201030Image0051

ZAR YS CHEMII KOSMETYCZNEJ

HO OH HO< 1/ \l_xOH

CH3 O EHDP

Ryc. 131.

Przedstawiona na rycinie 131 pochodna kwasu hydroksyctanodifosfonowcgo w kosmetykach może mieć postać soli tetrasodowej (Turpinale) lub disodowej (Calcimux. Didronel. Diphos, Etidron).

Na zakończenie tego rozdziału należy podkreślić, że niektóre z omówionych tu związków komplcksotwórczych są używane także w preparatach do pielęgnacji zębów, gdzie stanowią składnik hamujący tworzenie się kamienia nazębnego (rozdz. 19).

Rozdział

Witaminy

Witaminy są stosunkowo prostymi połączeniami organicznymi o zdefiniowanej strukturze, które już w niewielkim stężeniu w organizmie ujawniają wyjątkowo wysoką aktywność biologiczną typu katalitycznego. W organizmie produkty metabolizmu witamin są bowiem grupami prostctycznymi enzymów regulujących i katalizujących różnorodne przemiany metaboliczne białek, węglowodanów, lipidów, procesy oksydoredukcyjne itp. Ponieważ funkcja biologiczna witamin została określona przed poznaniem ich struktury chemicznej, więc początkowo związkom tym. w celu identyfikacji, przypisywano litery alfabetu. System ten nie został dotychczas zastąpiony przez nomenklaturę chemiczną, chociaż poszczególne witaminy znacznie różnią się budową.

Organizm człowieka nic ma zdolności biosyntezy witamin, właściwość taką wykazują natomiast rośliny i drobnoustroje. Dlatego człowiek zaspokaja swoje zapotrzebowanie na nie pobierając je z pożywieniem, gdzie występują one w formie gotowej lub w postaci prowitamin. Brak witamin w pożywieniu, niewłaściwy sposób odżywiania się lub upośledzone przyswajanie witamin mogą prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu. Jeśli organizm zupełnie pozbawiony jest „dostaw” określonej witaminy, to wywołane tym zaburzenia w jego funkcjonowaniu nazywane są awitaminozą, w przypadku częściowego deficytu mówimy o hipowitaminozic. Również nadmiar witamin, zwany hiperwitaminozą, może zakłócać prawidłowy przebieg procesów życiowych organizmu. Hiperwitaminozy są najczęściej wywoływane przedawkowaniem witaminy D. Głównie z tego względu witaminy tej nie używa się w kosmetyce. Często są stosowane natomiast w preparatach kosmetycznych, przeznaczonych do pielęgnacji skóry i włosów, inne witaminy.

Witaminy dzieli się powszechnie na rozpuszczalne w tłuszczach oraz rozpuszczalne w wodzie. Zachowując przyjęty podział, poniżej przedstawiono charakterystykę występujących najczęściej w kosmetykach witamin z obu grup, z wyszczególnieniem ich właściwości wykorzystywanych do celów kosmetycznych.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Witamina A

Witamina A, zwana też m.in. witaminą przcciwinfckcyjną. witaminą A,, Relinolem, alucroftolem, Axerolcm. ma postać oleju mieszającego się z tłuszczami, etanolem oraz eterem naftowym. Pod względem chemicznym rctinol (C₂₀H _mO) jest zaliczany do alkoholi di-

Rozdzid 5 89