akty mowy14

214 A. WIERZBICKA

wcze” dla tych dwóch aktów mowy, Searle używa wymiennie wyrażeń 1 leżeć w interesie, być korzystnym dla, być w najlepszym interesie²¹. Lelbni-" zowskie definicje zbliżonych wyrazów łacińskich uderzają dążeniem do uchwycenia relacji strukturalnych w ich prostocie i symetrii: „suadere est proponere aliąuid tamąuam bonum audienti”, „dissuadere tamąuam malum”²², zwłaszcza że te same pojęcia dobro i zło pojawiają się też w definicjach wielu innych słów pokrewnych, jak benedicere, maledieere, minari i in.²³ Zapewne kryje się w tych definicjach również uzasadnienie Leibni-zowskiej definicji prośby, petere („petere proponere aliąuid tamąuam bonum dicenti, quod efficit possit ab audiente”)²⁴, która na tle definicji suadere i dis suadere uderza piękną prostotą i symetrią.

Czy istotnie należy upartywać obecność pojęć zła i dobra w znaczeniu takich słów, jak radzić, odradzać, grozić, ostrzegać ? W wypadku rady sugestia taka wydaje się raczej uzasadniona, w wypadku groźby i ostrzeżenia trudno mi znaleźć motywację dla dokonania wyboru między dwoma wskazanymi poniżej wariantami eksplikacji:

Jeżeli się poruszysz, strzelę. = Zakładając, że nie chcesz, żebym strzelił (albo: (grożąco)    że byłoby źle dla ciebie gdybym strzelił),

chcąc spowodować, źehyś wiedział o tym przedtem i nie poruszył się, mówię: jeśli się poruszysz, strzelę.

Ostrzegam cię, że jeśli = Zakładając, że nie chcesz, żebym strzelił (albo: że się poruszysz, strzelę. byłoby źle dla ciebie, gdybym strzelił),

chcąc spowodować, żebyś wiedział o tym przedtem (i nie zrobił tego, »czego nie chciałbyś zrobić), mówię: jeśli się poruszysz, strzelę.

Kadzę ci iść.    = Zakładając, że nie wiesz, co zrobić,

chcąc spowodować żebyś wiedział, co zrobić, byłoby dla ciebie dobrze,

wyobrażając sobie, że ja jestem tobą, mówię: chcę żebyś poszedł.    ?/

Jestem skłonna zgodzie się z Searle^,em, że „ostrzeżenie [... V ńie musi mieć na celu powstrzymania adresata od określonego działania”²⁵. Cza-f\ sahn~b~strze^ny innych o czymś, co uważamy za nieuniknione, chcąc jedynie poinformować słuchacza o jakimś przyszłym zdarzeniu i umożliwić mu przygotowanie się na nie. Nie jestem pewna, jaki wniosek należy stąd wyciągnąćyniepewność tę ujawniam w eksplikacji, wprowadzając komponent nawiasowy. Można myśleć o przypisaniu „ostrzeżeniu” dwóch zna-

²¹    Op. cit., s. 67.

²²    Leibniz, op. cit., s. 499. ²⁸ Op. cit., s. 499.

²⁴    Op. cit., s. 499.

²⁵    Se arie, op. cii., s. 67.

czeń — jednego też myśleć, że i nie wchodzi* Groźba j-g p o wstrzymanie. Co do rady* to próba sporna przykład fno^hjj

najlepsze*:³*- ^

mówię: chcę. m w radach unpi radząc komtt,: zrobił, to_je£* Oczywiście wmM padkową cędhę przysługująca ■ poszukiwania «l wośe takjt^w m sobie saełwe mm