DSCF5607

318 F. Ceglarek, K. Zarzecka

Do Polski ziemniak dotarł dość późno. Jako początek uprawy tej rośliny podaje się na ogół 1683 r. Wówczas król Jan III Sobieski, powracając z wyprawy wiedeń*! skiej, przywiózł niewielką ilość ziemniaków. Bulwy wysadzono w ogrodzie w Wi«I lanowie. Ziemniaki trafiły do Polski również innymi drogami. Uprawą tej rośliny zajmowali się m.in. arianie. Upowszechnienie się ziemniaka następowało powołlfl Przyczyną tego był zarówno fakt, że trafił on do Polski głównie z Niemiec i innychI zachodnich państw protestanckich, jak i gorzki smak uprawianych wówczas bulw, spowodowany dużą zawartością glikoalkaloidu - solaniny. Rozwój uprawy ziem- j niaka jako nowej, intensywnej rośliny był hamowany przez konserwatyzm rolnictwa polskiego, a w szczególności przez system tradycyjnej pańszczyzny oraz trój-polówki. Tak naprawdę uprawę połową ziemniaka rozpoczęto dopiero na początku XIX w., a ulubionym i dostępnym dla wszystkich pokarmem stał się za czasów Księstwa Warszawskiego (1807-1815). Ceniono go z następujących powodów: i

•    Upowszechnienie uprawy ziemniaka stanowiło podstawę pierwszej rewolucji rolniczej, jaką było zastąpienie płodozmianem trójpolówki, tj. tradycyjnego, eksten- I sywnego systemu uprawy z istnieniem pola ugorującego. Pozwoliło to zwiększyć I o 1/3 powierzchnię uprawianej ziemi, a także podnieść plony innych roślin.

•    Stał się podstawową paszą dla trzody chlewnej, której pogłowie znacznie wzrosło.

•    Wywar ziemniaczany - produkt odpadowy z gorzelni - był szeroko wykorzy- | stywany na paszę, umożliwiał dodatkową produkcję opasów.

•    Uprawa ziemniaka, który był dobrym przedplonem dla zbóż i innych roślin, umożliwiła postęp w agrotechnice.

•    Największą rolę odegrał jednak ziemniak jako podstawowy produkt żywno- | ściowy, dzięki któremu zlikwidowano widmo głodu wśród ubogiej ludności wiejskiej i miejskiej, zwłaszcza w rozwijających się ośrodkach przemysłowych. Zmieniła się na lepsze jakość wyżywienia ludności, wzrosło spożycie witaminy C, co miało niebagatelny wpływ na ogólną poprawę zdrowia. Z tego powodu ziemniak był uważany za symbol nowoczesności i postępu w rolnictwie.

Dużą rolę w popularyzacji tej rośliny odegrała prasa (Gazeta Wieyska) i literatura fachowa, które opisywały zalecenia agrotechniczne i informowały o przerobie ziemniaka na spirytus i krochmal. Hodowlę odmian ziemniaka na szerszą skalę rozpoczął w 1877 r. Henryk Dołkowski, który uzyskał aż 99 odmian i można go uważać za „ojca” polskiej hodowli ziemniaka. Do 1945 r. na terenach polskich wyhodowano 162 odmiany. W ciągu następnych pięćdziesięciu lat hodowla ziemniaka w naszym kraju uzyskała europejski poziom, zarówno pod względem rozmiarów, jak i efektów.