S Górski Metodyka Resocjalizacji (14)

chowań antogonistyczno-destruktywnych. Kolej teraz no omówienie trzeciego składnika wykolejenia, tj. przyczyn.

Mówiqc o przyczynach, mamy na myśli takie czynniki, które warunkują tworzenie się opisanych wcześniej zaburzeń osobowości, przejawiających się w zachowaniach antogonistyczno-destruktywnych.

Tak rozumianych przyczyn wykolejenia jest bardzo wiele. Ponadto w każdym indywidualnym przypadku wychowanka występują inne czynniki, które tworzą różnorodne kombinacje, czyniąc osobistą sytuację życiowa oraz wychowawczo-społeczną jednostki jedyną i niepowtarzalną.

Z powyższych względów, sporządzenie jakiegoś wyczerpującego rejestru, listy czy też indeksu czynnikó wykolejenia społecznego nie jest możliwe. Można noto miast przedstawić poszczególne ich kategorie oraz opi sać rolę, jaką pełnią one w procesie społecznego wy-; kolejania się jednostki. Tego rodzaju ujęcie stano punkt odniesienia dla określenia przyczyn wykolejeni się poszczególnych wychowanków, umożliwiając w te sposób zrozumienie tego procesu. Z całym naciskie trzeba podkreślić, że znajomość przyczyn wykolejenia każdej, indywidualnej jednostki jest koniecznym warunkiem udanej resocjalizacji wychowanka, której skuteczność zależy od tego czy, na ile i jak szybko przyczyn te zostaną wyeliminowane. Trudno zaś jest eliminow to. co jest nieznane.

Zmiana stanów osobowości, które tkwią u podłoża takich lub innych zachowań destruktywnych, wymago nie tylko naprawy samej osobowości, ale także usunięcia przyczyn, które wywołują jej zaburzenia.

Przyczyny te można sklasyfikować w dwóch grupach. Do pierwszej z nich należą czynniki, które skłaniają (motywują) jednostkę do zachowań destruktywnych, określane jako przyczyny motywacyjne, do drugiej zaś grupy należą czynniki ułatwiające jednostce wybór zachowań negatywnych, spośród repertuaru wszystkich czynności, jakie ma ona do dyspozycji w danych sytuacjach. Czynniki te więc predysponują jednostkę do

określonych zachowań i jako takie noszq nazwę przyczyn predyspozycyjnych³⁴.

Przyczyny motywacyjne występujq w życiu niemal wszystkich ludzi, jednakże nie wszyscy przecież sq wykolejeni społecznie. O wykolejeniu decyduje bowiem jednoczesne wystqpienie czynników motywacyjnych i predyspozycyjnych. Tak więc ani czynniki motywacyjne, ani też predyspozycyjne. występujqc w izolacji od siebie, nie muszq prowadzić do wykolejenia społecznego.

Jakie zatem przyczyny motywujq młodych ludzi do zachowań destruktywnych? Najczęściej wymieniane sq następujqce grupy czynników³⁵:

- niezadowolenie z obecnych warunków życia i pragnienie warunków lepszych, często podsycane lekturę i og!qdaniem filmów. budzących chęć osiągnięcia dobrobytu. przeżycia przygody i zdobycia rozgłosu;

- pragnienie zdobycia bogactwa w sposób łatwy I nie wymagajqcy wysiłku;

- uczucie nudy. wynikajqce z braku poważniejszych, losno i wyraźnie określonych obowiązków oraz braku okazji do konstruktywnej społecznie rekreacji;

- tendencja do rozładowania napięcia przez picie alkoholu lub używanie narkotyków:

- dążenie do uzyskania zadowolenia seksualnego, wrmocniane zarówno przez filmy i czasopisma, jak I przez uczucie niepewności psychicznej i społecznej jiolacji oraz lęku;

- dążenie do wyładowania wrogości i zademonstrowania swej przewagi i dominacji, co polepsza somopo-fcnucie zachwiane porażkami życiowymi i uświadamianiem sobie własnej izolacji od otoczenia społecznego;

- chęć dokonania czegoś i zwrócenia na siebie uwa-Innych osób, podsycane ich obojętnością i okazywa-

yrn przez nie lekceważeniem, lak widać, wymienione czynniki motywacyjne wiążą

< Czopów Młodzież o przestępstwo. T. I. Warszawa 1962, J#—13.

⁴¹ A Bandura, R. H. Waltors Agresja w okresie dorastania. Wat-Wa 1968. C. Czopów Młodzież a przestępstwo. T. I. Warszawo , v 47. C. Czopów, S. Jedlewski Pedagogika resocjalizacyjna. *Mwa 1971, s 68. C. Czopów. S. Monturzewsk! Niebezpieczne Warszawa 1960. s. 14—18. E. Hurlock Rozwój młodzieży. Wor-1 1965. J. 370-373.

■