Wulff Psychologia religii, rozdz 5 i 6 (15)

184 Rozdział 5. Religia w laboratorium

Późniejsze badania Batsona pozwoliły na stwierdzenie istotnych korelacji z orientacją religijną. Zapewne stało się tak po części dlatego, że badani byli bardziej zróżnicowani religijnie niż w pierwszym badaniu. Ponadto procedury badawcze Batsona i jego współpracowników umożliwiły inferowame motywów bezinteresownego niesienia pomocy przez badanych. Podobnie korzystne było mierzenie podstawowych zmiennych na kilka różnych sposobów. Na przykład Batson i Flory (1990) ocenili orientację religijną poprzez odpowiedzi na pytania kwestionariusza, natomiast istotne dla motywacji elementy poznawcze - poprzez opóźnianie w nazywaniu kolorów, kiedy demonstrowano trzy zestawy określeń związanych z motywami (założono, że słowa o szczególnym znaczeniu dla badanych będą interferowały z zadaniem nazywania kolorów, wywołując dłuższe reakcje - opóźnienie), a pomaganie - poprzez liczbę godzin zadeklarowanych przez badanych (jeśli tak byfo) w krótkim formularzu, w którym zwracano s:ę o pomoc dla studenta w potrzebie. W przeciwieństwie do tego badania korelacyjne polegają często na tym samym sposobie pomiaru. Zwykle są to skale kwestionariuszowe. umożliwiające powstanie nastawienia na oopowiedż lub stylu odpowiadania, który zmniejsza siłę rzeczywistych korelacji, dając pozornie istotne rezultaty (Batson. 1977).

Symulowanie sytuacji z życia w laboratorium jest jednakże niezwykle trudne, jeśli nie niemożliwe, szczególnie gdy chodzi o zmienne religijności. Ponadto procedury takie są niesłychanie czasochłonne i wymagają znacznego stopnia współpracy ze strony badanych, którą w wielu przypadkach trudno uzyskaó. A ponieważ procedury laboratoryjne z natury akcentują rolę wpływów zewnętrznych, nadają się lepiej do badań na pciu psychologii społecznej niż do badań związków zmiennych wewrątrzosobowych. Z tych i innych powodów korelacja pozostaje najbardziej popularnym sposobem badań wśród psychologów zorientowanych obiektywnie, szczególnie zajmujących się religijnością. Następny rozdział jest poświęcony analizie podejścia korelacyjnego. Obejmuje przegląd technik, wyników i zagadnień, które tworzą wielką część współczesnej psychologii religii. Kończy się on krytyczną refleksją na lemat zarówno metod eksperymentalnych, jak i korelacyjnych. szczególnie kiedy są one stosowane do badań ludzkiej pobożności.

Rozdział

KORELACYJNE

BADANIA

RELIGII