Zarys prawa cywilnego z umowami w administracji.

Zasadnicze cechy stosunku cywilno-prawnego:

1. Równorzędność stron - ma wyznaczyć brak hierarchicznego podporządkowania. Jest obecna z punktu widzenia formalnego. Jest to związane z autonomią woli stron.

Oznacza, że stosunki cywilno-prawne będą w istocie swej swobodnie kształtowanymi przez osoby, które w tych stosunkach występują.

Swoboda umów oznacza:

• swobodę w podjęciu decyzji w zawarciu umowy

• swobodę w wyborze kontrahenta (reguły wolnego rynku)

• swobodę w kształtowaniu treści umowy (o tym decydują obie strony)

Swoboda ta ma jednak swoje granice.

Prawo cywile jest prawem ludzi wolnych, którzy z własnej woli wstępują w stosunki cywilno-prawne, tkwią w nich i sami je tworzą.

Ius cuvile - prawo obywateli

2. Mają na ogół charakter majątkowy, czyli są mierzalne za pomocą kategorii ekonomicznych (np. pieniądze). Niekiedy występują stosunki cywilno-prawne o charakterze niemajątkowym np. w przypadku ochrony dóbr osobistych (ochrona nazwiska, mienia), gdy zadośćuczynieniem mają być przeprosiny.

Ochrona według przepisów prawa cywilnego - głównie ochrona środkami niematerialnymi.

3. Na ogół są wolne od ingerencji państwa (od przymusu państwowego), chociaż czasami może dojść do takiej ingerencji, która na ogół będzie miała miejsce w skutek żądania jednej ze stron stosunku cywilno-prawnego.

Źródła stosunków cywilno-prawnych (co wpływa na powstanie, zmianę lub ustanie stosunku cywilno-prawnego) - są zależne od zdarzeń prawnych.

Ogół przepisów prawa cywilnego można podzielić na działy.

Podział pandektowy - zbiera reguły prawa rzymskiego tak zmodyfikowane aby można było zastosować je ówcześnie.

DZIAŁY PRAWA CYWILNEGO:

1. CZĘŚĆ OGÓLNA PRAWA CYWILNEGO - to takie przepisy, które mają mieć zastosowanie do wszystkich stosunków cywilno-prawnych.

2. PRAWO RZECZOWE - przepisy, które określają prawo względem rzeczy. Są one bliżej określone przez ustawodawcę oraz istnieje zamknięta lista takich przepisów.

1. własność

2. użytkowanie wieczyste

3. prawa rzeczowe ograniczone (art.244 k.c.)

3. ZOBOWIĄZANIA - przepisy, które kształtują taki stosunek cywilno-prawny gdzie występuje wierzyciel i dłużnik.

Wierzyciel - osoba posiadająca wierzytelność, może żądać spełnienia świadczeń.

Dłużnik - osoba obowiązana spełnić świadczenia.

Wierzytelności wynikają z:

• umów (czynności prawnych)

• czynów niedozwolonych (poszkodowany to wierzyciel)

4. SPADKI - przepisy, które regulują przejście majątku w skutek śmierci.

5. PRZEPISY PRAWA RODZINNEGO - regulują nie tylko zawarcie związku małżeńskiego, ale również stosunki między rodzicami i dziećmi, ustalenie ojcostwa, przysposobienie oraz opiekę.

6. PRAWO HANDLOWE - przepisy, które określają:

1. ustrój przedsiębiorstw

2. czynności handlowe - zwłaszcza umowy zawierane przez przedsiębiorstwa

Prawu polskiemu znana jest zasada jedności prawa cywilnego - oznacza ona, że przepisy tego prawa mają mieć zastosowanie nie tylko na poziomie powszechnym, ale również gospodarczym.

7. PRAWO PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH - przepisy, które regulują takie specyficzne dobro jak papier wartościowy.

8. PRAWO AUTORSKIE.

9. ITD.

ŹRÓDŁA PRAWA CYWILNEGO:

1. Kodeks cywilny z 1964r.

Kodeks cywilny składa się z 4 ksiąg, które odpowiadają 4 pierwszym działom prawa cywilnego:

• Część ogólna

• Własność i inne prawa rzeczowe

• Zobowiązania

• Spadki

2. Kodeks rodzinny i opiekuńczy z 1964r.

3. Kodeks postępowania cywilnego (zbiór przepisów, które dotyczą sposobów dziania np. sądów)

4. Ustawa z dn. 24 czerwca 1994r. o własności lokalnej

5. Ustawa z dn. 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece

Zasadnicze elementy stosunku cywilno-prawnego:

1. Osoby w nim występujące. Tymi osobami są:

• Osoby fizyczne

• Osoby prawne

• Tzw. ułomne osoby prawne

2. Ich przedmiot. Przedmiotem stosunków cywilno-prawnych będą świadczenia - określone zachowanie się dłużnika, rzeczy lub inne dobra , choć rzadziej dobra o charakterze niemajątkowym, nawet: papiery wartościowe, czyli prawa inkorporowane w dokumencie.

3. Uprawnienia i obowiązki stron tego stosunku. Najczęściej uprawnienia pozostają w ścisłym powiązaniu z obowiązkami. Uprawnienia będą stanowiły o tzw. prawie podmiotowym. Ogół uprawnień stron stosunku cywilno-prawnego jest ich prawem podmiotowym - to suma uprawnień spiętych klamrą określonego stanu prawnego.

OSOBY FIZYCZNE

Są to ludzie. Każdy z nas jest osobą fizyczną. Spoglądamy na nie poprzez dwie kwalifikacje:

1. Zdolność prawną.

2. Zdolność do czynności prawnych.

1. ZDOLNOŚĆ PRAWNA.

Zdolność prawna - to możliwość nabywania praw i zaciągania zobowiązań. Tylko ten, kto ma zdolność prawną może mieć prawo, ale i obowiązek. Istotne jest ustalenie od kiedy człowiek ma zdolność prawną. Art. 8 K.C. mówi: „Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną”.

Ochrona prawna dziecka nienarodzonego w prawie cywilnym:

Ustawodawca w wielu przepisach chroni nasciturusa (dziecko nienarodzone, od łacińskiego słowa nascitio - początek) nadając mu status równy z dzieckiem już narodzonym.

1. Art. 182 K.R.O. - możliwość ustanowienia kuratora dla ochrony przyszłych praw dziecka nienarodzonego.

2. Dziecko nienarodzone dziedziczy w chwili otwarcia spadku jeżeli urodzi się żywe. Istnieje tu konstrukcja domniemania urodzenia dziecka żywego (art. 9 K.C.). Domniemanie to fikcja prawna, ale bardzo znacząca. Przenosi ona ciężar dowodu. Nie trzeba udowadniać tego co jest domniemaniem. To osoba, która twierdzi przeciw domniemaniu musi udowodnić swoje racje.

3. Z chwilą urodzenia dziecko może żądać naprawienia szkód, które zostały spowodowane przed narodzeniem (w okresie prenatalnym).

4. Matka, może żądać od domniemanego ojca dziecka aby ten łożył na jej utrzymanie jeszcze w okresie ciąży.

5. Możliwe jest ubezpieczenie nascituirusa oraz darowizna na jego rzecz.

Tak więc można uznać, że zdolność prawna wchodzi w rachubę już od chwili poczęcia. Jednak przez okres życia płodowego mówimy o zdolności prawnej:

• ograniczonej→ zdolność do nabywania praw w zakresie korzyści a nie obowiązków

• warunkową→ zależy od żywego urodzenia. Nasciturus będzie mógł skorzystać z tej zdolności jeśli urodzi się żywy.

Zdolność prawna wygasa:

1. Z chwilą śmierci. Śmierć, to zdarzenie, które na ogół jest udokumentowane kartą zgonu przez osobę kompetentną (lekarz, koroner). W oparciu o tę kartę sporządzany jest akt zgonu w Urzędzie Stanu Cywilnego. Dowodem są zwłoki. Inaczej jest w przypadku gdy chodzi o zaginięcie osoby wtedy pojawiają się dwie następne instytucje.

2. Uznanie za zmarłego.

3. Sądowe stwierdzenie zgonu.

Uznanie za zmarłego (art. 29 i następne K.C.).

O uznaniu za zmarłego będzie orzekał sąd w trybie postępowania sądowego. Przesłanki uznania za zmarłego (ziszczenie się 2 przesłanek):

1. Ustalenie faktu zaginięcia (brak wiadomości o zaginionej osobie).

2. Upływ czasu (na ogół 10-letni termin, który upłynie od zaginięcia osoby do uznania jej mocą orzeczenia sądu za zmarłą. Niekiedy przewiduje się termin krótszy: Art.30 K.C. - katastrofa lotnicza, morska itd. Ale i art. 29 § 2 - gdy zaginie dziecko mające mniej niż 13 lat wtedy termin ten wydłuża się do chwili osiągnięcia przez zaginioną osobę 23 roku życia.

10 lat liczone jest od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło zaginięcie (tj. uzyskano ostatnią wiadomość o osobie zaginionej), np. gdy zaginięcie miało miejsce 11.10.2006 to termin zaczynamy liczyć po 31.12.2006. uznanie osoby za zmarłą możliwe jest po upływie tego terminu.

Skutki prawne uznania za zmarłego:

1. Przejście praw i długów tej osoby na spadkobierców.

2. Jeżeli osoba ta pozostawała w związku małżeńskim oznacza to ustanie małżeństwa.

Sądowe stwierdzenie zgonu.

W orzeczeniu sądowego stwierdzenia zgonu sąd powinien określić chwilę śmierci osoby zaginionej. Według art. 31§2 K.C. powinna być to chwila najbardziej prawdopodobna. W takiej sytuacji musi jednak zachodzić niewątpliwość śmierci osoby zaginionej→ co oznacza, że w przypadku braku zwłok istnieje bardzo wysoki stopień prawdopodobieństwa śmierci osoby zaginionej. W przypadku zbyt skąpego materiału dowodowego sąd jako chwilę śmierci wpisuje 1 dzień terminu, z upływem którego uznanie za zmarłego stało się możliwe (art. 535 i następne K.P.C.).

Skutki prawne sądowego stwierdzenia zgonu osoby zaginionej:

1. Ustanie małżeństwa.

2. Prawa i długi osoby zaginionej przechodzą na jej spadkobierców.

2. ZDOLOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH.

Zdolność do czynności prawnych - to możliwość nabywania praw, zaciągania obowiązków poprzez własne działanie, polegające na dokonywaniu czynności prawnych poprzez oświadczenia woli. Zdolność do czynności prawnych zależna jest od:

1. Wieku.

2. Ubezwłasnowolnienia.

Ubezwłasnowolnienie.

O ubezwłasnowolnieniu orzeka sąd. Kwestię tę reguluję art. 544 K.P.C., który mówi, że jest to Sąd Okręgowy I instancji w składzie 3 sędziów zawodowych. Wniosek o ubezwłasnowolnienie osoby może wnieść:

• Współmałżonek osoby, która powinna być ubezwłasnowolniona.

• Krewni. Będą to krewni w linii prostej (osoby bezpośrednio lub pośrednio od siebie pochodzące: rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki) lub w linii bocznej (osoby mające wspólnego przodka: rodzeństwo).

• Przedstawiciel ustawowy, np. opiekun.

• Prokurator.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie składa się w prokuraturze. To prokurator rozpoczyna całe postępowanie. Ubezwłasnowolnienie może być uczynione tylko w interesie osoby ubezwłasnowolnionej (ma jej służyć). Istnieją 2 zasadnicze rodzaje ubezwłasnowolnienia:

• Całkowite (art. 13 K.C)

Przesłanki ubezwłasnowolnienia całkowitego:

1. Należy ustalić, że osoba ukończyła 13 rok życia.

2. Trzeba ustalić, że osoba ta jest chora psychicznie, dotknięta niedorozwojem umysłowym lub innego rodzaju zaburzeniami psychicznymi.

3. Trzeba ustalić, że osoba ta nie jest w stanie prowadzić swoich spraw. Oznacza to, że z czynniki wymienione w punkcie 2 są bardzo intensywne.

Skutki ubezwłasnowolnienia całkowitego:

1. Osoba ubezwłasnowolnione całkowicie musi mieś ustanowionego opiekuna.

2. Brak zdolności do czynności prawnych.

• Częściowe (art. 16 K.C.)

Przesłanki ubezwłasnowolnienia częściowego:

1. Tylko osoba pełnoletnia.

2. Osoba dotknięta chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym lub zaburzeniami psychicznymi.

3. Osobie tej potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Ustanowiony jest dla niej kurator.

4. Ograniczenie zdolności do czynności prawnych.

Brak zdolności do czynności prawnych dotyczy:

1. Osoby, która nie ukończyła 13 roku życia.

2. Osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej.

Art. 14§1 K.C. - nie ważne są czynności prawne dokonane przez te osoby. Taką jest reguła co do sytuacji tych osób.

Art. 14§2 K.C. - osoby te mogą zawierać pewne umowy. Ważne będą umowy zawarte przez osoby, które nie mają zdolności do czynności prawnych jeżeli:

1. Są to umowy powszechnie zawierane w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego, np. kupno gazety.

2. Umowy takie będą ważnymi, kiedy będą wykonane. Wykonanie tych umów jest przesłanką ich ważności. Trzeba ustalenia, że umowa została wykonana.

