pawelczakw29

66 Dzieci chore, niepełnosprawne i z tilrudnieniami w rozwoju

Tabela 1. Nazewnictwo, epidemiologia oraz genetyka najczęściej występujących fakomatoz

Nazwa opisowa	Nazwa zwyczajowa	Zmutowany gen	Częstość występowania
Nerwiakowłókniakowatość typu 1 (Neurojibromatosis type 1 - NF-1)	Choroba von Recklinghausena	17q 11.2	1:2000-3000
Nerwiakowłókniakowatość typu 2 (NF-2)	Schwannoma nerwu VIII, obustronna	22	1:200 000
Stwardnienie guzowate (tuberous sclerosis)	Choroba Bounuwillc^i	9q34 16pl3	1:6000
Naczyniakowatość twarzowo- mózgowa (Emcpbalotrigeminal angiomatosiś)	Zespół (choroba) Sturgc’a-Webera	Nieznana
Naczyniakowatość siatkówkowo-móżdżkowa (Rćtbwcerebelhir (MgionuUosis)	Choroba von Mippela-Lindaua	3p25-26	1:30 000--1:50 000

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Theos, Korf, 2006; Evans, Huson, Neary, 1992a; Maria i wsp., 2004.

Do rozwoju fakomatoz dochodzi najczęściej na skutek świeżych mutacji różnych genów, które są dziedziczone autosomalnie dominująco. Mutacje te prowadzą do powstawania białek supresorowych nowotworów o nieprawidłowej strukturze i zmiany aktywności albo do całkowitego braku tych białek w organizmie.

Dziecko z nerwiakowłókniakowatościi] typu 1 (neurofibromatoza 1 -NF-1)

Ncrwiakowlókniakowatość typu 1, zwana również chorobą Rccklinghauśena lub ueuroiihromatozą obwodową, spowodowana jest brakiem neurofibryny, supre-sora nowotworowego, który jest kodowany na krótkim ramieniu chromosomu 17 (17<|l 1.2). W około 50% przypadków dochodzi do spontanicznej mutacji, w innych przypadkach jest ona dziedziczona autosomalnie i ujawnia się w sposób dominujący. Częstość występowania szacowana jest na 1:2000-3000 (Theos, Korf, 2006; Yohay, 2006). Najczęściej występującymi zmianami w NF-1 są ner-wiakowlókniaki, czyli guzy wyrastające z komórek Schwanna i fibrobłastów ncu-rolemmy nerwów obwodowycłr, co u chorych dzieci może objawiać się zmianami rozwojowymi w układzie nerwowym, mięśniach, kościach i skórze. Na skórze występują bardzo charakterystyczne zmiany o charakterze przebarwień koloru kawy z mlekiem (cafi au laii).

Łagodne nerwiakowłókniaki i naczyniaki obecne w siatkówce widoczne są w badaniu okulistycznym pod postacią guzków Lisclia. Często dochodzi również do powstawania u dzieci i młodzieży guzów (glejak, nerwiakowłókniak) nerwu wzrokowego, które mogą prowadzić do upośledzenia wzroku.

Oponiak, glejak zarodkowy i guz chromochlonny są najczęstszymi przyczynami objawów pochodzących z ośrodkowego układu nerwowego, takich jak: powtarzające się drgawki, opóźnienie rozwoju umysłowego (w około 50% przypadków lQjcst znamiennie obniżone), zaburzenia mowy, zaburzenia zachowania (Lynch, Gutmann, 2002). U wielu chorych dzieci dochodzi do macrocephalii (duża głowa), która może być związana zarówno z wodogłowiem, jak i z obecnością dużego guza wewnątrzczaszkowego (Theos, Korf, 2006). U niektórych dzieci występują wyraźne zaburzenia rozwoju układu kostnego i jego zniekształcenia spowodowane obecnością zmian nowotworowych w obwodowym układzie nerwowym (Arun, Gutmann, 2004).

Mnogie miękkie guzy (ncurojibroma) mogą występować w całym organizmie. Zmiany patologiczne mogą się ujawnić w różnym wieku (często zaraz po urodzeniu) i najczęściej nasilają się wraz z wiekiem. U niewielkiego odsetka dzieci dochodzi do powstania i rozwoju guzów złośliwych (glejak zarodkowy, glejak nerwu ocznego, oponiak, guz chromochłonny). Dla dzieci z NF-1 charakterystyczny jest niski wzrost (Theos, Korf, 2006; Arun, Gutmann, 2004).

Dziecko z objawami nerwiakowłókniakowatości typu 2 (neurofibromatoza - NF-2)

Nerwiakowłókniakowatość typu 2, nazywana również neurinomą słuchową lub neurofibromatozą ośrodkową, spowodowana jest mutacją genu kodującego białko zwane merliną na chromosomie 22. Białko to, podobnie jak neurofibromina w NF-1, jest supresorem nowotworowym. Choroba dziedziczy się autosomalnie dominująco, z niemal 100% penetracją. U ponad połowy dzieci choroba powstała w wyniku świeżej mutacji zarodkowej, u pozostałych występują mutacje mozaikowe (Fvans, I lusori, Neary, 1992a, 1992l>). W Europie występuje ona z rzę stością około 1:200 000, a częstość żywycłi urodzeń z tą chorobą oceniana jest na około 1:40 000 (Evans, 1 luson, Neary, 1992a).

W NF-2 najczęściej występującymi zmianami u dzieci są łagodne nowotwory (przeważnie - schwannoma) części przedsionkowej nerwu słuchowego (vestibular sebwannoma - VS), zmiany narządu wzroku (zaćma, zmiany barwnikowe, zaćma, zmętnienie soczewki, hamartoma siatkówki), zmiany skórne - planty cafe au lait oraz guzki podskórne (Evans, Sainio, Bascr, 2002).

W 1997 roku Narodowy Instytut Zdrowia USA (N1H) ustalił kryteria rozpoznania NF-2 (Gutmann, 1997). Do rozpoznania wystarczy, gdy obecny jest jeden z poniższych zespołów cech:

- obustronne zajęcie nerwu słuchowego (vestibu/arschwannoma) potwierdzone histopatologicznie lub w MRI przy użyciu gandolinu;

-jednostronne występowanie vestibu/ar schwannoma i rozpoznana NF-2 u krewnego w pierwszym stopniu pokrewieństwa;