• Testy lędźwiowego odcinka kręgosłupa

• Testy stawów biodrowo - krzyżowych

• Testy ucisku korzeni nerwowych

OBJAW OTTA - SCHOBERA

Objaw Otta - służy do oceny zakresu zgięcia w odcinku piersiowym kręgosłupa.

Objaw Schobera - służy do oceny zakresu zgięcia w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.

Test fałdu skóry Kiblera

Jest to niespecyficzne badanie grzbietu. Test pozwala ocenić miejscowe zróżnicowanie możliwości uniesienia i konsystencję fałdu skóry oraz ograniczenie przesuwania skóry. Umożliwia wyczucie wzmożonego napięcia mięśni oraz zaburzeń autonomicznych.

Problemy i ich rozwiązywanie związane z planowaniem, przeprowadzaniem i kontrolowaniem procesu rehabilitacji…

Główne Problemy związane z Procesem Rehabilitacji

• W przychodniach państwowych często jest tak iż jeden pacjent jest

prowadzony przez kilku terapeutów a nie przez jednego.

• Często w diagnostyce przeprowadza się niedokładne pomiary, np. źle dobierając punkty kostne przy pomiarach.

• Błędnie lub zbyt szybko postawiona diagnoza.

• Przyjęcie założenia, że przebieg każdej choroby jest taki sam - często lekarze nie myślą o wystąpieniu komplikacji, ponieważ traktują chorobę książkowo, a tymczasem każdy pacjent i każdy przypadek choroby jest inny.

• Źle przeprowadzony wywiad i rozeznanie.

• Terapeuci zwykle mają za mało czasu na jednego pacjenta żeby co jakiś czas sprawdzać czy rehabilitacja przynosi efekty. Do tego sprawdzani powinni używać tych samych testów w odpowiednich pozycjach!

• Zły dobór pozycji i stabilizacji ma wpływ na całą diagnostykę i jej sprawdzanie podczas terapii!

• Po złym zdiagnozowaniu pacjenta, dochodzi do złego zaplanowania całej terapii!!!

Zapobieganie błędom w Procesie Rehabilitacji

• Należy do każdego przypadku podchodzić indywidualnie, a także jak to tylko możliwe często kontrolować stan pacjenta (poprzez wykonywanie różnych testów i badań).

• Do badań i testów powinno używać się tych samych przyrządów.

• Dokładność przy całej diagnozie, badaniu, planowaniu i przeprowadzaniu całej rehabilitacji z pacjentem.

• Znajomość anatomii która jest potrzebna przez i podczas całej terapii.

Specyfikacja rehabilitacji w neurologii.

Neurologia odtwórcza

Rehabilitacja neurologiczna łączy wiedze neurologiczna z rehabilitacją. Teoretyczne podstawy w rehabilitacji w uszkodzeniu układu nerwowego wywodzą się z wiedzy o plastyczności mózgu, która dała początek nowej dziedzinie neurologii odtwórczej. Plastyczność mózgu oznacza jego zdolność do przekształcania się i do tworzenia funkcjonalnie istotnych zmian we wzorcu połączeń anatomicznych. W późniejszym okresie okazało się, że właściwościami tymi cechują się także obwody układu nerwowego.

Naprawianie uszkodzonego OUN
może być przeprowadzone co najmniej na 3 różne sposoby:

•1. Przywracanie funkcji za pomocą ćwiczeń uszkodzonej części. Np. uszkodzone zgięcie grzbietowe stopy, zastosowane zostają ćwiczenia usprawniające zgięcie

•2. Ponowne kształtowanie „ominięcie” zaburzonego elementu- nakłanianie pacjenta do wykonania czynności w inny sposób.

•3. Kompensacja- maksymalne usprawnienie przy wykorzystaniu wszystkich innych nie zaburzonych elementów

Diagnostyka dla potrzeb rehabilitacji

•Nadrzędnym celem jest przywrócenie funkcji, mówimy nawet o rehabilitacji funkcjonalnej. Wśród funkcji na pierwszym miejscu stawia się czynności życia codziennego, następnie funkcje chodu, funkcje poznawcze, funkcje ręki, funkcje równowagi i utrzymania podstawy ciała, ogólne możliwości motoryczne i możliwości.

Przed rozpoczęciem rehabilitacji należy zachować logiczną kolejność

•1. diagnostyka.

•2. ocena rokowania.

•3. ocena funkcjonalna.

•4. planowanie rehabilitacji.

•5. realizacja.

Ocena uszkodzeń

•Ocena uszkodzenia jest głównym elementem klinimetri. Klinimetria to pomiar zjawisk występujących u pacjenta. Klinimetria została zapoczątkowana przez Asplunda w (1983)

Ocena funkcjonalna

Najważniejszym celem rehabilitacji neurologicznej jest poprawa funkcjonowania chorego. Ocena funkcjonalna, a zwłaszcza ocena czynności życia codziennego. Trzeba jeszcze dodać ocenę utrzymania ciała i równowagi. Należy wymienić testy: stania na jednej nodze, na dwóch nogach, test równowagi Berga, test wstawania i chodu.

Ocena jakości życia

Ocena jakości życia (JŻ) jest coraz częściej stosowana do oceny odległych wyników rehabilitacji. Spośród nielicznych kwestionariuszy specyficznym dla udaru mózgu szczególnie godny polecenia jest 30- punktowa wersja skali SIP (stroke-adept 30-item version of the Sickness impact profile.

Fizjoterapia w najczęściej występujących uszkodzeniach układu nerwowego.

•A. Niedowład połowiczny

• Objawy uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN) dzielimy na ogólne i ogniskowe. Do uszkodzenia dochodzi najczęściej w wyniku udaru mózgu , urazu czaszkowo-mózgowego, guza mózgu, stanów zapalnych mózgu w stwardnieniach rozsianych, chorobie Parkinsona i in. Obserwujemy także w dziecięcym porażeniu mózgowym.

Objawy uszkodzenia OUN

•Do objawów ogólnych zaliczamy zaburzenia świadomości (w tym zaburzeniu orientacji) - czasem ma miejsce utrata przytomności, bóle głowy zaburzenia psychiczne (majaczenie urojenia, omamy) i ogólnie napady padaczkowe.

•Objawy ogniskowe, zwane także ubytkowymi spowodowane są uszkodzeniem poszczególnych obszarów mózgu i pośrednio wskazują na lokalizację patologii.

Objawy ogniskowe:

•Niedowład lub porażenie połowiczne - obejmuje ono połowę ciała.

•Połowiczne zaburzenie czucia.

•Zaburzenia poznawcze.

•Zaburzenie mowy o typie afazji - niemożność wypowiadania słów oraz rozumienia prostych zdań.

•Bóle głowy.

•Zawroty głowy z uczuciem wirowania otoczenia.

•Zaburzenia widzenia zaniewidzenie jednooczne.

•Zaburzenie połykania.

Objawy ogniskowe można podzielić na ruchowe i czuciowe. I następstwa

•Objawy ruchowe są głównym wskazaniem do rehabilitacji w neurologii. Niedowład może dotyczyć jednej nogi, obu kończyn, kończyn po tej samej stronie ciała, trzech kończyn i wszystkich kończyn.

•Objawy czuciowe-zaburzenia czuciowe mogą wystąpić w obrębie jednej lub większej liczby kończyn-analogicznie do zaburzeń ruchowych.

•Funkcjonalnym następstwem uszkodzenia OUN jest zmniejszenie zakresu samodzielności w wykonywaniu czynności życia codziennego.

Udar mózgu

•Udar mózgu dawniej (z łac. apoplexia cerebi) to nagłe występowanie objawów uszkodzenia mózgu powstałych w wyniku zaburzenia krążenia mózgowego. Udar mózgu może być niedokrwienny (wywołany zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu powodujący zawał mózgu) lub krwotoczny (wywołany wylewem krwi do mózgu

Objawy udaru

•Zależą od lokalizacji miejsca uszkodzenia. Zaburzenia krążenia mózgowego mogą dotyczyć regionu unaczynienia:

•Przedniego (zakres unaczynienia tętnic szyjnych wewnętrznych głównie tętnicy środkowej mózgu)

•Tylnego (zakres unaczynienia tętnic kręgowych i podstawowej)

•Całego mózgowia zakres krążenia przedniego i tylniego.

Podział Berga

•TACI- udar dotyczący krążenia przedniego całkowitego.

•PACI- dotyczący krążenia przedniego niecałkowitego.

•LACI- udar lakunarny

•POCI- udar dotyczący krążenia tylnego.

Objawy kliniczne zaburzeń krążenia mózgowego przedniego PACI i TACI

- niedowład lub porażenie połowiczne

- zaburzenia mowy o typie afazji

- niedoczulica połowiczna

- niedowidzenie połowiczne

- jednooczne zaburzenie widzenia

- zaburzenie połykania rzekomoopuszkowe

- agnozja zaburzenia zachowania

Objawy kliniczne zaburzeń krążenia mózgowego tylniego POCI
-Zawroty głowy z uczuciem wirowania otaczających przedmiotów lub samego chorego

-Osłabienie ostrości słuchu, szumy uszne

-Opuszkowe zaburzenia połykania

-Podwójne widzenie

-Mroczki i „gwiazdki” przed oczami

-Sekundowe uczucie ciemności lub wrażenie falowani przedmiotów

W zaburzeniach krążenia dotyczących całego mózgu LACI

•Łącznie występują objawy kliniczne charakterystyczne dla zaburzeń w krążeniu tylnym i przednim. W skutek niedokrwienia powodującego niedomogę pnia mózgu może dochodzić do zaburzeń przytomności

Najczęściej stosowane metody kinezyterapii i ich cele.