3. Ustalenie, że umowa nie jest rażąco krzywdząca dla osoby nie posiadającej zdolności do czynności prawnych.

I GRUPA

Osoby ograniczone do wykonywania czynności prawnych (osoby między 13 a 18 rokiem życia).

II GRUPA

Osoby częściowo ubezwłasnowolnione. Skutkiem jest ograniczenie do wykonywania czynności pranych.

III GRUPA

Osoby dla których został ustanowiony doradca tymczasowy. Art. 548 K.P.C. - doradca tymczasowy to osoba ustanowiona dla osoby wobec której sąd miałby orzec o ubezwłasnowolnieniu. Doradca tymczasowy zabezpiecza interesy tej osoby, służy wsparciem po podjęciu decyzji przez sąd. Skutkiem ustanowienia doradcy tymczasowego jest ograniczenie zdolności do czynności prawnych.

3 grupy czynności prawnych z punktu widzenia dokonywania tych czynności przez osoby ograniczone do ich wykonywania:

1. Czynności prawne, których dokonanie przez te osoby będzie wymagało zgody ich przedstawiciela ustawowego. Art. 17 i następne K.C.→ chodzi o czynności prawne o charakterze zobowiązującym lub rozporządzającym.

Na ogół czynności prawne, zwłaszcza umowy, rodzą zobowiązania. Z umów wynikają zobowiązania dla jednej lub obu stron (sprzedawca - kupujący). Przedstawicielem ustawowym dzieci są rodzice lub opiekun ustanowiony wobec małoletniego← art. 98 K.R.O.

Art. 63 K.C. - zgoda osoby trzeciej tj. przedstawiciela ustawowego, może być wyrażona zarówno przed dokonaniem czynności (zawarciem umowy), jednocześnie z jej zawarciem, a także po zawarciu umowy (potwierdzenie).

Osoba ograniczona————————— kontrahent

Zgoda przedstawiciela ustawowego

wyrażona w każdym czasie

Co dzieje się z umową w przypadku braku zgody przedstawiciela ustawowego?

Taka umowa jest dotknięta bezskutecznością zawieszoną - to oznacza stan niepewności dla kontrahenta osoby ograniczonej. Kontrahent liczyć się musi z tym, że umowa, którą zawarł z osobą ograniczoną może być niepotwierdzona.

Art. 18§3 K.C. - wskazuje upoważnienie kontrahenta do wyznaczenia przedstawicielowi ustawowemu terminu potwierdzenia umowy. Dopiero po upływie tego terminu i nie wyrażeniu zgody przez przedstawiciela ustawowego, kontrahent staje się wolnym od umowy. Tylko w takiej sytuacji umowę zawartą z osobą ograniczoną trzeba ocenić jako nieskuteczną.

2. Czynności prawne wyodrębnione ze względu na położenie osób.

Są to czynności prawne, które może samodzielnie dokonywać osoba ograniczona. Może ona mocą określonych przepisów (art. 20,21,22 K.C.) samodzielnie dokonywać tych czynności prawnych.

Art. 20 K.C. - osoba ograniczona może zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.

Art. 22 K.C. - dokonywanie czynności prawnych, które za przedmiot miałyby rzeczy (przedmioty majątkowe) oddane do powszechnego użytku przez przedstawiciela ustawowego.

3. Czynności prawne wyodrębnione z punktu widzenia ograniczonych osób.

Czynności, których nie mogą dokonywać osoby ograniczone nawet za zgodą przedstawiciela ustawowego. Są to czynności prawne, dla których ustawodawca zastrzega posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych.

Art. 944 K.C. - sporządzenie i odwołanie testamentu.

Osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych to osoby:

1. Pełnoletnie

2. Nie będące ubezwłasnowolnionymi.

OSOBY PRAWNE (art. 33 i następne K.C.)

Osobami prawnymi są jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególnie przyznają osobowość prawną.

Przedmiotem naszej uwagi będą jednostki organizacyjne, pewne struktury polegające na:

1. Porozumieniu osób, które te struktury tworzą. Takie porozumienia tworzą korporacje → porozumienie osób, które obierają wspólny cel, np. gospodarczy bądź polityczny: partie polityczne, spółki handlowe, stowarzyszenia.

2. Jednostki organizacyjne mogą mieć swój substrat w wyodrębnieniu majątku, np. dokonanego przez fundatora.

3. Tylko takie jednostki są osobami prawnymi, którym ustawodawca nadał osobowość prawną. Osobowość prawna jest cechą normatywną.

Osobowość prawna oznacza:

• Zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych.

• Możliwość posiadania majątku.

• Odpowiedzialność za zobowiązania tymże majątkiem (za zobowiązania nie będą ponosiły odpowiedzialności osoby, które tworzą te osoby prawne!).

A

A= przepis prawny, z którego wynika nadanie osobowości prawnej, zawarty w akcie prawnym, np. ustawa o szkolnictwie wyższym, kodeks spółek handlowych (spółka handlowa i spółka z o.o. są osobami prawnymi), ustawa o partiach politycznych.

2 główne koncepcje (teorie) próbujące wyjaśnić naturę prawną osoby prawnej:

1. Teoria przyjmująca realny byt osoby prawnej.

Zwolennicy tej teorii przyjmują, że tak jak człowiek istnieje i osoba prawna. Jest to koncepcja Otto von Gierke (XIX w.)

2. Teorie fikcji osoby prawnej.

Osoba prawna to fikcja prawna (normatywna), ale jest użyteczna ponieważ umożliwia występowanie w obrocie jako podmiotu prawa jednostki organizacyjnej. Jednak osoby prawne miały być tylko zamysłem.

SPOSOBY POWSTAWANIA OSÓB PRAWNYCH (3):

1. System aktów organów władzy→ w ten sposób powstają państwowe osoby prawne (decyzja organu państwowego, np. Sejm→ ustawa→ powstanie uniwersytetów państwowych, przedsiębiorstwa państwowe powstają mocą rozporządzenia Rady Ministrów).

2. System koncesyjny→ osoba prawna powstaje z inicjatywy jej założycieli, którzy potrzebują jednak koncesji, zgody odpowiedniej władzy, np. założyciele firmy inwestycyjnej muszę zwrócić się o pozwolenie do Komisji Papierów Wartościowych i Gier.

3. System normatywny→ występuje najczęściej. Wystarczającym będzie aby założyciele osoby prawnej wypełnili wymagania zawarte w określonej ustawie (akcie normatywnym); nie jest już potrzebna zgoda odpowiedniej władzy. Liczy się inicjatywa tych, którzy tworzą osobowość prawną, np. spółki akcyjne, spółki z o.o., stowarzyszenia, partie polityczne etc.

REJESTRACJA OSÓB PRAWNYCH

Krajowy Rejestr Sądowy - prowadzony przez sądy rejonowe (inaczej sądy rejestrowe - tak są nazywane w ramach KRS. W ramach Krajowego Rejestru Sądowego tworzone są 3 rejestry:

1. 
   
   Rejestr przedsiębiorców.

2. 
   Rejestr organizacji społecznych.

3. Rejestr niewypłacalnych dłużników.

AD. 1)

Znajdują się w nim wpisy dotyczące osób prawnych, które prowadzą działalność gospodarczą bądź zawodową, np. przedsiębiorstwa państwowe, spółki handlowe

AD. 2)

Osoby prawne, które nie powstają w celach gospodarczych, np. stowarzyszenia, ZHP, partie polityczne, fundacje, związki zawodowe.

Szczególne rejestry to np. rejestr szkół wyższych.

Art. 37 K.C. - osoba prawna powstaje dopiero z chwilą wpisu do właściwego rejestru. To chwila wpisu rozstrzyga o powstaniu osoby prawnej, np. Spółka z o.o. - o jej powstaniu decyduje moment wpisu + zachowanie wszystkich wymagań.

Istnieją osoby prawne, które nie podlegają rejestracji: Skarb Państwa, gminy i inne jednostki samorządu terytorialnego.

Poprzez kogo działa osoba prawna? Czyje działanie będzie uważane za działanie osoby prawnej?

Osoba prawna działa poprzez swoje organy. Art. 38 K.C. - teoria organów osoby prawnej- naprowadza na to, że osoba prawna działa poprzez swoje organy, tzn.:

1. Każda osoba prawna musi posiadać organy. Jeżeli ich nie ma to zgodnie z art. 42 K.C. dla takiej osoby będzie ustanowiony kurator. Powinien on doprowadzić do powołania brakującego organu. Jeżeli mu się to nie powiedzie to sąd powinien rozwiązać (zlikwidować) taką osobę prawną.

RODZAJE ORGANÓW (3):

1. Zarządzające - kierujące, podejmujące decyzje w bieżących sprawach danej osoby prawnej, np. Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego, zarząd spółki akcyjnej czy spółki z o.o. Może to być organ jednoosobowy lub wieloosobowy.

2. charakterze nadzorczo-kontrolnym - np. Rada Nadzorcza, Rada Pracownicza, Komisja Rewizyjna.

3. Uchwałodawcze (stanowiące) - np. Walne zgromadzenie akcjonariuszy.

Jaka organizacja będzie posiadać określoną osobowość prawną będą rozstrzygać przepisy ustrojowe, np. spółki handlowe→ przepisy kodeksu spółek handlowych.

2. Działanie organu osoby prawnej będzie uważane za działanie samej osoby prawnej.

Np. dyrektor przedsiębiorstwa państwowego składa oświadczenie woli, członek zarządu spółki z o.o. składa oświadczenie tej spółki. To z przepisów ustrojowych wynikają kompetencje organów, kto reprezentuje osobowość prawną i który organ jest władnym reprezentować osobę prawną, np. spółka z o.o.→ ZARZĄD.

Rodzaje osób prawnych:

• Ze względu na charakter mienia

Według art. 44 K.C. mieniem są prawa majątkowe. Prawem majątkowym jest np. własność, wierzytelność etc. Ogół praw majątkowych określonej osoby prawnej to po prostu jej mienie.

Mienie jako kryterium rozróżnia między osobami prywatnymi:

1. Państwowe osoby prawne.

2. Samorządowe osoby prawne.

3. Prywatne osoby prawne.

AD. 1) Państwowe osoby prawne.

Zgodnie z art. 44¹ K.C. mienie państwowe należy do Skarbu Państwa albo innych państwowych osób prawnych (innych niż Skarb Państwa). Skarb Państwa jest według art. 33 K.C. jedyną osobą prawną, której osobowość nadają przepisy kodeksu cywilnego (konstytuuje Skarb Państwa jako szczególną osobę prawną).

W oparciu o art. 34 K.C. Skarb Państwa to podmiot, który w stosunkach cywilno-prawnych miałby reprezentować mienie państwowe, które nie należy do innych państwowych osób prywatnych.

Dawniej mienie państwowe należało niepodzielnie do Skarbu Państwa (przepis uchylony w 1990r.)

Cechy Skarbu Państwa świadczące o tym, że jest on szczególną osobą prawną:

• Do skarbu Państwa nie stosuje się przepisów o osobach prawnych, nawet art. 35 K.C., nie może być ogłoszona upadłość (prawo upadłościowe).

• Nie stosuje się art. 41 K.C. stanowiącego o siedzibie osoby prawnej ponieważ Skarb Państwa nie ma siedziby.

• Nie stosuje się art. 38 K.C. ponieważ nie ma ustawy regulującej organizacją Skarbu Państwa. Skarb Państwa przewiduje art. 218 Konstytucji RP.

• Szczególna struktura organizacyjna. Skarb Państwa działa poprzez organy administracji państwowej i inne państwowe jednostki organizacyjne tzw. stationes fisci.

Fiscus działa poprzez stationes fisci (organy administracji państwowej i inne państwowe jednostki organizacyjne).

• Stationes fisci są w swej istocie stworzonymi dla sprawowania władzy (państwo posługuje się nimi aby sprawować władzę). Zadania i zasady funkcjonowania stationes fisci są bliżej określone w odrębnych aktach prawnych.

• Stationes fisci jednocześnie spełniają funkcje organów Skarbu Państwa, bo przecież wspomniane organy dla wypełnienia swoich zadań mają powierzone sobie mienie państwowe. Na podstawie ustawy o finansach publicznych wyodrębnione są również organy dotyczące państwowych jednostek organizacyjnych.

ZASADY REPREZENTOWANIA SKARBU PAŃSTWA (ustawa z 8 VIII 1996r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa). Z ustawy tej wynika:

• Domniemanie kompetencji Ministra Skarbu Państwa względem mienia państwowego nie powierzonego innym niż Skarb Państwa osobom prywatnym. W zakresie mienia, które ma Skarb Państwa kompetentnymi są również stationes fisci, ale mocą tej ustawy ustawodawca wprowadził to czym jest domniemanie kompetencji Ministra Skarbu Państwa, tzn. że jeśli nie będzie przepisu wskazującego na kompetencje ststiones fisci, to kompetentnym będzie Minister Skarbu Państwa. Minister Skarbu Państwa odgrywa pierwszorzędną rolę, działa kiedy nie ma przepisu do kogo należy mienie.

