K �jna DIALEKTY POLSKIEz821

220

czącego je -/ przez -y lub y przez -/ (synny na wzór tyy dohryy; 0// dobryf na wzór synuf; na polaf na wzór postaci loc. pl. łj« tyf dobryf, przeniesionej z gen. pl.) są na pewno wynikiem oddziaływania odmiany typu zaimkowego na końcówki rzeczownika lub odwrotnie i nie należy ich łączyć z wymianą y na -/ (zob. DejN 53), zwłaszcza że występują one nie tylko na peryferiach obszarów formowania się dialektu małopolskiego, ale także na północnym Śląsku koło Sycowa. Namysłowa, Kluczborka i Olesna, gdzie nie spotykaliśmy śladów słabej wymowy i zastępowania wygłosowego -y-

Potwierdza to fakt formowania się na południowym Śląsku (łsitśl 112,120) i w małopolskich górach (Nit I V 07), a także koło Końskich (DejN 53) gen. pl. rzeczowników z końcówką -'i (->/) pod wpływem końcówek zaimków n-przymiotnikowy oh tego przypadku w typach lufty, kośćiy. my&yy, k^r&i£t/y, kumy, względnie rysik, dćiilc. ze dva dńik na obszarach, gdzie

I)o najdokładniej dziś zlokalizowanych zasięgów należy takie same rozszerzenie końcówki gen.-aec.-loc. pl. liczebników '5—10’ -i (które pierwotnie były rzeczownikami żeńskimi z dawnym tematem na *-/, czyli odmieniały się jak koić. pięść, nić) zaimkowo-przymiotnilcowym -y: pęćiy, seśćik, śedraiy, ośmiy ... lub -wy. Zjawisko to notowano dość często w zasięgu MAGU 197 —500.

§ 88. Zastąpienie formy nijakiej i żeńskiej liczebnika dóe przez formę męską dva

Liczebnik główny dwa przybierał tylko końcówki liczby podwójnej, .lego męska forma nom.-acc. z końcówką -a zachowała się do dziś, natomiast nijaka i żeńska z końtynuantem końcówki -ć {dwie) podlegała wyrównaniom. Najsilniej zaznaczył się proces tych wyrównań w formach nijakich. Na zastąpienie nom.-acc. dwie lewie, dwie oknie przez formę męską dwa wpływał niewątpliwie fakt wyparcia w XVII wieku dualnych form rzeczownika przez pluralne. Ustalenie się bowiem na skutek tego typów dwa konie — dwie cielęta, dwie okna — dwie krowy sprzyjało upowszechnieniu się dwa przy rzeczownikach nijakich. To wyrównanie objęło polszczyznę ogólną w ciągu XVII wieku i dokonało się w przeważnej części gwar polskich, tak że stan archaiczny, np. dće kdzańd. Me f>iva. dóe '-'okna. der ćcleta (Nitśl 134) lub przynajmniej dće lala utrzymuje się głównie na Śląsku, sięgając po Żywiec, Chrzanów, Tarnowskie Góry, Lubliniec, Olesno, Niemodlin, Syców i Wschowę (Wijewo) oraz wyspowo w kilku innych punktach (zob. 59A). Tendencja do wyrównań form liczebnika dwie do dwa jeszcze silniej zaznaczyła, się w gwarach północnych po Kościerzynę, Tucholę, Zlotów, Kutno. Ostrów, Grajewo, Olecko (59C),