skanuj0011

Formułowanie programów i planów jest zadaniem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów przy współudziale wyspecjalizowanych jednostek, jak np. Rządowego Centrum Studiów Strategicznych.

Trzeci podukład w strukturze podmiotów polityki transportowej jest najliczniejszy. Tworzą je wszystkie resorty dysponujące potencjałem transportowym w kraju. Główną rolę w tym podukładzie spełnia MI.

Zgodnie z ustawą z dnia 1 grudnia 1989 r., minister, w odniesieniu do transportu (pomijamy pozatransportowe problemy gospodarki morskiej), został zobligowany do realizowania polityki państwa w zakresie funkcjonowania oraz rozwoju transportu (art. 2 ustawy).

Przedmiotami polityki transportowej, tj. jej współrealizatorami, są trzy grupy jednostek:

-jednostki administracji państwowej i terenowej (samorządowej),

-jednostki świadczące usługi transportowe,

- usługobiorcy (użytkownicy) transportu.

W pierwszej grupie jednostek głównym realizatorem polityki transportowej jest Ministerstwo Infrastruktury, a także inne resorty dysponujące taborem i wyposażeniem transportowym. Realizują one cele i zadania transportowe określone przez sejm i rząd. Aczkolwiek funkcje tych jednostek są bardziej utożsamiane z funkcjami podmiotów polityki, niemniej jednak są one również przedmiotami polityki transportowej.

Analogicznie przedmiotami polityki są terenowe organy administracji państwowej, wydziały (komórki) transportowe samorządów terytorialnych. Realizują one politykę transportową i decyzje rad narodowych lub sejmików lokalnych.

Przedmiotami polityki transportowej o najistotniejszym znaczeniu dla funkcjonowania transportu są jednostki świadczące usługi transportowe, tj. dysponujące taborem i sprzętem transportowym, albo przedsiębiorstwa świadczące usługi „czyste” - beztaborowe (spedycyjne, maklerskie, rzeczoznawstwa).

Użytkownicy transportu tworzą trzecią grupę przedmiotów polityki transportowej. Ma to miejsce wówczas, gdy w realizacji przewozów aktywnie współdziałają z przewoźnikiem, dostosowując ładunki do przewozów i ich nowoczesnych technologii i doposażając swoje magazyny w urządzenia do nowoczesnej technologii prac przeładunkowych.

Istnieje szereg podziałów narzędzi polityki transportowej. Z punktu widzenia rodzaju narzędzi dzieli się je na¹:

1. Ekonomiczne (parametryczne):

- urzędowe stawki taryfowe, podatkowe, celne, ubezpieczeniowe, amortyzacyjne,

- premie, subwencje, dotacje, ulgi podatkowe, obligacje i inne,

- kredyt i stopy jego oprocentowania,

- normatywy w zakresie podziału zysku, amortyzacji, tworzenia funduszy celowych, obowiązkowych depozytów i kaucji,

- place, ich systemy i stawki,

- zamówienia rządowe.

2. Pozaekonomiczne (nieparametryczne):

a) administracyjne:

• zarządzenia i uchwały organów władzy o charakterze imperatywnym (nakazy, zakazy),

• koncesje i limity, kwotowanie, licencje, zezwolenia,

• narzędzia polityki kadrowej (kształcenia, przeszkolenia, alokacje - rozdział siły roboczej, przepływy międzyregionalne i międzybranżowe),

• koordynowanie,

• etatyzacja i deetatyzacja (stanowienie, tj. powoływanie i likwidowanie oraz rozwiązywanie przedsiębiorstw),

• decyzje lokalizacyjne i inne,

• przydziały (lokali, terenów, dewiz itp.), rozdzielnictwo i reglamentacja zasobów, w tym usług,

• zalecenia (sanepidu, przeciwpożarowe, bhp i inne),

b) prawne:

• akty normatywne odnoszące się do struktury organizacyjnej, funkcjonalnej i własnościowej podmiotów i systemów,

• normatywy techniczne dotyczące konstrukcji i eksploatacji środków trwałych,

c) informacyjne:

• zadania planów rocznych i wieloletnich oraz programów perspektywicznych,

• informacje o spodziewanych (zakładanych) zmianach strukturalnych, funkcjonalnych, przestrzennego zagospodarowania, zaopatrzenia (bilansach materialowo-surowcowych) w gospodarce narodowej i na świecie,

• informacje o sytuacji popytowo-podażowej, preferencjach użytkowników, ocenach jakości,

• prognozy demograficzne,

• informacje o spodziewanych bilansach pieniężnych dochodów i wydatków ludności,

• inne informacje,

d) moralne:

• odznaczenia, wyróżnienia itp., nadawane jednostkom gospodarczym i ich pracownikom,

• apele nakłaniające do określonych postaw i działań,

• propagowanie określonych (dobrych) postaw i działań.

Z punktu widzenia sposobu oddziaływania organów władzy, narzędzia dzieli się na .bodźcowe (nakłaniające) i imperatywne (autorytatywne, władcze).

Bodźcowe oddziaływanie jest realizowane za pomocą narzędzi ekonomicznych (parametrów) oraz niektórych narzędzi pozaekonomicznych, głównie moralnych i częściowo informacyjnych.

W. Grzywacz, K. Wojewódzka-Król, W. Rydzkowski: Polityka transportowa..., s. 38.