Obraz(9

*•**■■7 finansów - teoria l praktyka

sporządźmy jest tzw. metodą drabinkową, polegającą na odejmowaniu od przychodów netto ze sprzedaży produktów (towarów) kosztów ich uzyskania. Następnie umieszczane są w nim przychody i odpowiadające im koszty z działalności operacyjnej, z działalności finansowej oraz straty i zyski nadzwyczajne. Ogólna konstrukcja rachunku zysków i strat obejmuje cztery poziomy²:

1)    poziom operacyjny.

2)    poziom finansowy,

3)    poziom nadzwyczajny.

4)    poziom wstępnego podziału wyniku finansowego.

Poziom operacyjny dotyczy oceny podstawowej działalności operacyjnej przedsiębiorstwa. Wynik finansowy obliczony na tym poziomie wskazuje na pozycję na rynku efektów wytwarzanych przez dane przedsiębiorstwo. Tu ujawniają się realizowane strategie zarządzania, dotyczące kosztów działalności marketingowej, zatrudniania pracowników itp.

Ten poziom oceny działalności przedsiębiorstwa ujmuje także przychody pośrednio związane z jego działalnością operacyjną. Mogą nimi być przychody ze sprzedaży majątku (maszyn, urządzeń, gruntów itp.)

Poziom finansowy rachunku zysków i strat obejmuje przychody i koszty z działalności finansowej oraz z inwestycji finansowych, które polegają na nabywaniu aktywów i ewentualnym przyroście ich wartości w formie odsetek lub dywidend. Generalnie działalność finansowa przedsiębiorstwa polega na pozyskiwaniu środków pieniężnych (aktywów) niezbędnych do sfinansowania działalności operacyjnej przedsiębiorstwa. Służą temu działania polegające na zaciąganiu kredytów, emisji papierów wartościowych, zakupie akcji itp.

Podam nadzwyczajny rachunku zysków i strat obejmuje skutki finansowe tzw. zdarzeń nadzwyczajnych. Są to zdarzenia trudne do przewidzenia.

Poziom wstępnego podziału wyniku finansowego rachunku zysków i strat przedstawia wstępną propozycję podziału wyniku finansowego przedsiębiorstwa.

Generalnie wynik zostaje podzielony na część związaną z obciążeniami podatkowymi oraz na cześć pozostającą w przedsiębiorstwie.

Rozpatrzmy bardziej szczegółowo poszczególne elementy rachunku zysków i strat Jeśli chodzi o przychody ze sprzedaży efektów działalności podstawowej, to zostają one ujęte w dwóch kategoriach¹.

~ przychody netto ze sprzedaży produktów,

- przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów.

Do sprzedaży produktów zalicza się sprzedaż wyrobów i usług związanych z realizacją statutowych zadań przedsiębiorstwa. Przychodem ze sprzedaży są

kwoty netto, a więc pomniejszone o ewentualne rabaty, upusty itp. Do przy. chodów ze sprzedaży towarów zalicza się sprzedaż składników majątkowych nabytych w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym.

W układzie kalkulacyjnym koszty sprzedaży produktów obejmują:

-    koszty wytworzenia sprzedanych produktów,

-    koszty sprzedaży,

-    koszty ogólnego zarządu.

Na koszty wytworzenia produktów składają się koszty bezpośrednie produkcji, dające się wprost przypisać do danego produktu, oraz koszty pośrednie Koszty bezpośrednie wynikają z użycia surowców, robocizny, natomiast koszt] pośrednie to te, których nic można bezpośrednio przypisać danym produktom Zaliczamy do nich takie koszty, jak: amortyzacja budynków, podatki, skłaA ubezpieczeniowe itp.

Koszty sprzedały wiążą się ze sprzedażą produktów, towarów i materiałów Składają się na nie koszty załadunku, magazynowania, transportu, ubezpieczeni reklamy, promocji, koszty utrzymania sieci dystrybucyjnej.

Koszty ogólnego zarządu związane są z zarządzaniem przedsiębiorstw* jako całością. W ich skład wchodzą koszty ogólnoadministracyjne: podał] wyjazdy służbowe, ochrona mienia, utrzymanie terenów, wynagrodzenia praco ników biurowych itp.

Jeśli chodzi o porównawczy rachunek zysków i strat, to wykorzystuje się układ rodzajowy kosztów⁴. Obejmują one następujące rodzaje kosztów:

-    amortyzację,

-    zużycie materiałów i energii,

-    usługi obce,

-    podatki i opłaty.

-    wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne,

-    pozostałe koszty rodzajowe.

Amortyzacja to odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych c wartości niematerialnych i prawnych. Zasady i stawki amortyzacji regułow są przepisami prawa podatkowego w celu zapewnienia wiarygodności ustali zysku przedsiębiorstwa.

Jednak przepisy te pozostawiają w przedsiębiorstwie znaczny margines,] chodzi o decydowanie o skali odpisów amortyzacyjnych. Dopuszczalne jest p kładowo zwiększenie obowiązujących stawek amortyzacji majątku trwał przez zastosowanie odpowiednich współczynników, jeśli jest on użytkom ‘M Sierpińska. T. Jachna. Ocena przedsiębiorstwa., opal.

1

M Sierpińska. T Michna. Oceni przedsiębiorstwa według standardów światowych. PWN. Warszawa 2004

^łM Sierpińska. T Jachna. Ocenapr/cduębtont»a .opal