DSC56

rolę twórczych, samokry tycznych praktyków. W najlepszym wypadku nauczycj^ wypracują sobie ogólne zasady i wytyczne, będące podstawa ich pracy. Z teo, powodu musza oni być gotowi do interpretowania oraz stosowania tych i wytycznych w konkretnych sytuacjach — i to właśnie tutaj mogą przyjąć roL eksperymentatorów. Siła rzeczy niektóre z tych prób zakończa się niepowod^ niem, ale zdarzenia takie mogą być równie kształcące jak sukcesy. Tak wie* zalecamy studentom, by na etapach przygotowania i planowania zajęć widzieli w od czasu do czasu w roli eksperymentatorów, gdyż dzięki temu będą mogj, podchodzić do tradycyjnych problemów w sposób oryginalny i nowatorski ora* decydować, w jaki sposób teoria może zainspirować praktykę. Oczywiście ekspe. rymentowanie będzie wymagało pewnego ryzyka. Jeśli jednak ryzyko zostanie właściwie skalkulowane, korzyści przeważą nad minusami.

Jak wcześniej wspomnieliśmy, za podstawę naszych uwag na temat przygotowania i planowania zajęć przyjmiemy model zbudowany na celach. Pokrótce ujmując, wymaga on uprzedniego określenia pożądanych wyników sytuacji lekcyj. nych, by środki do nich prowadzące można było uporządkować w sposób logiczm i systematyczny. Model znajdujący podstawę w celach wiąże się z racjonalnym podejściem do planowania programu nauczania i jako taki ma swoich wrogów. Osoby o progresywnych poglądach na edukację twierdzą na przykład, że takie podejście, wymagające uprzedniego określenia przez nauczyciela wyników nauki, nie bierze pod uwagę ewentualnych celów dzieci i kwestionuje wartość wyników nie zamierzonych. Jak pisze jeden z autorów^{1 2 3 4 5 6 7 8}: „Zadanie nauczyciela nie polega na wcześniejszym określaniu wyników, lecz na stawianiu dzieci w sytuacjach lekcyjnych. które stymulują je na mnóstwo sposobów i których wyniki będą ujawniać się stopniowo dzięki stałej interakcji i negocjacjom między nauczycielem i uczniem" Inni przeciwnicy wskazują na niezgodność między zimnym racjonalizmem modelu

Ramka 6

1

Mocne punkty i słabości celów operacyjnych Mocne punkty

2

   Za podstawę przyjmują zachowanie, wymierne i obserwowalne.

3

   Łatwo je komunikować nauczycielom i uczniom.

4

   Ułatwiają organizację pracy dzięki określeniu zamierzeń i rezultatów.

5

   Zwiększają klarowność myślenia i planowania oraz rozpraszają niejasności.

6

   Są „odporne na nauczycieli" i jasne dla nauczycieli przeżywających stres.

7

   Są w wysokim stopniu nakazowe.

8

   Dostarczają jasnych kryteriów oceny.