WSP J POLN254105

424

Ewa Rzeicłiht-Felazkn, Narwy geograficzne

por. rzeka Krępa, Trzehiocba, Młynówka, ale jezioro Długie, Ostrowite, Słupno.

3. Nazwy złożone z dwóch członów, np. Czarna Woda, Żarnowska Struga. Przeważają tu połączenia przymiotnika z rzeczownikiem, z przymiotnikiem określającym na pierwszym miejscu, a określanym rzeczownikiem na drugim.

Bazy leksykalne, z których czerpano słownictwo służące tworzeniu nazw wodnych, to:

1.    Wyrazy oznaczające cechy wody lub koryta rzeki (jeziora), określające smak wody, jej głębokość, szerokość, długość, szybkość nurtu, kształt rzeki lub jeziora, kolor gleby i inne. np. Dolna, Szumiąca, Głęboczek, Kwasienica. Tego typu nazwy są najliczniejsze.

2.    Wyrazy mówiące o topografii okolicy, np. Zatoka, Jeziorna, Piaśnica, Górzyca.

3.    Wyrazy oznaczające rośliny wodne lub nadbrzeżne, np. Borówka, Grabowa, Korzemca. Szczególnie częste są nazwy rzeczne powstałe od nazw drzew.

4.    Wyrazy oznaczające ryby, ptaki i zwierzęta, np. Karpina, Wiłczenica, Węży Dół.

5.    Nazwy własne innych rzek, jezior, gór, lasów i innych obiektów topograficznych, np. rzeka Ostrowitnica od jeziora Ostrowite, rzeka Wisłok od nazwy Wisła. rzeka Liwiec od nazwy Liw. Nazwy dopływów tworzone od nazw większych rzek to najczęściej nazwy zdrobniałe (deminutywne), por. Wisełka od Wisła, Buzek od Bug, Narwica od Narew, Odrzyca (ramię Odry).

6.    Nazwy własne osób (imiona i nazwiska), a także wyrazy pospolite oznaczające osoby, np. rzeka Chocina od imienia Chot, Łukaczowa od imienia Łiikacz. Księży Potok od ksiądz. Ten rodzaj nazw wodnych jest raczej rzadki.

Charakterystyczne dla polskich nazw wodnych jest to, że zawarte w nich słownictwo należy w ogromnej większości do wspólnej leksyki słowiańskiej, stanowi więc dziedzictwo okresu prasłowiańskiego. Późniejsze zmiany zachodzące w słownictwie polskim, jak przyjmowanie obcych zapożyczeń, w niewielkim tylko stopniu znalazły odbicie w^r hydronimii. Polskie nazwy w^rodne, mimo ich zachowawczego charakteru, ulegają ewolucji spowodowanej zaró-wno tendencją do zmian słowotwórczych, jak też częstym nazywaniem różnych odcinków tej samej rzeki różnymi lokalnymi nazwami. Na przykład nazwa Zagómica z 1377 r. została zamieniona na Zagórzanka w 1950 r., Czerwona Struga na Czerwonka. Przy różnych nazwach lokalnych dla tej samej rzeki (np. dopływ Redy na Pomorzu Gdańskim nosi nazwy: Bolszewa, Bohzewka. Luzińska Struga, Srnażynka - od nazw wsi Bolsze-wo, Luzino, Smażyno) dominację uzyskać może raz ta, raz inna nazwa.

Porównanie hydronimii polskiej i innych krajów słowiańskich pokazało bardzo znaczną jednolitość różnych regionów Słowiańszczyzny, tak leksy-