200920wstep do wesela0032

LX/V ZWROTY PRZYSI.OWIOWH

jakaś historia wesoła, a ogromnie pracz to smutna.

' a. I. sc. 2*1 »

Duch się w każdym poniewiera,

. I. >c. 24

a tu pospolitość skrzeczy, a tu .pospolitość tłoczy, włazi w usta, uszy, oczy;

'». 1. sc. 24

[ w oczach naszych chłop urasta t do potęgi króla Piasta!

'a. I, sc. 24

chłop potęgi! jest i basta.

a. I. sc. 24

Weż pan sobie żonę z prosta: duża scęścia, małe kosta.

a I. %c. 2S

Chamy piją.

Kto by zadarł z ta beśtyją ?

4    a. I. sc. 2K

Ha! temperamenta grają!

'«*. I. sc. 40-

ale Świętości nic szargać, bo trza, żeby święte były,

la. II. sc. 7<

Polska to jest wielka rzecz.

la. II. sc- ic»

ręce' myć, gębę myć,

suknie prać — nie będzie znać;

! a. II, sc. ISj

a ot, co z nas pozostało: lalki, szopka, podłe maski, farbowany fałsz, obrazki;

a. II, k *0.

Nastrój? macic ot nastroje: w pysk wam mótyię litość moję.

ca. II. «c. w

Miałeś, chamic, zloty róg, miałeś, chamie, czapkę z piór: czapkę wicher niesie, róg huka po lesic, ostał ci sic ino sznur...

(a. 111, «c. 37)

Niektóre z cytowanych tytułem przykładu zwrotów czy maksym przekraczają już wszakże granice dowcipnych i żartobliwych, bystrych a lapidarnych „powiedzeń”. Gorzka ich zawartość przelewa się tu ponad brzegiem „komedii” rodzajowej o błyskotliwych, pełnych dowcipu spięciach dialogowych. Poeta, Dziennikarz, Pan Młody, Gospodarz — a w odmiennej tonacji Dziad — wnoszą ze sobą niepokoje i komplikacje, którym zbyt ciasno w ramach realistycznej komedii zabawnej konfrontacji środowisk.

Rzecz nie ogranicza się zresztą wcale do tych tylko postaci, niemniej grają one role główne na płaszczyźnie, która wychyla się daleko poza anegdotę o zabawie weselnej. A są to — zauważmy — te same „osoby”, które nawiedzone zostaną przez zjawy „osób dramatu”. Z tym, żc nie dotyczy to zapewne ani malej Isi, ani nawet żałosnej Marysi. I z tym także, że również pośród wymienionych poczynić wypadnie znowu rozróżnienia: daleki odstęp oddziela na pewno Poetę i Dziennikarza od Dziada, ale również Pan Miody i Gospodarz spełniają tu swoje funkcje konstrukcyjne inaczej niżeli pierwsi wymienieni. Pan Młody, który stanic się niejako medium przywołującym na scenę odrażające widmo Hetmana, a wraz z nim posępny cień chmurnych dni zdrady i zaprzepaszczenia ostatniej szansy Rzeczypospolitej szlacheckiej, tenże Pan Miody jest poza tym finezyjną kreacją z płaszczyzny komediowej, z żartobliwej i raczej dobrotliwej satyry. Jego niezręczne naiwności w zachwytach i miłosnych uniesieniach wobec poślubionej „Jagusi” — w ciągłych zestawieniach z prostymi reakcjami i na inny znów sposób naiw-

3 — B.N. 1121R (Wyspiański Wesele)