2tom198

S. MASZYNY ELEKTRYCZNE 398

Rys. 5.131. Układ nadążny

W— wzmacniacz, SW— silnik wykonawczy, p — przekładnia mechaniczna, ws — wał slcrujący, wr — wał roboczy

w którym napięcie wyjściowe selsyna będzie równe zeru. Silnik wykonawczy może jednocześnie sterować położeniem (powtarzać położenie nadajnika) dowolnego urządzenia (położenie steru okrętu, broni pokładowej, artylerii itp.). Układ taki to typowy układ nadążny (śledzący) — rys. 5.131.

W łączach transformatorowych stosowanych w praktyce w linii łączącej nadajnik z odbiornikiem używa się często kondensatorów kompensujących prąd magnesujący. Prąd ten wobec niewzbudzenia bezpośrednio z sieci selsyna transformatorowego jest pobierany poprzez uzwojenia nadajnika, co może spowodować przegrzewanie się tego uzwojenia. Zwiększenie dokładności nastawienia wału sterowanego uzyskuje się w łączach dwutorowych przez zwiększenie napięcia sterowania silnika wykonawczego dzięki zastosowaniu przyspieszającego przełożenia toru dokładnego.

Rys. 5.132. Łącze różnicowe

SAT1, SN2 — sclsyny nadawcze, SOR — sclsyn odbiorczy różnicowy

Łącze różnicowe (rys. 5.132) składa się najmniej z trzech selsynów i zawiera przynajmniej jeden selsyn różnicowy. W układzie normalnym, takim jak na rysunku, selsyn różnicowy pracuje jako odbiornik. Uzwojenie synchronizacji jednego z selsynów nadawczych jest dołączone do uzwojenia stojana, drugiego zaś — do uzwojenia wirnika selsyna różnicowego. Prądy płynące w uzwojeniach synchronizacji nadajników wywołują dziafa moment proporcjonalny do sin (a—jł). Wirnik łącza różnicowego obróci się o kąt — B Skrzyżowanie dwóch dowolnych przewodów uzwojenia synchronizacji powoduje, że przepływy nadajników są przesunięte względem siebie o sumę kątów nadajników

•    _tajjj kąt obróci się wirnik selsyna różnicowego.

Jeżeli selsyn różnicowy pracuje jako nadajnik, to wówczas odbiornikiem może być

•    den z selsynów nadawczych. Otrzymuje się wtedy łącze wskaźnikowe, w którym wirnik selsyna odbiorczego ustawi się zgodnie z sumą kątów selsyna nadawczego i różnicowego. Selsyn różnicowy pełni dodatkowo rolę transformatora, o przekładni równej 1, łączącego uzwojenia synchronizacji selsynów nadawczego i odbiorczego. Odbiornikami w łączach z selsynem różnicowym mogą być też sclsyny transformatorowe sterujące własne układy wykonawcze.

Selsyny bezzestykowe mają obwód wzbudzenia zasilany bez pośrednictwa szczotek i pierścieni, przez co eliminuje się główne źródło szkodliwych momentów tarcia. Obok najszerzej stosowanych konstrukcji z transformatorem pierścieniowym (bez zestyku ruchomego) istnieją także konstrukcje specjalne, np. selsyny halotronowe, selsyny typu Telegon, czy też przetworniki położenia magnesynowe.

Rys. 5. i 33. Schemat policzeń łącza magnesynowego

1 - wirnik z magnesu trwałego, 2 — pierścień permatojowy z uzwojeniem toroidalnym

Na rysunku 5.133 pokazano wskaźnikowe łącze magnesynowe. Toroidalne uzwojenie magnesyna, zasilane napięciem przemiennym, wytwarza w pierścieniowym pcrmalojo-wym rdzeniu (o prostokątnej pętli histerezy) przepływ powodujący jego nasycenie dwukrotnie na okres zmienności napięcia. Pierścień działa więc jak zawór w stosunku do strumienia magnesu trwałego wirnika. Strumień ten pulsując z podwójną częstotliwością napięcia sieci indukuje w uzwojeniu toroidalnym napięcie transformacji podwójnej częstotliwości. Wartość tego napięcia w poszczególnych częściach uzwojenia zależy od położenia kątowego magnesu trwałego wirnika. Dalsze działanie łącza magnesynowego Jest analogiczne do działania selsynowego łącza wskaźnikowego.

Transformatory położenia kątowego

Są to małe, pokrewne selsynom maszyny, których zadaniem jest możliwie najdokład-^Dlejsze modelowanie przez ich napięcia wyjściowe trygonometrycznych funkcji kąta obrotu wirnika. Przy odpowiednim połączeniu i zasilaniu uzwojeń transformatory Położenia kątowego (TPK) realizują również:

funkcje liniowe położenia kątowego wirnika (TPK liniowy);

~~ kombinacje funkcji trygonometrycznych;

Przeliczanie układu współrzędnych prostokątnych we współrzędne biegunowe;