• Wskazanie osób, które mogą reprezentować Skarb Państwa, a będą nimi kierownicy urzędów państwowych. Art. 17 tej ustawy mówi o dyrektorach generalnych urzędów państwowych. W odrębnych ustawach będą określone kompetencje innych osób.

Szczególne kompetencje przyznano Prokuratorowi Generalnemu skarbu Państwa.

Według ustawy z 8 VII 2005r. o Prokuratorze Generalnym skarbu Państwa→ Prokurator Generalny Skarbu Państwa to państwowa jednostka organizacyjna utworzona w celu zapewnienia ochrony prawnej Skarbowi Państwa. Należy do niej zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przed sądami powszechnymi a także Sądem Najwyższym.

Inne państwowe osoby prawne to, np. przedsiębiorstwo państwowe, jednoosobowe spółki Skarbu Państwa (element) tzn. spółki akcyjne, spółki z o.o., których jednym akcjonariuszem (wspólnikiem) jest Skarb Państwa, państwowe szkoły wyższe jak i niepaństwowe, agencje (np. nieruchomości rolnych), etc.

AD. 2) Samorządowe osoby prawne.

To takie osoby prawne, które mają mienie samorządowe, komunalne (ustawa z 1996r.). Będą nimi:

1. Jednostki samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo).

2. Osoby prawne utworzone przez jednostki samorządu terytorialnego:

2. Osoby prawne utworzone przez jednostki jednego samorządu terytorialnego. Chodzi o sytuację gdy jeden samorząd terytorialny ma wypełnić określone zadania ale może je powierzyć wyspecjalizowanej jednostce, np. ŁÓDŹ MPK Z O.O. (osobowość prawna utworzona przez gminę Łódź - ta spółka należy do samorządowych osób prywatnych.

3. Osoby prywatne utworzone przez więcej niż jedną jednostkę samorządu terytorialnego, przez więcej niż np. jedną gminę (Międzygminna Komunikacja Tramwajowa).

AD. a) Jednostki samorządu terytorialnego.

Są one bardzo podobne do Skarbu Państwa, są jednak bardziej wyraźnie zorganizowane.

W ustawie o samorządzie gminnym, art. 24→ organami gminy są: Rada Gminy i Wójt (Burmistrz, Prezydent Miasta).

Wójt→ do jego kompetencji należy m.in. reprezentowanie gminy. Oświadczenie woli Wójta będzie oświadczeniem woli całej gminy. Art. 46 i 47 tej ustawy - Wójt ma upoważnić do reprezentowania gminy swego zastępcę, aby reprezentować ją samodzielnie lub z osobą trzecią również upoważnioną (wskazaną) przez Wójta.

Czy Wójt również może ustanowić pełnomocnika, czyli osobę inna niż jego zastępca?

W przypadku dokonania przez Wójta czynności zobowiązujących do świadczeń pieniężnych potrzebna jest skuteczność tych czynności← kontrasygnata skarbnika gminy.

AD. 3) Prywatne osoby prawne.

Różnorodne grupy prywatnych osób prawnych to np. spółki handlowe (nie utworzone przez Skarb Państwa czy inne państwowe osoby prawne), związki zawodowe, partie polityczne, spółdzielnie, kościoły i związki wyznaniowe. O tzw. kościelnych osobach prawnych stanowią przepisy określonego kościoła. Według prawa kanonicznego z 1982r - dla kościoła rzymsko-katolickiego osobami prawnymi będą: episkopat, diecezje, zakony, parafie.

PRAWA PODMIOTOWE

Czym jest prawo podmiotowe?

2 znaczenia prawa cywilnego:

1. W znaczeniu przedmiotowym, to po prostu ogól przepisów regulujących stosunki cywilno-prawne (stosunek kodeksu cywilnego i innych aktów prawnych).

2. W znaczeniu podmiotowym, to uprawnienia, które przysługują podmiotom tego prawa.

I. Windsheid był zdania, że prawo podmiotowe, to po prostu moc woli przyznana przez obowiązujące przepisy określonej osobie.

II. Ihering - prawo podmiotowe to prawnie chroniony interes. Miałby być on zabezpieczonym odpowiednimi przepisami prawa.

Kompromis pomiędzy I i II teorią:

PRAWO PODMIOTOWE to sfera możliwości postępowania w określony sposób, przyznania i zabezpieczenia przez normę prawną oraz wynikające z określonego stosunku cywilno-prawnego (według Woltera)

Sposoby nabycia prawa podmiotowego:

• Pochodne nabycie prawa podmiotowego.

Polega na przeniesieniu prawa przez osobę, której przysługuje na inną, która ma prawo je nabyć. Zbywca ——— Nabywca← przeniesienie między nimi.

Nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada→ zasada ta obowiązuje również na gruncie praw podmiotowych, nie ma jednak charakteru absolutnego (wyjątki art.83, 169 K.C.)

Sposobem nabycia tych praw podmiotowych jest sukcesja ogólna (succesio universalis)→ prowadzi do nabycia ogółu praw w drodze jednego aktu. Charakter wyjątkowy, wchodzi w grę tylko niekiedy, np. dziedziczenie.

Art.75¹ i następne K.C.→ nabycie przedsiębiorstwa

Art. 55¹ K.C.→ definicja przedsiębiorstwa

• Pierwotne nabycie prawa podmiotowego.

Częściej spotykamy taką formę nabycia prawa podmiotowego. Oznacza ono przejście określonego prawa w drodze określonego aktu (jeden akt, jedno prawo będące przedmiotem tego aktu).

Polega na nabyciu prawa niezależnie od istnienia przysługiwania tego prawa innej osobie np. zasiedzenie→ nabycie prawa własności w wyniku długotrwałego posiadania rzeczy, ale także nacjonalizacja, uwłaszczenie.

Rodzaje praw podmiotowych:

• Ze względu na ich skuteczność:

• Prawa podmiotowe bezwzględnie skuteczne - prawa skuteczne wobec każdego, prawa rzeczowe (prawo własności), art. 140, 222 K.C.

• Prawa podmiotowe względnie skuteczne - prawa skuteczne tylko względem ściśle określonej osoby, np. wierzytelność (sprzedawca może żądać zapłaty od kupującego).

Nie mylić z ius cogens i ius dispositivum!!!!

• Postacie normatywne prawa podmiotowego:

• Roszczenia - to żądanie uprawnionego aby określona osoba zachowała się w dany sposób, np. właściciel, który utraci rzecz może żądać zwrotu tej rzeczy.

Art. 222§1 K.C.→ roszczenie windykacyjne.

• Prawa podmiotowe kształtujące (uprawnienie kształtujące) - silna postać prawa podmiotowego. Polega na tym, że uprawniony własny zachowaniem będzie mógł doprowadzić do powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilno-prawnego, bez udziału drugiej osoby.

Art. 560§1 K.C.→ kupujący może odstąpić od umowy bądź zażądać obniżenia ceny.

• Zarzut - możliwość przeciwstawienia się uprawnieniu.

Art. 498 i następne K.C.→ zarzut potrącenia

Art. 117 i następne K.C.→ zarzut przedawnienia

OCHRONA DÓBR OSOBISTYCH

Art.23 K.C. wylicza dobra osobiste → „Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.”. W rachubę wchodzą również inne dobra niż wskazane, które odpowiadają odpowiedniej definicji.

Definicje pojęcia dobra osobistego:

• Stefan Grzybowski→ dobrami osobistymi są wartości świata uczuć, przeżyć psychicznych człowieka.

• Adam Szpunar→ dobra osobiste to wartości ściśle związane z osoba, tak ściśle, że wraz z nią powstają i wygasają. Mają one charakter niemajątkowy, są niemierzalne za pomocą pieniądza czy innej miary.

Inne dobra osobiste:

• Kult pamięci osoby zmarłej← dobro osobiste osoby żyjącej

• Życie intymne człowieka

• Cisza

Przesłanki ochrony dóbr osobistych:

1. Istnienie dobra osobistego:

• Są to dobra niematerialne.

• Są to dobra nieodłącznie związane z osobowością.

• Są to dobra powszechnie akceptowalne.

2. Naruszenie bądź zagrożenie dobra osobistego.

3. Domniemanie bezprawności→ każde naruszenie dobra osobistego jest bezprawne chyba, że naruszyciel wykaże brak owej bezprawności.

Poszczególne dobra osobiste są przedmiotem odrębnych praw, zwanych prawami osobistymi czy też prawami osobistości (mają za przedmiot dobra osobiste).

Prawa osobiste charakteryzują się tym, że są one bezwzględnie skutecznymi (prawa skuteczne wobec każdego - obowiązek nienaruszania cudzego dobra osobistego).

ŚRODKI OCHRONY DÓBR OSOBISTYCH (6) - wyliczone w art. 24 K.C.:

• Żądanie usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego w postaci adekwatnej do określonego dobra i postaci jego naruszenia, np. złożenie oświadczenia w odpowiedniej formie i treści (przeprosiny).

• Żądanie odszkodowania (naprawienia szkody majątkowej, która wynikałaby z naruszenia dobra osobistego). Art. 361 i następne K.C., np. wypadek komunikacyjny→ poszkodowany, który doznał obrażeń ciała = wydatki na leczenie, mniejsze dochody.

• Żądanie zadośćuczynienia (wynagrodzenie szkody niemajątkowej polegającej na krzywdzie, bólu osoby pokrzywdzonej). Zadośćuczynienie prowadzi do wynagrodzenia tej niemajątkowej szkody i żądaniu zapłaty odpowiedniej kwoty. Koniecznym jest przeliczenie na pieniądze tego co w swej istocie nie jest przeliczalne. Zadośćuczynienie jest możliwe tylko w ściśle określonych przez ustawodawcę przypadkach (art. 444 i 445 K.C.):

1. Uszkodzenie ciała, prowadzi do

2. Wywołanie rozstroju zdrowia, może być rozstrój zdrowia bez uszczerbku ciała (szok)→ art. 445§2 K.C.

3. Pozbawienie wolności.

4. Kwalifikowane uwodzenie.

5. Art. 448 K.C. - można żądać zadośćuczynienia, gdy nastąpi naruszenie dobra osobistego - dogłębna analiza systemowej (historycznej) wykładni (przepisy stanowiące o czynach niedozwolonych). Naruszenie dobra osobistego wynikające z czynu niedozwolonego jest wytłumaczeniem zadośćuczynienia.

• Zapłata odpowiedniej kwoty pieniężnej na wskazany cel społeczny. Osoba pokrzywdzona może wystąpić do sądu o zasądzenie kwoty na wskazany cel społeczny, np. PCK.

• Powództwo o ustalenie dobra osobistego. Podstawa wynika z art. 189 K.P.C. - przewiduje możliwość żądania aby autorytetem sądu doszło do ustalenia, że jej dobro osobiste zostało naruszone.

• Żądanie zaniechania działania zagrażającemu naruszeniem dobra osobistego wynikające z art. 24 K.C. (roszczenie o charakterze prewencyjnym - zapobieganie naruszeniu dobra osobistego, powstrzymanie się od pewnych działań, które prowadzą do naruszenia dobra osobistego).

Łączenie (kumulacja) tych środków jest możliwa, poszkodowany nie musi poprzestać na jednym środku.

Jest szersza ochrona praw osobistych na gruncie prawa cywilnego niż w prawie karnym.

Ustanie przesłanek ochrony dóbr osobistych - okoliczności, które umożliwiają sięgnięcie po którykolwiek środek ochrony:

• Ustanie istnienia określonego dobra osobistego, np. art. 23 K.C.

• Ustalenie naruszenia dobra osobistego lub zagrożenia naruszenia dobra osobistego (są środki prawne adekwatne dla samego zagrożenia, ale zazwyczaj chodzi o naruszenie).

• Ustalenie bezprawności działania bądź zaniechanie ze strony naruszyciela.

1. Bezprawność na gruncie prawa cywilnego obejmuje bardzo różne sytuacje bo oznacza uchybienie porządkowi publicznemu (naruszenie przepisów prawa bądź zasad współżycia społecznego).

2. Ustawodawca wprowadził domniemanie bezprawności naruszenia dobra osobistego (art.24 K.C. - zwrot: „chyba, że nie jest ono bezprawne”). Domniemanie oznacza przesunięcie ciężaru dowodu, w tym wypadku będzie to oznaczało, że osoba występująca o naruszenie dobra osobistego nie musi udowadniać bezprawności. Wystarczy, iż wykona te dwie wcześniej wskazane przesłanki.

[Pozew do sądu - wskazanie dobra osobistego i jego naruszenia]

pozwany będzie zainteresowany przeprowadzeniem dowodów wyłączających bezprawność; to on musi udowodnić, że jego działanie lub zaniechanie naruszające dobro osobiste było bezprawne.

Okoliczności wyłączające bezprawność naruszenia dobra osobistego, to m.in.:

1. Działanie na podstawie szczególnej normy (określonego przepisu).

2. Wynika ze zgody osoby, której dobro osobiste zostało naruszone (najczęściej). Zgoda pokrzywdzonego→ pacjent→ nieudolna operacja, boks + zasady , reguły = zgoda.

