0069

Pojęcie i funkcje partii politycznych

ra się m.in. na akcentowaniu supremacji grupy (zespołu) nad jednostką, dyscypliny nad zasadą wolności, obowiązku nad prawem, osobistej mądrości nad prawem stanowionym. Zarówno na Tajwanie, jak i w Korei Południowej obserwujemy procesy demokratyzacji systemu politycznego, co wyraża się m.in. w osłabieniu roli tradycyjnych partii o autorytarnej tożsamości, jednak procesowi tworzenia ograniczonej proceduralnej demokracji nie towarzyszy na masową skalę zjawisko zastępowania tradycyjnych postaw kulturowych obywateli przez demokratyczne. Stawia to nowe, prodemokratyczne partie w dość trudnej sytuacji, gdyż muszą one w swoich programach wyborczych uwzględnić fakt istnienia w świadomości przynajmniej części elektoratu tradycyjnych schematów postrzegania roli państwa w życiu społeczeństwa. Jest to szczególnie trudne, zważywszy, że są to organizacje mato spójne, raczej zorientowane na promowanie określonego kandydata przy wykorzystaniu dość płynnych programowo platform wyborczych (np. Narodowy Kongres na rzecz Nowej Polityki w Korei czy Demokratyczna Partia Postępu na Tajwanie).

Z kolei w młodych demokracjach afrykańskich charakterystyczny rys polityki partyjnej stanowi nie tyle programowa różnica między partiami, co raczej proces dystrybucji patronażu, czy szerzej - układy klientelistyczne oparte na powiązaniu partii z konkretną grupą etniczną lub nawet jej częścią, zwaną „klanem”. Partie traktują więc jako zasadniczy instrument w rywalizacji wyborczej formułowanie tożsamości etnicznych, a z kolei reprezentanci poszczególnych grup etnicznych preferują swoją partię, jako gwarancję obecności ich interesów na poziomie centralnym w trakcie dystrybucji bardzo szczupłych zasobów politycznych. Można odnieść wrażenie, iż przywrócenie modelu rywalizacji wiełopartyjnej dało dodatkowy impuls do oferowania przez partie polityczne strategii patronażu czy kształtowania form klienteli-stycznych relacji z elektoratem. Polityczny patronaż w tym regionie opiera się na wykorzystaniu szeregu odmiennych mechanizmów. Po pierwsze, decydenci wykreowani przez partie w ramach centrum politycznego mogą dążyć do stworzenia silnych powiązań z poszczególnymi lokalnymi wspólnotami poprzez bezpośrednie powiązanie z ich liderami. Układ taki pojawił się już w fazie walki z kolonializmem, ale ma tendencję do stabilizowania się, zwłaszcza w krajach, w których odbywały się regularnie elekcje i przetrwały partie polityczne (np. Tanzania, Botswana czy Senegal), a nawet tych, w których kolejne rządy wojskowe i cywilne zdecydowały się na jego wykorzystanie (np. Nigeria). Liderzy wspólnot lokalnych są zjednywani np. przyrzeczeniem otrzymania określonych stanowisk publicznych, osobistych przywilejów czy świadczeń na rzecz wspólnoty. Występują oni w roli mediatora, tzn. reprezentują wspólnotę lokalną na poziomie centralnym, a jednocześnie - interesy

65