•Głównymi wskazaniami do rehabilitacji u chorych z uszkodzeniem OUN są niedowłady - najczęściej występuje niedowład połowiczny. Występuje również cały szereg innych zaburzeń ruchowych. Należy wspomnieć o zaburzeniach równowagi, problemach stabilnej postaw ciała. Podstawą rehabilitacji jest kinezyterapia - u chorych z układem połowicznym.

•Nadrzędnym celem jest uzyskanie jak największej samodzielności w wykonywaniu czynności życia codziennego. Podstawowe metody kinezyterapii uzupełnia się innymi metodami takimi jak metoda biologicznego sprzężenia zwrotnego, umożliwiają samokontrole podczas wykonywania zadania i przyznająca nagrodę za jego wykonanie, czy też funkcjonalna elektrostymulacja. W rehabilitacji zaburzeń równowagi, podstawy ciała i koordynacji stosuje się ćwiczenia koordynacyjno-równoważne.

Metoda proprioceptywnego torowania:

Metoda proprioceptywnego torowania znana obecnie powszechnie jako PNF. Wywodzi się ona ze spostrzeżenia że ruchy stosowane w kinezyterapii najczęściej nie pokrywają się z naturalną codzienną pracą mięśni. Zauważono że ruchy wykonywane w pracy i życiu codziennym mają charakter diagonalny i spiralny nie odbywają się tylko w jednej płaszczyźnie. Podstawą metody są złożone wzorce ruchowe wykorzystujące czucie głębokie.

Metoda wymuszania ruchu (CIT)

•Metoda wymuszania ruchu jest stosunkowo nową metodą terapii opierającą się na wymuszeniu posługiwania się kończyna niedowładną poprzez okresowe unieruchomienie kończyny zdrowej. Metodę CIT zaczęli stosować w połowie lat 90 prof. Taub i jego współpracownicy. Zaobserwowali że można zmusić małpę do wykonywania ruchów kończyna poddana odnerwieniu aferentnemu jeżeli ograniczy się lub całkowicie uniemożliwi ruchy kończyną zdrową. Metoda ta jest rodzajem terapii behawioralnej. Ma ona na celu zwalczanie niekorzystnego zjawiska obserwowanego po odnerwieniu kończyny zwanego wyuczonym nie używaniem. Wydaje się że w głównym przeciwwskazaniem do zastosowania CIT będzie całkowite porażenie kończyny i brak zgody pacjenta. W procesie kompleksowej rehabilitacji po udarze mózgu obowiązują uniwersalne priorytety: dążenie do uzyskania możliwie maksymalnej nie zależności chorego w wykonywaniu czynności życia codziennego i lokomocji.

Nauka chodzenia.

•Naukę chodzenia prowadzi się indywidualnie lub grupowo. W przypadku chorych ze znacznym niedowładem naukę chodzenia prowadzi się początkowo na krótkich dystansach po równej i płaskiej powierzchni przez cały czas kontrolując zachowanie chorego a zwłaszcza tolerancję wysiłku. Wykorzystuje się poręcze do nauki chodzenia, balkoniki, chodziki, kule i laski. Najlepiej prowadzić ćwiczenia nauki chodzenia w obuwiu z wysokimi cholewkami. Stopniowo w miarę chodzenia przez chorego postępów wprowadza się ćwiczenia na nawierzchniach nierównych lub pochyłych z przeszkodami.

Ćwiczenia w zaburzeniach równowagi i koordynacji

•W przypadkach zaburzeń równowagi i koordynacji szczególnie przydatne są ćwiczenia koordynacyjno-równoważne. W metodzie tej jednym z elementów nauki chodzenia jest wykorzystanie śladów stóp namalowanych na chodniku, zadaniem ćwiczącego jest stawianie stóp na namalowanym śladzie.

Afazja

•Jest to zaburzenie zdolności do mówienia i / lub rozumienia mowy w wyniku uszkodzenia korowych ośrodków mowy w półkuli dominującej mózgu. Jest to pewna grupa objawów wywołanych uszkodzeniem mózgu którego przyczyny mogą być różne- najczęściej są nimi udar mózgu, uraz czaszkowo-mózgowy, guz mózgu, zapalenie mózgu. Objawy afatyczne mogą być wywołane po przez uszkodzenie kory mózgowej i/ lub struktur podkorowych takich jak wzgórze jądra podstawy czy też istota biała łącząca pewne rejony kory mózgowej jak i korę mózgową ze strukturami podkorowymi.

•Afazja ekspresyjna (motoryczna, ruchowa) uszkodzenie musi obejmować większy obszar w płacie czołowym korowego ruchowego ośrodka mowy łącznie ze znajdującą się pod nią istotą białą. Niekiedy osoba chora potrzebuje jak by na nowo nauczyć się układać usta, język i krtań w taki sposób aby wypowiedzieć pewne głoski

•Afazja recepcyjna (czuciowa impresyjna) występuje u pacjentów którzy potrafili mówić w zasadzie normalnie lecz nie rozumieli mowy własnej i innych osób. U takich pacjentów zlokalizowano uszkodzenie bocznej pow. Płata skroniowego. Obszar ten nazywa się okolica Wernickego.

Spastyczność

•Czyli stan kurczowo zmożonego napięcia mięśniowego towarzyszy niedowładom kończyn chorym w wielu schorzeniach najczęściej po udarze mózgu, w stwardnieniu rozsianym, po urazach czaszkowo-mózgowych, w urazach i chorobach rdzenia kręgowego, dziecięcym porażeniu mózgowym. U niektórych chorych występują mimowolne skurcze mięśni zwane spazmami i skurcze kloniczne zwane klonusami. Spastyczność powoduje zmniejszenie samodzielności chorego może powodować ból, pogorszenie nastroju i obniżenie jakości życia.

Leczenie spastyczności i problemy rehabilitacji

•Oprócz doustnych leków rozluźniających mięśnie i leczenia operacyjnego doszły leki stosowane miejscowo dla chemodenerwacji mięśni i podawanie baklofenu do kanału kręgowego w postaci tzw. Pomp baklofenowych

•Problemy rehabilitacji. Spastyczność nieznaczna nie wymaga zwalczania a wręcz jest korzystna gdyż zapobiega zanikom mięśniowym i poprawia ukrwienie kończyn. Zwalczania wymaga jedynie spastyczność znaczna i bardzo znaczna tj. prowadząca do obniżenia funkcji u chorego niekiedy pacjenci uczą się wykorzystywać odruchy spastyczne w czynnościach codziennych

Fizykoterapia w zwalczaniu spastyczności

•Zabiegi z zakresu fizykoterapii stosowane dla zwalczania spastyczności można ująć w dwie grupy:

•Oddziaływanie temperatury- Oprócz tradycyjnie stosowanego ciepła w terapii spastyczności wykorzystuje się również zimno. Jak wiadomo ciepło zmniejsza napięcie mięśniowe a zimno obniża reakcję na bierne rozciągania na okres od kilku minut do 24 godzin.

•Elektroterapia- stymulacja elektryczna poprzez ciałka buławkowate (Golgiego) i włókna Ib. działa informująco i regulująco na ośrodki ruchowe.

Kinezyterapia w spastyczności

•Przystępując do ćwiczeń leczniczych należy pamiętać że spastyczność jest ściśle związana z ruchem i pozycją pacjenta. Należy unikać ćwiczeń w pozycji leżącej i zachęcać pacjenta do przebywania w pozycji siedzącej lub pionowej. Sprzyja to uniknięciu niekorzystnych następstw spastyczności tj. pojawienie się patologicznych wzorców ruchowych, opóźniona reakcja odruchowa, patologiczne ułożenie prowadzące do utrwalonych przykurczów.

Rehabilitacja po udarze mózgu

Z danych statystycznych wynika że chorzy po udarze mózgu stanowią najliczniejszą grupę z pośród chorych na choroby układu nerwowego wymagających rehabilitacji. W pierwszym okresie po udarze ważne jest utrzymanie prawidłowych podstawowych funkcji życiowych i pielęgnacja.

Utrzymanie prawidłowych podstawowych funkcji życiowych

•W ciągu pierwszych tygodniu po udarze muszą być monitorowane podstawowe funkcje życiowe:

a)Odżywianie, nawadnianie wprowadzenie odpowiednich płynów elektrolitów i kalorii

b) w razie dysfagii- odżywianie przez sondę żołądkową dieta pół płynna lub papkowata

c)Monitorowanie funkcji oddawanie moczu i stolca

d)Sen i odpoczynek

e)W razie wystąpienia ostrej choroby zagrażającej życiu leczenie powinno być prowadzone na oddziale intensywnej terapii

f)Leczenie schorzeń współistniejących

Pielęgnacja rehabilitacyjna

A)Zapobieganie odleżynom:

-Stosowanie materacy przeciwodleżynowych, zmiany pozycji co 2-3 godziny, smarowanie okolic najbardziej zagrożonych maścią.

