10036

Koszty logistyki przedsiębiorstw

W odniesieniu do podstawowych grup czynności koszty logistyki obejmują:

| realizację zamówień,

• zakupy i zaopatrzenie,

• magazynowanie,

| utrzymanie zapasów,

• transport,

• utracone korzyści.

W sferze zaopatrzenia, produkcji i zbytu na wysokość kosztów logistyki w przedsiębiorstwie wpływ mają następujące grupy czynników:

Zaopatrzenie:

• wysokie koszty procesów zaopatrzenia,

• zamrożenie środków obrotowych poprzez wydłużone czasy transportu i wysokie zapasy magazynowe,

• wysokie nakłady na transport,

• wysokie straty (ubytki) materiałowe,

| niedostateczne związki z dostawcami.

Produkcja:

• długie czasy przepływów i niska rytmiczność dostaw,

i niedostateczne wyprzedzenie informacyjne procesów zaopatrzenia,

• niski poziom procesów TPM (transport, przeładunek, magazynowanie).

Zbyt:

• wydłużone czasy dostaw,

• zła (niska) gotowość dostaw,

| niska pewność (niezawodność) dostaw,

| wysokie koszty procesu dystrybucji,

• zła jakość dostaw.

Ogólne ujęcie struktury całkowitych kosztów logistyki P. Blaik przedstawił w postaci formuły [6, s. 304]:

Kl = Kzp + K_Sp + Km + K_t + Kkz + Kpp + Kpi + Ko + Kns.

gdzie:

Kl 1 koszty logistyki,

Kzp - koszty kształtowania, planowania, sterowania i kontroli, przepływów materiałów i towarów (koszty zarządzania przepływami),

K_Sp I koszty logistyczne planowania i sterowania programem i strukturą produkcji (wytwarzania) oraz realizacją zamówień,

K_m - koszty magazynowania.

K_T - koszty transportu.

Kia ~ koszty kształtowania zapasów,

Kpp | koszty przygotowania produktów do wysyłki i sprzedaży (pakowania, manipulacji, komisjonowania itp.),

Kpi I koszty kształtowania przepływów informacyjnych (komunikacji) i opracowania zleceń,

Ko i koszty serwisu, obsługi logistycznej,

Kns ^_ koszty niesprawności. Do podstawowych elementów kosztów niesprawności zalicza się: nadmierne nakłady, koszty dodatkowe ponoszone i przerzucane na partnerów rynkowych firmy (dostawcy, odbiorcy) oraz utracone korzyści.

Takie uściślenie ogólnej struktury całkowitych kosztów logistyki traktowane jest z jednej strony jako dalsza konkretyzacja istoty i treści kategorii kosztów logistyki, z drugiej zaś jako podstawa do bardziej szczegółowej identyfikacji różnorodnych przekrojów strukturalnych tych kosztów oraz form i rodzajów ich rachunku.

Rodzajowy przekrój kosztów grupuje koszty według zużycia podstawowych czynników produkcji. Wyróżniono tu następujące podstawowe grupy kosztów.

(1) amortyzację majątku trwałego zaangażowanego w procesach logistycznych,

(2) zużycie materiałów i energii, transport, magazynowanie, manipulacja, przetwarzanie informacji,

(3) usługi obce, zwłaszcza transportowe, remontowe, łączności itp.,

(4) koszty pracy oraz narzuty na wynagrodzenia,

(5) podatki, np. podatek od nieruchomości i środków transportowych,

(6) koszty kapitałów obcych (oprocentowanie kredytów finansujących zapasy, opłaty leasingowe itp.).

Oprócz tych kosztów można wyróżnić koszty nadzwyczajne wynikające ze zdarzeń losowych i innych czynników trudnych do przewidzenia. Do kosztów tych zalicza się zwłaszcza:

— kary i inne opłaty finansowe wynikające z zakłóceń w funkcjonowaniu procesów logistycznych, np. kary z tytułu nieterminowej realizacji dostaw, uszkodzeń towaru w czasie transportu,

— koszty starzenia się zapasów wyrażające częściową lub całkowitą utratę wartości użytkowej produktów, np. ubytki naturalne, przeceny zapasów, upusty cenowe.

Kolejny przekrój kosztów logistyki to podział na koszty zmienne i koszty stałe. Do kosztów zmiennych należą te składniki kosztów, które zmieniają się proporcjonalnie do wielkości działalności logistycznej. Mogą to być koszty zużycia paliwa w transporcie, koszty zaangażowanego kapitału na finansowanie zapasów itp. Koszty stale to składniki nie ulegające zmianom, np. koszty magazynowania. Z praktyki wynika, że większość kosztów logistyki to koszty względnie stałe, któ-