Obraz0 2

44 |. I)iis/yk(iwsk.i liikiiśc żyii.i w perspektywie pedagogiczne)

dentny wobec ideologii, warunków politycznych, społecznych, ekonomicznych, gdyż pojawia się w postaci zapytania o sprawy fundamentalne dla życia ludzkiego. Nie jest bezpośrednio obserwowalny, mierzalny, dlatego charakteryzuje go nieograniczona dowolność interpretacyjna, a w związku z tym wieloznaczność i niedookreślenie założeń teoretycznych oraz defini cyjnych. „Jakość życia” jest pojęciem otwartym, trudnym do sprecyzowania, jednak potrzebnym w praktyce życiowej i naukowej. W rozpowszechnio nych wyobrażeniach jakość życia często występuje w związku z pojęciem dobrobytu (obejmującym cały zakres życia - od jego warunków materiał nych - aż po sferę higieny i opieki społecznej, pokoju i bezpieczeństwa). Traktowanie jakości życia w kategoriach wartości materialnych jako celu samego w sobie, stanowi zawężenie ludzkiej egzystencji do konsumpcji.

Współcześnie pojawia się tendencja do poszerzania perspektywy, w ra mach której rozpatrywane jest to zagadnienie. J a kość i życia nie od nosi się już jedynie do stopnia zaspokojenia potrzeb ludzkich w sensie materialnym. Przekonanie naukowców, że zachowania i życie ludzkie należy rozpatrywać holistycznie, powoduje powiększenie obszaru poszukiwań wyznaczników jakości życia o sferę subiektywną. W badaniach nad subiektywnym poczuciem satysfakcji życiowej uwzględnia się obszary związane ze sferą materialną, ale także fizyczną, społeczną, emocjonalną oraz z aktywnością i efektywnością czło wieka. Stąd autorzy coraz częściej rozpatrują jakość życia z uwzględnię niem takich czynników, jak: możliwości rozwoju człowieka, wykorzystanie potencjału rozwojowego, właściwości organizacji życia społecznego, dopa sowanie oczekiwań ludzi do ujmowanego bardzo wszechstronnie środowi ska (Kowalik, 2000, s. 20).

Koncepcje jakości życia w literaturze i badaniach naukowych

Pojęcia „jakość życia” używają ekonomiści, politycy, organizatorzy różnych form życia społecznego, ale także psycholodzy, lekarze, pedagodzy, socjolo dzy, filozofowie. Na gruncie naukowym i w praktyce społecznej istnieje wiele koncepcji jakości życia najbardziej adekwatnych do każdej / wymienionych (i wielu innych) profesji.

|edną / dyscyplin, która analizuje omawiane zagadnienie jest k w a 11 I o I o g i a (nauka o jakości). Wzbogaca ona wiedzę o jakości życia osiąg nlęc lami teoretycznymi. I )yscypliną praktyczną kwalitologii jest i n ż y n i e i la jakości (czyli kwalitologia stosowana), oddziałując na jakość życia w sposób czynny, wpływa na jakość obiektów oraz procesów sprzężonych ł |al*ością życia, wykorzystuje ona sprzęt i metody wypracowane głównie u naukach technicznych i ekonomicznych. R. Kolman przedstawia wza I* inne powiązania pomiędzy jakością życia a kwalitologią, przy czym jakość /y la autor traktuje jako najważniejszy element wśród potrzeb społecznych i kolman, 2002, s. 245-246) (schemat 4).

’** I** mat I Sc hc-niat współzależności pomiędzy jakością ż.ycia, inżynierią jakości a kwalitologią według R. Kolmana

/niilli* !• nlinan, 2002, s. 2*15.

Anten zwrai a uwagę na konieczność ilościowej analizy jakości życia i wy koi/y-.lanie jej do kształtowania osobowości człowieka przez racjonalne sit iowaiilc jego rozwojem.

1'iohlemalyka jakości życia w psychologii jest stosunkowo nowa. V\ psychologii klasycznej termin „jakość życia" nie był używany wprost, faad.ipiow,one go do lej nauki spowodowało powstanie sporów, czy jakość łom ha a więc własność obiektu, rzeczy, podmiotu, procesu, czy jest to o bu |n i et b, na przykład typu: dobry, użylec /ny. I >rugi spór dotyc zy różni * y IHIęd/y |al«o'.c ią w sensie opisowym deski yplywnym a jukośc ią w sen =i> wai(om lująi ym noimatywnym (wy/mii zoną przez określoną ocenę). knli|itą wątpliwość (w /wiązi* u ' nieostrością pojęcia) nasuwa używanie Ir lliilliu jakość I w odiiu .|* ulu do ₍ Iowie l a, ji go osobowość i < /lowiek