B) Prawidłowe ułożenie:

-Zaleca się unikanie pozycji leżącej na plecach, sprzyjającej powstawanie przykurczów, powinni się zachęcać do leżenia na „chorym boku”

C) Opieka urologiczna (w razie potrzeby cewnikowanie)

D) Zwalczanie zaparć (w razie potrzeby czopkowanie)

E) Zapobieganie zapaleniu płuc: oklepywanie pleców zapewnienie drożności dróg oddechowych

F) Utrzymanie pozytywnego kontaktu z chorym

Usprawnianie, planowanie, realizacja

W procesie kompleksowej rehabilitacji niezależnie od stanu chorego obowiązują uniwersalne priorytety. Są to:

- Dążenie do uzyskania maksymalnej możliwej samodzielności chorego w wykonywanie czynności życia codziennego i lokomocja.

Planowanie rehabilitacji powinno być poprzedzone diagnostyką oceną rokowania i ocena funkcjonalną powinno ono być skoncentrowane na potrzebach i możliwościach chorego. Planowanie musi być dokonywane z czynnym udziałem chorego i jego rodziny, powinno uwzględniać udział rodziny w całym procesie rehabilitacji.

Realizacja. Wczesna rehabilitacja po udarze mózgu prowadzona jest początkowo na oddziale neurologicznym najlepiej na pod oddziale udarowym i kontynuowana na oddziale rehabilitacyjnym.

Rehabilitację realizuje zespół rehabilitacyjny. Taki zespół powinien składać się przede wszystkim z lekarza, pielęgniarki znającej zagadnienia rehabilitacji, fizjoterapeuty, instruktora terapii zajęciowej i logopedy.

Rehabilitacja poszkodowanych po urazie czaszkowo-mózgowym

•Urazy czaszkowo-mózgowe są jedna z głównych przyczyn zgonów i niepełnosprawności wiadomo że urazy głowy są bardzo częste nie wiadomo natomiast dokładnie jak częste są UCM- przebiegające z uszkodzeniem mózgu.

•Objawy UCM.

W izolowanych urazach czaszkowo-mózgowych częściej niż po udarach obserwuje się uszkodzenie pasma węchowego, nierówność źrenic, niedowłady nerwów gałkoruchowych, uszkodzenia nerwu trójdzielnego, nerwu słuchowo-przedsionkowego, objawy opuszkowe, móżdżkowe i inne.

Rehabilitacja wczesna i późniejsza, rokowanie i następstwa

•Rehabilitacja wczesna u poszkodowanych po UCM wygląda podobnie jak we wczesnym okresie po udarze lecz jej czas trwania zależy od stopnia nasilenia objawów wstrząśnienia mózgu i istnienia ewentualnych obrażeń innych narządów i z reguły bywa dłuższy.

•Rehabilitacja w okresie późniejszym zależy od następstw urazu czaszkowo-mózgowego. Wymaga ona dokładnej diagnostyki neurologicznej, okulistycznej i neuropsychologicznej przy współpracy innych specjalistów w zależności od współistniejących innych obrażeń.

•Rokowanie i trudności w rehabilitacji osób po UCM zależą od rozległości uszkodzenia OUN od wieku, stopnia wstrząśnienia mózgu i od czasu trwania utraty świadomości. Śmiertelność wyraźnie wzrasta wraz z wiekiem osób poszkodowanych.

•Następstwami UCM mogą być: encefalopatia pourazowa, padaczka pourazowa, nerwica pourazowa i encefalopatia bokserów.

Rehabilitacja z guzem mózgu

•Objawy kliniczne zależą w pierwszej kolejności od umiejscowienia guza i obejmują objawy ogólne i ogniskowe. Objawy ogólne wynikają ze wzmożonego ciśnienia wewnątrz czaszkowego.

•Rehabilitacja osób z guzem w wielu szczegółach pokrywa się z zasadami rehabilitacji chorych po udarze mózgu i poszkodowanych w wyniku UCM. Istnieją jednak pewne różnice. Proces rehabilitacji zaczyna się już na oddziale neurochirurgicznym o onkologicznym. Rehabilitacji na oddziale rehabilitacyjnym będą wymagali przede wszystkim chorzy z guzem mózgu przebiegających z uszkodzeniem półkul mózgowych objawiającym się obecnością niedowładu połowicznego i afazji.

Usprawnianie chorych z uszkodzeniem rdzenia kręgowego

•Uraz rdzenia kręgowego wywiera silny wpływ na dalsze życie osoby poszkodowanej. Usprawnianie chorych z porażeniem kończyn dolnych jest jednym z najtrudniejszych zadań w rehabilitacji. Przyczyna porażenia kończyn dolnych są nie tylko urazy kręgosłupa. Skutkiem URK mogą być porażenia lub niedowłady kończyn górnych i / lub dolnych, zaburzenia czucia, dysfunkcja neurogenna pęcherza moczowego i odbytu, zmniejszenie samodzielności w wykonywaniu czynności codziennych. Najcięższymi wśród URK są uszkodzenia rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym

Kompleksowa rehabilitacja po URK

•Postawione są następujące główne cele:

-Uzyskanie optymalnej samodzielności w czynnościach codziennych

-Uzyskanie możliwości przemieszczania się

-Rehabilitacji pęcherza moczowego i odbytu

-Dążenie do pełnej integracji w społeczeństwie

U osób po URK w odcinku piersiowym głównym celem jest nauka chodzenia. Potrzebne tutaj czasami jest odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne- najczęściej gorset Jevette'a - lub ortotyczne.

Usprawnianie chorych z uszkodzeniami obwodowego układu nerwowego

•Rokowanie zależy od stopnia uszkodzenia umiejscowienia i przyczyny- najgorsze jest w przypadku neurotmesis (neurotmesis- przerwanie całkowite włókien osiowych i ich osłonek, aksonotmesis- całkowite przerwanie włókien osiowych przy zachowaniu osłonek, neurapraksja- przejściowe przerwanie czynności nerwowych bez zmian strukturalnych). Rokowanie ustala się na podstawie badania neurofizjologicznego.

•Najczęstszymi zespołami klinicznymi uszkodzenia nerwów obwodowych są: porażenie nerwu twarzowego uszkodzenie splotu ramiennego uszkodzenia nerwów: promieniowego pośrodkowego i łokciowego, uszkodzenie nerwu piersiowego długiego, uszkodzenie nerwu kulszowego, strzałkowego i piszczelowego.

•Celem rehabilitacji jest przyspieszenie regeneracji nerw, opóźnienie zaniku mięsni utrzymanie pełnego zakresu ruchu w stawach porażonej kończyny, zapobieganie przykurczom i uszkodzeniom wtórnym wiotko porażonych mięśni i struktur stawowych oraz wytworzeniu nieprawidłowych stereotypów ruchowych

•W okresie wczesnym bardzo ważną rolę odgrywa prawidłowe ocieplenie okolicy dotkniętej uszkodzeniem nerwu leczenie ciepłem polega na utrzymywaniu okolicy uszkodzonych nerwów w temperaturze ok. 37-38 stopni przez kilkanaście godzin na dobę za pomocą specjalnych ocieplaczy i podgrzewaczy.

•Z zabiegów elektrycznych stosuje się galwanizacje, jontoforezę diadynamic, prądy Traeberta, ultradźwięki fonoforezę oraz elektrostymulacje. Podczas zabiegów cieplnych i elektrycznych należy zachować ostrożność u chorych z zaburzeniami czucia powierzchniowego istnieje niebezpieczeństwo poparzeń.

•Uzupełnieniem tych metod są zabiegi wodne- przede wszystkim masarze wirowe w okresie wczesnym stosuje się także masaże ćwiczenia bierne, ćwiczenia bierno-czynne i wspomagane. Kinezyterapia powinna być stosowana w każdym przypadku uszkodzenia obwodowego układu nerwowego.

•W okresie przewlekłym zwiększa się zakres ćwiczeń o intensywne ćwiczenia z oporem, terapie manualna, terapię zajęciową, ćwiczenia w wodzie i masarze podwodne.

Stwardnienie rozsiane

•Stwardnienie rozsiane jest chorobą przewlekle postępującą układu nerwowego o nieznanej patologii w której patogenezie rolę odgrywa wiele czynników

Postępowanie rehabilitacyjne w Stwardnieniu rozsianym

•Na przedłużenie i jakość życia chorych na SR poza leczeniem farmakologicznym wpływa kompleksowa rehabilitacja jej zakres zależy od wieku dynamiki choroby objawów ubytkowych oraz stopnia wydolności fizycznej. W kompleksowej rehabilitacji oprócz lekarzy i fizjoterapeutów niezbędny jest udział psychologów, pracowników socjalnych, pielęgniarek, ergoterapeutów oraz edukacja pacjenta i jego rodziny. Żadnego z objawów SR nie należy traktować oddzielnie a niwelowanie deficytów neurologicznych nie może się stać bez pośrednim celem rehabilitacji gdyż jej głównym celem jest przywrócenie funkcji.

Choroba Parkinsona

•Choroba Parkinsona należy do grupy chorób zwyrodnieniowych OUN dotyczy układu pozapiramidowego. Choroba ta dotyka prawie 1,5% populacji powyżej 65 roku życia jest więc ważnym problemem nie tylko medycznym alei społecznym. Początek choroby jest nie kiedy podstępny a rozpoznanie zwłaszcza we wstępnym okresie choroby nie jest łatwe. Objawy ulegają nasileniu wraz z rozwojem choroby dopiero w późniejszych stadiach chorzy wymagają opieki.

