skanuj0005

Technologie transportowe XXI w.

zapewnia obniżkę łącznych kosztów transportu ze względu na możliwość pjowania niższych stawek. Wymaga to jednak zaangażowania spedytora towanego przez IATA.

;ługą śródlądową w 2005 r. przewieziono 9,6 min ton ładunków'¹. Wyko-tna jest ona przede wszystkim do przewozów tanich i masowych ładunków, iasku, żwiru, mdy, węgla itp. Wynika to z faktu, że przewozy żeglugą śród-;ą stosunkowo tanie, lecz jednocześnie trudno dostępne ze względu na ogra-liczbę punktów ładunkowych, związanych z bardzo rzadką siecią dróg wod->za tym transport ten jest stosunkowo powolny i uzależniony od warunków ycznych oraz nawigacyjnych (niskie stany wód żeglownych oraz częste ich nie w okresie jesienno-zimowym). Charakteryzują się też małą punktualno-gulamością. Przewozy realizowane są przez przedsiębiorstwa żeglugi śród-tj. Grupę Kapitałową ODRATRANS (Odratrans SA i Żegluga Bydgoska), Stołeczną Sp. z o.o. itp.

yodcm zawarcia umowy przewozu jest konosament żeglugi śródlądowej cy stosunki prawne pomiędzy przewoźnikiem śródlądowym a prawnym '.zem konosamentu. W komunikacji kolejowo-wodnej stosowany jest kole-)dny list przewozowy, upraszczający całą procedurę dokumentacyjną, insport morski jest ważną gałęzią transportu pod względem wykonanej zewozowej (13,9% w 2005 r.). Żeglugą morską przewieziono 9,4 min t w (o 58,4 mniej niż w 2004 r.), przy jednoczesnym zmniejszeniu pracy owej (o 68,9%). Wzrosły przewozy ładunków i pracy przewozowej w że-egulamej (odpowiednio o 11,3% i 5,4%), a spadły w żegludze nieregular-1,1% i 88,3%)⁶⁾.

ęki temu, że transport morski ma bardzo zróżnicowany pod względem tech-l, technologicznym, eksploatacyjnym i rodzajowym potencjał przewozowy, /iadczyć duży zakres usług, poczynając od przewozu małych, kilkusetkilo-ych przesyłek, na wielkich, kilkusettysięcznych - kończąc. Zaletą transportu go jest duży międzykontynentalny zasięg i mała zależność od warunków ycznych. Wadami natomiast są wysokie koszty utrzymania, niewielka i, a co za tym idzie również mała regularność i punktualność, przewozach morskich wyróżnić można żeglugę nieregularną, obejmującą trampową i specjalną oraz żeglugę liniową - charakteryzującą się 'waniem stałych połączeń w ściśle określonym czasie.

;luga trampowa zajmuje się najczęściej przewozem suchych ładunków ch i półmasowych. Przeważającą część tonażu żeglugi trampowej stano-:ki uniwersalne o różnej ładowności, aczkolwiek występują tu również yspecjalizowane, na przykład: mdowce, węglowce, cementowce, bydłow-/nowce itp. statki przystosowane do przewozu jednego tylko rodzaju ła-Dobór statku i ładunku odbywa się na zasadzie wolnej konkurencji, gdyż pszukują ładunku. Żegluga specjalna zajmuje się głównie transportem su-ort - Wyniki działalności w 2005 r.”, op. cit., s. 55.

chych i płynnych ładunków masowych. Zastosowanie mają największe wyspecjalizowane statki, tj. masowce do 250 tys. t nośności oraz zbiornikowce do 500 tys. ton nośności. Ze względu na złożony kompleks zagadnień technicznych, ekonomicznych, organizacyjnych i prawnych towarzyszących temu typowi transportu wskazane jest korzystanie z pomocy maklerów morskich⁷¹, którzy zapewniają efektywne pośrednictwo przy zawieraniu umów przewozowych.

W Polsce głównym przewoźnikiem zajmującym się żeglugą nieregularną jest Polska Żegluga Morska (PŻM) w Szczecinie, mająca też swój oddział w Gdyni. Oprócz PŻM przewozami trampowymi zajmuje się także Żegluga Bałtycka z siedzibą w Kołobrzegu. Ponadto mogą uczestniczyć Polskie Linie Oceaniczne i Chipolbrok z siedzibą w Gdyni, świadczące tego rodzaju usługi w ramach przewozów uzupełniających.

Żegluga liniowa utrzymuje stałe połączenia między ustalonymi z góry portami z częstotliwością określoną w rozkładzie rejsów (Sailing List). Serwisy liniowe utrzymywane są niezależnie od masy ładunków zebranych w poszczególnych portach. Przedmiotem przewozu jest głównie drobnica, tj. różnego rodzaju towary w opakowaniu lub bez opakowania o różnych kształtach i wymaganiach transportowych, pochodzące od wielu załadowców. Na głównych szlakach przewozowych tradycyjna drobnica i związane z nią klasyczne drobnicowce zostały niemal całkowicie zastąpione przez statki kontenerowe, z niewielkim udziałem statków przystosowanych do przewozu tzw. ładunków tocznych, tj. umieszczonych na różnego rodzaju pojazdach (samochody, przyczepy, naczepy itp. środki przewozowe). Największym polskim przewoźnikiem liniowym są Polskie Linie Oceaniczne, utrzymujące 1 linię żeglugową Pol-Lewant. Na liniach krótkich i w połączeniach promowych działa także Polska Żegluga Bałtycka.

Bukowaniem ładunków zajmują się biura bukowania wspomnianych przewoźników i ich agenci w kraju i za granicą oraz przedsiębiorstwa spedycyjne.

2.2. Proces produkcyjny w transporcie

Transport, zaliczany do produkcyjnych działów gospodarki narodowej, angażuje w procesie produkcji wszystkie czynniki, towarzyszące realizacji każdej produkcji materialnej, tj. środki pracy, przedmioty pracy oraz siłę roboczą. Istotę procesu produkcyjnego transportu można zdefiniować jako celową działalność różnych grup pracowniczych (siła robocza), wyposażonych w sprawne technicznie środki przewozowe oraz maszyny i urządzenia ładunkowe (środki pracy), zmierzającą do przemieszczenia z jednego miejsca do drugiego ściśle określonego ładunku

⁷¹ Makler morski - to zawodowy pośrednik ściśle związany z handlem i żeglugą morską. Makler pośredniczący przy zawieraniu umów przewozowych nazywa się maklerem frachtującym, przy czym gdy działa na zlecenie właściciela ładunku, jest maklerem czarterującym, gdy zaś na zlecenie przewoźnika - maklerem okrętowym.