ekonomia (63)

142 VI. <i()S|>ocl;ir.Nt\vo domowe

Ilość dobra A

Rys. VI.3. Krzywe obojętności konsumenta (gospodarstwa domowego)

przechodzić na coraz wyżej położone krzywe obojętności. Jest to dla niego korzystne, ponieważ krzywe O,, O, i O,, jako leżące wyżej niż krzywa O,, reprezentują - jak stwierdziliśmy wcześniej - większe ilości dóbr i wyższe poziomy całkowitej użyteczności.

Dana krzywa obojętności pokazuje więc wszystkie ilościowe kombinacje dwu dóbr zapewniające konsumentowi tę samą użyteczność całkowitą. Ponieważ konsument woli posiadać więcej niż mniej, preferuje kombinacje z wyżej położonych krzywych obojętności. Krzywe te są wypukłe w stosunku do początku układu współrzędnych. Będąc nadanej krzywej obojętności, konsument może zachować ten sam poziom użyteczności całkowitej, zastępując pewną ilość dobra B dodatkową jednostką dobra zł. Ruch po tej krzywej z góry na dół oznacza, że za każdą dodatkową jednostkę dobra A konsument musi poświęcać coraz mniej jednostek dobra B, a sama krzywa obojętności ulega spłaszczeniu. Jest to wyrazem działania zasady (czy też prawa) malejącej krańcowej stopy substytucji. Zasadę tę (prawo) ilustruje rys. VI.4, na którym przy przechodzeniu z punktu K do punktu L stosunek AQ„IAQ_a jest większy (2) niż przy przechodzeniu z punktu M do punktu N (\).

Krańcową stopę substytucji w różnych punktach krzywej obojętności można wyznaczyć nie tylko jako stosunek AQ„/AQ_a, ale także graficznie. Graficznym jej wyrazem jest tangens kąta, jaki tworzy z osią odciętych styczna do krzywej obojętności w danym punkcie, czyli w punkcie P na rys. VI.5. W ten sposób określamy też nachylenie krzywej obojętności w danym punkcie. Tak więc nachylenie krzywej obojętności wyznacza również krańcową stopę substytucji dóbr A i B.

Rys. Vl.4. Malejąca krańcowa stopa substytucji dobra B dobrem A

Interpretując postępowanie gospodarstwa domowego w dziedzinie wyborów konsumpcyjnych, nie wyjaśniliśmy dotąd, jakie konkretnie ilości rozpatrywanych przykładowo dóbr A i li zostaną ostatecznie zakupione. Inaczej - na której krzywej obojętności i w jakim jej punkcie gospodarstwo to zatrzyma się, czyli osiągnie równowagę.

Rys. VI.5. Miara nachylenia krzywej obojętności w określonym punkcie