•Najbardziej charakterystycznymi objawami choroby Parkinsona są: drżenie rąk, nóg, warg, i żuchwy, sztywność mięśni kończyn, tułowia, i równowagi. Podstawowym lekiem stosowanym w leczeniu PD są preparaty lewodopy obarczone nie pożądanymi skutkami ubocznymi.

Rehabilitacja

•Rehabilitacja tych chorych zwłaszcza w późniejszych stadiach choroby jest trudna i skomplikowana. Ważnym jej elementem są ćwiczenia wykonywane samodzielnie przez chorego lub jego opiekunów w domu albo w domu opieki.

•Potrzeby i zakres rehabilitacji u chorych z parkinsonizmem ustalamy dla każdego chorego indywidualnie przy pomocy skali Hoehn i Yahra oraz UJEDNOLICONEJ SKALI CHOROBY PARKINSONA. W kinezyterapii ćwiczenia mogą być prowadzone indywidualnie lub grupowo, mogą być to ćwiczenia bierne lub czynne. Prowadzi się ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia rozciągające, ćwiczenia ogólno rozwojowe, naukę wstawania z pozycji siedzącej, naukę chodzenia, ćwiczenie rąk, ćwiczenia mięśni twarzy, ćwiczenia rytmiczne z muzyką ćwiczenia z przyrządem.

Ustalanie programu rehabilitacji

•W rehabilitacji osób z chorobą Parkinsona obowiązują uniwersalne kanony rehabilitacji kompleksowej leżące u podstaw Polskiej Szkoły Rehabilitacji, której twórcą był prof. Dega. Kompleksowość oznacza ze postawione zadanie realizuje zespół rehabilitacyjny. Rehabilitacja nie może ograniczać się tylko do usprawnienia fizycznego lecz musi obejmować wszystkie dziedziny rehabilitacji.

•Planowanie rehabilitacji musi być poprzedzone dokładna diagnostyką i ocena rokowania. Inaczej będzie przebiegała rehabilitacja w idiopatycznej postaci PD inaczej w zespole parkinsonowskim.

Realizacja

•W zależności od zaawansowania choroby rehabilitacja osób z PD może być prowadzona w różnych jednostkach organizacyjnych. Są to: gabinet fizykoterapii, poradnia rehabilitacyjna przychodnia rehabilitacyjna, dzienny oddział rehabilitacyjny, szpitalny oddział rehabilitacyjny, sanatorium, szpital sanatoryjny, centrum rehabilitacji, dom pomocy społecznej, mieszkanie chorego. Zespół rehabilitacyjny powinien składać się przede wszystkim z lekarza- najlepiej specjalisty w dziedzinie rehabilitacji, pielęgniarki znającej zagadnienia rehabilitacji, fizjoterapeuty, instruktora terapii zajęciowej, i logopedy. Członkowie zespołu powinni zebrać zasób niezbędnych wiadomości na temat PD i jej rehabilitacji.

Bóle kręgosłupa

•Zespołu bólowe i inne zaburzenia związane z kręgosłupem stanowią obecnie jeden z podstawowych problemów medycznych i społecznych. Nazewnictwo tych zespołów i diagnostyka wciąż są dalekie od doskonałości. W diagnostyce różnicowej ważne jest wykluczenie innych patologii mogących manifestować się w formie zespołów bólowych kręgosłupa.

Zespoły bólowe kręgosłupa szyjnego

Przyczyną zespołów bólowych w części szyjnej kręgosłupa oprócz zmian przeciążeniowo- zwyrodnieniowych w kręgosłupie szyjnym uszkodzenia chrząstki miedzy kręgowej- jądra miażdżystego lub stawów miedzy kręgowych mogą być inne zmiany anatomopatologiczne oraz zaburzenia związane z skurczem naczyń- głównie tętnic kręgowych. W okresie ostrym ważne szybkie zmniejszenie dolegliwości bólowych- stosuje się leczeni farmakologiczne, fizjoterapie oraz terapie ułożeniową. W tym okresie zaleca się leżenie prze kilka dni na równym łóżku w dobranej indywidualnie dla każdego chorego pozycji antalogicznej z wykorzystaniem dodatkowych pomocy jak wałka podłożonego w okolicy karkowej lub specjalnie wymodelowanej poduszki unieruchamiającej i zarazem odciążając odcinek szyjny kręgosłupa.

Bóle krzyża

•Bóle w odcinku lędźwiowo- krzyżowym kręgosłupa zwane są w skrócie „ bólami krzyża” cechują się dużym rozpowszechnieniem, różnorodną etiologia, nawracającym charakterem i przewlekłym przebiegiem. BK są prawdziwą plagą społeczną- ich następstwem są wysokie koszty leczenia, absencji i rent inwalidzkich. Często dolegliwości spowodowane są nieprawidłowym posługiwaniem się kręgosłupem na co dzień i jego nadmierna i nieprawidłową eksploatacją.

•Mimo rozwoju diagnostyki i doskonalenia metod leczniczych wciąż wiemy mało o przyczynach bólu krzyża na szczęście organizm nasz sam sobie z nim radzi.

Rehabilitacja

•Do rehabilitacji można przystąpić dopiero po ustaleniu rozpoznania. Pamiętać przy tym należy że BK mogą wywodzić się z każdej z siedmiu anatomicznych składowych kręgosłupa. Mogą to być: kręgi, krążki miedzy kręgowe, stawy, więzadła, mięśnie, korzenie nerwowe, naczynia krwionośne. Najczęściej zaczyna się od leczenia farmakologicznego następnie zaleca się fizykoterapie, kinezyterapię, a na końcu decyduje się na leczenie chirurgiczne.

•Celem fizykoterapii jest zmniejszenie bólu i obniżenie napięcia mięśni. Najczęściej stosuje się ciepło w różnej postaci, elektroterapie i hydroterapie. Do najbardziej popularnych sposobów należy masaż segmentarny i masaż podwodny.

Dokumentacja w rehabilitacji neurologicznej

•Dokumentacja przebiegu rehabilitacji jest bardzo ważna nie tylko dla oceny jej skuteczności. Ważne jest udokumentowanie w historii choroby wyników jej rehabilitacji, jakości i ilości- interesuje to szczególnie płatnika- i zabezpieczenia się przed ewentualnymi roszczeniami.

•Najważniejszym celem rehabilitacji neurologicznej jest poprawa funkcjonowania chorego- mówimy nawet o rehabilitacji funkcjonalnej. Wśród funkcji na pierwszym miejscu stawia się czynności życia codziennego, następnie funkcje chodu, f. poznawcze, f. ręki, f. równowagi i utrzymania postawy ciała, ogólne możliwości motoryczne i mobilność.

Specyfika rehabilitacji w chorobach wewnętrznych

Zasady Rehabilitacji w chorobach narządu oddechowego

Zadaniem rehabilitacji medycznej w chorobach narządu oddechowego jest nie tylko wyleczenie lub zahamowanie postępu procesu chorobowego, lecz również niedopuszczenie do rozwoju niewydolności oddechowej w następstwie przebytej choroby. W tym celu stosujemy nowoczesne metody leczenia farmakologicznego, chirurgicznego oraz kinezyterapie oddechową.

Poprawę czynności narządu oddechowego uzyskuje się poprzez:

• specjalne ćwiczenia oddechowe,

• pozycje ułożeniowe,

• efektywny kaszel,

• oklepywanie klatki piersiowej,

• leczenie klatki piersiowej.

CHOROBY NARZĄDU ODDECHOWEGO

• Wysiękowe zapalenie opłucnej

• Gruźlica płuc

• Przewlekłe nieswoiste choroby narządu oddechowego

WYSIĘKOWE ZAPALENIE OPŁUCNEJ

• Określenie: wysiękowe zapalenie opłucnej jest z zasady chorobą wtórną i polega na gromadzeniu się płynu w jamie opłucnej z następowymi powikłaniami. W praktyce wysiękowe zapalenie opłucnej rozumiemy jako jej zapalenie ropne

• Etiologia: najczęstszą przyczyną zapalenia opłucnej jest gruźlicą płuc,rzadziej inne chorób bakteryjne, wirusowe, nowotworowe, choroba reumatyczna, urazy klatki piersiowej.

Wysiękowe zapalenie opłucnej,
Rehabilitacja medyczna obejmuje:

a) leczenie farmakologiczne

b) stosowanie pozycji ułożeniowych

c) kinezyterapię oddechową

d) ćwiczenia ogólnie usprawniające

Rehabilitacja medyczna c.d.

a)Leczenie farmakologiczne:

Polega na leczeniu przeciwprątkowym według obowiązujących zasad. W zakażeniach bakteryjnych stosujemy odpowiednio dobrany antybiotyk. Poza tym podajemy leki łagodzące bóle i kaszel.

b) Pozycje ułożeniowe:

Przyjmowanie pozycji ułożeniowych ma za zadanie zapobieganie powstawaniu zrostów powodujących powstawaniu zrostów powodujących wysokie przyrośnięcie przepony do ściany klatki piersiowej z unieruchomieniem lub znacznym ograniczeniem amplitudy jej ruchów.

Rehabilitacja medyczna c.d.

c) Kinezyterapia oddechowa:

Rozpoczyna się ją dopiero po zniknięciu wysięku z jamy opłucnej. Kinezyterapia oddechowa obejmuje:

-ćwiczenia przepony

-ćwiczenia oddychania dolnożebrowego

Ćwiczenie przepony

Dotyczą ruchów jednej jej połowy lub całej przepony.

