2012 12 18 29 33

215

III Jak wygląda porównanie z analogicznymi panoramami oglądanymi | tych samych punktów? Zestawienie dość ryzykowne, z uwagi na dys-$g| czasu, ale możliwe, a nawet chyba konieczne, pomimo te panorama piasta współczesnego zawiera wiele nowych elementów, które są bezpośrednim wynikiem rozwijającej się cywilizacji (tabl. XIX, rys. 1—4). gowiem zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku ostateczny efekt plastyczny, jaki tworzy panorama, zależny.jest od spełnienia tych samych warunków. Chodzi tu o zwartość oraz czytelność układu zapewnioną przez wyraźne dominanty. W przypadku miast większych ważne jest rachowanie określonego rytmu tych dominant i ich hierarchizacja. Panorama starego miasta w sposób zupełnie wyraźny spełnia ten warunek. | Dominantą jest siedziba władzy. Następna seria dominant to wieże kościołów — miejsc kultu i oczywiście ratusz oraz wieże — jako symbole administracji miejskiej. W dalszej kolejności znajdują się kościoły klasztorne bez wież, a tylko z sygnaturkami, dominujące całą swą bryłą. Między tymi dominantami usytuowane są domy mieszkalne. Całość objęta pierścieniem murów miejskich i podbudowana zielenią. Można powiedzieć, że świadomie kształtowana panorama starego miasta odzwierciedla ówczesny ład społeczno-gospodarczy.

Spróbujmy przenieść te zasady na współczesne warunki, oczywiście nie w sposób dosłowny, lecz w ogólnych zarysach. Znaczenie np. administracji w skali miasta zmieniło się w sposób zdecydowany. Nie można już myśleć kategorią jednego budynku. Dziś rolę dawnego ratusza pełni zespół budynków, który jako całość mógłby być dominantą. W różnych miastach różne obiekty mogą spełniać tę rolę. Na przykład w mieście, które jest ośrodkiem akademickim mogłyby dominować wyższe uczelnie. Chodzi tu o nadanie miastu charakterystycznego oblicza.

Problem sylwety miasta jest u nas wyraźnie niedoceniany. Do tej pory można się spotkać z błędnym poglądem, że panorama miasta musi być automatycznie dobra, jeśli dobra i przemyślana jest funkcja zespołu urbanistycznego. Tymczasem architektura krajobrazu miasta nie powinna opierać się na przypuszczeniach i przypadkowych zestawieniach. Zatem zarówno przy projektowaniu nowych miast, jak i doprojektowywaniu nowych osiedli do zabytkowych starych zespołów, a nawet wprowadzaniu pojedynczych nowych obiektów, które mogą odegrać rolę w panoramie, konieczne jest poszerzenie zakresu studyjnego i projektowego o ujęcia panoramiczne. Przykładem nieuwzględnienia w ostatnich latach takich studiów jest lokalizacja kominów elektro.wni w Łęgu pod Krakowem. W najatrakcyjniejszej panoramie miasta widocznej z kopca Kościuszki (por. tabl. XIX, rys. 4) wydaje się, jakby wyrastały z sylwety Wawelu kilkakrotnie ją przewyższając.