Obraz53

wychcn* arna jest zespołem idei. które dotyczą: 1) interpretacji całej rzeczy wis- i toku 2) koncepcji człowieka. 3) koncepcji życia moralnego łudzi, oraz 1 -i • koncepcji życia społecznego". Tak pojęty system skonstruuje ideał człowieka doskonałego jako cel realizacyjny wychowania" (1981. s. 94). Wychowanie nie ' stanowi przedmiotu badań dydaktyki, zajmuje się nim inna dyscyplina pedago- 1 pczna. zwykłe nazywana teorią wychowania. Jednakże działalność dydaktyczna tak mocno spłata się z wychowawczą, że pewni autorzy, np. w Polsce Antoni \ B Dobrowolski i Konstanty Lech, traktowali proces dydaktyczny jako proces wychowawczy. Podobnego zdania jest i autor tej książki.

Problemy wychowania rzeczywiście występują w integralnym związku z problemami kształcenia. Przede wszystkim z tego względu, że osobowość wychowanka czy jego charakter stanowią niepodzielną całość. Toteż w procesie edukacji, czyli łącznego działania wychowująco-kształcącego, nie można wydzielić sfery wyłącznych wpływów na intelekt, na motywację, na system wartości. na życie emocjonalne czy na wolę. charakter i działalność praktyczną. Ta prawda zdobywa sobie coraz więcej uznania w świecie, jej wyrazem jest przekonanie. że szkoła współczesna nie po to funkcjonuje, aby nauczyciele mogli w niej nauczać poszczególnych przedmiotów, lecz po to, aby wychowywać i kształcić pełnowartościowych ludzi.

Uwagi do samodzielnego studiowania

Rozdział ten ma ułatwić opanowanie podstawowych pojęć dydaktycznych. Rozpatruje się w nim pojęcia, jak dydaktyka, dydaktyka ogólna i przedmiotowa, nauczanie, uczenie się. kształcenie, samokształcenie, system kształcenia, system wychowania Zadaniem studiującego dydaktykę nie jest bynajmniej zapamiętanie definicji tych pojęć. Daleko ważniejsze jest zrozumienie ich sensu odniesionego współczesnej do rzeczywistości dydaktycznej, do spotykanych co dzień faktów z dziedziny kształcenia Ogromnie ważne jest również zrozumienie wzajemnych związków między tymi pojęciami. Dopiero uchwycenie sensu pojęć i związków miedzy nimi może stanowić przygotowanie do dalszych studiów w obrębie dydaktyki. A jeśli o definicje chodzi - każdy studiujący powinien być w stanie sformułować je sobie, co można dopiero uznać za właściwy sprawdzian opanowania tych podstawowych pojęć.

Aby uniknąć ugrzężnięcia w jednym systemie pojęć, pożądane jest przestudiowanie propo- | zycji innych autorów. Zalecać by tu należało zwłaszcza podręczniki B. Nawroczyóskiego (1957), I K. Sośnickiegp (1959) i Cz- Kupisiewicza (1994). L. Klingberga (1974). jak również J. Półtu- I rzyckiego (1991) i R. Arendsa Uczymy się nauczać i 1994). Nie chodzi tu o lekturę całych pod- 1 ręczników dydaktyki, lecz tylko o te partie, w których jest przedstawiona problematyka podsta- ] wowych pojęć. Byłby to świetny materiał porównawczy.

Zadania

1.    Porównaj analizę pojęcia dydaktyki u wybranych autorów i sformułuj definicję tego pojęcia.

2.    Na podstawie lektury rozdziału pierwszego i trzeciego napisz co jest przedmiotem dydaktyki ogólnej.

3.    Jaki związek zachodzi między dydaktyką ogólną a przedmiotową?

4.    Zajmij stanowisko wobec tezy W. P. Zaczyńskiego: ..praktyka tworzy przedmiot dydaktyki” w pracy: Metodologiczna toisamoić dydaktyki. Warszawa 1988, WSiP.

5.    Porównaj pojęcie samokształcenia w książkach: Cz. Maziarza Proces samokształcenia 11966) i W. Spasowskiego Zasady samokształcenia (1959).

6.    Na podstawie rozdziału drugiego porównaj systemy dydaktyczne Dcweya i Freincta.

ffiewoią - jest to formy passmieme Na miejscu ceh.

Nonid JSemh*

Rozdział czwarty CELE KSZTAŁCENIA

Postęp społeczny i naukowo-techniczny sprawia, że solidne wykształcenie ogólne i oparte na nim gruntowne wykształcenie zawodowe stało się nie tylko pierwszoplanowąpotrzebą społeczną, ale i potrzeba jednostki -jako norma jej uczestnictwa w życiu społeczno-kulturalnym kraju czy w pracy zawodowej, tudzież jako fundament wszelkiego dalszego kształcenia, które stopniowo staje się kształceniem ustawicznym, kształceniem przez całe życie. Potrzeby te wynikają również z procesu demokratyzacji życia społecznego. Proces demokratyzacji, stawiający jednostki i grupy ludzi wobec nowych zadań społecznych, wymaga coraz solidniejszego przygotowania do tych zadań, zwłaszcza odpowiedniego przygotowania społeczno-ekonomiczno-prawnego i zawodowego, a także ukształtowania postaw obyczajowo-moralnych, odpowiadających warunkom współżycia w społeczeństwie.

Przygotowanie to staje się jednak wtedy szczególnie efektywne, gdy już w czasie pobytu w szkole młodzież zaczyna wiązać swe osobiste kariery i losy z losami i rozwojem własnego kraju, gdy stopniowo - w miarę dojrzewania umysłowego i społeczno-politycznego - zaczyna być współodpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie szkoły, to jest tej cząstki ogólnonarodow ej rzeczywistości która została przez społeczeństwo przekazana pod jej opiekę. Tylko w tej atmosferze można rozwijać prawdziwe wychowanie patriotyczne, które się bierze nie z wyciągania ręki po w szystko, lecz ze współodpowiedzialności za wspólne dobro.

Inaczej mówiąc, edukacja szkolna ma na względzie zarówno cele społeczne, jak i cele jednostkowe. Cele społeczne wiążą się z tym, że każde rozumne społeczeństwo zmierza do zapewnienia sobie warunków harmonijnego rozwoju, a więc i do ukształtowania u młodzieży takich kwalifikacji ogólnych (umysłowych, morałno-społecznych i innych) i zawodowych, takich postaw i cech charakteru, aby wszystkimi swoimi siłami służyła społeczeństwu. Ale jednocześnie edukacja ma na względzie cele jednostkowe, a więc dobro i szczęście jednostki, z tego też powodu jej zadaniem jest kształtować u każdego wychowanka takie kwalifikacje, jakie najbardziej odpowiadają jego zdolnościom, uzdolnieniom szczególnym i zainteresowaniom, a zarazem rozwijać postawy i takie sposoby zachowania się, takie zamiłowania i postawy twórcze, jakie mogą mu