Język regionu 1

kobiet nad mężczyznami. O ile jednak w strukturze płci omawianej kategorii pracujących w miastach województwa silniej niż w skali ogólnoregionalnej dominują kobiety (52,3%), to na terenach wiejskich większy udział mają mężczyźni (58,1%). Proporcja kobiet w ogólnej liczbie pracujących poza rolnictwem w przekroju miast i gmin waha się od 14,3% w gm. Kleszczów do 74,5% w gm. Góra Świętej Małgorzaty.

Pracujący w sektorze przemysłowym i usługowym¹. Ogólna liczba pracujących w przemyśle i budownictwie w województwie łódzk osób, z czego aż 86,5% przypada na czynnych zawodowo w miastach województwa. Do pięciu największych skupisk pracujących w drugim sektorze należą następujące miasta: Łódź (100, tys. osób), Piotrków Trybunalski (13,6 tys.), Pabianice (13,0 tys.), Tomaszów Mazowiecki (9,1 tys.) i Radomsko (8,8 tys. osób). Na podkreślenie zasługuje fakt, iż sektor przemysłowy' nie ma obecnie decydującego wpływu na strukturę pracujących poza rolnictwem w całym województwie, gdyż udział pracujących w tym sektorze nie dochodzi do 50% (46,3%). Swoistym paradoksem jest przy tym dużo niższa wartość tego udziału w miastach (45,1%) aniżeli w gminach wiejskich (55,9%). Prawdopodobnie zostało to spowodowane w okresie transformacji rozwojem sfery usług w ośrodkach miejskich, przy równoczesnym obniżeniu ich potencjału przemysłowego.

Sektor usługowy w województwie łódzkim grupuje łącznie 300.6 tys. pracowników'. z których >9/10 stanowią czynni zawodowo w miastach. W grupie pięciu największych centrów usługowych województwa znajdują się następujące miasta: Łódź (149.4 tys. pracujących w sektorze usługowym), Piotrków Trybunalski (15,1 tys.), Skierniewice (9,2 tys.), Pabianice (9,1 tys.), Tomaszów Mazowiecki (8,5 tys.). Większość miejsc pracy w trzecim sektorze generują usługi rynkowe (52,3%), jednak pracujący w tym dziale usług dominują jedynie w ośrodkach miejskich (54,0%), natomiast spełniają rolę drugorzędną - kosztem pracujących w usługach nierynkowych - na terenach wiejskich (34,5%).

3.4. JĘZYK REGIONU²

Region łódzki w pojęciu historycznym pozostaje w związku terytorialnym z dawną ziemią łęczycko-sieradzką funkcjonującą od początków państwowości. Obszar aktualnego województwa, w przeważającej części tożsamy terytorialnie z jednostką historyczną zasługuje na miano regionu, mimo że pojęcie region łódzki, wynikające z roli Lodzi jako centrum gospodarczego i kulturotwórczego, odnieść można dopiero do końca XIX i XX w.

Pograniczny charakter obszaru między historycznymi dzielnicami: Wielkopolską Małopolską i Mazowszem, a także w mniejszym zakresie ze Śląskiem powodował zainteresowanie tym wycinkiem Polski Środkowej zarówno przez historyków, jak i językoznawców. Podstawowe pytanie dotyczyło historycznego statusu Lęczycko-Sieradzkiego i prymarnych związków z Polonią Maior bądź Polonią Minor. W dyskusji na ten temat stawiano także - choć z pewną rezerwą - tezę o odrębności przedpolskiej zespołów osadniczych nad Wartą Pilicą Luciążą, Nerem, górną Bzurą które jako słabsze organizacyjnie od swoich pobratymców na obszarach ościennych, nie potrafiły wytworzyć sobie właściwych struktur państwowotwórczych.

Stanowiska historyków opierają się na następujących przesłankach; 1) interpretacji nazw plemiennych u geografa Bawarskiego, wśród których dostrzeżono nazwy Łęczycan i Sieradzan; 2) ciągłości zapisu w Bulli z 1136 r. grodów kasztelańskich - Sieradza, Spicymierza. Małogoszczy, Rozprzy. Łęczycy, Wolborza, Żarnowa, Skrzynna; 3) wynikach badań archeologicznych - stopniu zagęszczenia grodzisk na obszarze Polski Środkowej; 4) przeświadczeniu, ze Łęczycko--Sieradzkie jest pozostałością czy kontynuacją terytoriów szczepowych doby przedpiastowskiej.

Dane historyczne skłaniają G. Labudę (1989) do wypowiedzenia poglądu o związku obszaru, będącego podstawą województwa łódzkiego z Wielkopolską, datowanym od X w., J. Natansona-Leskiego (1964, mapa: „Polska w dobie przywrócenia Królestwa - wiek XVI”) do wyrażenia stanowiska, iż Lęczycko--Sieradzkie stanowi integralną część Poloni Maior ze wschodnią granicą na Pilicy, S. Zajączkowskiego (1954) do wystąpienia z hipotezą o księstwie łęczyckim, które zrodziło się z wcześniejszej organizacji plemiennej czy szczepowej złożonej z ośmiu kasztelanii, wymienionych w Bulli.

W świetle faktów archeologicznych, wskazujących na stopień zagęszczenia grodzisk zbieżny ze stanem w Malopolsce i na Mazowszu (J. Kamińska 1953, s. 233, 234; Lowmiański 1967, „Mapa grodzisk w Polsce”) Lęczycko-Sieradz-kie pozostaje w zależności osadniczo-organizacyjnej z tymi obszarami etniczno-plemiennymi.

193

1

Bez danych objętych tajemnicą statystyczną na poziomie gmin.

2

Opracował Sławomir Galu.