K �jna DIALEKTY POLSKIE761

zupialne z •wydanej w roku 1586 książki Szymona Krofeya, plebana bytow-skiego. oraz utrzymujący się w gwarach Mazowsza typ rolna, poll, móUa, a we wschodniej Wielkopolsce ryrolga.

Ustalenie się mazowieckiego 'ól można tłumaczyć nie przegłosem 'el (Vit IV 128), które przed przednio językową twardą przeszło w 'cl i potem w 'ol (Ił oz w I 170), lecz uważać je za wynik labiowelaryzacji przez j>rzednio-językową twardą Pil w twarde l, które następnie, tak jak I po wargowej (molwa, Poltowsk) przeszło w ol przy równoczesnym odrębnym rozwoju nie zlabializowanego i miękcząeego poprzednią spółgłoskę wargową f w 'el. Miękkość wargowej przed ol byłaby w takim wypadku wtórna, wywołana kontaminaeją ezy częściowym wyrównamem tematów w typach:

wołn-a	: welń-e rolna,	rolne
poln-y	: pelńió polny,	polńić
moll-a	: rfieWi ^ rhotła,	melli
poll-a	: peWi ^ folia,	pełli itd.

Jak wynika ze staropolskich i późniejszych danych dialektologicznyeh, kontynuant ol występował w dialektach leeliickieh zarówno na miejscu twardego l jak i miękkiego {. ale nie zawsze w jednakowym zakresie i zasięgu terytorialnym. Przyczyną pomieszania l z li dalszego ich wspólnego rozwoju była wczesnolechicka — poprzedzająca okres wytworzenia się fonologieznej korelacji miękkości spółgłosek oraz dokonywania się przegłosu — labiowelaryzacja l. która najkonsekwentniej została przeprowadzona w dialektach zachodnio- i środkowolechickioh, gdzie każde H l ol.

Północno-wschodnia część dialektów wschodniolechickich (Mazowsze z przyległymi doń i do Pomorza ziemiami) wykazywała tendencję do bardziej jednolitego identyfikowania [ z ii dalszych procesów przejścia J iii ^ l i_. ol: a) po zębowych: dolgb dlgb ^ *dlgb) jak stolpb (=^ *ntjpb)-, b) po tylnojęzykowych Połgali są Plgati ^ *ćlgati są) jak yohnb *ylm~o) zob. s. 74; e) być może po wargowych, a przed przedniojęzykową twardą: wolna (^ teina ^ *wlna; wtórne rolna według wb welńe) jak molwa (ii-. *mlwa). Tylko po wargowej, a przed inną niż przedniojęzykową twardą utrzymane f = 'ei: relga, melli (* wlga, mJU).

Xa południu wsehodniolechickieh dialektów dokona ła się labiowelaryzacja jf w tym samym zakresie, ale późniejszy proces rozłożenia l i f nie był tu identyczny i jednolity, zob. s. 74.

W znacznie węższym niż w dialektach łużyckich i wschodniolechickich zakresie została zrealizowana tendencja do identyfikowania miękkiego I z l twardym w dialektach ugrupowania czeskiego, gdzie niezależnie od charakteru następnej spółgłoski utrzymało się odrębne [ po wargowych (rlna, rlic, piny, mMati) we wszystkich zaś innych pozycjach spłynęło