Zdjęcie3995

248 Rozdział 8. Metodologia badań nniil licowych nad zjawiikiem dyilektji

tabela 8.2. Miejsce dysleksjl na hipotetycznym rozkładzie spcawnodcl czytaną

[Pooom czytania I - wynik	i Do 4 wyrazów	f Od 5 do 17 wymtew ]	Od 18 do 30 wyrazów
1 Liczba odchyleń od 1 średniej (SD)	Ponuei 2 SD	Między 1 SO a 2 SO	lSDodSredrw,
Procent grupy	2.28	13.69	68.27
\| Charakterystyka	Dysłatafa	\| czytanie poniżej przeciętnej_j	Czytanie na pomne przeciętnym

Żrńdfo: opracowanie wtasne.

8.5. Podsumowanie

W niniejszym rozdziale przeanalizowano różne trudności piętrzące się przed osobami podejmującymi badania naukowe dotyczące dyslefeji, a w konsekwencji przed odbiorcami informacji o wynikach tych badań.

Najpoważniejsze problemy wyłaniają się w związku z procedutą badawczą. Już samo sformułowanie problemu badawczego jest źródłem zasadniczych kontrowersji ze względu na definiowanie przedmiotu bathń wybór strategii badawczej oraz operacjonalizację przedmiotu badań Jak wykazano w rozdziale drugim, definiowanie pojęcia dyileksjijc* niejednoznaczne, poza tym nawet jeśli badacze używają tego samo pojęcia (dysiekaja rozwojowa) —nie oznacza to, że rozumieją je tak samo (por.definicja Spionek, Snowling i Steina¹³).

Zasadnicze znaczenie dla uzyskanych wyników i podstaw do ich interpretacji ma dobór osób do badań, co zostało szczegółowo pnedstaań-ne ze względu na problemy z doborem grupy kryterialnej -osóbzdyskfap i grup porównawczych (CA i RA).

"Ihidno też nie wspomnieć o znaczenia doboru narzędzi badarnzjtb (np. techniki oceny czytania czy uwzględnianie pomiaru czasu w żadaootb fonologicznych), metody analizy wyników oraz sposobu interpretacji wyni-ków — np. ze względu na pod typy dysłeksji.

³³ Spionek (1963): dyslcfcaja idyigrofia to wyłącznie takie iradnotd wczytaniu i pojem, tafr rc wynikają z deficytów funkcji pcrccpcyjoo-motorycznycb; Snów ling (2000): tlyskbf jol ąc* cyftczną formą osłabienia funkcji językowych -Jądro deficytu tkwi w przetwarzaniu foaokffc? nym i roa awojc źródło w słabo zróżnicowanych reprezentacjach fonologacznych - Sios(3W^:dyslokują oznacza czytanie ulotnie poniżej oczekiwanego na bazie 1Q. pety obccaofci awd symptomów -braku koordynacji, mylenia lewej i prawej strony, osłabionych sprawki IMS** cyjnych, które pozwalają określić je jako syndrom neurologiczny.

■ KU**

JOWTMÓW	Od 31 do 44 wyraMw	Od4Swytam*doS9	Ptwyźej 59
	1 SD od średniej	Między I SO a 2 SO	Rwyteł2SO 1
*2'		13.50	2.28
Czytań* na paaomte przeciętnym		Czytana oowyttj	Bardzo wysoki '
—-w—	■	onecwtn*)	penom czytanaj

Nieodparcie nasuwają się też kolejne pytania:

- Czy różnica w czytaniu ma charakter jakościowy czy ilościowy?

- Czy umiejętność czytania przyjmuje w populacji kształt krzywej rozkładu normalnego?

W badaniach porównawczych zmienna „umiejętność czytania' jest zazwyczaj dychotomizowana poprzez dobór dwóch gnip:

• Osoby, które umieją czytać (wśród których także występują różnice indywidualne),

• Osoby, które nie umieją czytać (najprawdopodobniej dyslektycy).

Nasuwa się tutaj pytanie o granice, kryteria „cięcia” do grup, a maże

0 portom pośredni, który powinien być uwzględniony jako „trzecia grup*'.

Kryteria objawowe związane z doborem do grupy kryterialnej teżza-nyczajsąmalo rzetelne. Autorzy nie zawsze są zgodni co do objawów (por. podejścia Stein - Snowling). Największa zgodność dotyczy trudnościw czytaniu, ewentualnie w pisaniu, jednak to, czego one dotyczą, jest już bardziej kontrowersyjne (czytania wyrazów (Fletcher, Ftsher, BPA), przetwarzania (trylowego pisemnego (BDA), użycia kodów itp.J.

Ponadto wiele objawów towarzyszących dysleksji występuje przy wielu mych zaburzeniach - np. ADHD czy trudnościach w uczeniu się z powodu dzbego poziomu intelektualnego. Można śmiało powiedzieć, że brak jest godności co do tego. które z nich są specyficzne wyłącznie dla dysleksji.

Na przykład Snowling (2001) pisze, że występowanie u dzieci deGcy-tówjęzykowych innych niż fonologiczne nie jest powiązane z dysleksją i stalowi objaw ogólnego osłabienia rozwoju językowego, występują one rzadko, a wiele dzieci z dysleksją ma bardzo dobre umiejętności językowe

1 komunikacyjne. Natomiast w definicji BDA z 1999 toku czytamy, że dyv kfaja to trudności w przetwarzaniu językowym pisemnym i w mowie, defi-oitja zaś Orton-GUigbam podaje, iż dysleksją ma odbicie na kontinuum ję-rykowym: mowa, pismo i rozwój językowy.