020 6

38 Cackowski i społeczeństw) (1930), Dzieje obyczajów w dawnej Polsce (1932), Socjologia (1939), Komizm (1939, 2 wyd. 1960).

Cackowski Zdzisław (ur. 1 I 1930 w m. Warząchcwka), filozof; od 1955 pracownik ,Uniw. M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie, stopień doktora uzyskał w 1960, habilitował

się w 1962, od 1972 profesor; dyrektor Insi. Filozofii i Socjologii; działacz Tow. Krzewienia Kultury świeckiej. Zajmuje się problemami filozofii, ze szczególnym uwzględnieniem teorii poznania, podstawowymi zagadnieniami materializmu dialektycznego i historycznego, filozoficznymi podstawami przekonań i poglądu na świat. Główne prace : Treść poznawcza wrażeń zmysłowych (1962), Problemy i pseudoprobletrty (1964), Główne zagadnienia i kierunki filozofii (1966, 6 wyd. 1977), O teorii poznania i poznawania (1968), Główne pojęcia materializmu dialektycznego (1974, 2 wyd. 1977), Człowiek jako podmiot działania praktycznego i poznawczego (1979).

całościowe nauczanie -* nauczanie całościowe.

cele systemu oświaty, świadomie założone skutki, które społeczeństwo pragnie osiągnąć przez funkcjonowanie systemu oświaty, zależą one zatem od charakteru każdego społeczeństwa i jego systemu oświaty. Różne mogą być wartości naczelne, uznawane przez społeczeństwo. W społeczeństwach anta-gonistycznych inne wartości uznaje klasa rządząca, inne uciskana, co znajduje swój wyraz w rozbieżności celów oświaty i wychowania; oficjalnie są one ukierunkowane na dobro warstwy rządzącej lub totalitarnego państwa. W społeczeństwie socjalistycznym wartość naczelną stanowi dobro człowieka, jego szczęście i wszechstronny rozwój, stąd i c.s.o. są ukierunkowane na te wartości. Obejmują one uzyskanie przez każdą jednostkę możliwie wysokiego poziomu kw^alifikacji ogólnych, osiągnięcie optymalnych kwalifikacji zawodowych, zapewnienie każdemu możliwości aktywnego uczestnictwa w demokracji socjalistycznej oraz twórczego udziału w życiu kulturalnym.

Centrala Zaopatrzenia Szkół (Cezas), przedsiębiorstwa państwowe prowadzące sklepy ze środkami dydaktycznymi, zabawkami i sprzętem szkolnym.

Centralna Komisja Kwalifikacyjna do Spraw Kadr Naukowych (CKK), organ składający się z reprezentantów głównych kierunków nauki, powołany przez prezesa Rady Ministrów na podstawie ustawy z dnia 12 IV 1973. Do zadań CKK należy opiniowanie wniosków w sprawie przyznawanią placówkom naukowym uprawnień do nadawania stopni naukowych, zatwierdzanie uchwał rad naukowych w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego oraz dokonywanie okresowych analiz placówek uprawnionych do nadawania stopni naukowych; zadania CKK obejmują również opiniowanie wniosków w sprawie nadania tytułów naukowych docenta (bez habilitacji), pro-

Chałasiński 39

fcsora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego, jak również inicjowanie badań dotyczących rozwoju kadr naukowych w kraju.

Centralny Ośrodek Metodyczny (COM), instytucja funkcjonująca w latach 1960-72 w Warszawie, powołana do prowadzenia prac i badań, których celem było doskonalenie ogółu nauczycieli w Polsce; poprzednikiem COM był Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr Oświatowych. Od 1961 dyrektorem COM była K. Kuligowska. Formy działania COM obejmowały: realizowanie rocznych planów doskonalenia nauczycieli-spccjalistów w powiatowych i dzielnicowych ośrodkach metodycznych, prowadzenie kursów dla nauczycieli wszystkich typów i szczebli szkół ogólnokształcących, zawodowych i przedszkoli, prowadzenie badan nad osiągnięciami szkolnymi i udzielanie pomocy w badaniach prowadzonych przez resortowe placówki badawcze, udzielanie pomocy resortowi oświaty oraz kuratorium we wszelkich pracach programowo-metodycznych. Podległa COM sieć ośrodków metodycznych obejmowała okręgowe ośrodki metodyczne (OOM) i powiatowe (dzielnicowe) ośrodki metodyczne (POM).

Centrum Doskonalenia Nauczycieli (CDN), ośrodek filialny Inst. Kształcenia Nauczycieli; sieć obejmująca >0 CDN zajmuje się doskonaleniem nauczycieli za pośrednictwem następujących form organizacyjnych: studia przedmiotowo-metodyczne (podyplomowe) dla nauczycieli z wykształceniem wyższym, studia i kursy specjalne przygotowujące nauczycieli do nowych zadań i ról w zawodzie. Poza tym CDN prowadzą studia podyplomowe organizacji i zarządzania oświatą oraz studia podyplomowe dla wizytatorów. Poczynając od 1976 CDN prowadzą studia przygotowawcze do egzaminów kwalifikacyjnych oraz przeprowadzają te egzaminy.

cenzura (Isc.): 1) świadectwo szkolne; 2) kontrola książek, prasy, widowisk, audycji radiowo-telewizyjnych, sprawowana przez powołane do tego urzędy państwowe; polega ona na sprawdzaniu treści informacji przed ich rozpowszechnieniem.

cezura [łac. caesura — rozcięcie], w oświacie rozdział (próg) między jednym a drugim stopniem szkoły, zamykający jakąś całość programową i rozpoczynający drugą, a zarazem spełniający wyznaczone funkcje selekcyjne; takie c. występowały dawniej bardzo wyraźnie między szkołą ludową, a więc szkołą dla wszystkich, a szkołą dla uprzywilejowanych, jaką była szkoła średnia; nawet w szkole jednolitej c. występowała między trzema jej stopniami (nauczanie początkowe, stopień drugi, stopień licealny). Obecnie wzrasta tendencja do zachowania ciągłości programowej w całym kursie szkoły ogólnokształcącej; swoistym jej wyrazem jest tzw. c. wicloprogowa, która rozkłada się na kilka kolejnych klas.

Chałasiński Józef (1904-1979), socjolog; studia uniwersyteckie ukończył w Poznaniu, tam w 1931 uzyskał stopień doktora; od 1937 profesor