2

72 Nowoczesna elektnrterapta. Wybór zagadnień

łować impulsację z nerwów rdzeniowych, a mechanizm blokady ma być podobny jak w teorii bramkowej |4,21,35J.

Ból zwalcza się. gdy spełnił już swe zadanie informacyjne i stal się niepotrzebny (np w zaawansowanej chorobie nowotworowej), gdy jest samoistnym schorzeniem, bądi gdy można się go pozbyć, nic zaniedbując leczenia (np ból fantomowy) [2].

Bogate piśmiennictwo opisuje zastosowanie licznych metod clcktrostymulacyjnych w walce z bólem Wykorzystuje się w tym celu zarówno prąd stały, jak i zmienny, głównie pulsujący (niskiej i średniej częstotliwości); a według różnych badaczy - niemal każdy rodzaj prądu wywołuje jakieś działanie przeciwbólowe (26J.

Prąd stały wykazuje miejscowe działanie przeciwbólowe. Po zamknięciu obwodu pod anodą gromadzą się jony ujemne, podwyższa się próg pobudliwości nerwów i zmniejsza ich przewodnictwo Stan zmniejszonej pobudliwości pod anodą określa się jako anclcktrotonus Czas trwania analgezji równy jest czasowi przepływu prądu Przepływ prądu stałego powoduje też rozszerzenie naczyń i zwiększone ukrwie-nic galwanizowanej okolicy, co ma niebagatelne znaczenie w leczeniu zespołów bólowych Opisane zabiegi zaleca się w leczeniu nerwobólów. zespołów bólowych w chorobie zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa. dyskopatii itp.(3,6|.

W zwalczaniu bólu stosuje się także prądy zmienne niskiej częstotliwości (od 40 do 100 Hz), o prostokątnych, trójkątny ch bądź sinusoidalnych kształtach impulsów. Metoda ta nazywana jest stymulacją przczskómą (TES). Elektrody umieszcza się zwykle w miejscach bolesnych łub wywołujących ból (ingger points), albo wydłuż przebiegu nerwu czuciowego z danej okolicy [19,22,27,31.32,34,36). Amplitudę prądu ustala się poniżej progu bólu. a stymulacja może trwać nawet kilka godzin w ciągu dnia Obecnie miniaturowe stymulatory wyposażone są w kilka wyjść, co umożliwia stymulację wicloclcktrodową. Metoda ta zalecana jest w zwalczaniu bólu przy uszkodzeniach nerwów obwodowych, bólach fantomowych [20], bólach kikutów itp, [5,8.9,

6. Kilka uwag dotyczących elektrottrapii bólu_73^

10,11,12,14,17]. Sądzi się, żc jest mało skuteczna przy bólach pochodzenia ośrodkowego i psychogennego

Od około 40 lat używa się w celach przeciwbólowych prądów powstałych w wyniku prostowania prądu sieciowego (50 Hz), w różnych kombinacjach i różnej modulacji, opisanych przez Bernarda i nazwanych prądami diadynamicznymi. Bernard przedstawił sześć rodzajów prądów (DF. MF. CP. LP, RS i MM), posiadających składową stałą i nałożoną na nią składową zmienną (sinusoidalną, pulsującą z częstotliwością 50 lub 100 Hz). Różniące się od siebie składowe zmienne powstały przez nałożenie opisanych prądów podstawowych, ich modulowanie oraz przerywanie |21)

Wartość natężenia prądu diadynamiczncgo powinna być dobrana odpowiednio do sytuacji, powyżej progu pobudliwości, a poniżej progu bólu zakończeń nerwowych stymulowanej okolicy, a jednocześnie elastycznie dostosowywana do ich zmian Prądy diadynamicznc powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych (zwłaszcza w okolicy ujemnie spolaryzowanej elektrody) nawet silniej niż prąd stały. W dodatku prąd MF (50 Hz) wzmaga napięcie mięśni, a prąd DF (100 Hz) obniża je. co przy ich naprzemiennym stosowaniu ułatwia izomctryczne ćwiczenie mięśni Z opisanych tu przyczyn prądy Bernarda są przydatne w leczeniu zespołów bólowych przebiegających ze wzmożonym napięciem mięśni (np choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa, dyskopatie itp.), choć wśród wielu wskazań wymienia się też rwę kul-szową i inne nerwobóle, migrenę, chorobę Raynauda. zapalenia okołostawowe. stany pourazowe itp.

W podobnych przypadkach wykorzystuje się także prądy interferencyjne średniej częstotliwości, modulowane amplitudowo małą częstotliwością (prądy Nemcca) W wyniku superpozycji dwu sinusoidalnych prądów przemiennych o nieznacznie różniących się częstotliwościach (np 4000 i 4100 Hz) dochodzi w tkance do ich interferencji z częstotliwością dudnień równą różnicy częstotliwości nośnych (100 Hz) Oba prądy generowane są w dwu obwodach i aplikowane na stymulowaną okolicę przez cztery elektrody. Stymulację przeprowadza