0000069

70

J. Królewski i inni

Ryc. 1. Uproszczony schemat układu głowa—szyja w pozycji wyjściowej: O — ciężar głowy sprowadzony do jej środka ciężkości % i równoważony przez siłę R.

Ryc. 2. Zgięcie kręgosłupa szyjnego powoduje powstanie dodatkowej siły F skierowanej stycznie do płaszczyzny podparcia.

zacji i powstawania powyższych zmian przyjęto uproszczony model układu glowa-szyja, tzn. układu elementów mających bezpośredni wpływ na siebie. Masa głowy stanowiąca 7% masy ciała sprowadzona jest do siły O skupionej w jej środku ciężkości S. Ramię tej siły stanowi górny odcinek szyjny kręgosłupa. Siła O równoważona jest przez siłę R będącą składową elementów anatomicznych szyi (ryc. 1) .

Wspomniany układ znajduje się w stanie równowagi statycznej, wtedy gdy jego środek ciężkości znajduje się nad podstawą. Sytuacja taka istnieje w postawie zasadniczej. W przypadku zginania kręgosłupa środek ciężkości przesuwa się ku przodowi nie wychodząc poza podstawę aż do chwili całkowitego zniesienia lordozy szyjnej. Dalsze zgięcie doprowadzi do powstania równowagi nietrwałej i spowoduje powstanie i narastanie dodatkowej siły F, skierowanej stycznie do płaszczyzny podparcia działającej najskuteczniej na podatne elementy anatomiczne kręgosłupa (ryc. 2). Wartość siły F możemy określić ze F

wzoru — = sin a, stąd F = O sin a. Ponieważ wielkość O — ciężar głowy jest

wielkością stałą, możemy przyjąć, że F jest proporcjonalna dla sinus «. Gdyby układ jak na ryc. 2 rozpatrywać dla poszczególnych segmentów ruchowych kręgosłupa szyjnego, to okaże się, że największą wartość siła F uzyska na poziomie Cs/C₆. Tu też obserwujemy największe zmiany w obrazie rtg.

Analizując sytuację w obrębie jednego segmentu otrzymamy stan jak na ryc. 3. Siła F przemieszcza jądro miażdżyste ku tyłowi, stwarzając napór na tylną część pierścienia włóknistego i zrośnięte z nim więzadło podłużne tylne. Doprowadza to po dłuższym czasie do powstania brzeżnych wyrośli kostnych na tylnych krawędziach trzonów. W tym układzie siła F jest różnicą geometryczną .sił O i R, w dalszym zapisie O² = R² + F², skąd F² = O² — R²- ostatecznie F = yO²—R². Stan taki może zaistnieć tylko wtedy, gdy kąt a jest większy