DSCF5530

242

W. Budzyński, W. Szempuński

m

WmMm

wartością pokarmową słomę i mogą być wykorzystywane w żywieniu nawet \ ffM(6® Chlewnej.    ° *    1 |gi y ₀p'

BHI

Mefl

/pi

(SB

Mm

■

_pods^eKCJ

Wn

I peitti^cUl

l(_Ząbkov

W przemyśle spożywczym z ziarna owsa wyrabia się przede wszystkim pj_atj. oraz, w mniejszym stopniu, kaszę, mąkę i otręby. Służą one do bezpośredniego sp₀ życia lub produkcji różnego rodzaju koncentratów spożywczych i wyrobów piekar skich. Produkty z owsa poza dużą wartością odżywczą mają właściwości dietetyczne a nawet lecznicze (profilaktyczne). Z tych ostatnich względów produkty owsiane są wykorzystywane do celów niekonsumpcyjnych, głównie w farmaceutyce i przemyśle kosmetycznym, a także w przemyśle chemicznym.

Pastewne znaczenie może mieć ponadto kiszonka z całych roślin owsa (łodygi, wiechy, ziarno). W ten sposób użytkuje się owies w tych gospodarstwach, w których pełni on funkcję rośliny ochronnej dla motylkowatych wieloletnich. Rolę ochronną spełnia dobrze tylko wtedy, kiedy zejdzie z pola w dojrzałości mlecznej. Po rozdrobnieniu cała masa zielona i masa ziarna są razem zakiszane. Odkrywając wsiewkę, umożliwia jej letnio-jesienny wzrost i rozwój. Owies na ziarno jest nieodpowiednią rośliną ochronną, ponieważ zagłusza wsiewkę, powodując jej wypadanie. Przyczyna tego leży w konkurencji o wodę i intensywnym wzroście podczas długiego okresu wegetacji. Owies jest dobrym komponentem mieszanek zbożowo--strączkowych, uprawianych na zieloną masę do bezpośredniego skarmiania zwierzętami przeżuwającymi.

6.4. Charakterystyka biologiczna

Rodzaj owies (Avena) obejmuje gatunki dzikie, uprawne oraz chwasty (jednoroczne i wieloletnie). Owsy jednoroczne (właściwe), do których są zaliczane gatunki uprawy polowej, dzikie i chwasty, należą do sekcji euavena, a owsy wieloletnie -trawy łąkowe i pastwiskowe - do sekcji avenastrum.

Sekcja euavena obejmuje dwie podsekcje: aristulatae i denticulatae (tab. 6.1). Podział ten opiera się na zdolności gatunków do krzyżowania. W obrębie podsekcji gatunki łatwo krzyżują się między sobą. Natomiast krzyżowanie między sobą gatunków pochodzących z różnych podsekcji prawie nie zachodzi, ponieważ są bardzo od siebie oddalone genetycznie. Do podsekcji aristulatae zalicza się gatunki reprezentowane przez nieduże rośliny, których plewka dolna na wierzchołku jest zakończona ością. Natomiast gatunki należące do podsekcji denticulatae wytwarzają rośliny o dużym pokroju i masie wegetatywnej, a ich plewka dolna na wierzchołku kończy się dwoma ząbkami.

Systematyka botaniczna niższych form rodzaju Avena dotychczas nie została ostatecznie ustalona. Najczęściej w rodzaju tym wyodrębnia się na podstawie liczby chromosomów w jądrach komórek somatycznych trzy grupy kariologiczne: diplo-idalne (2n = 14), tetraploidalne (2n = 28) i heksaploidalne (2n = 42). Rodzaj Avena