CCF20100206036

Cytologia i Histologia

Wielkość jądra komórkowego jest oczywiście cechą gatunkową, podlega jednak znacznym wahaniom w różnych okresach cyklu życiowego komórki — wzrasta prawie dwukrotnie przed kariokinezami (zastanów się, dlaczego?), zwiększa się także gdy rośnie aktywność metaboliczna. W tym układzie można powiedzieć, że średnio wynosi 5—25 urn (granicznie 0,5—600 pm).

mm

Ryc. 22. Przestrzenny model jądra komórki aktywnej metabolicznie (A) oraz mikrofotografia elektronowa (B). Na wspomnianą aktywność wskazuje duża ilość rybosomów (czarne punkty), liczne pory jądrowe (białe punkty i przerw y) oraz pokaźne jąderko (I —jąderko, 2 — kariolimfa, 3 — chroma-tyna, 4 — otoczka jądrowa, 5 — błony ERg ciągle z otoczką).

Badanie ultrastruktury jądra komórkowego wykazało, że składa się ono z (por. Ryc. 22): 1 — otoczki, 2 — kariolimfy, 3 — chromatyny, 4 —jąderka. Charakterystykę tych składników podano poniżej:

1. Otoczka jądrowa (czasem osłonka), która oddziela nukleoplazmę, czyli sw^roisty „ośrodek decyzyjny komórki” od cytoplazmy, gdzie odbywa się „wykonywanie wszystkich poleceń . O obecności jakiejś przegrody wiedziano na długo przed skonstruowaniem mikroskopu elektronowego — jej istnienie potwierdzały dow ody pośrednie w postaci doświadczeń w roztworach o różnych stężeniach (pomyśl, jak należałoby przeprowadzić takie doświadczenie?). Jednak dopiero żmudne badania przy użyciu najnowszych technik pozwoliły na stwierdzenie, że każda otoczka jądrowa składa się z dwóch błon elementarnych (por. Ryc. 22 i 23). Błona wewnętrzna jest gładka, natomiast zewnętrzna przechodzi w błony ERg (jest ciągła z błonami retikulum endo-plazmatycznego granularnego) i posiada na swojej powierzchni rybosomy. Najprawdopodobniej otoczka jądrowa powstała z błon ER^bowiem jej błony bardziej przypominają budowy chemiczną błony ER niż plazmoflerńb (w wyizolowanych błonach otoczek stwierdzono, np. tylko 20—35% lipidów' i aż 65—80% białek, porównaj to z ER). Zależnie od gatunku i stanu