1.Ćw.jednej połowy-chory w ciągu całej doby leży na zdrowym boku z okresową rotacją tułowia do przodu i do tyłu, raz dziennie kładzie się go na chorym boku.

2.Ćw. całej przepony- wykonuje się je przy użyciu woreczka z piaskiem lub stwarzając opór własnymi rękami, w pozycji leżącej z poduszeczką pod głową, z kończynami zgiętymi w stawach biodrowych i kolanowych.

Ćwiczenia przy pomocy kinezyterapeuty- kinezyterapeuta kładzie rękę na podbrzuszu, uciskając je w czasie wdechu a drugą ręka na mostku dla sprawdzenia, czy chory nie wykonuje ruchów oddechowych klatką piersiową, które przytym ćwiczeniu nie powinny mieć miejsca

Ćwiczenia oddychania dolnożebrowego

Pozycją ułatwiającą ruch dolno żebrowy strony chorej jest ułożenie pacjenta na boku zdrowym. W tej pozycji prowadzi się ćwiczenia ruchu dolnożebrowego z oporem przy współudziale kinezyterapeuty, który układając ręce na bocznej powierzchni klatki piersiowej pacjenta stwarza opór podczas wdechu.

Oddychanie dolnożebrowe można skutecznie ćwiczyć wykonując ruchy oddechowe z równoczesnymi współruchami kończyny górnej lub górnej i dolnej.

Rehabilitacja medyczna c.d.

d) Ćwiczenia ogólnie usprawniające:

Te ćwiczenia mają na celu rozciąganie istniejących zrostów opłucnej, dalsza poprawę funkcji narządu oddechowego, zwiększenie ogólnej wydolności i sprawności fizycznej oraz poprawę postawy ciała. Dlatego konspekt ćwiczeń powinienem zawierać-poza ćwiczeniami ogólnie usprawniającymi- również ćwiczenia o charakterze korekcyjnym zarówno w stosunku do narządu oddechowego, jak do postawy ciała(wzmacnianie mięśni mających wpływ na utrzymanie prawidłowej postawy)

GRUŹLICA PŁUC

Określenie: gruźlica jest chorobą zakaźną, w przebiegu której dochodzi do wytwarzania się w tkankach charakterystycznej ziarniny, tak zwanych gruzełków. Zmiany mogą być uogólnione, wielonarządowe lub ograniczają się do jednego narządu, najczęściej oddechowego.

Etiologia: przyczyną choroby są prątki gruźlicy. Zakażenie może nastąpić 3 drogami: wziewną przez drogi oddechowe, pokarmową i na drodze wszczepienia przez błony śluzowe, skórę, spojówki.

GRUŹLICA PŁUC

Rehabilitacja medyczna:

W rehabilitacji medycznej wyróżnia się:

-leczenie farmakologiczne,

-kinezyterapię oddechową,

-ćwiczenia ogólnie usprawniające z elementami ćwiczeń korekcyjnych,

-niektóre dyscypliny sportu,

-leczenie operacyjne,

-psychoterapię.

GRUŹLICA PŁUC

• Leczenie farmakologiczne:

Duże znaczenie w zwalczaniu gruźlicy i jej niepomyślnych następstw było wprowadzenie leków przeciwprątkowych, czyli przeciwgruźliczych.

• Kinezyterapia oddechowa:

Nie należy jej stosować u chorych, u których przebieg gruźlicy jest ostry, a także w przypadkach rozległych zmian, których charakter wymaga wypoczynku.

GRUŹLICA PŁUC

• Ćwiczenia ogólnie usprawniające:

Mogą być rozpoczynane wcześnie dzięki skutecznym lekom przeciwprątkowym. Systematyczne wykonywanie ćwiczeń powoduje wzrost ogólnej wydolności i sprawności fizycznej, co umożliwia większości pacjentów podjęcie pracy wykonywanej przed zachorowaniem.

W zamkniętych zakładach leczniczych zarówno gimnastykę poranną, jak i ćwiczenia ogólnie usprawniające prowadzimy najczęściej w grupach. Należy dbać o to aby grupa była jak najbardziej jednorodna pod względem wieku, rodzaju zaawansowania zmian chorobowych oraz wydolności narządu oddechowego i krążenia

GRUŹLICA PŁUC

• Leczenie chirurgiczne:

Duże obszary martwicy i jamy o grubych ścianach czasami nie goją się całkowicie pod wpływem leków i stanowią długotrwałe źródło zakażenia. W takich przypadkach zachodzi konieczność leczenia chirurgicznego. Wykonuje się resekcję części płata, całego płata lub przy rozległych zmianach - płuca.

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE CHOROBY NARZĄDU ODDECHOWEGO

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE CHOROBY NARZĄDU ODDECHOWEGO

• Określenie: ,,nieswoiste” choroby narządu oddechowego oznacza, że wywołują je inne czynniki niż te, które powodują powstawanie ściśle określonych jednostek chorobowych, jak np. gruźlica lub kiła płuc. Do tej grupy zaliczamy:

- przewlekłe zapalenie oskrzeli

• - rozedmę płuc

• - astmę oskrzelową (dychawicę oskrzelową)

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE CHOROBY NARZĄDU ODDECHOWEGO

• Rehabilitacja medyczna:

Postępowanie lecznicze u chorych na przewlekłe nieswoiste choroby narządu oddechowego jest wielokierunkowe; wszystkie wymienione niżej metody ściśle się uzupełniają i są ze sobą kojarzone. W rehabilitacji medycznej tych chorych należy stosować:

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE CHOROBY NARZĄDU ODDECHOWEGO

• leczenie farmakologiczne

-podajemy sulfonamidy i antybiotyki,inhalacje leków wykrztuśnych i leków rozszerzających oskrzela

• pozycje ułożeniowe (drenaż bierny),

• kinezyterapię oddechową,

• ćwiczenia ogólnie usprawniające

-powinny zawierać elementy ćwiczeń korekcyjnych celem usunięcia następstw choroby nie tylko w obrębie klatki piersiowej, lecz również w postawie ciała pacjenta. Ćwiczenia należy wykonywać przez długi okres czasu i dlatego chory powinien być dokładnie poinstruowany

• zajęcia sportowo-rekreacyjne,

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE CHOROBY NARZĄDU ODDECHOWEGO

• leczenie czynnikami fizycznymi i masażem leczniczym,

- w zależności od stanu zdrowia pacjenta stosujemy zabiegi balneoterapeutyczne

• leczenie klimatyczne i uzdrowiskowe,

• ma duże znaczenie wspomagające. Zalecane a inhalacje wód leczniczych

• niekiedy odsysanie wydzieliny ze światła oskrzeli,

• leczenie tlenem, wspomagane oddychanie,

• psychoterapia

-ma duże znaczenie w leczeniu chorób przebiegających z dusznością. Napady duszności wyzwalają bowiem uczucie lęku, niepewność.

Rehabilitacja medyczna w torakochirurgii

Rehabilitacja medyczna w chirurgi narząu oddechowego ma duży wpływ na ostatneczny wynik operacji. Celem jej jest:

• Korekcja istniejących jeszcze przed zabiegiem zaburzeń mechaniki oddychania

• Zapobieganie następstwom operacji, zwłaszcza zapobieganiu inwalidztwu oddechowemu

• Leczenie powstałych po zabiegu nieprawidłowości w zakresie kośćca i mięśni, zwłaszcza zaś mechaniki oddychania.

Usprawnianie przedoperacyjne

• Usprawnieni przedoperacyjne polega na nauce efektywnego kaszlu, oddychania przeponowego(celem zapobiegania niedodmie pooperacyjnej), oddychania żebrowego, ćw.mięśni brzucha i grzbietu, ćw.uruchamiających klatkę piersiową i kręgosłup(skłony, skręty, skrętoskłony) oraz ćw.uruchamiające obręcz barkową.

Usprawnianie pooperacyjne

• Usprawnianie może rozpocząć się już w pierwszym dniu po zabiegu.

• W czasie pierwszym 2-3 dni najważniejsze znaczenie ma skuteczny kaszel dla wydalenia zalegającej wydzieliny i krwi po stronie operowanej.

• Oddychanie przeponowe w pozycji leżącej z uciskiem nadbrzusza w czasie wdechu sprzyja odruchowi kaszlu i odkrztuszania.

• Po operacji niezbędne są też ćwiczenia stawu barkowego po operowanej stronie(bierne, bierno-czynne) poprzedzane lekkim masażem.

• Po usunięciu drenów z opłucnej w 3-4 dniu można rozszerzyć zakres usprawniania i ćwiczyć w pozycji siedzącej- ćw.dot. Stawu barkowego i przepony. Można stosować ćw. Polegające na głębokich wdechach z odwodzeniem kończyn, później ze skłonami i skrętoskłonami.

REHABILITACJA W CHOROBACH NARZĄDU KRĄŻENIA

Choroba niedokrwienna serca (inaczej choroba wieńcowa)

Określenie: To przewlekłą choroba naczyń wieńcowych najczęściej na tle miażdżycy. W przebiegu tej choroby występują: dławica piersiowa, ostra niewydolność wieńcowa bez zwału serca, zwał serca lub nagła śmierć pochodzenia sercowego.

Etiopatogeneza: w powstawaniu miażdżycy tętnic bierze udział wiele czynników- ustrojowe zaburzenia metabolizmu lipidów oraz przemiany materii samej ściany naczyń. Dużą role odgrywają też zaburzenia przemiany węglowodanowej, krzepnięcia krwi, nadciśnienie tętnicze i inne.