3. Wynika z tzw. dozwolonej krytyki, czyli krytyki społecznie akceptowanej. Bardzo istotne jest tu rozróżnienie osób publicznych od osób prywatnych. Dozwolona krytyka musi dotyczyć osoby, która działa w pewnych strukturach społecznych. Prawo do prywatności osób publicznych musi być pojmowane bardzo wąsko (wg dr Majdy dotyczy to osób piastujących funkcje w państwie czy jednostkach samorządu terytorialnego).

4. Wykonywanie własnego prawa podmiotowego (np. obrona konieczna).

OŚWIADCZENIE WOLI

Czynności prawne to różnorodne stany faktyczne obejmujące co najmniej jedno oświadczenie woli, nie ma czynności prawnej bez oświadczenia woli. Oświadczenie woli jest przejawem woli zmierzającej do wywołania określonych stosunków prawnych.

2 elementy oświadczenia woli:

• - element wewnętrzny - decyzja podejmowana przez osobę, która ma złożyć oświadczenie.

• - element zewnętrzny - polega na ujawnieniu tejże decyzji, jej oświadczeniu osobie, z którą miałaby pozostać w stosunku cywilno-prawnym.

Oświadczenia woli mogą być:

• Kierowane do oznaczonej osoby,

• Kierowane do nieoznaczonego kręgu osób (incerta persona) np. przyżeczenie publiczne.

Chwila złożenia oświadczenia woli:

• Chwila wyrażenia oświadczenia woli.

• Chwila przedstawienia tego oświadczenia woli innej osobie (potocznie chwila wysłuchania oświadczenia woli).

• Dojście oświadczenia woli do innej osoby (doręczenie).

• Zapoznanie się z oświadczeniem woli przez adresata.

Art. 61 K.C.→ odpowiada 3 i 4 stanowisku. Z chwilą dojścia oświadczenia woli z możliwością zapoznania się z jego treścią utożsamiana jest chwila złożenia oświadczenia woli.

Sposoby złożenia oświadczenia woli:

Art. 60 K.C.→ ustalenie, iż oświadczenie woli może być złożone przez każde zachowanie, które ujawnia wolę określonej osoby w sposób dostateczny.

Oświadczenie woli nie musi być złożone w postaci słów, może być to inne zachowanie, choćby polegające na geście, ale czytelne i zrozumiałe dla osoby, której jest składane.

W postaci pisma→ np. akt notarialny.

Art. 60 K.C.→ oświadczenie woli w postaci elektronicznej (za pomocą odpowiedniego systemu informatycznego).

Wady oświadczenia woli:

Element zewnętrzny - może dojść do rozbieżności; wadliwym może być oświadczenie woli bo nie odpowiada decyzji, gdyż nie została ona podjęta przez osobę składającą wolę, np. wynika z choroby psychicznej.

Art. 82 i następne K.C.→ szereg przepisów, które określają postacie wad oświadczenia woli ( wady mają charakter normatywny, tzn. są bliżej określone przez ustawodawcę).

• 
  
  
  Brak świadomości lub swobody w podjęciu decyzji i wyrażeniu woli (art. 82 K.C.).

• Pozorność (art. 83 K.C.).

• Błąd (art. 84 K.C.). I Księga

• Podstęp (art. 86 K.C.). K.C.

• 
  Groźba (art.87 K.C.).

• 
  Wyzysk (art.388 K.C.). III Księga K.C.

Inne miejsce unormowanie wyzysku naprowadza na to, że wyzyski nie jest zaliczony do wad (to mylne). Wyzysk dotyczy tylko umów wzajemnych (art.487§2 K.C.) każda z jej stron spełnia świadczenie ekwiwalentne, np. umowa sprzedaży. Umowy wzajemne mają swoje miejsce w III księdze K.C.

2 grupy oświadczeń woli:

• Wady posiadające nieważność czynności prawnej (I i II).

• Wady, które powodują wzruszalność czynności prawnej w wyniku wad tej 2 grupy (4 pozostałe wady oświadczenia woli).

Jedynie ściśle oznaczona osoba będzie upoważnioną do wzruszenia (podważenia) dokonanej czynności prawnej.

W przypadku 1 grupy (nieważność),każdy w każdym czasie może powołać się na te wady.

W przypadku wad oświadczenia woli 2 grupy, tylko ściśle oznaczona osoba, w określonym czasie będzie mogła powołać się na określoną wadę.

1. 
   
   
   
   BRAK ŚWIADOMOŚCI LUB SWOBODY (art. 83 K.C.)

Taki stan osoby składającej oświadczenie woli, że osoba ta ma brak świadomości. Za brakiem świadomości postępuje brak swobody co do działania tej osoby. Stan ten może wynikać z choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub z innych zaburzeń. Stan ten może być trwałym albo przejściowym. Bez znaczenia będzie czy wynika on z okoliczności obciążających osobę, która w nim się znajduje czy też nie. Brakiem świadomości będzie np. stan upojenia alkoholowego (to nie jest stan nietrzeźwości!!!)

Z rzadka taki stan wchodzi w rachubę. Jeśli osoba znajdująca się w takim stanie zawrze umowę będzie ona nieważna, jak i inne czynności prawne (każdy w każdym czasie).

2. PRZESŁANKI POZORNOŚCI.

1. Oświadczenie woli ma być złożone drugiej strony.

2. Za zgodą tej strony.

3. Dla pozoru:

• Strony nie chcą żadnych skutków prawnych (czynność pozorna).

• Strony chcą wywołania skutków prawnych, ale innych niż wynikające ze złożonego oświadczenia woli (czynność ukryta).

Art. 83§1 K.C.→ czynność prawna ukryta może być ważna. Czynność ta będzie ważna tylko wtedy kiedy przy sposobności dokonywania czynności pozornej, strony zachowały wszelkie wymagania przewidziane dla czynności ukrytej.

Ochrona osób trzecich przed skutkami czynności pozornej (art. 83§2 K.C.)

Przesłanki prowadzące do ochrony osoby trzeciej:

• Pomiędzy stroną czynności prawnej pozornej, a osobą trzecią była dokonana czynność prawna polegająca na nabyciu prawa lub zwolnienia z obowiązku.

• Czynność ta musi być odpłatna.

• Ustalenie dobrej woli osoby trzeciej.

Te przesłanki muszą występować łącznie!!!!!!

3. BŁĄD.

Błąd to mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie albo brak takiego wyobrażenia.

Przesłanki błędu prawnie skutecznego:

1. Ma on dotyczyć treści czynności prawnej.

2. Musi być to błąd istotny← art. 84§2 K.C. Istotność z punktu widzenia obiektywnego i subiektywnego - strony nie dokonałyby czynności prawnej gdyby nie były w błędzie.

W przypadku czynności prawnych odpłatnych trzeba wziąć pod uwagę jeszcze trzecią przesłankę.

3. Dociekanie jak przedstawiało się zachowanie kontrahenta osoby błądzącej. Prawnie bowiem będzie miał znaczenie taki błąd przy czynnościach prawnych odpłatnych, gdy wejdzie w rachubę jedna z 3 okoliczności:

• Kontrahent o błędzie wiedział.

• Błąd mógł z łatwością zauważyć.

• Błąd wywołał choćby bez swej wiedzy.

Skutki prawne błędu:

W wyniku błędu błądzący będzie miał uprawnienie kształtujące - własnym zachowaniem będzie je mógł zrealizować bez udziału osób trzecich - uprawnienie błądzącego do uchylenia się od skutków prawnych swego oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu← art. 88 K.C.

Realizacja uprawnienia. Które jest kształtujące będzie polegała na złożeniu oświadczenia woli przez błądzącego, że uchyla się od tego oświadczenia, które złożył pod wpływem błędu. Miałby to oświadczenie złożyć na piśmie ale celów dowodowych i miałby na to rok, w ciągu roku od dnia wykrycia błędu.

4. PODSTĘP.

Podstęp to w istocie swej kwalifikowana postać błędu. Będzie to błąd wręcz wywołany przez drugą stronę albo może i osobę trzecią, ale ta druga strona miałaby o tym wiedzieć i świadomie z tego skorzystać.

W przypadku podstępu będzie wchodziło w grę wielce naganne zachowanie drugiej strony. Nie ma szczególnych wymagań przy powołaniu się na podstęp.

Skutki prawne podstępu:

Osobie, która złożyła oświadczenie woli pod wpływem podstępu będzie przysługiwała możliwość uchylenia się od swego oświadczenia woli poprzez złożenie oświadczenia w ciągu roku, na piśmie, w celach dowodowych.

5. GROŹBA.

Groźba jest wadą oświadczenia woli polegającą na stanie obawy co do osoby lub mienia (niekoniecznie obawy co do własnej osoby lub własnego mienia).

Przesłanki groźby prawnie skutecznej:

1. Groźba musi być poważna (ocena powagi groźby powinna być subiektywna z punktu widzenia osoby, która składa oświadczenie woli).

2. Groźba musi być bezprawna - bezprawność środka, którym posługuje się osoba, która wywołuje stan obawy.

Skutki prawne groźby:

Osobie, która złożyła oświadczenie woli pod wpływem groźby przysługuje uprawnienie kształtujące, polegające na możliwości uchylenia się od swego oświadczenia woli poprzez złożenie w ciągu roku od dnia ustania stanu obawy oświadczenia na piśmie, w celach dowodowych.

6. WYZYSK.

Przesłanki wyzysku prawnie skutecznego:

1. Przesłanka obiektywna - rażąca dysproporcja świadczeń:

1. wyzysk może dotyczyć tylko umów wzajemnych, które charakteryzują się tym, że:

• Każda ze stron ma spełnić świadczenie.

• Świadczenia te mają być odpowiadającymi sobie (ekwiwalentne).

2. nie jakakolwiek dysproporcja ma wystąpić, tylko taka, którą ustawodawca uznał za ważną (rzucającą się w oczy).

2. Przesłanka subiektywna po stronie osoby wyzyskującej - wiedza o tym, że jest rażąca dysproporcja w świadczeniu oraz przymusowe położenie osoby wyzyskiwanej , jej niedołęstwo lub niedoświadczenie.

Przesłanki te muszą być spełnione łącznie.

Skutki prawne wyzysku:

Wyzyskany ma 2 uprawnienia, które występują w postaci roszczenia - będą oznaczały żądania, z którymi może wystąpić wskazany wobec drugiej strony - wyzyskującego.

1. Roszczenie o wyrównanie świadczeń może polegać na:

1. Zmniejszeniu świadczenia osoby wyzyskanej.

2. Zmniejszeniu świadczenia osoby wyzyskującej.

2. Podważenie roszczenia - tylko wtedy gdy pierwsze rozwiązanie nie może wejść w rachubę. Polega na żądaniu unieważnienia umowy - wystąpienie do sądu, aby ten mocą swego orzeczenia rozstrzygnął o unieważnieniu umowy.

Na oba uprawnienia wyzyskany ma 2 lata. Po tym terminie uprawnienia te wygasają.

FORMA CZYNNOŚCI PRAWNEJ

Nie ma czynności prawnej bez złożenia oświadczenia woli, wyrażonego w jakikolwiek sposób. Podstawą tego będzie ustalenie, iż czynności prawne mogą być dokonywane w dowolnej formie (ustnie etc.). Ogólne ustalenia, iż forma czynności prawnej może być dowolna, ta reguła nie jest absolutna. Istnieją dwojakiego rodzaju odstępstwa:

1. Wynikające z woli stron.

2. Wynikają z mocy prawa (z woli ustawodawcy, ex lege). Trzeba byłoby dokonać czynności prawnej w określonej formie, np. art. 720§2 i następne K.C.→ umowa pożyczki.

Formy ogólne, które mogą być zastrzeżonymi przez strony:

1. Forma pisemna zwykła.

2. Forma pisemna z datą pewną.

3. Forma pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym.

4. Forma pisemna aktu notarialnego.

1. Forma pisemna zwykła (art. 78 K.C.). ta forma miałaby polegać:

1. Na sporządzeniu dokumentu obejmującego oświadczenie woli bądź oświadczenia woli stron (dokument).

2. Podpis bądź podpisy osób, których oświadczenia są wyrażone tymże dokumentem, który został opatrzony podpisem.

PODPIS→ własnoręczny znak pochodzący od osoby, która go składa, z rzadka wchodzi możliwość mechanicznego odtworzenia podpisu, np. zarząd spółki akcyjnej może składać podpisy na aktach w sposób mechaniczny; banknoty.

Nie ma przepisu, który by bliżej określał podpis:

Art. 949§1 K.C.→ testament własnoręczny (holograficzny), dokument sporządzony ręko testatora (podpis i data).

PARAFA→ posługuje się nią określona osoba, która zapoznała się z dokumentem. Podpis w tej postaci, aby nie budził wątpliwości umieszczony jest na końcu dokumentu (odpowiadający nazwisku).

2. Forma pisemna z datą pewną (art.81 K.C.). Polega na tym co powyżej oraz na urzędowej wzmiance, która byłaby dokumentowaną na dokumencie, np. przez Urząd Skarbowy→ gdy doszło do uiszczenia opłaty skarbowej .

