IMG�53

!(■<«: I »lił«dnA4w pok*rmowvł#i pobieranych

ro<llny warfYM,

TABIŁA «. 5refBiie i

(Scheipf I 4*1^ 19061

Pobieranie ikfadnilców pokarmowych przez rośliny jestt w dużym stopnic uufrźnioac od ich wzajemnej proporcji w roztworze glebowym. Dobrać znane Jest i zjawisko antagonizmu jonów, polegające na tym, ±e wzrostowi pobierania jednych pierwiastków towarzyszy mniejsze pobieranie innych. Przykładem tego mott byt niekorzystny wpływ dużych ilości jonu potasowego w glebie na pobieranie magnezu przez rośliny. Szczególne znaczenie ma antagonizm kationu wodorowego w sa> sunku do pozostałych kationów. Przy niskim pH i wysokiej zawartości jonów wo-

L

LL6J

Arowych w roztworze glebowym, spada pobieranie i zawarto# ornych kationów _w komórkach roślin. Dlatego na glebach kwaśnych wykorzystanie nawozów mino* ralnycK i organicznych jest słabe, zaś poprawę skuteczności nawożenia może zapewnić ich wapnowanie i doprowadzenie odczynu do obojętnego.

Poziom nawożenia roślin zależy ponadto od przebiegu warunków atmosfe-jyemych w trakcie wegetacji roślin. W lata wilgotne, o dużej ilości opadów nie-jbędne staje się zwiększenie dawki nawozów azotowych, łatwo wymywanych « głąb profilu glebowego. Również w uprawie z nawadnianiem, któremu towarzyszy wzrost plonu warzyw, a także wymywanie części składników pokarmowych, dawki nawozów mineralnych powinny być zwiększone nawet do 50%.

7.2. Gleba jako źródło składników pokarmowych

Do niezbędnych dla roślin zalicza się 16 pierwiastków, wśród których znajdują się makroskładmki - węgiel, tlen. wodór, azot, fosfor, potas, wapń, magnez i surka, oraz pobierane w mniejszych ilościach mikroskładniki - żelazo, mangan, cynk, miedź, bor, molibden, chlor. Węgiel i tlen pobierane są przez rośliny głównie z powietrza, wodór z wody, źródłem zaś pozostałych składników są sole mineralne znajdujące się w glebie. Rośliny motylkowate mogą także korzystać z azotu atmosferycznego dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi.

Poszczególne składniki pokarmowe występują w glebach w różnych ilościach i różnych związkach chemicznych. Dla roślin nic ma decydującego znaczenia całkowita ich ilość w glebie, a tylko ta część, która występuje w postaci dla nich dostępnej. Zwiększonemu udostępnianiu składników pokarmowych sprzyja utrzymane odpowiedniego odczynu, korzystne stosunki powictrzno-wodne, a także wysoka aktywność biologiczna gleby, uzyskiwana na skutek systematycznego nawożenia organicznego.

W glebie na skutek procesów, głównie mikrobiologicznych, może zachodzić zarówno uruchamianie składników nieprzyswajalnych dotąd dla roślin, jak i ich uwstecznianie, czyli utrata przyswajalności. Rozpuszczalne składniki pokarmowe są wymywane w głąb gleby, poza zasięg systemu korzeniowego i również stają się niedostępne dla roślin. Wymywaniu składników przeciwdziała sorpcja wymienna, chemiczna i biologiczna, stąd też gleby próchniczne, o dużym kompleksie sorpcyjnym, upewniają lepsze odżywienie roślin niż gleby słabsze, piaszczyste.

Azot W glebach azot występuje głównie w postaci związków organicznych, dlatego w warunkach naturalnych jego zawartość ściśle zależy od zawartości próchnicy i wynosi 0,02-0,60% w glebach mineralnych oraz do 3,5% w glebach organicznych. Azot w tej postaci nic jest dostępny dla roślin, ale w procesie mineralizacji substancji organicznej powstają związki zawierające ten składnik w formie amonowej (proces amonifikacji) bądź azotanowej (proces nitryfikacji), które są pobierane przez korzenie. Azot amonowy podlega sorpcji, natomiast azotanowy, jeśli nie zostanie pobrany przez rośliny lub drobnoustroje, ulega bardzo łatwo wymywaniu. Straty

LUZ