Rehabilitacja chorych z następstwami choroby niedokrwiennej serca

Kompleksową rehabilitacje powinno się stosować u każdego chorego na chorobę niedokrwienną serca, przede wszystkim jednak u chorych po przebytym zawale serca, a także u chorych z objawami dławicy piersiowej.

Rehabilitacja chorych z następstwami choroby niedokrwiennej serca

Rehabilitacja medyczna

W jej skłąd wchodzą:

• leczenie farmakologiczne

• ćwiczenia fizyczne i inne formy aktywności ruchowej

• zajęcia sportowo-rekreacyjne,

• leczenie chirurgiczne,

• psychoterapia.

Rehabilitacja medyczna

1)Leczenie farmakologiczne:

chory po świeżym zawale serca powinien być leczony w ośrodku intensywnej opieki kardiologicznej. Ból zwalcza się najczęściej dożylnym podawaniem morfiny, fortralu lub neuroleptoanalgezją II. W razie duszności lub utrzymującego się bólu podaje się tlen do oddychania. Ciśnienie krwi, rytm serca i oddawanie moczu należy stale monitorować.

Rehabilitacja medyczna c.d

2)Ćwiczenia fizyczne i inne formy aktywności ruchowej w skłąd których wchodzą:

ETAP I uruchomianie we wczesnym okresie świeżego zawału

-czynne uruchamianie pacjenta można rozpocząć i kontynuować jeżeli nie występuje żaden z poniżej wymienionych objawów:

a)      a) bladość, poty, hipotonia

b)    b) niewydolność krążenia

c)  c)groźne zaburzenie rytmu i przewodzenia    d) utrzymywanie się nasilonych bólów dławicowych      e)podwyższenie ciepłoty ciała powyżej 38st. C

Rehabilitacja medyczna c.d.

        Okresy uruchamiania w etapie I:

-        - Okres I. Ruchy w stawach kończyn w ograniczonym zakresie celem pobudzenia krążenia żylnego, ćwiczenia oddechowe, rozluźniające. Korzystanie z przy łóżkowego sedesu lub z ubikacji przy pomocy drugiej osoby, mycie się, golenie, mycie zębów, spożywanie posiłków w pozycji siedzącej z podparciem pleców.

-         -Okres II. Tak jak w okresie pierwszym i siedzenie w łóżku bez podparcia przez krótki okres czasu

-         -Okres III. Tj, wyżej + wykonywanie ruchów w stawach w czasie siedzenia na krawędzi łóżka i na krześle

-Okres IV. Tj. wyżej + chodzenie po pokoju

Rehabilitacja medyczna c.d.

ETAP II- rekonwalescencja (sanatoryjny)

-        - Trwa 3-4 tygodnie, stosując wysiłki o ograniczonej intensywności,

-         Rekonwalescencja następuje po pełnym uruchomieniu chorego (etap I)

- Etap ten może być prowadzony w domu, w ambulatoryjnym ośrodku rehabilitacyjnym, najlepiej jednak w sanatorium kardiologicznym. Ośrodki prowadzące rehabilitacje kardiologiczną musza zapewnić:

        -Kontynuacje postępowania leczniczego

        -Rehabilitacje fizyczna

       - Rehabilitacje psychiczna

        -Prowadzenie szkolenia dietetycznego i zdrowego stylu zycia (aktywne zwalczenie czynników ryzyka)

Rehabiltacja medyczna c.d.

ETAP III- po rekonwalescencji (podtrzymujący)

-        Etap ten rozpoczyna się w chwili, kiedy chory jest już zdolny do powrotu do pracy.

-        Trening podtrzymujący wydolność- chory powinien uprawiać go stale nawet po podjęciu pracy zawodowej,

-        Najkorzystniejsze jest regularne wykonywanie ćwiczeń, w stałych porach dnia.

Rehabilitacja medyczna c.d.

3) Zajęcia sportowo- rekreacyjne

Chorym po przebytym zawale serca zaleca się uprawianie niektórych dyscyplin sportu oraz gier zespołowych takich jak gra w piłkę siatkową, koszykową.

4)Leczenie chirurgiczne

Wskazane jest przede wszystkim w ustabilizowanej dławicy piersiowej o znacznym nasileniu, uniemożliwiającym normalnego trybu życia mimo prawidłowego leczenia farmakologicznego

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

Określenie: za podwyższone ciśnienie skurczowe uważa się jego wartości przekraczające 140mm Hg, a za podwyższone ciśnienie rozkurczowe-wartości przekraczające 90mm Hg. Aby zastosować prawidłowe leczenie konieczne jest wcześniejsze rozpoznanie przyczyny nadciśnienia. Dzielimy je na:

-nadciśnienie pierwotne

-nadciśnienie wtórne, czyli objawowe (występujące w przebiegu wielu chorób)

Etiopatogeneza: u 80-90% chorych nie udaje się ustalić przyczyny nadciśnienia. U pozostałych wiąże się ono z miażdżycą tętnic, zwężeniem tętnicy nerkowej, i z innymi chorobami.

Nadciśnienie tętnicze
Rehabilitacja medyczna

1. Leczenie farmakologiczne i chirurgiczne

Obecnie istnieje wiele leków obniżających ciśnienie krwi. W niektórych typach nadciśnienia wtórnego wybiera się leczenia chirurgiczne polegające np.: na wycięciu zwężonego odcinka tętnicy nerkowej, czy zwężenia cieśni aorty.

Nadciśnienie tętnicze
Rehabilitacja medyczna

2. Kinezyterapia

Wspomaga leczenie farmakologiczne. Do leczenia ruchem kwalifikują się przede wszystkim chorzy na nadciśnienie pierwotne(bez powikłań ze strony narządów wewnętrznych). Chorym zaleca się marsze odbywane dwa razy dziennie w czasie których można przejść około 6 km utrzymując tempo około 100 kroków/minutę. Można też stosować trening na rowerze turystycznym( 30 minut dwa razy dziennie). Trening przyczynia się do normalizacji ciśnienia tętniczego i innych parametrów homodynamicznych w czasie wysiłku fizycznego. W miarę usprawniania i aktywności ruchowej obniża się ciśnienie skurczowe rozkurczowe i średnie ciśnienie tętnicze.

Nadciśnienie tętnicze
Rehabilitacja medyczna

3.Psychoterapia

Ze względu na złożoną patogenezę nadciśnienia, zastosowanie znajdują w tej chorobie różne formy psychoterapii, jak psychoterapia grupowa, muzykoterapia oraz trening autogenny Schultza.

Wady serca

WRODZONE

OKRESLENIE: wrodzona wada serca jest chorobą występującą od urodzenia i spowodowaną zaburzeniami rozwojowymi. Objawy niektórych wad wrodzonych mogą się ujawinić dopiero w późniejszym dzieciństwie a nawet po osiągnięciu wieku dojrzałego. Częstość występowania wad wrodzonych serca ocenia się na 8-10 na 100 żywych urodzeń.

ETIOPATOGENEZA:spośród znanych czynników etiologicznych wymienia się:zażywanie przez matkę niektórych leków,przebycie różyczki w czasie ciąży.

NABYTE

OKRESLENIE:nabyta wada serca jest to utrudnienie przepływu krwi spowodowane zwężeniem zastawki lub wsteczny przepływ krwi spowodowany niedomykalnością zastawki. Zaatakowane są najczęściej zastawki serca lewego.

ETIOPATOGENEZA:większości przypadków są następstwem zapalenia wsierdzia w przebiegu gorączki reumatycznej. Kolejna przyczyną jest tzw.podostre bakteryjne zapalenie wsierdza w którym bakterie i paciorkowce atakują zastawki serca doprowadzając do ich zniszczenia i wad serca.

Rehabilitacja medyczna wrodzonych wad serca

1)Leczenie zachowawcze

Kwalifikują się do niego chorzy z niewielkimi wadami, tj.: mały ubytek w przegrodzie między komorowej lub zwężenie tętnicy płucnej- nie wymagają oni ograniczenia aktywności fizycznej(tylko badania okresowe).

W przypadku wystąpienia objawów niewydolności krążenia dziecko chore na wrodzą wadę serca powinno zostać dokładnie przebadane i poddane leczeniu z leczeniem kardiochirurgicznym włącznie.

2)Kinezyterapia

Wrodzone wady serca nie są jednolitą grupą chorób, a więc zarówno stan chorych, jak i postępowanie w poszczególnych wadach różnią się bardzo. Kinezyterapia jest uzasadniona jedynie u chorych kwalifikujących się do leczenia chirurgicznego i to zarówno w okresie przygotowania do zabiegu jak i po operacji.

Rehabilitacja medyczna wrodzonych wad serca

3) Leczenie operacyjne

Wykonuje się - w zależności od wskazań - albo operacje radykalne polegające na usunięciu wszystkich nieprawidłowości związanych z wadą serca, albo operacje paliatywne polegające tylko na częściowym usunięciu tych nieprawidłowości.

Rehabilitacja medyczna nabytych wad serca

1)Leczenie farmakologiczne

Wskazane jest u chorych z nabytą wadą serca w przypadkach powikłanych z niewydolnością krążenia. Stosuje się wtedy glikozydy nasercowe(szczególnie skuteczne w przypadkach niemiarowości zupełnej serca, spowodowanej migotaniem przedsionków) i leki moczopędne.

