13

4. Instruktaż wstępny 223

Podstawą do doboru pomocy naukowych są programy szkolenia. Są jednak pewne pomoce, w które powinny być wyposażone wszystkie lokale szkoleniowe średnich i dużych zakładów pracy. Należy do nich tzw. eksponat uniwersalny — makieta terenu fabrycznego, tzn. plastyczny model zakładu (o wymiarach podstawowych 1 X 2 m), na którym w odpowiedniej skali pokazano teren, budynki fabryczne, magazyny, drogi, bocznice, przejazdy, budynki socjalne, kotłownie, składowiska, urządzenia transportowe (suwnice, dźwigi) i inne. Na takim eksponacie można pokazać bardzo wiele, objaśniając problemy tak dotyczące ochrony pracy, jak i ogólnej organizacji zakładu, przebiegu produkcji, przebiegu transportu, perspektyw rozwojowych, urządzeń socjalnych itd. Niektóre modele budynków mogą być wykonane w częściowym przekroju, aby ukazać ich wnętrze (¹⁴).

Następnym krokiem przy przygotowywaniu instruktażu wstępnego jest opracowanie jego programu i organizacji. Zgodnie z tym, co mówiliśmy dotychczas, program ten może zawierać np. następujące tematy:

(1)    Ogólne zapoznanie z rodzajem produkcji zakładu na szerszym tle produkcji danej gałęzi gospodarki narodowej. Ewentualnie — problemy dystrybucji i zbytu wyrobów danego zakładu (jeśli są to problemy istotne w gospodarce narodowej).

(2)    Struktura organizacyjna zakładu:

(a)    struktura formalna — wydziały i oddziały, znaczenie, rozmieszczenie, schemat organizacyjny;

(b)    rada zakładowa i jej ^agendy — zadania, siedziba, organizacja;

(c)    służba ochrony pracy — zadania, siedziba;

(d)    opieka lekarska — zadania, siedziba;

-^,(e) stołówka, urządzenia socjalne — jakie są, gdzie, jak korzystać.

(3)    Zasady dyscypliny praoŁ- Ewidencja ogólna, kontrola przyjścia i wyjścia, zwolnienia w celu załatwienia spraw osobistych, ewidencja chorobowa, zasiłki chorobowe.

(^u) Szczegóły organizacyjne urządzenia gabinetów szkole nio wych znajdzie czytelnik w pracy K. Bursche i S. Filip ows i go [21].