Z rzadka jest zastrzeżoną przez ustawodawcę forma szczególna w postaci art. 329 K.C.→ ustanowienie zastawu na prawie (forma pisemna z datą pewną).

3. Forma pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym.

Art.75¹ K.C.→ poświadczenie dokonywane przez notariusza, na dokumencie będzie oprócz podpisów urzędowe poświadczenie dokonane przez notariusza.

Art. 180 K.S.H.→ mowa o zbyciu udziału spółce z o.o., wymaga ono podpisu poświadczonego notarialnie.

Może to być również poświadczenie jakiejkolwiek instytucji państwowej czy samorządowej, a nawet banków.

4. Forma pisemna aktu notarialnego→ udział notariusza, który miałby sporządzić dokument osoby lub osób, które przed notariuszem stanęły; na dokumencie będą zamieszczone podpisy osób oraz podpis notariusza. Dokument nie może być wydany przez notariusza nikomu, może jedynie wydać odpisy tego dokumentu, na których jest tylko jego podpis. Odpisy będą miały status oryginału.

Pod jakim rygorem może być zastrzeżona forma szczególna (skutki nie spełnienia wymagań co do formy)? (3):

1. Rygor nieważności→ czynność prawna dokonywana bez zachowania wymagań co do formy jest nieważna, bezskuteczna (nieważność czynności prawnej dokonywanej bez zachowania wymagań przewidzianych dla formy).

2. Rygor dla celów dowodowych (ad probatione)→ uchybienie wymagań co do formy nie spowoduje nieważności ale w razie sporu strony nie będą mogły korzystać z 2 środków dowodowych:

1. Z dowodów w postaci przesłuchania stron oraz

2. Zeznań świadków.

3. Rygor dla wywołania określonych skutków prawnych→ nie będzie oznaczało nieważności czynności prawnej jaki i nie wejdą w rachubę utrudnienia dowodowe; strony liczą się z tym, iż nie osiągną wszystkich zamierzonych skutków prawnych, np. art. 73 i następne K.C.

Art.74§2 K.C.→ (odstępstwa) możliwym jest przeprowadzenie dowodów nie zachowawszy formy pisemnej, jeżeli 2 strony wyrażą na to zgodę. Uchybienie wymaganiom co do formy może spowodować nieważność albo celi dowodowych albo czynności prawej (alternatywa rozłączna).

Ustawodawca wskazał formę szczególną, ale i rygor, czyli skutek prawny wynikający z nie zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Art. 876 K.C.→ oświadczenie poręczyciela ma być na piśmie pod rygorem nieważności.

Art. 860§2 K.C.

Art. 158 K.C.→ w tym przepisie nie ma rygoru.

Kiedy wchodzą w rachubę te 3 rygory?

1. Rygor nieważności. 2 grupy przypadków:

1. wtedy kiedy wyraźnie wynika to z treści przepisu, np. art.876§2 K.C., art. 99§2 K.C.→ pomocnictwo ogólne.

2. Wejdzie w rachubę, gdy jest zastrzeżoną forma szczególna, inna niż pisemna zwykła bez oznaczenia rygoru (tzn. 2,3,4 itd. Z datą), art.158 K.C., art. 678 K.C. (z oznaczeniem rygoru)

2. Rygor dla celów dowodowych. Występuję bardzo często, np. art.74 K.C.→ tylko wtedy, kiedy jest zastrzeżona forma pisemna zwykła bez oznaczenia rygoru.

3. Rygor ale wywołania określonych skutków prawnych. Z mocy prawa wejdzie w rachubę, kiedy w przepisie zastrzegającym formę szczególną będzie bezpośrednio wskazany skutek, którego strony nie osiągną odrzucając wymagania co do formy.

Z treści przepisu wynika, że wchodzi w rachubę ten skutek:

Art. 660 K.C.→ umowa lokalizowana na czas oznaczony nie krótszy niż rok, np. 2 lata (nie osiągamy - art.78 K.C. umowa - na piśmie skutku czasowego związana tą umową, czas nieoznaczony→ można w każdej chwili wypowiedzieć tą umowę).

Art. 88§1 K.C.→ rygor dla celów dowodowych, uchylenie się od skutków prawnych błądzącego.

PRZEDSTAWICIELSTWO (art. 95 i następne)

Czynności prawne nie muszą być dokonywane osobiście. Nie ma problemu aby posłużyć się inną osobą przy dokonywaniu czynności prawnych czyli oświadczeniu woli np. uznanie dziecka→ dokonywanie czynności prawnej tylko pośrednio.

Przedstawicielstwo→ polega na dokonywaniu czynności prawnych w imieniu i na rzecz reprezentowanego przez przedstawiciela. Według art. 95§2 K.C.→ przedstawiciel działa w imieniu reprezentowanego i na rachunek reprezentowanego. Skutki czynności prawnych dokonywanych przez przedstawiciela będą wprost bezpośrednio powstawały u reprezentowanego.

Z czego wynika możliwość dokonywania czynności prawnych na cudzą rzecz? Jakie są umocnienia przedstawiciela?:

1. Z przepisu prawa (z ustawy), może to wynikać wprost np. art. 98 K.R.O., art. 867§1 K.C. Takiego przedstawiciela nazywa się przedstawicielem ustawowym.

2. Z woli samego reprezentowanego. Reprezentowany może sam z własnej woli ustanowić przedstawiciela. Takiego przedstawiciela nazywa się pełnomocnikiem.

Dla ustanowienia pełnomocnika wystarczy oświadczenie woli reprezentowanego. Oświadczenie to będzie czynnością prawną jednostronną, czynnością która jest upoważniającą, będzie z niej wynikało bowiem upoważnienie pełnomocnika dla działalności na rzecz reprezentowanego. Jednak ta jednostronna czynność nie jest zobowiązującą - bo taki ustanowiony pełnomocnik nie jest zobowiązany tylko upoważniony (on nie musi tylko może dokonywać czynności za reprezentowanego). Nie jest to również czynność rozporządzająca ponieważ reprezentowany nie przenosi na pełnomocnika żadnych uprawnień. Najczęściej jednak będzie tak, że mocodawca i pełnomocnik będą pozostawać ze sobą w jakimś stosunku prawnym, z którego będzie wynikał obowiązek pełnomocnika do działania dla reprezentowanego.





























Rodzaje pełnomocnictw (ze względu na zakres umocowania pełnomocnika):

1. Pełnomocnictwo ogólne.

2. Pełnomocnictwa rodzajowe.

3. Pełnomocnictwo szczegółowe.

4. Prokura.

Pełnomocnictwo ogólne.

Według art.98§1 K.C. pełnomocnictwo to obejmuje umocnienie tylko do czynności zwykłego zarządu (to czynności zmuszające do zachowania dotychczasowego stanu). Pełnomocnik ogólny ma dokonywać tylko takich czynności, które będą zachowywały dotychczasowy stan u reprezentowanego.

Według art. 99§1 K.C.→ Pełnomocnictwo ogólne jest udzielane tylko na piśmie pod rygorem nieważności!!!

Pełnomocnictwo rodzajowe.

Umocowanie do dokonywania czynności prawnych określonego rodzaju: wskazanego przez reprezentowanego.

Pełnomocnictwo szczegółowe.

Umocnienie do dokonania ściśle określonej, oznaczonej przez reprezentowanego czynności prawnej.

Według art. 99§2 K.C.→ pełnomocnictwa rodzajowe i szczegółowe powinny być udzielane w takiej formie jakiej jest czynność prawna, której dotyczy pełnomocnictwo.

Prokura.

Prokura jest szczególnym pełnomocnictwem handlowym.

Właściwości prokury:

• Nie każdy może udzielać prokury, czyli ustanawiać tego specjalnego pełnomocnika jakim jest prokurent. Według art.109¹§1 K.C.→ takiego przedstawiciela może ustanowić tylko przedsiębiorca podlegający wpisowi do rejestru przedsiębiorców.

• Zakres umocnienia prokurenta jest określony również w ustawie. Z art. 109¹§1 K.C.→ winka, iż prokurent może dokonywać dla reprezentowanego czynności prawnych byle nie były dotyczącymi przedsiębiorstwa mocodawcy. Prokurent jest bardzo szeroko umocowany, może dokonywać tyle co sam producent.




Według art.109¹§2 K.C.→ nie można ograniczać prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, tzn. że jeżeli przedsiębiorca zastrzeże, że pewnych czynności nie będzie mógł dokonywać prokurent to zastrzeżenie takie nie będzie miało znaczenia wobec osób trzecich tj. np. potencjalni kontrahenci przedsiębiorcy. Ograniczenia o których była teraz mowa mają znaczenie tylko w wewnętrznych stosunkach między przedsiębiorcą a prokurentem ale nie będą miały znaczenie w stosunkach zewnętrznych.

Rodzaje prokury:

1. Prokura samoistna→ prokurent może działać samodzielnie, bez koniecznego udziału innych osób.

2. Prokura łączna→ prokurent mógłby skutecznie działać tylko wraz z innym (innymi) prokurentem (ami).

Sposób udzielania prokury:

1. Art. 109² K.C.→ poprzez pisemne oświadczenie przedsiębiorcy o ustanowieniu prokurenta.

2. Art. 109⁸ K.C.→ prokura powinna być wpisaną w rejestrze przedsiębiorców (tam gdzie przedsiębiorca). Prokurent będzie mógł legitymować się wobec innych wyciągiem z rejestru przedsiębiorców.

Rzekomy pełnomocnik→ jest to osoba, która działa bez umocowania albo poza ograniczonym umocowaniem, czyli osoba, która podaje się za pełnomocnika nie będąc nim.

Skutki prawne działalności rzekomego pełnomocnika:

1. Według art. 104 K.C.→ w przypadku czynności jednostronnych będzie to oznaczało ich nieważność.

2. Jeżeli będą to umowy trzeba byłoby ustalenia do kiedy one bezskutecznie zawieszone→ art.1031 K.C. Umowy takie mogą być potwierdzone przez reprezentowanego. Według art. 103§2 K.C. reprezentowany może dokonać takiego potwierdzenia w każdym czasie. Kontrahent rzekomego pełnomocnika może sam wyznaczyć termin reprezentowanemu na potwierdzenia umowy. W przypadku barku potwierdzenia kontrahent staje się wolnym od umowy.

Substytucja:

Art. 106 K.C.→ wprowadza zakaz substytucji co oznacza, że pełnomocnik nie może ustanawiać kolejnych pełnomocników.

Odstępstwa od zakazu substytucji wynikają z:

1. Pełnomocnik będzie mógł ustanowić pełnomocnika jeżeli wynika to z treści pełnomocnictwa.

2. Mocy ustawy. Art. 91 K.P.C.→ zakres umocowania pełnomocnika procesowego obejmuje również substytucje.

3. Ze stosunku w jakim pozostają pełnomocnik z mocodawcą.

INSTYTUCJE PODOBNE DO PRZESTAWICIELSTWA

• Przedstawicielstwo a organ osoby prawnej.

Różnice:

1. Przedstawiciel musi być umocowany natomiast organ jest bliżej określonym we właściwych przepisach dla określonej osoby prawnej.

2. Przedstawiciel może działać tylko w granicach umocowania, natomiast organ może działać tylko w zakresie kompetencji jakie mu są przypisane.

3. przedstawiciel tak długo jest nim jak to określono w umocowaniu natomiast organ może być o zmienionym składzie - osoby, które go tworzą mogą podlegać zmianie.

4. Przedstawiciel zawsze działa na cudzą rzecz natomiast organ osoby prawnej uważa się, że działa za sama osobę prawną - że jego działanie jest działaniem samej osoby prawnej.

Istniejące podobieństwa będą usprawiedliwiały odpowiednie stosowanie przepisów o przedstawicielstwie do organów osoby prawnej.

Osoba prawna może również mieć przedstawiciela, zwłaszcza tego jakim jest pełnomocnik. Pełnomocnik do osoby prawnej może ustanowić tylko organ tej osoby.

• Przedstawiciel a posłaniec.

Posłaniec to osoba, która przenosi cudze oświadczenie woli.

Posłaniec nie składa oświadczenia woli, a tylko przenosi gotowe już oświadczenie woli innej osoby. Typowym posłańcem jest np. poczta.

Nie ma podstaw aby ustalić, że posłaniec działa w cudzym imieniu i na cudzy rachunek.

• Przedstawiciel a zastępca pośredni.

Typowym zastępcą pośrednim jest komisant. Według art. 765 K.C.→ komisant→ to osoba, która występuje w umowie komisu. To ta strona umowy, która zobowiązuje się do zawierania umów sprzedaży, nie na W odpowiedzi na własny rachunek lecz na rachunek drugiej strony umowy ←komitenta. Przy czym miałby on zawierać umowy sprzedaży nie w imieniu komitenta lecz we własnym imieniu.

Podobieństwo:

Przedstawiciel i komisant→ obaj działają na cudzy rachunek.

Różnica:

Przedstawiciel działa w cudzym imieniu, a komisant we własnym imieniu.

PRZEDAWNIENIE (art. 117 i następne K.C.)

Przedawnienie jest jedną z dawności, podobnie jak przemilczenie, zasiedzenie, terminy zawite. To dawności ponieważ to instytucje, które są ściśle związane z upływem czasu.

