201030Image0114

ZAR YS CHEMII KOSMETYCZNEJ

składu surowca), odznaczające się balsamiczno-słodkim aromatem. Santalole są wykorzystywane w przemyśle perfumeryjnym, a ponadto, ze względu na właściwości dezynfekujące również do wyrobu mydeł i płynów do kąpieli. Należy zaznaczyć, że /?-santalol wytwarzany syntetycznie występuje pod nazwą handlową Brahmanol.

Oprócz alkoholi terpenowych i seskwitcrpenowych czynnikami zapachowymi są również alkohole tłuszczowe, o prostych lub rozgałęzionych, nasyconych lub nienasyconych, 6- 14-wę-glowych łańcuchach. Do połączeń takich należy 9-węglowy alkohol pelargonowy (CęH,₉OH, n-nonanol), który sam, jak i jego estry, są składnikami syntetycznych olejków cytrusowych, perfum o zapachu różanym, wód kolońskich i mydeł. Składnikami zapachowymi artykułów kosmetycznych (mydła, pudry, kremy) są również alkohole laurylowy (C^H^OH, n-dodc-kanol), o kwiatowym zapachu, oraz mirystylowy (C,₄H₂₉OH, /i-tetradekanol).

Warto podkreślić, że wykorzystywane do celów kosmetycznych I-rzędowe nasycone i nierozgałęzione alkohole, o łańcuchu 8-22-węglowym, mogą występować pod nazwami handlowymi Lorolc, lub Lanetlc, przy czym druga z wymienionych nazw handlowych obejmuje alkohole o 14-18-węglowych łańcuchach. W artykułach kosmetycznych niskocząstecz-kowe Lorole pełnią funkcję środka zapachowego, natomiast średnio- i dhigołańcuchowe są regulatorami koasystencji, składnikami emulsji i podstaw kremów, a także środkami natłuszczającymi (rozdz. 9). Alkohole o łańcuchu 2-5-węglowym są z kolei rozpuszczalnikami (etanol, izopropanol, butanol, pcntanol), a stężone roztwory etanolu oraz izopropanolu mogą być też czynnikami dezynfekującymi.

Oprócz Loroli, właściwości zapachowe mają też alkohole nienasycone, jak i izoalkohole. Wzory takich związków (I-VU) zamieszczono na rycinie 278, przy czym szczególnie interesujące są alkohole nienasycone V-VII.

2-Oktanol (wzór I; ryc. 278) jest stosowany w przemyśle perfumeryjnym, również jako środek dezynfekujący w mydłach, a także rozpuszczalnik wosków i tłuszczów. Związek o wzorze IV (3,7-dimetylo-l-oktanol, pelargol; ryc. 278) może być traktowany jako uwodorniony cytronellol (ryc. 274) i jest syntetycznym, nie występującym w naturze, alkoholem terpenowym.

Alkohol o wzorze V (3-hckscn-1 -ol; ryc. 278), w dużym rozcieńczeniu, ma zapach zielonych liści. Związek VI (l-okten-3-ol; ryc. 249) jest stosowany w kompozycjach o zapachu lawendowym, natomiast alkohol VII (2,6-nonadien-l-ol) ma przyjemny, fiołkowy zapach.

Kosmetycznymi środkami zapachowymi są również alkohole alkiloaromatyczne. Należy do nich podstawiony w pierścieniu benzenowym alkohol anyżowy (p-CH₃0—C₆H₄-CH₂OH)

o zapachu kwiatowym, a także alkohol benzylowy, fenyloetanol, alkohol cynamonowy, które są stosowane głównie jako estry i dlatego omówiono je w grupie estrów i lalaonów.

Estry I laktony

Jak już wcześniej wspomniano, w budowie wielu związków zapachowych występuje osmofor estrowy.

Przykładowo, z omówionych już cyklicznych alkoholi terpenowych (ryc. 271,273), w postaci estrów są stosowane octan terpineolu o zapachu bergamotowo-lawendowym (występuje m.Ln. w mydłach), octan mentolu o zapachu miętowym (artykuły higieny jamy ustnej, wody kolońskie) czy też octan bomeolu, składnik kompozycji o zapachu sosnowym.

Z estrów acyklicznych alkoholi terpenowych (ryc. 268, 274) są stosowane estrowe pochodne m.in. geraniolu (mrówczan, octan, maślan. benzoesan), rodinolu (mrówczan, octan, maślan, fenylooctan) o różanym zapachu, a także linalolu (mrówczan, octan, propkmian, maślan, izowalerianian) o zapachu konwaliowym. Są one wartościowymi składnikami olejków perfumeryjnych o kwiatowej woni.

Składnikami zapachowymi preparatów kosmetycznych są również estry alkoholi tłuszczowych. Na przykład octan kaprylowy ((C_gH ₁₇OCOCH₃). występujący w kompozycjach o zapachu jaśminu, irysów, kwiatu pomarańczy lub różanym]. Składnikiem takim może być także niskocząsteczkowy maślan etylowy (CjHyCOOCjHj).

Rozdział 11 215