2009 10 26;23;42 6

12 GAZOMETRIA KRWI TĘTNICZEJ, RÓWNOWAGA KWASOWO-ZASADOWA

[Q] Obliczanie ciśnienia parcjalnego tlenu (Pa0₂) we krwi tętniczej z równania gazu pęcherzykowego

Uproszczone równanie gazu pęcherzykowego

P_A0₂ = Fi0₂ (P_b - Ph₂o) - (1.25 x PaC0₂)

Ciśnienie parcjalne tlenu w pęcherzyku w czasie oddychania powietrzem atmosferycznym na poziomie morza (P_b~101 kPa)

P_A0₂ = 0,21 (101 - 6,2) - (1,25 x 5,3) =

= 19,9-6,63 =-13-14 kPa

Pa0₂ jest nieznacznie niższe niż P_A0₂ z powodu fizjologicznego przecieku płucnego krwi (shunt -3%) -12,5-13,0 kPa

P_A0₂ (i tym samym Pa0₂) u oddychającego powietrzem na wysokości 4500 m n.p.m.

(Pb -53 kPa) wynosi -7-8 kPa

P_A0₂ - ciśnienie parcjalne tlenu w powietrzu pęcherzykowym

Fi0₂ - stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej (7.)

F_b - ciśnienie atmosferyczne Ph₂o ~ ciśnienie pary wodnej (6,2 kPa)

Pa0₂ - ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej PaC0₂ - ciśnienie parcjalne C0₂ we krwi tętniczej

EJ Wzajemne relacje pomiędzy pH, HC0₃ i PC0₂

PC0₂ 60 mm Hg PC0₂ 40 mm Hg

Linia DACjest linią buforową dla pełnej krwi; zmiany w PC0₂ wpływają na zmiany HC0₃ i pH. Punkt A oznacza warunki prawidłowe (pH 7,4; HC0₃ 24 mmol/l; PC0₂ 5,3 kPa). Nagły f PC0₂ (np. hipowentyiacja) zmienia stosunek HCOgdo PC0₂, czego skutkiem jest | pH. Kwasicę oddechową reprezentuje przestrzeń od A do 5. 5trzałka od A do C charakteryzuje obszar zasadowicy oddechowej (np. hiperwentylacja). Utrzymująca się kwasica oddechowa (np. przewlekła niewydolność oddechowa) jest kompensowana przez nerkowe wchłanianie zwrotne HC0₃ i wydalanie H⁺. Stosunek HC0₃ do PC0₂ zostaje przywrócony do normy i pH wraca do wartości prawidłowych. Kompensacja nerkowa jest zaznaczona strzałką od 5 do D. Zasadowica oddechowa może być kompensowana przez t wydalania HC0₃ z moczem (C do E). Pwasica metaboliczna (6) jest częściowo kompensowana przez t wentylacji i J, PC0₂ (G do E). Możliwości kompensacji oddechowej zasadowicy metabolicznej (F) sa niewielkie.

Wodorowęglanowy układ buforowy i równanie Hendersona-Hasselbalcha

Wodorowęglanowy układ buforowy Anhydraza węglanowa C0₂ + H₂0    H₂C0₃ ** HC0₃ + H⁺

Równanie Hendersona-Hasselbalcha

—    P = [HCOg] x [H⁺] / [H₂C0₃]

R = stała dysocjacji

—    Pa = [HC0₃-)x[H⁺]/[H₂C0₃]

W stanie równowagi [C0₂] cx[H₂C0₃]

K_a = skorygowana stała dysocjacji

—    log K_A = log [H⁺] + log ([HC0₃ ] / [C0₂])

—    -log [H⁺] = -log K_A + log ([HCOg ] / [C0₂]) —* pH = pP_A + M ([HC0₃ ] ¹ [C0₂])

(równanie Hendersona-Hasselbalcha)

Gospodarka kwasowo-zasadowa (nomogram Flenleya)

6    ft

Paco-.

SI

Schorzenia przebiegające z zaburzeniami równowagi kwasowo-zasadowej

1.    Kwasica metaboliczna Prawidłowa luka anionowa

•    Utrata nerkowa HC0₃: proksymalna, nerkowa kwasica kanalikowa, uszkodzenie kanalika (np. zatrucie metalami ciężkimi)

•    Utrata HC0₃ przez jelita; biegunka, ileostomia

•    Zmniejszone wydzielanie nerkowe H⁺: dystalna, nerkowa kwasica kanalikowa Zwiększona luka anionowa; nagromadzenie kwasów organicznych

•    Pwasica mleczanowa; typ A (posocznica, zatrzymanie krążenia, hipotensja, metanol), typ 5 (niedobór insuliny, metformina, zmniejszony metabolizm wątrobowy)

•    Pwasica ketonowa: niedobór insuliny (np. kwasica ketonowa cukrzycowa), głodzenie

•    Pwasica egzogenna (zatrucie salicylanami)

2.    Zasadowica metaboliczna

•    Utrata H⁺; wymioty, utrata nerkowa, diuretyki, hipokaiiemia, obniżone stężenia OT

•    Fodaż HC0₃: wodorowęglan sodu, mleczany, cytrynian sodu

3.    Kwasica oddechowa

•    Niedrożność dróg oddechowych, zapalenie płuc, ARDS, obrzęk płuc

•    Osłabienie mięśni oddechowych: miastenia, zespół Guillaina--Barrego, choroba Heincgo-Medina

•    Uraz; cepowata klatka piersiowa, stłuczenie płuc

•    Depresja ośrodka oddechowego: uraz głowy, opioidy

4.    Zasadowica oddechowa

•    Silny ból, pobudzenie, niepokój

•    Duża wysokość nad poziomem morza

•    Efekt wentylacji mechanicznej

•    środki stymulujące oddychanie: przedawkowanie salicylanów

•    Zator tętnicy płucnej, astma, obrzęk płuc

HC0₃ - wodorowęglan, H⁺ - jon wodorowy, CP - jon chlorkowy

GAZOMETRIA KRWI TĘTNICZEJ

Umiejętność interpretacji gazometrii krwi tętniczej (ABG) jest niezbędna w procesie prawidłowego leczenia pacjentów w ciężkim stanic. Część danych uzyskanych na podstawie gazometrii pozwala formułować ostateczne wnioski. Kompleksowa analiza wszystkich wyników gazometrii wymaga

znajomości stanu klinicznego chorego, stężenia elektrolitów, stężenia albumin i mleczanów w surowicy krwi. W skład wyników gazometrii krwi tętniczej wchodzą następujące parametry:

1. Prężność (lenn we krwi tętniczej (Pa0₂), mierzona bezpośrednio. Jej związek z zawartością tlenu w mieszaninie oddechowej (FiO >) wynika z równania gazu pęcherzyko-

32

Część 1. Ogólna