W przypadku przedawnienia trzeba liczyć się z tym, że uprawniony nie otrzyma tego, co mu się należało.

Czego dotyczy przedawnienie?

Według art. 117§1 K.C.→ przedawnieniu podlegają roszczenia majątkowe, roszczenia niemajątkowe nie podlegają przedawnieniu.

Przedawnieniu nie podlegają:

• ani uprawnienia kształtujące

• ani zarzuty

• istnieją pewne roszczenia majątkowe, które również nie podlegają przedawnieniu

Kiedy następuje przedawnienie?

Przedawnienie następuje po upływie terminu, będą to terminy określone przez ustawodawcę, które nie mogą być zmieniane przez strony.

Na ogół termin przedawnienia wynosi 10 lat. Termin trzyletni przedawnienia dotyczy: roszczeń określonych (np. o zapłatę alimentów), roszczeń pomiędzy przedsiębiorcami.

Od kiedy biegnie termin przedawnienia?

Art. 120§1 K.C.→ określa dzień początkowy. Wprowadza wymagalność roszczenia, która będzie oznaczała pierwszy dzień terminu przedawnienia.

Przeszkody w czasie biegu przedawnienia:

1. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia.

Skutki zawieszenia:

Przez czas trwania zawieszenia nie biegnie termin przedawnienia.

Dla ustalenia upływu terminu przedawnienia niezbędne będzie obliczenie czasu, który upłyną przed zawieszeniem biegu terminu przedawnienia.

2. Przerwa biegu terminu przedawnienia (art. 123 K.C.)

• działanie uprawnionego (np. wierzyciela)

Tym działaniem miałaby być czynność podjęta przez upoważnionego w celu bliżej określonym w tym przepisie (na ogół w celu dochodzenia), podjęta przed odpowiednim ograniczeniem (najczęściej przed sądem), bezpośrednio prowadząca do wcześniej wspomnianego celu. Najczęściej taką czynnością jest pozew.

• działanie osoby wobec której kierowane jest roszczenie

Takie działanie może polegać na uznaniu długu - zachowaniu dłużnika, z którego wynika przyznanie się do długu. Uznanie nie musi być wyraźnie dorozumiane.

• podjęcie mediacji

Skutki prawne przerwania biegu terminu przedawnienia:

W przypadku przerwy terminu przedawnienia zaczyna biec od nowa. Nie liczy się czas, który upłynął przed przerwą.

Skutki prawne przedawnienia:

W wyniku upływu terminu przedawnienia osoba, wobec której kierowanym jest roszczenie (dłużnik) mogła będzie podnieść zarzut przedawnienia - czyli zgodnie z art. 117§2 K.C. będzie ona mogła uchylić się od żądania, które od nie jest skierowane.

Przedawnienie nie jest uwzględniane z urzędu. Osoba, wobec której kierowane jest roszczenie (dłużnik) może zrzec się zarzutu przedawnienia. Zrzeczenie zarzutu przedawnienia może nastąpić dopiero po upływie terminu przedawnienia.

TERMINY ZAWITE.

Czego dotyczą terminy zawite?

Terminy zawite mogą dotyczyć wszelkich postaci uprawnień: roszczeń, uprawnień kształtujących, a nawet zarzutów.

Jakie skutki prawne wywołują terminy zawite?

Skutki prawne upłynięcia terminu zawitego będą oznaczały wygaśnięcie uprawnienia.




PRAWA RZECZOWE:

1. Dotyczą rzeczy.

2. Są to prawa bezwzględnie skuteczne.

3. Zamkniętą jest lista postaci praw rzeczowych.

Według art. 45 K.C. rzeczami→ są przedmioty materialne, a więc takie, które mogą być oznaczone za pomocą właściwości fizycznych. Rzeczami są tylko wyodrębnione części przyrody, a więc takie, które mają charakter samoistny.

Podział rzeczy:

• Nieruchomości.

• Ruchomości.

NIERUCHOMOŚCI:

Według art. 64 K.C.→ nieruchomościami są:

1. Nieruchomość gruntowa→ część powierzchni ziemskiej, czyli grunty, są one wyodrębnione w sposób sztuczny. Częścią nieruchomości gruntowej jest zarówno budynek, który znajduje się na odpowiednim gruncie, jak i inne urządzenia, które na trwałe są z gruntem związane.




2. Nieruchomość budynkowa

3. Nieruchomość lokalowa

Nieruchomość budynkowa i lokalowa będą nimi tylko w przypadkach bliżej określonych w ustawie. Przepisy pozwalają traktować budynek, a nawet lokal jako odrębną nieruchomość od nieruchomości gruntowej.




Osoba, która staje się właścicielem gruntu może uważać się za właściciela tego co się na gruncie znajduje i jest na trwałe związane z gruntem.

RUCHOMOŚCI:

Ruchomościami→ są wszelkie inne rzeczy niezidentyfikowane jako nieruchomości.

Prawa rzeczowe są to prawa bezwzględnie skuteczne. Na wszystkich innych niż osoba uprawniona, której przysługuje własność lub inne prawo rzeczowe, będzie spoczywał obowiązek nieprzeszkadzania w wykonywaniu własności bądź innego prawa rzeczowego.

Trzeba się liczyć z tym, że prawa rzeczowe nie mogą być swobodnie kształtowanymi, że zamkniętą jest lista tych praw. Prawa rzeczowe występują tylko w takich postaciach, które wyraźnie określił ustawodawca jako prawa rzeczowe.

Prawami rzeczowymi są:

1. Własność.

2. Użytkowanie wieczyste.

3. Prawa rzeczowe ograniczone (art. 244§1 K.C.)

• użytkowanie

• służebność

• zastaw

• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

• hipoteka

Prawa rzeczowe ograniczone→ są to prawa do rzeczy cudzej. W przypadku tych praw trzeba dokonać rozróżnienia między właścicielem, rzeczy a osobą, której przysługuje względem tej samej rzeczy któreś z praw rzeczowych ograniczonych.

POSIADANIE (art. 336 K.C. i następne)

Posiadanie nie jest prawem, jest stanem faktycznym, czyli faktem, który podlega ochronie prawnej.

Elementy posiadania:

1. Element fizyczny - polegający na faktycznym władaniu rzeczą.

2. Element psychologiczny (psychiczny) - polega na odpowiednim wyobrażeniu uprawnień, które miałby przysługiwać osobie, która ma rzecz.

Wyobrażenia:

• Osoba, która może mieć wyobrażenie, że przysługują jej względem rzeczy uprawnienia właściciela - samoistny posiadacz (według art. 336 K.C. jest to osoba, która faktycznie włada rzeczą jak właściciel).

• To wyobrażenie może polegać jedynie na tym, że osoba, która faktycznie włada rzeczą postępuje względem niej nie jak właściciel, ale jak osoba, której przysługuje inne prawo względem przeczy, inne niż własność, np. wyobrażenie, że jest użytkownikiem rzeczy, czyli jej najemcą→ taką osobę nazywa się posiadaczem zależnym.

Domniemanie dotyczące posiadania:

1. Domniemanie, że osoba, która faktycznie włada rzeczą jest jej posiadaczem (art. 339 K.C.)

2. Domniemanie, że jest posiadaczem samoistnym

3. Domniemanie, że posiadanie jest zgodne z prawem (art. 341 K.C.)

4. Domniemanie dobrej wiary (art. 7 K.C.)

5. Domniemanie ciągłości posiadania (nieprzerwanego posiadania)

Ochrona posiadania nie polega tylko na domniemaniach, ale również jest objęta ochroną:

1. Pozasądową→ polega na obronie koniecznej i samopomocy (art. 343§1 i 2 K.C.)

2. Sądową→ polega na roszczeniu posesoryjnym (art. 344 K.C.) i roszczeniu o wstrzymanie budowy (art. 347 K.C.)

DZIERŻENIE (art. 338 K.C.)

Dzierżenie polega na faktycznym władaniu rzeczą, ale nie dla siebie tylko dla kogoś innego, jest to władanie dokonywane.

ROSZCZENIE POSESORYJNE - właściwości (art. 344 K.C.)

Legitymowany czynnie→ osoba , której przysługuje roszczenie posesoryjne (np. posiadacz). Każdy posiadacz może korzystać z roszczenia posesoryjnego, nawet posiadacz w złej wierze albo posiadacz niezgodny z prawem.

Legitymowany biernie→ osoba przeciwko której może być podniesione roszczenie posesoryjne:

• osoba, która samodzielnie naruszyła posiadanie oraz

• osoba, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło

Treść roszczenia posesoryjnego:

• Żądanie przywrócenia stanu poprzedniego.

• Żądanie zaniechania naruszenia.

Z roszczenia posesoryjnego może skorzystać każdy posiadacz, w każdej sytuacji - zarówno kiedy nastąpi pozbawienie posiadania lub inne naruszenia.

Kiedy roszczenie posesoryjne będzie nieskutecznym?

Roszczenie posesoryjne nie będzie skutecznym w przypadku, kiedy dojdzie do stwierdzenia prawomocnym orzeczeniem sądu, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.

OCHRONA WŁASNA:

Obrona konieczna.

Według art. 423 K.C.→ obrona konieczna polega na odparciu bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby.

Obrona konieczna wejdzie w rachubę wtedy kiedy jest naruszenie dokonane.

Jakimi środkami może posłużyć się posiadacz dla odparcia ataku?

Z art. 343§1 K.C.→ nie wynikają żadne ograniczenia. Posiadacz może stosować wszelkie środki, łącznie z przemocą.

Samopomoc.

Według art. 343§2 K.C.→ samopomoc polega na przywróceniu własnym działaniem (posiadacza) stanu poprzedniego. Samopomoc będzie miała miejsce po naruszeniu posiadania.

Samopomoc w przypadku naruszenia posiadania rzeczy.

Posiadacz rzeczy ruchomej może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody (tzn. nieodwracalnej).

Samopomoc w przypadku naruszenia posiadania nieruchomości.

Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowładnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni. Niedopuszczalne będzie stosowanie przez posiadacza przemocy.

PRZENIESIENIE POSIADANIA:

Przeniesienie posiadania jest możliwe. Do przeniesienia posiadania może dojść na skutek umowy zawieranej pomiędzy dotychczasowym posiadaczem a nowym posiadaczem (nabywcą). Na ogół przeniesienie posiadania następuje poprzez wydanie rzeczy.

Wydanie rzeczy może polegać na (art. 348 K.C.):

1. Wydaniu dokumentów umożliwiających rozporządzanie rzeczą.

2. Wydaniu środków dających faktyczną władzę nad rzeczą.

Przeniesienie posiadania może nastąpić bez wydania rzeczy:

1. Wtedy kiedy dotychczasowy posiadacz samoistny zachowa rzecz w swoim władaniu jako posiadacz zależny albo dzierżyciel (art. 349 K.C.)

2. wtedy kiedy rzecz znajduje się w posiadaniu zależnym albo w dzierżeniu trzeciej osoby (art. 350 K.C.)

3. Wtedy kiedy nabywcą miałby być posiadacz zależny albo dzierżyciel (art. 351 K.C.)

WŁASNOŚĆ.

Treść prawa własności - zakres uprawnień właściciela (art. 140 K.C.)

Właścicielowi przysługują dwa zasadnicze uprawnienia:

1. Do korzystania z rzeczy - używanie rzeczy, pobieranie pożytków naturalnych i cywilnych.

2. Do rozporządzania rzeczą - zbycie rzeczy (przeniesienia własności na inną osobę), obciążenie rzeczy (np. poprzez ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego).

Prawo własności nie jest prawem absolutnym. Właściciel musi liczyć się z tym, że może z tego prawa korzystać w określonych granicach.

Granice własności wynikają z :

• ustawy

• spółdzielczo - gospodarczego przeznaczenia prawa

• zasad współżycia społecznego

Ochrona własności - ochrona petytoryjna.

Właścicielowi przysługują dwa zasadnicze roszczenia:

1. Roszczenie windykacyjne (art. 222§1 K.C.)

Roszczenie windykacyjne przysługuje (legitymowany czynnie):

• właścicielowi

• współwłaścicielowi

• użytkownikowi wieczystemu

Legitymowanym biernie jest osoba, która faktycznie włada rzeczą.

Roszczenie windykacyjne jest roszczeniem o zwrot rzeczy. Z tego roszczenia skorzysta właściciel tylko wtedy gdy naruszenie własności polegało na pozbawieniu właściciela rzeczy. Roszczenie windykacyjne idzie za rzeczą. Skierowane jest do osoby, która ma rzecz. Mało istotna jest osoba, która dokonała naruszenia.

2. Roszczenie negatoryjne (art. 222§2 K.C.)

Roszczenie negatoryjne przysługuje tym samym osobom co w przypadku roszczenia posesoryjnego. Roszczenie negatoryjne będzie kierowanym przeciwko osobie, która naruszyła własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Roszczenie negatoryjne wchodzi w rachubę, kiedy dochodzi do zakłócenia własności a nie jej odebrania→ sytuacje te będą polegały na tzw. imisjach - art. 144 K.C.

Roszczenie negatoryjne jest roszczeniem o:

• Przywrócenie stanu zgodnego z prawem.

