Untitled75

Teoria wahań cyklicznych została zbudowana na dzy AI_t oraz AF_r Przyrost inwestycji tworzy najpierw p^j*²*¹⁰^ nii_ę. westycyjne i wpływa na przyrost zysków AP, ale po oddań' ^ ^d°^bra >n-ku powiększają one zdolności produkcyjne wyrażone ^ ^d°^użyt. Środki własne przedsiębiorstw nie wywierają bezpośredni^⁰¹⁶¹¹¹ inwestycje. Informują one jednak, że inwestować mogą tylko^^ ^na mają własne środki kapitałowe.    ^{J C1,} którzy

kładnie

Mechanizm wahań cyklicznych można dobrze zrozumieć

Inie nrześledzi. co dzieie sie w nf-y^zczeCTÓInw^u    ^ ^Sl?

prześledzi, co dzieje się w poszczególnych latach cyklu ^M? ^ cego 8 lat (od załamania w roku t_x do załamania w roku r_p) Wytłumaczenie zjawiska cykliczności wymaga wyjaśnienia zwrotnych, zaznaczonych na wykresie gwiazdką, tzn. górnego punktu °" łamania inwestycji t_Ą i dolnego punktu wyjścia z kryzysu t₈ oraz _prz^* ścia do fazy ożywienia działalności inwestycyjnej t₈, t₉ i r_1{), które stop niowo rozwijają się w szczytową fazę koniunktury t_n.

W czasie t₃ inwestycje osiągają poziom maksymalny i przestają juz dalej rosnąć. Tym samym przestają rosnąć zyski. Poziom inwestycji jest największy w stosunku do zużycia zasobu kapitału I > U. W rezultacie

AP

zasób kapitału rośnie i krańcowa stopa zysku spada. Pojawia się

atmosfera pesymizmu wśród przedsiębiorców. Wszyscy zaczynają ograniczać wydatki inwestycyjne i kryzys gospodarczy pogłębia się aż do

6*

zmiany zasobu kapitału w cyklu spowodowane AF_t

średni poziom zużycia zasobu kapitału U

okresu ł,

W czasie t₇ inwestycje osiągają najniższy poziom (nigdy nie ją jednak do zera) i dalej już przestają spadać. Wraz z tym p^r ^ >_re(j. dać zyski. Ponieważ inwestycje w tym okresie są mniejsze ^ niego zużycia kapitału / < U, przeto zasób kapitału w tym ^czaSI _ańcowa stopa zysku zaczyna powoli rosnąć i w ten sposób • ożywienie w sektorze dóbr inwestycyjnych, które szybko sektora dóbr konsumpcyjnych. Rośnie bowiem zatrud-P^{rzefl0S1 S}s^?ną dochody, które powiększają popyt globalny, co w sumie ^nien'^e * ^f° się do koniunkturalnego wzrostu produktu krajowego. przyczy¹¹¹*¹ oryginalnym wydaniu teoria ta jest znacznie bardziej zło-^ ^SWjstota daje się sprowadzić do twierdzenia, że produkcja pod-^Ź°^na kowana zasadzie zysku nie może ani w nieskończoność wpływać

AP

\ . _ta daje się sprowadzić do twierdzenia, że produkcja pod-^ inwestycji, ani też inwestycje nie mogą pozostawać zbyt diu

na

g°

nua

. faktycznego zużycia zasobu kapitału. To, co dzieje się ^okresie, jest rezultatem tendencji okresu poprzedniego i jed:

* przyczyną przebiegu zjawisk w okresie następnym.

Model cyklu wokół stacjonarnego poziomu, sformułowany w zary

w da-

jednocze-

sie

jeszcze w połowie lat trzydziestych, został bardzo rozwinięty i uzupełniony po II wojnie światowej o czynniki określające długofalowy trend wzrostu³. Trend ten określony został strumieniem napływających wynalazków i innowacji do produkcji oraz długofalowym wzrostem kon-sumpcji luksusowej kapitalistów. Oba te czynniki wywierały wpływ na poziom długofalowych wydatków inwestycyjnych. W rezultacie wydatki inwestycyjne w teorii Kaleckiego wykazują różny stopień wrażliwości. Gdy jedne podlegają silnym wpływom zmiennej koniunktury, inne utrzymują się na pewnym poziomie przez dłuższy okres, co powoduje, że wahania cykliczne dokonują się wokół rosnącego trendu wzrostu.

Mimo iż w historii ekonomii wielu ekonomistów zajmowało się badaniem zjawiska cykliczności w gospodarce kapitalistycznej, koncentruje się głównie na zjawiskach pieniężnych, wahaniach stóp procentowych ^llP-, teorię cyklu Kaleckiego należy zaliczyć do jednej z najlepiej udokumentowanych i teoretycznie dopracowanych inwestycyjnych teorii cyklu. _boc^{Na uwa}gę zasługuje jeszcze Kaleckiego teoria zatrudnienia i bezro-niejf » ^sw°im znakomitym eseju „Polityczne aspekty pełnego zatrud-^nia (1943 r.) Kalecki trafnie przewidywał, że kiedy rządy burżuazyj-zrozumieją, jak osiągnąć pełne zatrudnienie za pośrednictwem polipy ^Zet0Wei’ wówczas nie zechcą tego naprawdę robić. Utrzymanie ęypji^^{0 Zatru}dnienia osłabia siłę kapitalistów i utrudnia utrzymanie dys-Pfacy oraz hamowanie wzrostu płac. Demokracje burżuazyjne

Olecki, Teoria dynamiki gospodarczej, PWN, Warszawa 1958.

129