Obraz012

otwarte brzmi: Jak to robić w praktyce? W jaki sposób współpracować, aby wzmacniać kompetencje klientów, wydobywać ich siły i budować podmiotowość? [por. Szczepkowski 2010]. Na te pytania postaram się udzielić jednej z możliwych odpowiedzi w dalszej części niniejszego opracowania.

4. Pracownik socjalny - charakterystyka zawodu

Okres przełomu i zmian ustrojowych w Polsce zapoczątkował także permanentne przekształcenia struktury systemu pomocy społecznej i specjalizację zatrudnionych pracowników. W samych ośrodkach pomocy społecznej (GOPS, MOPS, MGOPS, MOPR, itp.) pracują terenowi pracownicy socjalni przypisani do poszczególnych rejonów pracy socjalnej oraz tzw. specjaliści, zatrudnieni w różnych specyficznych działach, takich przykładowo jak: pomocy rodzinie i dziecku, interwencji kryzysowej i poradnictwa specjalistycznego, itp. Jeśli do tego dodamy pozostałe instytucje funkcjonujące w ramach szeroko rozumianego systemu pomocy społecznej, m.in.: domy dziecka, ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy, placówki wsparcia dziennego, pogotowia opiekuńczo-wychowawcze, placówki specjalizujące się w poradnictwie i terapii, to okaże się, iż rzesza zatrudnionych w nich ludzi jest bardzo zróżnicowana pod względem zarówno kompetencji formalnych, jak i przypisanych im ról oraz zadań.

Ustawa o pomocy społecznej jasno precyzuje, że pracownikiem socjalnym może być osoba, która posiada dyplom uzyskania tytułu zawodowego w zawodzie pracownik socjalny, dyplom wyższej szkoły zawodowej o specjalności praca socjalna lub ukończone studia wyższe o specjalności praca socjalna na jednym z kierunków: pedagogika, politologia, psychologia, socjologia lub nauki o rodzinie [zob. Ustawa o pomocy społecznej..., art. 116]. Ponadto ustawodawca ustalił dwa stopnie specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego:

•    1 stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu uzupełnienie wiedzy i doskonalenie umiejętności zawodowych pracowników socjalnych;

•    11 stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu pogłębienie wiedzy i doskonalenie umiejętności pracy z wybranymi grupami osób korzystających z pomocy społecznej [ibid.].

Organami odpowiedzialnymi za nadawanie owych stopni są: Centralna Komisja Egzaminacyjna powołana przy właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego ministrze i regionalne komisje egzaminacyjne funkcjonujące przy urzędach marszałków w samorządach województw.

Wspomniana ustawa szczegółowo precyzuje także zadania pracownika jjpcjalnego, do których m.in. należą:

1)    praca socjalna;

2)    dokonywanie analizy i oceny zjawisk, które powodują zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej oraz kwalifikowanie do uzyskania tycłl świadczeń;

3)    udzielanie informacji, wskazówek i pomocy w zakresie rozwiązywania spraw życiowych osobom, które dzięki tej pomocy będą zdolne samodzielnie rozwiązywać problemy będące przyczyną trudnej sytuacji życiowej; skuteczne posługiwanie się przepisami prawa w realizacji tych zad&ń;-

4)    pomoc w uzyskaniu dla osób będących w trudnej sytuacji życiowej poradnictwa dotyczącego możliwości rozwiązywania problemów i udzielania pomocy przez właściwe instytucje państwowe, samorządowe i organizacje pozarządowe oraz wspieranie w uzyskiwaniu pomocy;

5)    udzielanie pomocy zgodnie z zasadami etyki zawodowej;

6)    pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie działań samopomocowych w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób, rodzin, grup i środowisk społecznych;

7)    współpraca i współdziałanie z innymi specjalistami w celu przeciwdziałania i ograniczania patologii i skutków negatywnych zjawisk, społecznych, łagodzenie skutków ubóstwa;

8)    inicjowanie nowych form pomocy osobom i rodzinom mającym trudną sytuację życiowa oraz inspirowanie powołania instytucji świadczących usługi służące poprawie sytuacji takich osób i rodzin;

$) współuczestniczenie w inspirowaniu, opracowaniu, wdrożeniu oraz roz-

f wijaniu regionalnych i lokalnych programów pomocy społecznej ukie-

I tankowanych na podniesienie jakości życia.

Analizując opisane obowiązki pracowników socjalnych zwraca szczegól-

Ptiwagę fakt, iż zakładają one podejmowanie działań, które zmierzają do wizacji podopiecznych, zarówno klientów indywidualnych, jak i grup społeczności lokalnych. (Rola pracownika socjalnego sprowadza się : do mobilizowania, motywowania, wspierania i pomocy w określeniu, ; realizacji, stosownych działań ukierunkowanych na przezwyciężenie ■ślonych sytuacji problemowych. Istotną częścią wysiłków podejmowa-t przez pracownika socjalnego powinno być również Jworzenie warun-yjających wzmacnianiu lub odzyskiwaniu przez klientów zdolności ględnie satysfakcjonującego samodzielnego funkcjonowania w społe-de. Duże znaczenie przykłada się ponadto do oddziaływań o wymia-^: szerszym, zakładających wychodzenie naprzeciw potrzebom lokalnym.

23