• Zaniechania naruszeń.

Roszczenie windykacyjne i negatoryjne ulegają przedawnieniu tylko wtedy gdy dotyczą rzeczy ruchomych. Roszczenia te nie ulegają przedawnieniu jeżeli dotyczą nieruchomości (art. 223§1 K.C.)

Właścicielowi przysługują również roszczenia uzupełniające - polegające na rozliczeniu się właściciela z osobą, która korzysta z jego rzeczy.

Nabycie własności.

Nabycie własności może nastąpić:

• W sposób pochodny - poprzez przeniesienie własności.

• W sposób pierwotny - poprzez zasiedzenie.

• Inne sposób nabycia własności bliżej określone są w art. 179 i następne K.C.

Przeniesienie własności.

Przeniesienie własności będzie oznaczało zawarcie umowy:

1. Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności.

2. Umowa przenosząca własność.

AD. 1. Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności.

Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności byłaby zawieraną pomiędzy zbywcą (czyli właścicielem rzeczy) a nabywcą (osobą, która miałaby stać się właścicielem rzeczy).

Właściwości tej umowy:

1. Jest to umowa o podwójnym skutku:

1. Skutek obligatoryjny (zobowiązujący) - zobowiązanie zbywcy do przeniesienia własności na nabywcę.

2. Skutek rozporządzający (rzeczowy) - przeniesienie własności ze zbywcy na nabywcę.

Według art. 155§1 K.C.→ umowa zobowiązująca do przeniesienia własności przenosi własność na nabywcę.

Wyjątki, w których umowa nie wywoła skutku rzeczowego wynikają z :

• Woli stron - strony mogą postanowić, iż umowa, którą zawierają nie wywoła skutku rzeczowego tylko obligatoryjny.

• Mocy ustawy - w przypadkach bliżej określonych przez ustawodawcę.




1. Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności będzie realną gdy jej podmiotem są:

1. Rzeczy oznaczone tylko co do gatunku - rzeczy oznaczone przez podanie cech będących właściwością większej liczby podmiotów należących do danej grupy.

2. Rzeczy przyszłe - rzeczy, które nie istnieją w chwili zawierania umowy.

Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nie ma charakteru konsensualnego, ma charakter realny bowiem przeniesienie własności ze zbywcy na nabywcy będzie wymagało przeniesienia posiadania. Przeniesienie posiadania na ogół oznacza wydanie rzeczy.




2. Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności może być zawierana w dowolnej formie.




AD. 2. Umowa przenosząca własność.

Umowa przenosząca własność jest umową przyczynową (kazualną) oznacz to, że ważność tej umowy zależy od istnienia przyczyny.

Czynności prawne przyczynowe o ich ważności przesądza istnienie przyczyny; byłyby nieważnymi w przypadku braku przyczyny.

Czynności prawne oderwane nazywane abstrakcyjnymi.

Przyczyny umowy przenoszącej własność, które decydują o ważności tej umowy (art.156 K.C.):

1. Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności - jeżeli wcześniej zawarta umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nie wywołała skutku rzeczowego (nie przeniosła własności).

2. Zapis - rozporządzenie testamentalne pochodzące od spadkodawcy. Poprzez zapis spadkodawca może zobowiązać spadkobiercę do przeniesienia własności określonej rzeczy na wskazaną przez niego osobę.




3. Bezpodstawne wzbogacenie (art. 405 K.C. i następne).

4. Inne zdarzenia bliżej określone przepisami szczególnymi.




Umowa przenosząca własność powinna być wyrażoną w formie aktu notarialnego gdy dotyczy nieruchomości. Jak wynika z art. 158 K.C.→ przyczyna zawarcia umowy przenoszącej własność powinna być wymieniona w treści tej umowy.

ZASIEDZENIE (art. 172 i następne K.C.)

Przesłanki zasiedzenia nieruchomości:

1. Samoistne posiadanie nieruchomości - trzeba ustalenia, że osoba faktycznie włada nieruchomością jak właściciel.

2. Upływ czasu - 20 bądź 30 lat w zależności od dobrej lub złej wiary posiadacza.




Posiadacz w dobrej wierze - tradycyjne rozumienie dobrej wiary oznacz, że w dobrej wierze jest posiadacz, który ma mylne wyobrażenie o przysługujących mu uprawnieniach względem rzeczy, ale to mylne wyobrażenie miałoby być usprawiedliwione okolicznościami danego przypadku.

Przesłanki zasiedzenia ruchomości:

1. Samoistne posiadanie.

2. Upływ czasu - 3 lata.

3. Ustalenie dobrej wiary posiadacza.

Zasiedzenie następuje z mocy prawa, co oznacza, że będzie wynikało już z samych przesłanek, nie jest potrzebne orzeczenie sądu ani jego organu. Nabywca własności w drodze zasiedzenia może wystąpić do sądu o stwierdzenie nabycia własności w wyniku zasiedzenia. Sąd może wydać takie orzeczenie, jeżeli będą zachowane przesłanki zasiedzenia. Orzeczenie to nie ma charakteru konstytutywnego, ma charakter deklaratywny. Orzeczenie to nie ustala własności a jedynie potwierdza to co nastąpiło z mocy samego prawa - nabycie własności w drodze zasiedzenia.

WSPÓŁWŁASNOŚĆ (art. 195 i następne K.C.)

Współwłasność polega na tym, że jedna rzecz jest przedmiotem własności kilku osób (co najmniej dwóch), przy czym każda z tych osób miałaby być niepodzielnie tymże właścicielem.

Rodzaje współwłasności:

1. Współwłasność łączna.

2. Współwłasność w częściach ułamkowych.

Własności współwłasności łącznej:

1. Nie ma charakteru samoistnego - współwłaściciele muszę pozostawać w określonym stosunku osobistym np. małżeństwo

2. Będzie istniała tak długo jak stosunek osobisty, w którym pozostają współwłaściciele.




3. Jest to współwłasność niepodzielna, bezudziałowa - nie wchodzi w rachubę oznaczenie ułamkiem bądź procentem uczestnictwa we współwłasności łącznej.

4. Według art. 863 K.C.→ współwłaściciel łączny nie może rozporządzić swoim udziałem we współwłasności.

Własności współwłasności w częściach ułamkowych:

1. Jest stosunkiem samoistnym - współwłaściciele nie muszą pozostawać w stosunku osobistym.

2. Współwłasność ta będzie istniała tak długo jak tego chcą współwłaściciele.




3. Udział w tej współwłasności będzie oznaczony ułamkiem bądź procentem.

4. Według art. 198 K.C.→ wchodzi w rachubę rozporządzanie udziałem we współwłasności w częściach ułamkowych.

prawnienia każdego ze współwłaścicieli (art. 206 K.C.)

1. Uprawnienie do współposiadania rzeczy wspólnej - każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do władania rzeczą wspólną w takim zakresie w jakim da się pogodzić ze współposiadaniem przez pozostałych współwłaścicieli.

2. Uprawnienie do korzystania z rzeczy wspólnej - np. do pobierania pożytków, które daje rzecz.




Korzystanie z rzeczy wspólnej jest możliwe w takim zakresie w jakim da się pogodzić z korzystania z przecz przez pozostałych właścicieli.

Współwłaściciele mogą zawrzeć umowę, w której określą reguły, którymi mieliby się kierować przy posiadaniu i korzystaniu z rzeczy wspólnej.

3. Uprawnienie, które jest jednocześnie obowiązkiem każdego ze współwłaścicieli do zarządu rzeczą wspólną.

Kategorie czynności dotyczących zarządu:

Czynności zwykłego zarządu - czynności zmierzające do zachowania dotychczasowego stanu rzeczy.




Czynności przekraczające zwykły zarząd - zgodnie z art. 199 K.C. potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W przypadku braku jednomyślności współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę mogą zwrócić się do sądu aby orzekł w tej sprawie.




4. Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli (art. 198 K.C.)

5. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Zniesienie współwłasności:

• w drodze umowy - zawieranej przez współwłaścicieli

• w drodze orzeczenie sądu - e przypadku braku porozumienia miedzy współwłaścicielami.

Sposoby zniesienia współwłasności:

1. Podział fizyczny rzeczy wspólnej na tyle części ile jest współwłaścicieli - jest możliwe, jeżeli właściwości rzeczy na to pozwalają np. nieruchomość gruntowa.

2. Podział cywilny - polega na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale między współwłaścicieli uzyskanej zapłaty w stosunku do wielkości udziałów.

3. Przyznanie rzeczy wspólnej jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłat wobec pozostałych współwłaścicieli.

Żądanie zniesienia współwłasności.

Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Niemożliwym jest zrzeczenie się przez współwłaściciela uprawnienia żądania zniesienia współwłasności.




Szczególnym sposobem zniesienia współwłasności zabudowanej nieruchomości gruntowej lub budynkowej jest ustanowienie własności lokali.

Własność lokali (ustawa z 24 .06. 1994 o własności lokali)

Z ustawy tej wynika, że własność może być odrębną nieruchomością od gruntu czy budynku, na którym się znajduje jeżeli lokal ma charakter samoistny.

Według art. 2 ust. 2→ tej ustawy samodzielnym lokalem mieszkalnym jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku, izba lub zespół izb przeznaczonych na trwały pobył ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkalnych.

Lokalem, który może być przedmiotem odrębnej własności może być nie tylko lokal mieszkalny ale też lokal o innym charakterze (np. użytkowym, letniskowym). Przedmiotem własności lokali jest zamknięta przestrzeń.

Części wspólne (tj. klatki schodowe, strych, grunt na którym znajduje się instalacja gazowa, wodna) stanowią o odrębnej nieruchomości wspólnej. Nieruchomość wspólna jest objęta współwłasnością właścicieli lokali - właściciel lokalu będzie jednocześnie współwłaścicielem nieruchomości wspólnej.

Udział każdego ze współwłaścicieli lokali:

Z art. 3 ust. 3 ustawy wynika że własność lokalu i udział we współwłasności nieruchomości są to prawa związane co oznacza, że rozporządzenie np. sprzedaż lokalu wymaga również rozporządzenia w nieruchomości wspólnej.

Ustanowienie własności lokalu może być dokonane na 3 sposoby:

1. Oświadczenie właściciela o ustanowieniu własności lokalu w nieruchomości, której jest właścicielem (w drodze jednostronnej czynności prawnej).

Cechy tego oświadczenia:

• musi być wyrażone w formie aktu notarialnego

• własność musi być wpisana do księgi wieczystej

2. W drodze umowy:

1. zawierana pomiędzy właścicielem zabudowanej nieruchomości gruntowej lub budynkowej a nabywcą lokalu. Umowa taka wymaga formy aktu notarialnego i wpisu do księgi wieczystej.

2. Umowa o zniesienie współwłasności.

3. Mocą orzeczenia sądu (art. 11):

Sąd może rozstrzygać w 2 przypadkach:

1. Gdy jest żądanie zniesienia współwłasności odpowiedniej nieruchomości.

2. W przypadku podziału spadku dokonywanego mocą przeczenia sądu.

Ogół właścicieli lokali stanowi wspólnotę mieszkaniową. Art. 6 ustawy nadaje tej wspólnocie zdolność prawną i zdolność sądową. Jest to tzw. ułomna osoba prawna. Wspólnota ta jest jednostką organizacyjną, która może zaciągać zobowiązania. Według art. 17 ustawy za zobowiązania wspólnota ponosi odpowiedzialność - każdy właściciel lokalu ponosi odpowiedzialność. Jest to odpowiedzialność osobista, nieograniczona ale w części odpowiadającej udziałowi w nieruchomości wspólnej. Według art. 133¹§2 K.C. jest to odpowiedzialność subsydialna co oznacza, że właściciel lokalu będzie ponosił odpowiedzialność za zobowiązania wspólnoty mieszkaniowej tylko wtedy gdy wspólnota mieszkaniowa stanie się niewypłacalna. Wierzyciel wspólnoty mieszkaniowej będzie mógł sięgać po majątek osobisty członka wspólnoty, nie bezpośrednio, ale dopiero po ustaleniu, że nie będzie zaspokojonym z majątku wspólnoty.

UŻYTKOWANIE WIECZYSTE.

Użytkowanie wieczyste może być ustanowione tylko na nieruchomościach gruntowych, takich których właścicielem jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz związki jednostek samorządu terytorialnego. Według art. 233 K.C.→ grunty te powinny być położone w obrębie miasta lub poza nim ale powinny być objęte planem przestrzennego zagospodarowania.

Treść użytkowania wieczystego:

Użytkownik wieczysty jest uprawniony do:

1. Korzystania z gruntu.

2. Rozporządzania swoim prawem użytkowania wieczystego. Może zbyć prawa użytkowania wieczystego ale nie może zbyć gruntu.

Powstanie użytkowania wieczystego:

Oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste będzie następowało w drodze umowy - przetargu.

Treść tej umowy (art. 239 K.C.)

Powinno dojść do ustalenia:

1. Celu w jakim grunt oddany jest w użytkowanie wieczyste.

2. Czasu trwania użytkowania wieczystego.




Forma tej umowy:

Umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Niezbędny jest również wpis do księgi wieczystej, który ma charakter konstytutywny.