2)Leczenie chirurgiczne

Stosuje się na ogół w zaawansowanym okresie wady z tendencją do pogarszania się. Chirurgiczne leczenie np. niedokrwiennej choroby serca zmierza w kierunku usunięcia mechanicznych powikłań zawału serca(tętniak serca, pęknięcie przegrody miedzykomorowej, niedomykalność zastawki dwudzielnej) lub jego celem jest operacyjne usuniecie niewydolności wieńcowej.

Rehabilitacja medyczna nabytych wad serca

3)Kinezyterapia

tolerancja wysiłku fizycznego zależna jest od nabytych wad serca. Obciążenia wysiłkowe najgorzej znoszą chorzy ze zwężeniem lewego ujścia żylnego- o wiele lepiej chorzy z niedomykalnością zastawki dwudzielnej.

Podobnie jak we wrodzonych wadach serca- w wadach nabytych uzasadniona jest jedynie kinezyterapia związana z leczeniem kardiochirurgicznym

Podsumowanie

Rehabilitacja utrwala i powiększa efekty terapeutyczne leczenia zachowawczego i inwazyjnego w kardiologii.Odnosi się to do:

• choroby niedokrwiennej serca:

• stabilnej choroby wieńcowej,

• stanów po zwale serca,

• stanów po angioplastyce wieńcowej,

• stanów po wszczepieniu pomostów aortalno-wieńcowych,

• nadciśnienia tętniczego:

• w okresie chwiejnym,

• w okresie ustabilizowanym farmakologicznie

• W chorobach naczyń obwodowych leczonych zachowawczo, jak i inwazyjnie

4. przewlekłej niewydolności krążenia (kontrolowanej farmakologicznie)

5. wrodzonych i nabytych wad serca, i to zarówno przed, jak i po zabiegach inwazyjnych

6. po transplantacji serca

7. stanów po leczeniu operacyjnym aorty.

• stanów po wszczepieniu rozruszników serca.

Kompleksowa rehabilitacja kardiologiczna jest integralna częścią postępowania medycznego, Światowa Organizacja Zdrowia określa rehabilitację jako niezbywalne prawo pacjenta w procesie leczenia, a obligatoryjnie nakłada obowiązek jej prowadzenia na wszystkie ogniwa placówek ochrony zdrowia

Zaburzenia czynnościowe narządu krążenia

Określenie: zaburzeniami czynnościowymi narządu krążenia nazywamy dolegliwości, które nie są spowodowane dającymi się wykazać uszkodzeniami struktur serca. Zależności między czynnikami psychicznymi a chorobami serca są bardzo złożone. Zespół objawów występujących u chorych z z.c.n.k określa się terminami tj.: nerwica serca czy dystonia krążeniowa. Charakterystyczne jest o wiele częstsze występowanie tych zespołów u kobiet niż u mężczyzn.

Objawami choroby mogą być zmęczenia, duszności, uczucie osłabienia i zawroty głowy.

Zaburzenia czynnościowe narządu krążenia

• Leczenie farmakologiczne:

-stosuje się środki uspokajające, zmniejszające napięcie emocjonalne i lęk,

-niekiedy stosuje się lekarstwa zmniejszające subiektywne odczuwanie bicia serca lub zwalniające jego akcje.

• Kinezyterapia:

-jest ważnym el. rehabilitacji medycznej, równocześnie istotnym czynnikiem psychoterapeutycznym,

-celem jest wyrobienie przekonania o ich sprawności fizycznej,

-prowadzona może być w warunkach sanatoryjnych i ambulatoryjnych,

-ćwiczenia (zmierzające do zwiększenia wytrzymałości) powinny być poprzedzone ćw. rozluźniającymi i poprawiającymi koordynację. Wskazane są: gimnastyka rytmiczna, marsze(w zalesionym terenie) przerywane odcinkami truchtu. Najlepsze wyniki uzyskuje się u chorych długotrwale uprawiających wzmożoną aktywnośc ruchową.

Choroby naczyń obwodowych

Choroby naczyń obwodowych dzielimy na:

• Choroby organiczne tętnic powstałe na tle zwyrodnieniowym lub zapalnym.

• Choroby, w których pierwotnie występują zaburzenia o charakterze czynnościowym- nie powodujące przez dłuższy czas zmian organicznych.

Leczenie ruchem stosujemy przede wszystkim w chorobach organicznych tętnic, najczęściej w miażdżycy zarostowej tętnic oraz w zakrzepowo -zarostowym zapaleniu naczyń czyli w chorobie Buergera. W obu tych chorobach proces patologiczny(rozwijający się powoli lub nagle) doprowadza do niedrożności tętnic.

KINEZYTERAPIA W CHOROBACH NARZĄDU TRAWIENIA

Kinezyterapia nie ma większego znaczenia w leczeniu chorych na choroby narządu trawienia. Jedynie u osób cierpiących na opadnięcie trzewi lub zaparcia stolca-leczenie ruchem daje dobre wyniki.

Opadnięcie trzewi

Określenie: opadnięcie trzewi jest to znaczniejsze przemieszczenie się ku dołowi żołądka i jelit powodujące zaburzenia wydzielnicze i ruchowe tych narządów.

Przyczyny: osłabienie siły mięśni tłoczni brzusznej w następstwie wady postawy, licznych porodów, szybkiego zmniejszenia się ciężaru ciała.

Objawy: najczęściej występują zaparcia stolca, rzadziej biegunki, poza tym odbijanie, uczucie pełności w jamie brzusznej, zawroty i bóle głowy.

Kinezyterapia: polega na stosowaniu ćwiczeń ogólnokondycyjnych, ćwiczeń wzmacniających mięśnie tłoczni brzusznej oraz oddechowych. Wskazane jest uprawianie zajęć sportowo-rekreacyjnych.

Zagadnienia etyki zawodowej, kompetencji, odpowiedzialności moralnej i prawnej fizjoterapeuty.

Fizjoterapeuta

-to specjalista, który dzięki wiedzy oraz umiejętnościom manualnym środkom technicznym eliminuje (jeśli to możliwe) pewne procesy chorobowe w organizmie pacjenta, zapobiega nawrotom postępowi chorób oraz usuwa dolegliwości. Zapotrzebowanie na usługi fizjoterapeutów jest dziś ogromne. Są bowiem potrzebni nie tylko w szpitalu czy ośrodku zdrowia, ale i w sanatorium, gabinecie odnowy biologicznej, hotelu i w salonie fitness. Fizjoterapeuci wykonują masaże zdrowotne, a także dbają o kondycję oraz dobre samopoczucie gości w klinikach zdrowia i urody. Pomagają także chorym w powrocie do dawnej sprawności i mogą prowadzić gimnastykę wyszczuplającą, korekcyjną czy aerobik.

Warunki pracy

• 
  Fizjoterapeuta pracuje w zamkniętych pomieszczeniach. W pracy ma bezpośredni kontakt z ludźmi, więc musi być wyczulony na ich potrzeby. Nierzadko zajmuje się kilkoma osobami jednocześnie i przeprowadza kilka zabiegów równolegle. W związku z tym ważna jest umiejętność przestawiania się z jednej czynności na drugą.
  Jego praca ma charakter indywidualny i samodzielny, jednak sposoby przeprowadzania zabiegów mają pewne procedury wynikające z zasad bezpieczeństwa, które muszą być przestrzegane.
  

• Kiedyś fizjoterapeuta pracował tylko w dni powszednie w ściśle ustalonych godzinach. Obecnie czas pracy zależy od miejsca pracy. W gabinetach odnowy biologicznej, salonach fitness czy gabinetach masażu praca zazwyczaj odbywa się popołudniami i w dni wolne tak, aby dostosować się do czasu wolnego klientów.

Etyka lekarska jak i fizjoterapeuty jest częścią etyki ogólnej, zatem to nic innego, jak postępowanie moralne. Są to zasady postępowania fizjoterapeuty w stosunku do ludzi, a nawet do samego siebie. Odnosi się to do wszystkich czynności fizjoterapeuty , nie tylko w pracy zawodowej, ale i do życia poza nią. Przede wszystkim wobec chorego, jego rodziny, kolegów, współpracowników, całej społeczności, w której żyje, i całego świata.

Zasady etyki w zawodach medycznych. Wynikają z:

• analizy tradycyjnej etyki hipokratejskiej

• dostrzeżenia wartości i reguł moralnych uważanych za istotne poza zawodami medycznymi (prawo decydowania o sobie samym, szacunek dla poglądów moralnych i religijnych, prawo do prywatności i zachowania godności, sprawiedliwość)

• interpretacji pojęcia zdrowia oraz przyjmowanego w naukach medycznych modelu człowieka:

-modelu biomedycznego

-modelu holistycznego

Zasady etyki medycznej:

• Zasada szacunku dla autonomii moralnej człowieka -norma nakazująca poszanowanie dla woli autonomicznych osób podejmujących decyzję

•  

• Zasada nie szkodzenia ( primum non nocere) -norma zakazująca wyrządzanie krzywdy

•  

• Zasada dobroczynności (lub życzliwości) -zbiór reguł nakazujących wyświadczanie dobra oraz maksymalizację nadwyżki zysków nad kosztami

•  

• Zasada sprawiedliwości -zbiór norm nakazujących odpowiednią dystrybucję dobra, ryzyka i korzyści

Praca jest nie tylko obowiązkiem, ale tworzy również uprawnienia: do godziwej zapłaty, do godziwych warunków pracy i życia człowieka pracującego. Oprócz tych ogólnych wskazań - wartości, powinności i uprawnień moralnych - istnieją również pewne wartości i normy szczegółowe, wynikające ze specyfiki poszczególnych zawodów (tzw. etyki zawodowej).

Reguły etyki zawodu fizjoterapeuty dotyczą wewnętrznych kwalifikacji zawodowych człowieka i określają jego postępowanie zawodowe z punktu widzenia dobra i zła moralnego. Fizjoterapeuta w swojej praktyce zawodowej powinien kierować się przede wszystkim dobrze pojętym dobrem pacjenta, przepisami Kodeksu Etyki Lekarskiej i ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. (Dz.U. z 2002 r. nr 21.) o zawodzie lekarza, a dopiero później wszystkimi innymi przepisami administracyjnymi.

Wyszczególnić można te cechy osobowości fizjoterapeuty, które wyraźnie określają znaczenie etyki tego zawodu:

• pracowitość, obowiązkowość, sumienność, zdyscyplinowanie, rzetelność, itp.

• w relacjach ,,ja i inni''- obiektywność, sprawiedliwość,

• konsekwencja, słowność, bezstronność, uczciwość,

• prawdomówność ,poszanowanie godności człowieka,

• dyskrecja, przestrzeganie zachowania tajemnicy zawodowej.

Kompetencje fizjoterapeuty

Działanie zawodowe powinno być ukierunkowane na dobro pacjenta. To wiąże się ze starą zasadą - nie szkodzić! Określa ona takie działania aby:

1. rzetelnie informować pacjenta o wszystkich elementach zabiegu

2. wszechstronność informacji - informować również o tym czy zabieg powoduje skutki uboczne i jak z nimi sobie radzić

3. dobre wrażenie - staramy się stworzyć przed pacjentem wizerunek godny zaufania, przekonać go że dbamy o jego osobę i chcemy mu pomóc

Fizjoterapia jest autonomicznym i samodzielnym zawodem wykonywanym w ochronie zdrowia; osoby wykonujące go współpracują na otwartych i równych zasadach z lekarzami medycyny i innymi specjalistami w zakresie ochrony zdrowia.

Fizjoterapeuci pracują w sektorze prywatnym i publicznym, w szpitalach, ośrodkach rehabilitacji, domach opieki, klinikach, szkołach i zakładach pracy.
Praca fizjoterapeuty polega na wspomaganiu pracy lekarza, jeżeli wszelkie środki farmakologiczne zaczynają nas zawodzić. Wtedy fizjoterapeuta za pomocą masaży i różnego rodzaju ćwiczeń stara nam się pomóc.

W związku z tym jego zadania obejmują:

- przygotowanie odpowiedniego sprzętu do wykonywania zabiegów,

- badanie układów ruchu, krążenia i układu oddechowego pacjenta,

- przeprowadzanie zabiegów z zakresu kinezyterapii indywidualnej,

- organizowanie ćwiczeń ogólnie usprawniających,

- prowadzenie z osobami niepełnosprawnymi zajęć z wychowania fizycznego,

- wykorzystywanie kompleksowych technik terapii zajęciowej,

- wykonywanie różnego rodzaju masaży leczniczych,

- odbywanie zabiegów z zakresu ciepłolecznictwa, diatermii, światłolecznictwa itd.,

- współpraca z pacjentem i jego rodziną pod kątem wykorzystania metod psychologicznych i pedagogicznych,

- obsługiwanie wszystkich aparatur, sprzętu i urządzeń leczniczych,

- utrzymywanie stałych kontaktów z lekarzem i zespołem terapeutycznym,

- przestrzeganie wszelkich przepisów bhp dla zachowania bezpieczeństwa pacjenta,

- prowadzenie rzetelnej dokumentacji choroby pacjenta,

- dezynfekcja, mycie i konserwacja stanowisk zabiegowych

Zasady postępowania w zawodzie fizjoterapeuty:

- Powinnością każdego fizjoterapeuty jest stałe uzupełnianie i doskonalenie swej wiedzy i umiejętności zawodowych, a także przekazywanie ich swoim współpracownikom.

- Fizjoterapeuta nie może posługiwać się metodami uznanymi przez naukę za szkodliwe lub bezwartościowe. Nie powinien także współdziałać z osobami zajmującymi się leczeniem nie mającymi do tego uprawnień.

- Fizjoterapeuta powinien odnosić się z należytym szacunkiem i w sposób kulturalny do personelu medycznego i pomocniczego.

- Fizjoterapeuta tworzy swoją zawodową opinię jedynie opierając się na wynikach swojej pracy.

C.D:

- W czasie wykonywanie swej pracy fizjoterapeuta musi zachować trzeźwość i nie podlegać działaniu jakichkolwiek środków odurzających.

- Fizjoterapeuta ma obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej. Tajemnicą są objęte wiadomości o pacjencie i jego otoczeniu, uzyskane przez fizjoterapeutę w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi. Śmierć chorego nie zwalnia od dochowania tajemnicy.

- Fizjoterapeuta nie powinien wyrażać zgody na używanie swego nazwiska dla celów komercyjnych.

- Fizjoterapeucie nie wolno narzucać swych usług chorym lub pozyskiwać pacjentów w sposób niezgodny z zasadami etyki i deontologii lekarskiej oraz lojalności wobec kolegów.

- Fizjoterapeuta nie powinien wykraczać poza swoje umiejętności zawodowe przy wykonywaniu czynności leczniczych

- Jeżeli zakres tych czynności przewyższa umiejętności fizjoterapeuty, wówczas winien zwrócić się do bardziej kompetentnego kolegi

- Fizjoterapeuta powinien zabiegać o wykonywanie swojego zawodu w warunkach, które zapewniają odpowiednią jakość opieki nad pacjentem.

Kompetencje mgr.fizjoterapii:

Magister rehabilitacji ruchowej lub fizjoterapii leczy, lub nadzoruje leczenie pacjentów, z zaburzeniami nerwowo-mięśniowymi, mięśniowo-szkieletowymi i oddechowymi, stosując metody terapii obejmujące: ruch, masaż, mobilizacje, manipulacje oraz różne oddziaływania fizykalne. Podejmuje działania profilaktyczne dla zapobiegania, leczenia, lub zmniejszenia objawów chorób somatycznych. Kieruje i nadzoruje pracę zespołu licencjatów i techników fizjoterapii. Ustala szczegółowy program usprawniania ruchowego, zgodnie z planem leczenia Pacjenta, z uwzględnieniem czynników fizykalnych.

Ocenia stan funkcjonalny Pacjenta: analiza chodu, pomiary linijne i kątowe, testy mięśniowe, badania dynamometryczne, specyficzne testy i badanie związane z metodami kinezyterapii -  stosownie do posiadanych kwalifikacji wynikających z dodatkowych szkoleń podyplomowych. Prowadzi i zleca do wykonania kinezyterapię - zgodnie z ustalonym przez niego programem ćwiczeń. Udziela instruktażu Pacjentowi, lub jego rodzinie, z zakresu zastosowania metod fizjoterapii, w leczeniu schorzeń narządu ruchu. Współpracuje z lekarzem i innymi członkami zespołu rehabilitacji medycznej, w sprawach usprawnianych pacjentów.

Odpowiedzialność prawna fizjoterapeuty

Tytuł zawodowy „fizjoterapeuta" podlega ochronie prawnej
Warunki prawa wykonywania zawodu fizjoterapeuty:

- złożenie ślubowania

- dokonanie wpisu do rejestru fizjoterapeutów prowadzonego przez Zarząd Główny PTF

Rota ślubowania:

„Ślubuje uroczyście, że jako fizjoterapeuta będę wykonywał zawód fizjoterapeuty z całą sumiennością i rzetelnością zgodnie z najlepszą wiedzą, zgodnie z prawem i prawami pacjenta i zasadami etyki zawodowej. Poznane w związku z wykonywaniem zawodu fakty i informacje zachowam w tajemnicy w zakresie określonym przepisami prawa. „

 
Zarząd Główny PTF jest uprawniony do kontroli i oceny wykonywania zawodu przez fizjoterapeutę
 
Zawód fizjoterapeuty wykonywany jest w zakładach opieki zdrowotnej
 
Indywidualna praktyka wymaga:
- zezwolenia Zarządu Głównego PTF
- dokonania wpisu do rejestru indywidualnych praktyk
warunki: 3-letni staż, specjalizacja z fizjoterapii lub rehabilitacji ruchowej

Obowiązki fizjoterapeuty:

- postępowanie zgodne z zasadami wiedzy zawodowej,zasadami etyki zawodowej

- przestrzeganie przepisów dotyczących wykonywania czynności fizjoterapeutycznych

 
Prawa fizjoterapeutów:

-fizjoterapeuta ma prawo odmówić wykonania zlecenia lekarskiego jeżeli wykonanie tego zlecenia może zagrozić życiu lub zdrowiu pacjenta jeśli swoją odmowę uzasadni na piśmie oraz powiadomi o tym fakcie bezpośredniego przełożonego.

-fizjoterapeuta ma prawo i obowiązek pogłębiania i aktualizowania wiedzy i umiejętności zawodowych, w tym prawo do uzyskiwania specjalizacji zawodowej.

• Fizjoterapeuci podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za zawinione, nienależyte wykonywanie zawodu, za czyny sprzeczne z zasadami etyki zawodowej lub przepisami dotyczącymi wykonywania zawodu fizjoterapeuty.

---