Dodatkowo jeżeli przedmiotem użytkowania wieczystego byłby zabudowany grunt konieczna jest umowa sprzedaży budynków lub innych urządzeń, które są na stałe związane z gruntem. Budynki i inne urządzenia będą własnością użytkownika wieczystego. Będą one odrębnymi nieruchomościami od gruntu, na którym się znajdują (art. 235 K.C.).

Użytkowanie wieczyste jest prawem związanym z własnością nieruchomości budynkowej.

Zbycie użytkowania wieczystego:

Zbycie użytkowania wieczystego wymaga nie tylko umowy w formie aktu notarialnego ale także wpisu do księgi wieczystej. Nabywca staje się użytkownikiem wieczystym z chwilą dokonania wpisu do księgi wieczystej.

Wygaśnięcie użytkowanie wieczystego następuje:

1. W wyniku upływu czasu, na który użytkowanie wieczyste zostało ustanowione.

2. W wyniku wypowiedzenia dokonanego przez właściciela gruntu, jeżeli użytkownik wieczysty korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z przeznaczeniem określonym w umowie.

PRAWA RZECZOWE OGRANICZONE.

Prawa rzeczowe ograniczone→ są to praw na rzeczy cudzej, obok właściciela względem rzeczy będzie uprawniona druga osoba, której przysługuje prawo rzeczowe ograniczone.

Ograniczonymi prawami rzeczowymi są:

• użytkowanie

• służebność

• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu





• 
  
  zastaw

• 
  zastaw rejestrowy

• hipoteka




Prawa te na ogół uregulowane są w Kodeksie Cywilnym, a hipoteka uregulowana jest w Ustawie o hipotece i księgach wieczystych, natomiast spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu w Ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych.

UŻYTKOWANIE (art. 252 i następne K.C.).

Użytkowanie na ogół ma charakter alimentacyjny - ma służyć zaspokojeniu pewnych potrzeb życiowych określonej osoby; np. potrzeba mieszkaniowa.

Według art. 245 K.C.→ użytkowanie jest prawem niezbywalnym. Użytkownik nie może przenieść swego prawa na inną osobę.

Przedmiot użytkowania:

• Użytkowanie może być ustanowione na wszelkiego rodzaju rzeczach, zarówno na nieruchomościach jaki na rzeczach ruchomych.

• Zgodnie z art. 257 K.C.→ przedmiotem użytkowania mogą być środki produkcji.




• Zgodnie z art. 265§1 K.C.→ przedmiotem użytkowania mogą być także prawa byle tylko były to prawa zbywalne.

Treść użytkowania - uprawnienia przysługujące użytkownikowi (art. 252 K.C.).

1. Uprawnienie do używania rzeczy.

2. uprawnienie do pobierania pożytków jakie rzecz daje.




Wygaśnięcie użytkowania następuje:

1. Po upływie czasu, na który użytkowanie zostało ustanowione.

2. W skutek niewykonywania użytkowania przez 10 lat (art. 255 K.C.).

3. Z chwilą śmierci użytkownika (art. 266 K.C.).

Użytkowanie nieprawidłowe (art. 264 K.C.).

Użytkowanie nieprawidłowe ma miejsce wtedy gdy przedmiotem użytkowania są:

1. Pieniądze.

2. Rzeczy oznaczone tylko co do gatunku.




SŁUŻEBNOŚĆ (art. 285 i następne K.C.).

Przedmiotem służebności mogą być tylko nieruchomości!!! Służebność służy wzmocnieniu jednej nieruchomości kosztem drugiej.

Należy rozróżnić:

• nieruchomość władczą

• nieruchomość obciążoną

Treść służebności - uprawnienia przysługujące właścicielowi nieruchomości władczej:

1. Służebność czynną - polega na tym, że właściciel nieruchomości władczej będzie mógł w oznaczonym zakresie korzystać z nieruchomości obciążonej.

2. Służebność bierna - może polegać na tym, że:

1. Właściciel nieruchomości obciążonej będzie obowiązany powstrzymać się od określonych działań na własnej nieruchomości - służebność światła.

2. Właściciel nieruchomości obciążonej miałby obowiązek powstrzymać się od wykonywania określonych uprawnień, które mu przysługują względem nieruchomości władczej (wyliczone w art. 144 i następnych K.C.).

Powstanie służebności:

1. W drodze umowy - między właścicielem nieruchomości władczej a właścicielem nieruchomości obciążone.

2. Mocą orzeczenia sądu - np. art. 145 K.C. stanowiący o służebności dogi koniecznej z jednoczesnym określeniem wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej.

3. Zasiedzenie służebności - służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenia tylko w wypadku gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia (art. 292 K.C.).

4. Mocą decyzji administracyjnej - ma miejsce, no. Przy wywłaszczeniu nieruchomości (art. 120 ustawy o gospodarce nieruchomościami).

Rodzaje służebności:

• gruntowa

• osobista

Zasadnicza różnica między nimi polega na tym, że służebność gruntowa przysługuje właścicielowi nieruchomości władczej natomiast służebność osobista przysługuje tylko oznaczonej osobie fizycznej.

Służebność osobista jest prawem niezbywalnym. Nie można również przenieść uprawnień do wykonywania służebności osobistej, służebność osobista musi być wykonywana osobiście (art. 300 K.C.).

35

FAKTY (są niezależne od woli osoby, powstają mniejsza o jej chęci jednak oddziaływają na stosunki cywilno-prawne)

DZIAŁANIA (zdolności prawne zależne od woli osoby)

ZDARZENIA PRAWNE

DZIAŁANIA, KTÓRA NIE ZMIERZAJĄ DO WYWOŁANIA SKUTKU CYWILNO-PRAWNEGO (nie są podejmowane by powstały następstwa prawne)

CZYNY NIEDOZWOLONE (dość różnorodne stany faktyczne, z którymi ustawodawca łączy obowiązek naprawienia szkody)

DZIAŁANIA, KTÓRE ZMIERZAJĄ DO WYWOŁANIA SKUTKU CYWILNO-PRAWNEGO (wola przynajmniej jednej osoby jest ukierunkowania by wywołać skutek cywilno-prawny)

CZYNNOŚCI CYWILNO-PRAWNE (to stany faktyczne, które obejmują co najmniej jedno oświadczenie woli)

DWUSTRONNA CZYNNOŚĆ CYWILNO-PRAWNA TO USTAWA

KONSTRUKTYWNE ORZECZENIA SĄDU (orzeczenia, które prowadzą do powstania, ustania lub zmiany stosunku cywilno-prawnego, normalne orzeczenia sądu mają charakter deklaratywny, czyli potwierdzają istnienie stosunku cywilno-prawnego)

Sytuacja 1. Osoba, co do której sąd zajął stanowisko, że jest uznana za zmarłą, może żyć. Wtedy sąd z urzędu jest obowiązanym wydać orzeczenie uchylające to orzeczenie, w którym uznała tą osobę za zmarłą. Tym samym ustaną skutki uznania za zmarłego, co oznacza, że majątek tej osoby, jej prawa i długi winne być zwróconymi przez spadkobierców.

Sytuacja 2. Współmałżonek osoby zaginionej wstąpił ponownie w związek małżeński. Po odnalezieniu osoby zaginionej nasuwa się pytanie, które z małżeństw uznane będzie za istniejące?

Z X Według art. 55 K.R.O. drugie małżeństwo uważane jest za skuteczne.

Wcześniejsze małżeństwo należy ocenić jako nieistniejące.

Y

Odstępstwo→ Drugie małżeństwo podlega unieważnieniu (zachowanie zostaje pierwsze małżeństwo) „jeżeli było zawarte w złej wierze” przez dwojga nowych małżonków. Oznacza to, że wiedzieli w chwili zawierania związku małżeńskiego, że osoba uznana za zmarłą żyje.

W przypadku gdy dojdzie do odnalezienia osoby zaginionej w stosunku, do której sąd wydał orzeczenie o sądowym stwierdzeniu zgody, sąd zobowiązany jest uchylić orzeczenie o sądowym stwierdzeniu zgonu. W kwestii spadku i małżeństwa jest analogicznie jak w przypadku, uznania za zmarłego.

Ogól jednostek organizacyjnych

Osoby

Prawne

Jednostki organizacyjne, którym ustawodawca nie przyznaje zdolności prawnej

Mienie państwowe

należy do

Skarbu Państwa (nie jest mienie innych państwowych osób prywatnych)

Innych państwowych osób prawnych

Upoważnienie

Mocodawca Pełnomocnik

M

P

Innym podobnym stosunkiem może być: umowa zleceniowa (art. 734 K.C.).

Upoważnienie

Umowa zlecenia dokonana jest wtedy gdy chodzi o dokonanie określonej czynności prawnej. Mocą umowy zlecenia zleceniobiorca miałby być zobowiązanym do dokonania określonej czynności prawnej wobec zleceniobiorcy.

Art. 734§2 K.C.→ wprowadza domniemanie, że zleceniobiorca jest pełnomocnikiem zleceniodawcy.

Zleceniodawca

Zleceniobiorca

Umowa o pracę to umowa pomiędzy pracodawcą a pracownikiem.

Upoważnienie

W takim przypadku pracownik będzie pełnomocnikiem pracodawcy, ponieważ działa w imieniu i na rachunek pracodawcy.

Pracodawca

Pracownik

Odstępstwem jest art. 109³ K.C.→ według, którego aby prokurent mógł dokonać pewnych czynności prawnych będzie wymagało odrębnego umocowania, np. sprzedaż przedsiębiorstwa mocodawcy.

Art. 88§2 K.C.→ uprawnienie do uchylenia się wygasa w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.

Art. 388§2 K.C.→ wyzysk.

Art. 191 K.C.→ wyraża regułę, która oznacza, że własność gruntu rozciąga się na to wszystko co z gruntem jest trwale związane.

Art. 235 K.C.→ wynika z niego, że budynek znajdujący się na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste jest odrębną nieruchomością.

Np. z art. 157§2 K.C.→ który mówi o nieruchomość zbywalnej pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu wynika, że w przypadku umowy zobowiązującej do przeniesienia własności nieruchomości zawartej pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu nie powstanie skutek rzeczowy. Skutek ten powstanie dopiero wtedy, kiedy dojdzie do zawarcia dodatkowego porozumienia o bezwarunkowym przeniesieniu własności. Do przeniesienia własności dojdzie dopiero wtedy, kiedy dojdzie do zawarcia umowy przenoszącej własność!!

W pewnych przypadkach takich jak wymienione w art. 349, 350, 351 K.C. możliwym będzie przeniesienie posiadania bez wydania rzeczy.

Wyjątek wynikający z art. 158 K.C.:

W przypadku nieruchomości koniecznym jest zachowanie formy aktu notarialnego zastrzeżonego pod rygorem nieważności.

Z art. 968 K.C. wynika:

Aby spadkobierca stał się właścicielem rzeczy potrzebne jest przeniesienie własności tej rzeczy przez spadkobiercę na zapisobiorcę. Zapisobiorca może żądać od spadkobiercy przeniesienia własności na niego.

Np. art. 231 K.C.→ wzniesienie budynku na cudzym gruncie.

Posiadacz w dobrej wierze stanie się właścicielem nieruchomości po upływie 20 lat.

Posiadacz w złej wierze stanie się właścicielem nieruchomości po upływie 30 lat

Zgodnie z art. 875 K.C.→ ustanie stosunku osobistego będzie oznaczało, że współwłaściciele łączni staną się współwłaścicielami w częściach ułamkowych.

Zgodnie z art. 210 K.C.→ każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Art. 207 K.C.→ pożytki z rzeczy wspólnej mogą być pobierane przez współwłaściciela w stosunku do wielkości jago udziału.

Według art. 201 K.C.→ do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli.

Zgodnie z art. 202 K.C.→ większość współwłaścicieli oblicza się według większości udziałów.

Według art. 210 K.C.→ możliwym jest tylko wyłączenie tego uprawnienia mocą umowy pomiędzy współwłaścicielami na czas nie dłuższy niż 5 lat.

Z art. 236§1 K.C.→ wynika, że na ogół jest to lat 99 , może być też użytkowanie na krótszy czas, ale nie krótszy niż 40 lat.

Według art. 236§2 K.C.→ ba żądanie użytkownika wieczystego może dojść do przedłużenia użytkowania wieczystego na dalszy okres.

PRAWA ZASTAWNICZE

Czy użytkownik może przenieść swoje uprawnienia do wykonywania użytkowania?

Uprawnienie do wykonywania użytkowania może być zbyte - przeniesione na inną osobę. Użytkowanie nie musi być wykonywane osobiście.

Według art. 253§1 K.C.→ możliwe jest wyłączenie oznaczonych pożytków.

Nieprawidłowość będzie oznaczała, że:

1. Użytkownik stanie się z chwilą wydania mu tych przedmiotów ich właścicielem - może postępować z nimi jak właściciel.

2. Użytkownik będzie zobowiązany do zwrotu tej rzeczy, którą otrzymał, ale takiej samej rzeczy (taką samą ilość rzeczy, tego samego gatunku i tej samej jakości).

Zwrot rzeczy oznaczonej co do gatunku miałby nastąpić według przepisów o zwrocie pożyczki.

---